Konttenttiyaa bessa

Kesuwaa bessa

Metanabawu Kasetada Giigetta

Metanabawu Kasetada Giigetta

Metanabawu Kasetada Giigetta

“Mati yelettida nu naˈaa payyatettawu gaada sijaaraa uyiyoogaa agganawu kuuyaas. Yaatiyo gishshawu, ‘Sijaaraa Uyiyoogee Danddayettenna’ giya malaataa xaafada nu son kaqqaas. SHin issi saateppe simmin, uya uya giidi iissin issi sijaaraa tamaa oyttaas.”—Yoshimitisa, Jaappaane.

SIJAARAA amaliyaa agganawu maliyo wode metana danddayiyoogaa Yoshimitisa hanotay bessees. Qassi aggidi zaaretti doommiya xeetu asaappe 90 gidiyaageeti bantta beni meeziyawu muleera simmi aggiyoogaa xinaateti bessoosona. Yaatiyo gishshawu, metana danddayiyaabawu giigettiyoogee he amaliyaa muleera agganawu nena maaddana. Darota metiyaabati aybee?

Nikotiniya keehi yeemottiyoogaa: Hagee darotoo sijaaraa uyiyoogaa aggido heezzu gallassan keehi metidi naaˈˈu saaminttappe guyyiyan aggi aggi biyaaba. SHin he wodiyan nikotiniya ‘koshshay muletoo gidana xayikkokka, issi issitoo wayssiyoogaa’ sijaaraa uyiyoogaa aggida issi uri yootiis. Ubba amarida layttay aadhdhi simminkka qoppennan sijaaraa uyanawu keehi koyana danddayaasa. Neeyyo hegaadan siyettikko, sohuwaara uyaaggoppa. Ichchashu daqiiqa gidiyaagaa genccada aattikko, ne koshshay aggana.

Sijaaraa uyiyoogaa aggiyo wode siyettiya harabaa: Issi uri sijaaraa uyiyoogaa aggiyo wode koyro galjjana, issibaa tishshi ootti qoppanawu metootana woy sohuwaara orddana danddayees. Hegaa bollikka, izaawa sakkana woy laaˈanttana woy cawayana woy qufissana danddayees; qassi I danddaya xayana, sohuwaara hanqqettananne yiillotana, woy ubba unˈˈettana danddayees. SHin hegeetuppe daroti oyddaappe usuppun saamintta giddon keehi wolqqaamokkona.

SHin he wodiyan neeni oottana danddayiyo maaddiyaabay deˈees. Leemisuwawu:

● Kaseegaappe daro saatiyaa xiskka.

● Haattaa woy juusiyaa loytta uya. Bollawu maaddiya qumaa ma.

● Bollaa minttiyaabaa ootta.

● Loytta shemppa; geeshsha carkkoy ne goofiniyan kumiyaabadan qoppa.

Koshshaa denttettiyaabata: Neeni oottiyo woy neessi siyettiya issi issibay neeni sijaaraa uyanawu koyanaadan oottana danddayees. Leemisuwawu, geella kase aybakko uyaydda sijaaraa uyennan aggakka. Yaatikko, he ushshaa uyaydda daro takkoppa. Guyyeppe, he ushshaa uyiyo wode metootennan aggana danddayaasa.

SHin nikotine ne bollaa giddoppe xayoosappe daro wodee aadhdhi simminkka issi issibaa oottiyo wode sijaaraa uyanawu koyana danddayaasa. Kasetidi abaa denttido Torbeni, “Taani sijaaraa uyiyoogaa aggoosappe tammanne uddufun layttay aadhdhikkonne, haˈˈikka tukkiyaa uyanawu oosuwaappe shemppa ekkiyo saatiyan sijaaraa uyanaagee tana issi issitoo amoyees” yaagiis. SHin ufayssiyaabay, issi issibaa oottiyo wode sijaaraa uyanawu koyiyoogee guyyeppe aggi aggi bees.

SHin mattoyiya ushshaara gayttidaagan hanotay hegaa mala gidenna. Daroti ushshaa uyiiddi sijaaraakka uyiyoogaa zaaretti doommiyo gishshawu, neeni sijaaraa uyiyoogaa agganawu baaxetiyo wode mattoyiyaabaa uyoppa, qassi ushsha keettikka booppa. Aybissi?

● Mattoyiyaabaa guuttaa uyiyoogeekka nikotiniyaappe demmiyo ufayssay gujjanaadan oottees.

● Mattoyiyaabaa uyanawu shiiqiyoosan asay sijaaraakka uyiyoogee meeze gididaba.

● Mattoyiya ushshay issi uri suure qoppennaadan diggees; qassi yeella xayanaadan oottees. Geeshsha Maxaafay, ‘Woine eessay wozanaa bashshees’ giyoy hegaassa.—Hoose7a 4:11.

Nenaara wodiyaa aattiya asata: Nenaara wodiyaa aattiyaageeta akeekan doora. Leemisuwawu, sijaaraa uyiya woy neeni uyanaadan denttettiya asaara gayttoppa. Qassi neeni sijaaraa uyiyoogaa agganawu koyiyo gishshawu baceessiya asaappe haakka.

Neeyyo siyettiyaabaa: Sijaaraa uyiyoogaa aggidi zaarettidi doommida heezzu asaappe naaˈˈati doommana haniiddi unˈˈettidoogaa woy yiillotidoogaa issi xinaatee bessees. Neeyyo siyettiyaabay neeni sijaaraa uyanaadan denttettikko, haattaa uyiyoogan, masttikaa coommiyoogan woy kare kiyada hemettiyoogan qofaa laammanawu mala. Xoossaa woossiyoogan woy Geeshsha Maxaafaappe amaridaagaa nabbabiyoogan loˈˈobaa qoppa.—Mazamure 19:14.

Gaasoyana Bessennabata

Issitoo xallaa sarbbana.

Tumaa: Sijaaraa issitoo sarbbiyoogaa xallan heezzu saatiyawu koshshiya nikotiniyaappe baggaa gidiyaagaa demmana danddayaasa. Yaatiyoogee qassi darotoo kase amalee zaarettidi doommanaadan oottees.

Sijaaraa uyiyo wode unˈˈettiyoogaa aggada woppu gays.

Tumaa: Nikotinee issi uri yaa unˈˈettanaadan oottiyoogaa xinaateti bessoosona. SHin issi issi asay ba bollawu koshshiya nikotiniyaa demmido gishshawu, woppu giidabadan qoppana danddayees.

Gamˈˈida amale gidiyo gishshawu aggana danddayikke.

Tumaa: Issi uri aggana danddayiyoogaa ammanana xayikko, awu keehi deexxana danddayees. Geeshsha Maxaafay, “Neeni metuwaa gallassi laafikko, ne wolqqai guutta” yaagees. (Leemiso 24:10) Yaatiyo gishshawu baaxiyan xoonikke gaada qoppoppa. Sijaaraa uyiyoogaa agganawu wozanappe koyiyaanne ha maxeetiyan deˈiyaagaa mala zoriyaa oosuwan peeshshiya ooninne he iita amaliyaa agganawu danddayees.

Sijaaraa aggidoogee ta bolli kaalettidobay keehi wolqqaama.

Tumaa: Sijaaraa uyiyoogaa aggiyoogee kaalettiyoobay deexxana danddayiyoogee tuma; shin hegee amarida saamintta giddon aggees. Yaatiyo gishshawu, baaxetiyoogaa aggoppa! Amarida aginay woy layttay aadhdhi simminkka sijaaraa uyanawu koyikko, neeni sijaaraa uyana xayikko, he koshshay amarida daqiiqa giddon xayees.

Ta guuggee payyenna.

Tumaa: Keehi unˈˈettiyoogaappe woy iskizofreniya giyo guugge harggiyaappe denddidaagan akkamettaydda deˈikko, sijaaraa uyiyoogaa agganawu nena maaddana mala dottoriyaa oychcha. Aakimee geella neeyyo xaliyaa laammiyoogan nena wozanappe maaddanawu koyana danddayees.

Taani uyiyoogaa zaaretta doommiyaaba gidikko, hidootaa qanxxana.

Tumaa: Sijaaraa uyiyoogaa agganawu baaxetiya darotuugaadan, neenikka xoonettada sijaaraa uyikko, neeyyo hidooti baa giyoogaa gidenna. Baaxetiyoogaa aggoppa. Agga simmada issitoo uyiyoogee neeni mule aggana danddayennaagaa bessenna. Baaxetiyoogaa aggikko xoonettaasa. Yaatiyo gishshawu, mule hidootaa qanxxoppa. Yaatikko, neeni xoonana!

Kase 26 layttawu sijaaraa uyikkonne, 30ppe dariya layttappe kase uyiyoogaa aggida Romuˈaldo hanotaa beˈa. I hagaadan giis: “Taani uyiyoogaa zaara zaara doommido wodee qoodinkka wurenna. He wodetu ubban xoonettaychchaas ga qoppada keehi unˈˈettaas. SHin, Xoossaa Yihoowaara dabbotaa minttanawu qofaa qachchaychchada, qassi I maaddanaadan zaara zaarada woossoogaappe guyyiyan, he amaliyaa muleera aggaas.”

Hagan deˈiya wurssetta huuphe yohuwan, sijaaraa amaliyaa xoonida ufayttiya asa gidanawu maaddiya amarida gujo qofaa beˈana.

[Saaxiniyaa/Misiliyaa]

UBBA QOMMOYKKA KEEHI QOHEES

Asay tambbuwaa dumma dumma ogiyan goˈettees. Tambbuwaappe oosettida issi issibay payyatettawu maaddees giidi qoppiyo kattaynne issi issi xalee bayzettiyoosan bayzettees. Gidikkokka, Alamiyaa Payyatettaa Eqotay, “Tambbuwaappe oosettiya ubbabay qohees” yaagees. Kansseriyaanne wozanaa sahuwaa mala harggeti, tambbuwaa gaasuwan oyqqana danddayoosona. Aayyiyaa sijaaraa uyiyoogee uluwan deˈiya naˈaa qohana danddayees. Asay tambbuwaa darotoo ayba ogiyan goˈettii?

Tambbuwaa xaattaa: Hagaa darotoo Isiyaa biittatun deˈiya asay sarbbees. Tambbuwaa woraqata malaban xaaxidi uyiya asay hara sijaaraagaappe aaruwan tar, nikotine qassi karbon monokisayde giyoobaa sarbbees.

Sigar: Hagee tambbuwaa bonccuwan woy tambbuwaappe oosettida woraqatan tambbuwaa xaaxidoba. Sigar giyoobay oosettiyo ogee tamaa oyttennankka doonaara nikotinee gelanaadan oottees.

Kiriteks, woy qurunfude sijaaraa: Hegee darotoo xeetaappe 60 kushee tambbo qassi 40 kushee qurunfude gidin oosettiyaaba. Ha sijaaraa uyiya uri coo sijaaraagaappe aaruwan tar, nikotine qassi karbon monokisayde giyoobaa sarbbees.

Pipa: Pipa sarbbiyoogee sijaaraa gishshaa uyiyo qohennaba gidenna; hageekka sijaaraa uyiyoogaadan daro qommo kansseriyaanne hara harggiyaa oyttiya meeze.

Cuwayenna tambbuwaa: Hegee coommiyoonne singgiyo tambbuwaa; qassi tohossa Isiyan asay goˈettiyo, sawiyaabaa gujjidi giigissido gutkha giyoobaykka hegaa mala. Nikotinee doonaara gelidi suuttan walahettees. Cuwattenna tambbuwaa goˈettiyoogeekka hara tambbuwaadan keehi qohees.

Gaayiyaa (shisha): Gaayiyaa uyiya asay haattaa kanttidi yiida cuwaa sarbbees. SHin hegee kansseriyaa oyttiyaabaa gujjin, goofiniyan gelidi qohiyaabay darennaadan oottenna.

[Saaxiniyaa/Misiliyaa]

HARA ASI AGGANAADAN MAADDIYOOGAA

Boroppa. Boriyoogaappe minttettiyaabaa yootiyoogee loˈˈo. “Haˈˈikka xoonettadasa!” giyoogaappe “Haˈˈikka baaxetikko neeni xoonana” giyoogee minttettees.

Atto ga. Sijaaraa uyiyoogaa agganawu baaxetiya uri nena hanqqettikko woy neeyyo lanccikko yiillotoppa. “Hagee metiyaaba, shin neeni oottaydda deˈiyoobaa nashshays” giyoogaa mala minttettiyaabaa yoota. “Ne hanotay haˈˈiigaappe sijaaraa uyiyo wode loˈˈo!” mule gooppa.

Tumu lagge gida. Geeshsha Maxaafay, “Laggee mule wodekka siiqees; ishaikka metuwaa wode maaddanaassi yelettees” yaagees. (Leemiso 17:17) Ee, sijaaraa uyiyoogaa agganawu baaxetiya ura gallassaappe ay saatiyankka gidin woy I aynne hanin, “mule wodekka” danddayaaninne siiquwan maaddanawu mala.