1, 2. (a) Muusee layttay 40 gidido wode ay kuuyidee? (Ha huuphe yohuwaa doomettan deˈiya misiliyaa xeella.) (b) Muusee Xoossaa asaara waayettanau koyidoy aybissee?

MUUSEE Gibxxen laattanabaa erees. I dure asi deˈiyo aaho keettaa beˈiis. Qassi kawo keettan dicciis. I “Gibxxetu aadhdhida eratettaa ubbaa” tamaariis; hegee kushe hiillaa, awa ayfiyaabaanne xoolinttiyaabaa xannaˈiyoogaa, hisaabiyaanne hara saynise timirttiyaa tamaariyoogaa gidana danddayees. (Oos. 7:22) Gibxxen deˈiya hara asay amottiyo duretettaanne sunttatettaa i metootennan demmana danddayees!

² SHin au layttay 40 gidido wode, Muusee Gibxxen a dichida kawo keettaa asay dagammanaadan oottiyaabaa kuuyiis. I ubba Gibxxen deˈiya hara asaagaadan deˈanau gidennan, aylletuura deˈanau koyiis! Ayssi? Au ammanoi deˈiyo gishshataassa. (Ibraawe 11:24-26 nabbaba.) Muusee ba yuushuwan deˈiyaabaappe aadhiyaabaa ammanuwan beˈiis. Muusee ayyaanaaban mino gidiyo gishshau, “beettenna Xoossaa” Yihoowanne i gelido qaalay polettanaagaa ammaniis.—Ibr. 11:27.

3. Ha huuphe yohuwan zaaro demmana heezzu oyshati awugeetee?

³ Nuunikka nu ayfiyan xeelliyoobaappe aadhiyaabaa beˈana koshshees. Nuuni ‘ammaniyaageetu bagga’ gidana bessees. (Ibr. 10:38, 39) Nu ammanoy minnanaadan, Muusebaa yootiya, Ibraawe 11:24-26 ane pilggoos. Hegaa pilggiyo wode kaallidi deˈiya oyshatu  zaaruwaa akeeka: Asatettaabaa koyennaadan ammanoy Muusa waati maaddidee? Borettido wode, Xoossaayyo oottiyo maataa i xoqqu oottidi xeellanaadan ammanoy waati maaddidee? Qassi “wodeppe demmana woituwaa i tishshi oottidi” xeellidoy aybissee?

4. ‘Nagaran ufayttiyoogaa’ xeelliyaagan Muusee ay akeekidee?

⁴ ‘Nagaran ufayttiyoogee’ guutta wodiyaassa gidiyoogaa Muusee ammanuwan akeekiis. Issi issi asay, yan eeqa goynoynne iita ayyaanaa oosoy kumidaba, qassi Yihoowa asay aylle gididi waayettiyaaba gidikkokka, Gibxxee he wode alamiyaa wolqqaama kawotetta giidi qoppana danddayees. SHin Xoossay he hanotaa laammana danddayiyoogaa Muuse erees. Maari sheneho giya asay ishalo duussa deˈiyaaba milatikkokka, iitati xayanaagaa Muusee ammaniis. Hegaa gishshau, i ‘nagaran guutta wodiyau ufayttanau’ koyibeenna.

5. Nuuni ‘nagaran guutta wodiyau ufayttiyoogaa’ eqettanau aybi maaddii?

⁵ Neeni ‘nagaran guutta wodiyau ufayttiyoogaa’ waana eqettana danddayay? Nagaran ufayttiyoogee guutta wodiyaassa gidiyoogaa dogoppa. “Ha sa7ainne ha sa7an asi amottiyo ubbabai” aadhiyaaba gidiyoogaa ammanuwan akeeka. (1 Yoh. 2:15-17) Ba nagaraappe simmenna asay sinttappe waananaakko qoppa. Eti “hallixxiya sohuwan” deˈoosona, qassi ‘akeekennan xayana.’ (Maz. 73:18, 19) Nagaraa oottanau paacettiyo wode, ‘Taani sinttappe waananau koyiyaanaa?’ gaada nena oycha.

6. (a) Muusee “Gibxxe kawuwaa na7ee na7aa geetettanaagaa” ixxidoy aybissee? (b) Muusee suurebaa kuuyiis gaada neeni qoppiyoy aybissee?

⁶ Muusee loˈˈobaa oottanau doorana malakka ammanoy a maaddiis. “Muusee diccidoogaappe guyyiyan, Gibxxe kawuwaa na7ee na7aa geetettanaagaa ixxidoogee ammanuwaana.” (Ibr. 11:24) Muusee kawo keettan deˈiiddi Xoossau oottanaunne bau deˈiya aquwaanne maataa goˈettidi Israaˈeela gidida ba ishantta maaddana danddayiyaabadan qoppibeenna. I Yihoowa ba kumetta wozanaappe, shemppuwaappenne wolqqaappe siiqanau qofaa qachiis. (Zaa. 6:5) Muusee kuuyidobay i guyyeppe azzanenna mala maaddiis. I he wode yeggi aggido Gibxxe aquwaa takkennan Israaˈeelati bonqqidosona. (Kes. 12:35, 36) Paarooni kawuyyidi hayqqiis. (Maz. 136:15) SHin, Muusee bashshaappe attiis; qassi kumetta Israaˈeela dereekka attanaadan kaalettanau Xoossay a dooriis. I ufayssiya deˈo deˈiis.

7. (a) Maatiyoosa 6:19-21 maaran, nuuni mata wode demmanabaappe aadhiyaabaa qoppana koshshiyoy aybissee? (b) Ayyaanaabaa aqoy asatettaa aquwaappe dummatiyoy aybiinakko qonccissiya leemisuwaa yoota.

⁷ Neeni Yihoowayyo oottiya yelaga gidikko, oosuwaa dooriyo wode ammanoy nena waati maaddana danddayii? Neeni sinttanaabaa halchiyaaba gidikko aadhida erancha. SHin Xoossay qaalaa gelidobaa ammaniyoogee neeni guutta wodiyau goˈˈiyaabaa dagayanaadan denttettiiyye woy merinau goˈˈiyaabaa dagayanaadan denttettii? (Maatiyoosa 6:19-21 nabbaba.) Durssan gooba gidida Sofiya he oyshaa loytta qoppaasu. A hegaara gayttida xoqqa timirttiyaa miishsha qanxxennan tamaaranaadaaninne daroti amottiyo kumetta Amarkkan deˈiya balet giyo durssa dirijjetetun oottanaadn shoobettaasu. A hagaadan gaasu: “Asan dosettiyoogee ufayssiyaaba. Taani ta laggetuppe aadhiyaabadan qoppaas. SHin hegee tana ufayssibeenna.” Sofiya Yelagati Oychiyo Oyshaa—Taani Ta Deˈuwan Ay Oottanee? yaagiya biiduwaa beˈaasu. Beˈa simmada hagaadan gaasu: “Ha alamiyan hannannadanne asan dosettada, Yihoowayyo kumetta wozanaappe goynnennaagaa akeekaas. Taani akko minttada woossaas. Yaatada, duriyoogaa aggabayas.” Hegaadan kuuyido gishshau iyyo aybi siyettii? A hagaadan gaasu: “Taani aggido kase deˈuwaa amottikke. Haˈˈi keehi ufayttays. Ta azinaara aqinye gididi haggaazoos. Nuuni keehi ida asa woy qassi dure gidokko. SHin Yihooway nuussi mata dabbo; qassi nuuni Geeshsha Maxaafaa xannaˈissiyoogeetinne ayyaanaaban halchidobay nuussi aqo. Taani zilˈˈettiyoobi aybinne baawa.”

8. Yelagati bantta deˈuwan oottanabaa dooranaadan maaddana danddayiya Geeshsha Maxaafaa zoree awugee?

 ⁸ Neeyyo loˈˈo gididabaa Yihooway erees. Muusee hagaadan yaagiis: “GODAI intteppe koyiyoogee hagaa: GODAAYYO, intte Xoossaayyo, yayyite; a ogiyan ubban hemettite; a siiqite; intte kumetta wozanaappenne kumetta shemppuwaappe GODAAYYO, intte Xoossaayyo oottite. Intteyyo lo77anaadan, taani hachchi intteyyo immiyo GODAA azazotanne awaajota naagite.” (Zaa. 10:12, 13) Yelagatettan deˈaydda, neeni Yihoowa siiqanaadaaninne ‘ne kumetta wozanaappenne ne kumetta shemppuwaappe’ ayyo oottanaadan maaddiya oosuwaa doora. Hegaadan oottikko, ‘neeyyo loˈˈanaagaa’ ammanettana danddayaasa.

9. Muusee ba oosuwaa oottanau metootana danddayiyoy aybissakko yoota.

⁹ Muusee “Gibxxe biittaa miishsha ubbaappe Kiristtoosa gishshau borettiyoogee daro aadhdhiya duretetta gididoogaa qoppiis.” (Ibr. 11:26) Muusee “Kiristtoosa” woykko tiyettidaagaa gididi sunttettiis; hegaa gishshau, i Israaˈeelata Gibxxeppe kaalettidi kessanaadan Yihooway dooriis. Hegaadan oottiyoogee wayssiyaaba, ubba ‘borettanaadan’ oottiyaaba gidiyoogaa Muusee erees. Issi wode, Israaˈeelatuppe issoy, “Nena nu bolli haariyaagaanne daanna ootti sunttidai oonee?” yaagidi qilliicciis. (Kes. 2:13, 14) Guyyeppe Muuseekka, “Taani . . . haasayiyoogaa kawoi aissi siyii?” yaagidi Yihoowa oychiis. (Kes. 6:12) Muusee asay boriyo wode genccanau kaseti qoppidi, bana hirggissiyaabaanne qofissiyaabaa Yihoowayyo yootiis. Muusee he deexo oosuwaa oottanaadan Yihooway waatidi maaddidee?

10. Muusee bau imettida oosuwaa oottanaadan Yihooway waati maaddidee?

¹⁰ Koyruwan, “Taani nenaara gidana” yaagidi Yihooway qaalaa geliis. (Kes. 3:12) Naaˈˈanttuwan, Yihooway, “Hanana koyiyoobaa taani hanana” * yaagidi, ba sunttaa birshshettaappe issuwaa yootiyoogan minttettiis. (Kes. 3:14, NW) Heezzanttuwan, Xoossay tumuppe Muusee i kiittidoogaa gidiyoogaa bessiya, maalaalissiyaabaa oottiyo wolqqaa immiis. (Kes. 4:2-5) Oyddanttuwan Yihooway, Muusee he oosuwaa oottiyo wode Aarooni a maaddanaadaaninne a gishshaa haasayanaadan azaziis. (Kes. 4:14-16) Muusee hayqqanaappe guuttaa kasetidi, Xoossaa ashkkarati I etau immiyo ay oosokka polanaadan Xoossay maaddiyoogaa keehi ammanettiyo gishshau, a sohuwan doorettida Yaasuyyo hagaadan yaagiis: “GODAI ba huuphen nenaara gididi nena kaalettana. I nena olenna; ainnekka nena aggenna. Hegaa gishshau, yayyoppa; ne wozanan dagammoppa.”—Zaa. 31:8.

11. Muusee ba oosuwaa keehi xoqqu oottidi xeellidoy aybissee?

¹¹ Yihooway maaddido gishshau, Muusee ba deexo oosuwaa “Gibxxe biittaa miishsha ubbaappe” aadhiya duretettadan xeellidi, xoqqu ootti xeelliis. Paaroonau haggaaziyoogee Ubbaa Danddayiya Xoossau haggaaziyoogaara gatti xeelliyo wode keehi laafaba. Yihooway tiyido ura woy “Kiristtoosa” gidiyoogaara gatti xeelliyo wode Gibxxe kawo naˈa gidiyoogee ay maaddii? Muusee loˈˈo xeelay deˈiyoogaa gidiyo gishshau anjjettiis. I Hidootaa Biitti Israaˈeelata kaalettiyo wode “maalaalissiyaabaa” oottanaadan au wolqqaa immida Yihoowayyo mata dabbo gididi deˈiis.—Zaa. 34:10-12.

12. Nuuni xoqqu ootti xeellana bessiyo, Yihooway immido maatay aybee?

¹² Nuuyyookka oosoy deˈees. Yihooway ba Naˈaa baggaara, kiitettida PHauloosanne harata ba oosuwau sunttidoogaadan nunakka sunttiis. (1 Ximootiyoosa 1:12-14 nabbaba.) Nu ubbaayyo Kawotettaa mishiraachuwaa  yootiyo maatay deˈees. (Maa. 24:14; 28:19, 20) Issoti issoti kumetta wodiyaa haggaazoosona. Xammaqettida kayma ishati gubaaˈiyau oottiyaageetanne cima gididi haggaazoosona. Gidoppe attin, ammanenna so asaynne harati he maatay goˈˈiyoogaa sirana, woy ubba ne goˈˈaa aggabayiyo gishshau nena borana danddayoosona. (Maa. 10:34-37) Eti oottiyobaa gaasuwan neeni hidootaa qanxxikko, neeni ‘Ta goˈˈaa aggabayiyoogee bessiyaabee, woy qassi he oosuwaa oottana danddayiyaanaa?’ gaada qoppana danddayaasa. Hegaa malabay gakkiyo wode, neeni genccanaadan ammanoy waatidi maaddana danddayii?

13. Yihooway nuussi immiyo oosuwaa polanaadan i nuna waati maaddii?

¹³ Yihooway maaddanaadan ammanuwan woossa. Nena hirggissiyaabaanne qofissiyaabaa au yoota. He oosuwaa neeyyo immiday Yihoowa gidiyo gishshau, neeyyo injjetanaadan i maaddana. Waatidi? Muusa maaddidoogaadan nenakka maaddiyoogaana. Koyruwan Yihooway, “Taani nena minttana; qassi taani nena maaddana. Taani nena ta xooniya ushachcha kushiyan kaafada oiqqana” yaagidi qaalaa geliis. (Isi. 41:10) Naaˈˈanttuwan, “Taani giidoogaa taani polana; taani halchchidobaakka taani oottana” yaagidi, i gelido qaalay ammanettiyaaba gidiyoogaa nena hassayissees. (Isi. 46:11) Heezzanttuwan, neeni ne oosuwaa polanaadan Yihooway neeyyo ‘ubbaappe aadhiya wolqqaa’ immees. (2 Qor. 4:7) Oyddanttuwan, nuuyyo qoppiya Aaway neeni ne oosuwaa oottiyoogan genccana mala maaddanau ‘issoy issuwaa minttettiyaanne maaddiya,’ tumu goynuwaa goynniya alame yuushuwan deˈiya ishata immiis. (1 Tas. 5:11) Neeni ne oosuwaa polanaadan Yihooway maaddiyo wode, a loyttada ammanaasanne ayyo oottiyo maataa ha saˈan demmiyo ay duretettaappekka aadhiya duretettadan xoqqu ootta xeellaasa.

14. Muusee woytuwaa demmanaagaa ammanettidoy aybissee?

¹⁴ Muusee ‘wodeppe demmana woytuwaa tishshi oottidi xeelliis.’ (Ibr. 11:26) Ee, Muusee he wode sinttanaabaa eriyoobay guutta gidikkokka, he eriyooban ba qofaa suurissiis. Ba mayzza aawaa Abrahaamadan, Muusee Yihooway hayqqidaageeta denttanaagaa ammaniis. (Luq. 20:37, 38; Ibr. 11:17-19) Muusee sinttappe demmana anjjuwaa tishshi oottidi xeellido gishshau, 40 layttaa betedan deˈidoogaanne bazzuwan aattido 40 layttaa coo hada gididabadan qoppibeenna. Yihooway qaalaa gelidobay waanidi polettiyaakko ubbabaa  wurssi erennaba gidikkokka, i ammanuwan beettenna woytuwaa beˈiis.

15, 16. (a) Nuuni demmana woytuwaa tishshi oottidi xeellana koshshiyoy aybissee? (b) Xoossaa Kawotettaa haaruwan neeni demmanau amottiyoobay aybee?

¹⁵ Neeni “wodeppe demmana woituwaa” tishshi oottada xeellay? Nuunikka Muusedan, Xoossay qaalaa gelidobaa xeelliyaagan ubbabaa wurssidi erokko. Leemisuwau, gita waayiyau keerettida “wodee aude gidanaakko” erokko. (Mar. 13:32, 33) Gidoppe attin, sinttappe yaana Gannatiyaabaa Muuseegaappe aaruwan eroos. Ubbabaa wurssidi erana xayikkokka, Xoossay qaalaa gelido a Kawotettaa haaruwan nuuni deˈana deˈuwaa ‘tishshi oottidi xeellanaadan’ oottiya darobay deˈees. Ooratta alamiyaabaa loytti eriyoogee nuuni kasetidi he Kawotettaa koyanaadan maaddees. Waatidi? Neeni loytta erenna keettaa shammay? SHammennaagee qoncce! Hegaadan, nuunikka polettaneeshsha giidi siriyoobaa demmanau nu deˈo layttan bichaarokko. Nuuni Xoossaa Kawotettaa haaruwan demmana deˈoy ay malakko ammanuwan loytti beˈana bessees.

¹⁶ Xoossaa Kawotettaa haaruwaabaa qoppanau maaddana mala, neeni Gannatiyan demmana deˈuwaa ‘tishshi oottada xeella.’ Hegaabaa yerera. Leemisuwau, Geeshsha Maxaafay etabaa yootiyo, Kiristtaanetu wodiyaappe kase deˈida asatubaa xannaˈaydda, eti hayquwaappe denddiyo wode neeni ay oychanaakko qoppa. Wurssetta gallassan neeni waana deˈidaakko eti oychana danddayiyoobaakka qoppa. Daro layttaappe kase deˈida ne dabbota demmada, Xoossay etau oottido ubbabaa yootiyo wode neeni ay keena ufayttanaakko qoppa. Ne matan deˈiya daro doˈay nena qohennan etabaa eriyoogee ay keena ufayssiyaabakko qoppa. Neeni polo asa gidiyo wode Yihoowau ay keena mata dabbo gidanaakkokka qoppa.

17. Sinttappe demmana woytuwaa tishshi oottidi xeelliyoogee ha wodiyan nuna waati maaddana danddayii?

¹⁷ Sinttappe demmana woytuwaa tishshi oottidi xeelliyoogee nuuni genccanaadan, ufayttanaadaaninne merinaa deˈuwaa demmanau maaddiyaabaa kuuyanaadan oottees. PHauloosi ayyaanan tiyettida Kiristtaaneta, “Nuuni be7ennaagaa demmana giidi, ufaissan naagikko, hegaa danddayidi naagoos” yaagiis. (Roo. 8:25) Hegee merinaa deˈuwaa demmanau hidootiya ubba Kiristtaanetussikka haniyaaba. Nuuni woytuwaa demmiichibeennaba gidikkokka, nuuyyo mino ammanoy deˈiyo gishshau, “wodeppe demmana woituwaa” danddayan naagoos. Nuunikka Muusedan Yihoowayyo haggaazido wodee hada gididabadan xeellokko. Ubba, ‘beettiyaabay haˈˈissau deˈiyaagaa gidiyoogaa, qassi beettennabay merinau deˈiyaagaa’ gidiyoogaa eroos.—2 Qoronttoosa 4:16-18 nabbaba.

18, 19. (a) Nu ammanoy mino gidanaadan baaxetana koshshiyoy aybissee? (b) Kaalliya huuphe yohuwan ay beˈanee?

¹⁸ Ammanoy nuuni “be7anau danddayennabaa” akeekanaadan maaddees. (Ibr. 11:1) Ayyaanaabaa qoppenna asi Yihoowayyo oottiyoogee gita maata gidiyoogaa akeekenna. Hegaa mala asau Yihoowau oottiyoogee “eeyyatetta.” (1 Qor. 2:14) SHin nuuni alamiyan deˈiya asay mule qoppana danddayenna, merinaa deˈuwaanne dendduwaa hidootan naagoos. PHauloosa wode deˈiya eranchati a ‘toofiinaa’ giidoogaadan, ha wodiyan deˈiya daro asaykka nuuni yootiyo hidootay polettennabadan qoppees.—Oos. 17:18.

¹⁹ Ha alamiyan deˈiya daro asau ammanoy baynna gishshau, nu ammanoy mino gidanaadan baaxetana bessees. “Ne ammanoi bayenna mala” Yihoowa mintta woossa. (Luq. 22:32) Nagaray kaalettiyoobaa, Yihoowau oottiyoogee keehi gita maata gidiyoogaanne merinaa deˈuwaa hidootaa ubbatoo qoppa. Muuse ammanoy i hegaappekka aadhiyaabaa qoppanaadan maaddiis. Kaalliya huuphe yohuwan, “beettenna Xoossaa” beˈanaadan ammanoy Muusa waati maaddidaakko pilggana.—Ibr. 11:27.