1. Ubba asay ay koyii, qassi he koshshaa waati kunttana danddayii?

ASAY ubbay issoy issuwaakko shiiqidi dabbotan deˈanawu koyees. Issoy issuwaa keehi siiqiyaanne loytti eriya asati issoy issuwaara keehi dabbotiyoogee erettidaagaa. Nuna siiqiya, nashshiyaanne nu hanotaa akeekiya so asaakkonne laggetukko shiiqiyoogee nuna pashkkissees. SHin nuuni ubbaappe aaruwan nuna Medhida Xoossaakko shiiqana bessees.—Era. 12:1.

2. Yihooway nuuyyo ayba qaalaa gelidee, shin daro asay hegaa ammanennay aybissee?

² Yihooway ba Qaalan nuna “Xoossaakko shiiqite” yaagidi minttettees; qassi nuuni yaatikko ‘ikka nuukko shiiqanawu’ qaalaa geliis. (Yaaq. 4:8) Hegee keehi minttettiyaaba! SHin, daro asay Xoossay asaakko shiiqana koyees giyoobaa maayenna; eti akko shiiqanawu bessenna asa gididabadan woy i eti shiiqana danddayenna haahosan deˈiyaabadan qoppoosona. Yihoowakko shiiqiyoogee danddayettiyaabee?

3. Nuuni Yihoowabaa ay erana bessii?

³ SHin nuuni a koyiyaaba gidikko, Yihooway “nuuppe ooyyoonne haaho gidenna”; nuuni a erana danddayoos. (Oosuwaa 17:26, 27; Mazamure 145:18 nabbaba.) Xoossay nagarancha gidida asaykka baakko shiiqanaadan koyees; Yihooway nuuni a  dabbo gidanaadan koyees. (Isi. 41:8; 55:6) Mazamuraawee ba deˈuwan beˈidobaa hassayidi Yihoowa xeelliyaagan, “Abeet woosaa siyiyaagoo, asai ubbai neekko yaana. Neeni dooridonne . . . mataa shiishshiyo asi anjjettidaagaa” yaagiis. (Maz. 65:2, 4) Ane hagaappe kaallidi, Yihudaa Kawuwaa Asi Xoossakko waani shiiqidaakko, qassi Yihoowaykka akko waani shiiqidaakko Geeshsha Maxaafay yootiyoobaa beˈoos. *

4. Kawuwaa Asi Yihudaa asaayyo leemiso gidiyaabaa ay oottidee?

⁴ Kawuwaa Asi he biittan ubbasan deˈiya, beeta maqidase giddon shaaramuxiya asatanne eeqa goynuwaa xayssiyoogan tumu goynuwawu keehi mishettiis. (1 Kaw. 15:9-13) Hegaappe denddidaagan, asay Yihoowa “bantta aawatu Xoossaa koyanaadaaninne a higgiyaanne a azazuwaa naaganaadan Asi azaziis.” Yaatin, Yihooway Asi haarido koyro tammu layttan biittay woppaa demmanaadan oottiis. Asi he woppa deˈuwaa waati demmana danddayidee? I asaayyo, “Nuuni GODAA nu Xoossaa koyido gishshau, biittai ha77ikka nuussa. Nuuni a koyida; i nuuyyo ubba baggaara woppaa immiis” yaagidi yootiis. (2 Odi. 14:1-7) Hegaappe kaallidi aybi hanidaakko beˈa.

5. Asi Xoossan ammanettiyoogaa bessidoy ayba hanotaanee, qassi hegee ay demissidee?

⁵ Ane neeni Kawuwaa Asa gidiyaakko neeyyo aybi siyettanaakko qoppa. Zeraaha giyo issi Toophiyaa asi 1,000,000 olanchatanne 300 para gaareta ekkidi Yihudaa olanawu yiis. (2 Odi. 14:8-10) Hegaa keena cora asay ne kawotettaa olanawu yiyaagaa beˈiyaakko neeni waananee? Ne olanchatu qooday muleera 580,000 xalla! He olanchati ne olanchatuppe naaˈˈu kushe daroosona; hegaa keena asay ne kawotettaa woraajjennaadan Xoossay aybissi teqqennee gaada qoppuutee? He olanchatuura olettanawu ne akeekan zumppuutee? Asi oottidobay i Yihoowakko shiiqidi deˈiyoogaanne an ammanettiyoogaa bessees. I hagaadan giidi mintti woossiis: “Abeet GODAU, nu Xoossau, nuuni nenan ammanettidi, ha cora olanchchatuura ne sunttan olettanau yiido gishshau, neeni nuna maadda. Abeet GODAU, neeni nu Xoossaa; nena asi xoonenna.” Asi mintti woossido woosaa Xoossay waati zaaridee? Yihooway “Toophphiyaa olanchchata shociis.” He morkketuppe issoynne attibeenna.—2 Odi. 14:11-13.

6. Nuuni Asa leemisuwaa waati kaallana danddayiyoo?

⁶ Asi Xoossay bana kaalettanaagaanne naaganaagaa keehi ammanettanaadan oottidabay aybee? Geeshsha Maxaafay, “Asi . . . GODAA sinttan suurebaa oottiis,” qassi “Xoossaassi wozanappe ammanettiya asa gididi de7iis” yaagees. (1 Kaw. 15:11, 14) Nuunikka Xoossaayyo kumetta wozanaappe oottana bessees. Nuuni ha wodiyan gidin sinttanawu gidin, akko shiiqidi deˈanawu koyikko, hegaadan oottiyoogee keehi koshshiyaaba. Yihooway nuuni akko shiiqanaadaaninne aara mino dabbotaa medhanaadan kasetidi koyido gishshawu nuuni a keehi galatoos! Xoossay Nuna baakko shiishshido naaˈˈu ogeta ane beˈoos.

7. (a) Yihooway nuna baakko shiishshanawu ay oottidee? (b) Yihooway nuna baakko shiishshanawu oottido ubbabaappe aadhiyaagee awugee?

⁷ Yihooway ha saˈaa asaa naati deˈanawu injjetiya soho oottidi medhiyoogan nuna siiqiyoogaa bessiis. Qassi deˈuwawu koshshiya ubbabaa immiyoogan nuna siiqiyoogaa bessees. (Oos. 17:28; Ajj. 4:11) Ubbabaappe aaruwan, Yihooway nuussi ayyaanaaban koshshiyaabaa immees. (Luq. 12:42) Nuuni huuphiyan huuphiyan woossiyo  woosaa siyiyoogaakka yootiis. (1 Yoh. 5:14) SHin Xoossay nuna baakko shiishshidonne nuunikka akko shiiqiyo oge ubbaappe aadhiyaagee wozuwaa baggaara qonccida siiquwaa. (1 Yohaannisa 4:9, 10, 19 nabbaba.) Nuuni nagaraanne hayquwaa aylletettaappe kiyanaadan, Yihooway “ba mexi issi Na7aa” saˈaa kiittiis.—Yoh. 3:16.

8, 9. Yesuusi Yihoowa halchuwaara gayttidaagan oottiyoobay aybee?

⁸ Yihooway Kiristtoosi saˈaa yaanaappe kase deˈida asatikka wozuwaappe goˈettanaadan oottiis. I ba halchoy polettennan attennaagaa eriyo gishshawu, asaa naata sinttappe Ashshiyaagaa xeelliyaagan kasetidi yootido wodiyaappe doommidi, wozoy kasetidi qanxxettidabadan qoppiis. (Doo. 3:15) Hegaappe daro xeetu layttay aadhi simmin, kiitettida PHawuloosi “woziya Kiristtoos Yesuusa baggaara” asay demmido laˈatettawu Xoossaa galatiis. PHawuloosi gujjidi, Xoossay “beni wodiyan asaa nagaraa danddayidi” atto giidoogaa yootiis. (Roo. 3:21-26) Nuuni Xoossaakko shiiqanaadan Yesuusi keehi gitabaa oottiis!

⁹ Yihooway ashkke gidida asati Yesuusa baggaara baakko shiiqanaadan koyees. Geeshsha Maxaafay, “Nuuni biron nagaranchcha gididi de7ishin, Kiristtoosi nu gishshau haiqqiis; hegee Xoossai nuna ai keenaa siiqiyaakkonne a siiquwaa erissees” yaagees. (Roo. 5:6-8) Yesuusa wozuwaa yarshshoy nuussi giigidoy, hegawu nuuni bessiya asa gidiyo gishshataassa gidennan, Yihooway nuna keehi siiqido gishshataassa. Yesuusi, “Tana kiittida ta Aawai taakko ehiido asappe attin, taakko yaanau danddayiya asi baawa” yaagiis. Hara wode qassi, “Ta baggaarappe attin, ooninne ta Aawaakko baanau danddayenna” yaagiis. (Yoh. 6:44; 14:6) Yihooway ba geeshsha ayyaanan ubba asaa Yesuusa baggaara baakko shiishsheesinne eti merinaa deˈuwaa naagiiddi a siiquwan deˈanaadan maaddees. (Yihudaa 20, 21 nabbaba.) Yihooway nuna baakko shiishshido hara ogiyaa beˈa.

10. Nuuni Xoossaakko shiiqanaadan Geeshsha Maxaafay waati maaddii?

¹⁰ Ha huuphe yohuwan, Geeshsha Maxaafan deˈiya 14 maxaafatuppe dumma dumma xiqiseta hanno gakkanawu goˈettida. Geeshsha Maxaafay baynnaakko, nuna Medhidaagaakko shiiqana danddayiyoogaa waati erana danddayiyoo? Xoossaa Qaalay baynnaakko, wozuwaabaa, qassi Yesuusa baggaara nuuni Yihoowakko shiiqana danddayiyoogaa waati eranee? Yihooway ba geeshsha ayyaanaa goˈettidi Geeshsha Maxaafaa xaafissiis; nuuni he maxaafaappe a eeshshaanne maalaalissiya a halchuwaa akeekoos. Leemisuwawu, Yihooway Kessaabaa 34:6, 7n hagaadan giis: “Taani . . . qaretainne maarotai kumido Xoossaa, danddayanchchaa, aggenna siiqoi daridoogaanne daro ammanettiyaagaa. Taani ta aggenna siiquwaa sha7atussi naagiyaagaa; iitatettaa, makkalaanne nagaraa atto yaagiyaagaa.” Hegaa mala uraakko shiiqanawu koyenna asi deˈii? Yihooway nuuni Geeshsha Maxaafaa nabbabidi abaa loyttidi eriyo wode, i nuuyyo keehi qoncce gidiyoogaanne nuuni kaseegaappe aaruwan akko shiiqiyoogaa erees.

11. Yihoowabaa eriyoogee keehippe koshshiyaaba gididoy aybissee? (Ha huuphe yohuwaa doomettan deˈiya misiliyaa xeella.)

¹¹ Yihoowakko SHiiqa yaagiyo maxaafaa doomettan deˈiya qofay, nuuni issi uraa loytti eridi a eeshshaa nashshiyo wode, ayyo mata dabbo gidiyoogaa yootees. Hegaa gishshawu, nuuni Xoossaara mata dabbo gidanawu Geeshsha Maxaafaappe a eeshshaa akeekidi a loytti erana koshshees. Yihooway Geeshsha Maxaafaa nuuni akeekana danddayiyo ogiyan xaafissido gishshawu keehi galatoos!

12. Yihooway Geeshsha Maxaafaa asan xaafissidoy aybissee?

 ¹² Yihooway kiitanchati Geeshsha Maxaafaa xaafanaadan oottana danddayees. Ubba eti nubaanne nuuni oottiyoobaa eranawu keehi koyoosona. (1 PHe. 1:12) Kiitanchati Xoossay asaa naatuyyo yootana koyidobaa xaafana danddayoosona. SHin eti asaa naatudan qoppana danddayiyoonaa? Eti nuussi koshshiyaabaa, nu pacaanne nuuni koyiyoobaa xeelliyaagan nuugaadan qoppana danddayiyoonaa? Danddayokkona; eta meretay nuugaappe dumma gidiyoogaa Yihooway erees. Yihooway Geeshshaa Maxaafaa asan xaafissido gishshawu, nuuni an deˈiya qofaa loytti akeekana danddayoos. Nuuni Geeshsha Maxaafaa xaafida asatu qofaanne etawu siyettiyaabaa, qassi etabay Geeshsha Maxaafan xaafettido hara asatuugaakka erana danddayoos. Nuuni eti unˈˈettidoogaa, siridoogaa, yayyidoogaanne balidoogaa, qassi etawu ushachidoogaanne eti ufayttidoogaa akeekana danddayoos. Geeshsha Maxaafaa xaafidaageeti ubbay Eelaasadan “nu mala asa.”—Yaaq. 5:17.

13. Yoonaasa woosay neeyyo aybi siyettanaadan oottii?

¹³ Leemisuwawu, Xoossay immido oosuwaa aggidi baqatido wode Yoonaasawu aybi siyettidaakko issi kiitanchay loytti qonccissana danddayiyaakkonne ane qoppa. Yihooway Yoonaasi ciimma abbaa giddon uttidi akko woossido woosaa gujjin, ba taarikiyaa ba huuphe xaafanaadan oottidoogee bessiyaaba. Yoonaasi, “Taani hitido wode, nena GODAA hassayaas” yaagiis.—Yona. 1:3, 10; 2:1-9.

14. Isiyaasi babaa xaafidobaa neeni akeekana danddayiyoy aybissee?

¹⁴ Yihooway Isiyaasikka babaa ay xaafanaadan oottidaakko akeeka. Xoossaa bonchuwaa ajjuutan beˈi simmidi, i nagarancha gidiyoogaa akeekidi, hagaadan giis: “Taayyo aayye7ana! Taani bayaas; aissi giikko, taani doonai tunido asa; qassi doonai tunido asatu giddon de7ais; shin taani Kawuwaa,  Ubbaappe Wolqqaama GODAA ta aifiyan be7aas.” (Isi. 6:5) Kiitanchi babaa hegaadan gaana danddayenna. SHin Isiyaasi hegaadan giis; qassi nuunikka a mala asa gidiyo gishshawu, awu aybi siyettidaakko akeekana danddayoos.

15, 16. (a) Nuuni asawu siyettiyaabaa akeekana danddayiyoy aybisee? Leemisuwaa yoota. (b) Nuuni Yihoowakko shiiqanaadan aybi maaddii?

¹⁵ Kiitanchati Yaaqoobi giidoogaadan banttana ‘bessennaageeta’ woy PHeexiroosi giidoogaadan banttana “nagaranchcha” gaana danddayiyoonaa? (Doo. 32:10; Luq. 5:8) Kiitanchati Yesuusi erissiyo ashkkaratuugaadan yayyana danddayiyoonaa? Woy PHawuloosinne harati yedetay gakkishin mishiraachuwaa yootanawu ‘minnana’ koshshidoogaadan xillo kiitanchati minnana koshshii? (Yoh. 6:19; 1 Tas. 2:2) CHiikka, kiitanchati ubbaban polo; qassi asappe wolqqaama gidida mereta. SHin nagarancha gidida asi hegaa malabaa yootiyo wode, nuunikka asa gidiyo gishshawu ayyo siyettiyaabaa sohuwaara akeekoos. Nuuni Xoossaa Qaalaa nabbabiyo wode, ‘ufayttiyaageetuura ufayttanawunne yeekkiyaageetuura yeekkanawu’ danddayoos.—Roo. 12:15.

¹⁶ Yihooway beni wode baayyo ammanettida asata waati oyqqidaakko Geeshsha Maxaafay yootiyoobaa wotti denttidi qoppiyaaba gidikko, nagarancha gidida he asati akko shiiqanaadan danddayaaninne siiquwan oyqqida nu Xoossaabaa maalaalissiya darobaa erana. Yaatiyoogan, nuuni Yihoowa loytti erananne a wozanappe siiqana danddayoos. Hegaa gishshawu, nuuni akko kaseegaappe aaruwan shiiqana danddayoos.—Mazamure 25:14 nabbaba.

17. (a) Azaariyaasi Asayyo yootido loˈˈo zoree aybee? (b) Asi Azaariyaasa zoriyaa siyibeennaagaa waati bessidee, qassi hegee ay kaalettidee?

¹⁷ Kawuwaa Asi Toophiyaa olanchata xooni simmin, hananabaa yootiya Azaariyaasi anne a deriyaa loˈˈobaa zoriis. Azaariyaasi, “Intte GODAARA issippe de7iyo keena ubban ikka inttenaara de7ees. Intte a koyikko, i intteyyo beettana; shin intte a aggikko, ikka inttena aggana” yaagiis. (2 Odi. 15:1, 2) SHin Asi guyyeppe he loˈˈo zoriyaa kaallibeenna. Huuphessa Israaˈeela kawotettay Yihudaa biittaa woraajjido wode, Asi Sooriyaa kawuwaappe maaduwaa koyiis. Yihooway maaddanaadan zaarettidi a oychiyoogaa aggidi, eeqawu goynniyaageetuura issippetettaa medhana koyiis. Yihooway Hanaana baggaara Asayyo, “Neeni ha yohuwan eeyyadasa; hegaa gishshau, hachchippe doommin, neeppe oli shaahettenna” yaagiis. Hegaappe simmin Asi haarido wode ubban appe oli shaahettibeenna. (2 Odi. 16:1-9) Nuuni hegaappe ay tamaariyoo?

18, 19. (a) Nuuni kaseegaadan Yihoowakko shiiqidi deˈennaba gidikko, waatana koshshii? (b) Nuuni Yihoowakko kaseegaappe aaruwan waani shiiqana danddayiyoo?

¹⁸ Nuuni Yihoowappe mule haakkana bessenna. Nuuni kaseegaadan Yihoowakko shiiqidi deˈennaba gidikko, Hoose7a 12:6y yootiyoogaadan oottana bessees. He xiqisee, “Intte Xoossaakko simmite; siiquwaanne suure pirddaa mintti oiqqite; intte Xoossai oottanaashin naagite” yaagees. Hegaa gishshawu, wozuwaabaa wotti denttidi qoppiyoogaaninne Xoossaa Qaalaa, Geeshsha Maxaafaa loytti xannaˈiyoogan Yihoowakko kaseegaappe aaruwan shiiqiyaageeta gidoos.—Zaarettido Wogaa 13:4 nabbaba.

¹⁹ Mazamuraawee, “Taani Xoossaa matan de7iyoogee taayyo lo77o” yaagiis. (Maz. 73:28) Nuuni ubbay Yihoowabaa oorattabaa tamaariyaageetanne a siiqanaadan oottiya darobaa akeekiyaageeta gidoos. Qassi Yihooway ha wodiyaaninne merinawu kaseegaappe aaruwan nuukko shiiqanaadan amottoos!