1. Issi naˈay dendduwaa hidootan ammaniyoogaa waati qonccissidee?

 MAATIWU giyo naˈay keehi sahettiyo gishshawu darotoo shuhettana koshshiis. Awu layttay laappuna gidido wode, I bantta soo asaara aginan aginan kiyiya JW Brodkastingiyaa beˈiiddi deˈees. Siiqiyo asati hayquwaappe denddin mokkiyoogaa bessiya biiduwan giigida muuziqaa, prograamiyaa wurssetta heeran beˈidosona. b Prograamee wuri simmin Maatiwi bana yelidaageetu kushiyaa oyqqidi hagaadan giis: “Ta aayee, Ta aawawu beˈeetii? Taani hayqqikkokka denddana. Ta denddanaagaa naagite; hegee hanana.” He aawaynne aayyiyaa bantta naˈay dendduwaa hidootan mintti ammaniyoogaa erido wode ay keena ufayttidaakko qoppa.

2-3. Dendduwaa hidootaabaa loytti qoppiyoogee nuussi loˈˈo gidiyoy aybissee?

² Geeshsha Maxaafay yootiyo dendduwaa hidootaabaa loytti qoppiyoogee nuussi loˈˈo. (Yoh. 5:28, 29) Aybissi? Nuna wolqqaama harggee awude oyqqanaakko, nu siiqiyo uri qoppennan awude hayqqanaakko nuuni mule erenna gishshataassa. (Era. 9:11; Yaaq. 4:13, 14) Nuuni hegaa mala metota genccanaadan dendduwaa hidootay maaddees. (1 Tas. 4:13) Saluwan deˈiya nu Aaway nuna loytti eriyoogaanne keehippe siiqiyoogaa Geeshsha Maxaafay yootees. (Luq. 12:7) Nu eeshshaaranne nu hassayiyoobaara zaarettidi denttanawu Xoossaa Yihooway nuna ay keena erana koshshiyaakko qoppite. Yihooway nuna keehi siiqiyo gishshawu merinaa deˈuwaa hidootaa nuussi immiis; nuuni hayqqikkokka I nuna hayquwaappe denttana!

³ Ha huuphe yohuwan nuuni dendduwaa hidootan ammaniyoy aybissakko beˈana. Kaallidi, “Ne ishai haiquwaappe denddana”  yaagiya ha huuphe yohuwawu denddo gidida xiqisiyan deˈiya, ammanuwaa minttiya Geeshsha Maxaafaa taarikiyaa pilggana. (Yoh. 11:23) Wurssettan, nuuni dendduwaa hidootan kaseegaappe aaruwan waati ammanana danddayiyaakko tamaarana.

4. Qaalaa gelidoban ammananawu nuuni ay ammanettana koshshii? Leemisuwaa yoota.

⁴ Qaalaa gelidoban ammananawu, qaalaa gelidaagaassi hegaa polanawu koshshaykka wolqqaykka deˈiyoogaa nuuni mintti ammanana koshshees. Issi leemisuwaa beˈa: Ne keettay wolqqaama gotiyan keehi qohettidabadan qoppa. Ne laggee yiidi, ‘Neeni ne keettaa zaaretta keexxanaadan taani nena maaddana’ giidi qaalaa geliis. I hegaa wozanappe yootiis, qassi I nena maaddanawu keehi koyiyoogaa ammanadasa. I keexxiyoogan gooba gidikko, qassi hegawu koshshiya miishshati awu deˈikko, I nena maaddana danddayiyoogaa eraasa. Yaatiyo gishshawu, I qaalaa gelidobaa ammanaasa. Yaatin, Xoossay qaalaa gelido dendduwaa hidootaabaa shin? He gelido qaalaa polanawu awu koshshaynne wolqqay deˈii?

5-6. Yihooway hayqqidaageeta denttanawu koyiyoogaa nuuni ammanettiyoy aybissee?

⁵ Hayqqidaageeta denttanawu Yihoowayyo koshshay deˈii? Deˈiyoogee aynne sirissenna. Geeshsha Maxaafaa xaafida daro asati dendduwaa hidootaabaa xaafanaadan I oottiis. (Isi. 26:19; Hoo. 13:14; Ajj. 20:11-13) Qassi Yihooway ba gelido qaalaa ubbatoo polees. (Yaas. 23:14) Yihooway hayqqidaageeta denttanawu yeemuwan naagees. Nuuni hegaadan gaana danddayiyoy aybissee?

⁶ Iyyoobi giidobaa qoppa. I hayqqikkokka Yihooway A zaarettidi beˈanawu laamotiyoogaa ammanettiis. (Iyy. 14:14, 15) Yihooway awu goynniiddi hayqqida ubbaa beˈanawu laamotees. Eti payyanne ufayttiyaageeta gidanaadan I eta denttanawu yeemottees. Yihoowaabaa tamaarennan hayqqida daro biiloone asaa shin? Nu siiqo Xoossay etakka denttanawu koyees. (Oos. 24:15) Eti ba dabbo gidanaadaaninne saˈan merinawu deˈanaadan koyees. (Yoh. 3:16) Yihooway hayqqidaageeta denttanawu koyiyoogee qoncce.

7-8. Yihoowawu hayqqidaageeta denttiyo wolqqay deˈiyoogaa nuuni ammanettiyoy aybissee?

⁷ Hayqqidaageeta denttiyo wolqqay Yihoowawu deˈii? Deˈiyoogee qoncce. I “Ubbaappe Wolqqaama” Xoossaa. (Ajj. 1:8) Yaatiyo gishshawu, hayquwaa gujjin morkke ubbaa xayssanawu wolqqay deˈees. (1 Qor. 15:26) Hegaa eriyoogee nuna minttettees. Eema Arnold giyo michchee hanotaa beˈa. Naaˈˈantto Alamiyaa Olaa wode onne I soo asaa paacciya wolqqaamabay gakkiis. Eema Naazeti asaa issippe gurddiyo kambbiyan I naˈiya siiqiyo asati hayqqido gishshawu, O minttettanawu hagaadan gaasu: “Hayqqida asati hayquwaappe denddennaba gidikko, hegee nu morkkee hayqqoy Xoossaappe wolqqaama giyoogaa; shin hegee tuma gidana danddayenna.” Wolqqan Yihoowappe aadhdhiyaabi baynnaagee qoncce! Deˈuwaa immida ubbaappe wolqqaama Xoossawu hayqqidaageetussi zaarettidi deˈuwaa immanawu wolqqay deˈiyoogaa ammanettana danddayoos.

⁸ Xoossay hayqqidaageeta denttana danddayiyoogaa nuuni ammanettiyo hara gaasoy I ubbabaa hassayiyoogaa. I xoolintteta ubbaa eta sunttan xeesees. (Isi. 40:26) Qassi I hayqqidaageeta hassayees. (Iyy. 14:13; Luq. 20:37, 38) I hayquwaappe denttana asatu meraanne eeshshaa, eta deˈuwan hanidabaanne eta qofaa hassayana danddayees.

9. Yihooway qaalaa gelido dendduwaa hidootan neeni ammaniyoy aybissee?

⁹ Yihoowawu ba gelido qaalaa polanawu  koshshaykka wolqqaykka deˈiyoogaa nuuni eriyo gishshawu dendduwaa hidootan ammanana danddayoos. Nuuni Xoossay qaalaa gelido dendduwaa hidootan ammaniyo hara gaasuwaa beˈa: Yihooway hayqqidaageeta beni denttiis. Beni wode Yesuusa gujjin ammanettida amarida asati hayqqidaageeta denttanaadan Yihooway etawu wolqqaa immiis. Yohaannisa shemppo 11n odettida, Yesuusi hayquwaappe denttidoogaabaa yootiya issi taarikiyaa ane pilggoos.

10. Yesuusi Biitaaniyaappe haakkidi Yorddaanoosappe hefinttan tamaarissiyo wode aybi hanidee, qassi I ay oottidee? (Yohaannisa 11:1-3)

¹⁰ Yohaannisa 11:1-3 nabbaba. Biitaaniyaa giyo qeeri kataman, 32 M.L wurssettan hanidabaa qoppa. He qeeri kataman Yesuusawu mata laggeti deˈoosona; eti Alˈˈaazara, Marttonne Mayraamo giyo A naaˈˈu michchentta. (Luq. 10:38-42) SHin Alˈˈaazari sahettin A naaˈˈu michchontti unˈˈettidosona. Eti Biitaaniyaappe naaˈˈu gallassa ogiyaa haakkidi, Yorddaanoosappe hefinttan deˈiya Yesuusakko kiitaa yeddidosona. (Yoh. 10:40) Kiitettidi biida bitanee Yesuusakko gakkiyo wode, Alˈˈaazari hayqqidoogee azzanttiyaaba. Yesuusi ba laggee hayqqidoogaa erikkonne, ba deˈiyoosan naaˈˈu gallassaa takkidi Biitaaniyaa biis. Yesuusi yaa gakkiyo wode Alˈˈaazari hayqqoosappe oyddu gallassa gidiis. Yesuusi ba laggeta maaddiyaabaanne Xoossaa bonchchissiyaabaa oottana hanees.—Yoh. 11:4, 6, 11, 17.

11. Laggetettaa xeelliyaagan ha taarikiyaappe ay tamaarana danddayiyoo?

¹¹ Laggetettaa xeelliyaagan ha taarikiyaappe tamaarana danddayoos. Hagaa qoppa: Mayraamanne Martta Yesuusakko kiitaa kiittiyo wode, I Biitaaniyaa yaanaadan oychchibookkona. Eti I siiqiyo A laggee harggidoogaa xallaa yootidosona. (Yoh. 11:3) Alˈˈaazari hayqqido wode Yesuusi haahuwan deˈikkonne A denttana danddayees shin. Gidikkonne, Yesuusi Biitaaniyan deˈiya Mayraamikkonne Marttikko baanawu koyiis. Neeni oychchennan nena maaddiya laggee neessi deˈii? Yaatikko, “metuwaa wode” I nena maaddanaagaa eriyo gishshawu an ammanettaasa. (Lee. 17:17) Yesuusaagaadan nuunikka haratussi hegaa mala lagge gidana danddayoos! Ane taarikiyawu guyye simmidi kaallidi hanidabaa beˈoos.

12. Yesuusi Marttissi ay yootidee, qassi A hegaa ammanana danddayiyoy aybissee? (Yohaannisa 11:23-26)

¹² Yohaannisa 11:23-26 nabbaba. Martta Yesuusi Biitaaniyaa yiidoogaa eraasu. A aara gayttanawu eesuwan baasu; yaatada hagaadan gaasu: “Godau, neeni hagan de7idabaa gidiyaakko, ta ishai haiqqenna.” (Yoh. 11:21) Ee, I Alˈˈaazara pattana danddayees. SHin, Yesuusi hegaappe aaruwan maalaalissiyaabaa oottanawu koyiis. I “Ne ishai haiquwaappe denddana” yaagiis. Qassi Martta I yootidoban ammananaadan oottiya hara gaasuwaa hagaadan giidi yootiis: “Taani denddonne de7o.” Yesuusi hayqqidaageeta denttanaadan Xoossay awu wolqqaa immiis. Hegaappe kase, issi guutta naˈiyaa hayqqa simmin sohuwaara hayquwaappe denttiis, qassi issi yelaga naˈaa hayqqido  gallassan gidennan aggenna hayquwaappe denttiis. (Luq. 7:11-15; 8:49-55) SHin I hayqqoosappe oyddu gallassa gididonne A bollay musiyoogaa doommido ura hayquwaappe denttana danddayii?

13. Yohaannisa 11:32-35y yootiyoogaadan, Mayraamanne harati yeekkiyoogaa beˈido wode Yesuusi waanidee? (Misiliyaakka xeella.)

¹³ Yohaannisa 11:32-35 nabbaba. Kaallidi hanidabaa qoppa. Alˈˈaazara hara michchiyaa Mayraamakka Yesuusaara gayttanawu kiyaasu. Akka ba michchiyaa giidoogaadan gaasu: “Godau, neeni hagan de7idobaa gidiyaakko, ta ishai haiqqenna shin.” Anne iira deˈiya harati keehi kayyottidosona. Eti yeekkiyoogaa Yesuusi beˈidinne siyidi keehi azzaniis. I ba laggetussi keehi qarettido gishshawu afuxxiis. Siiqiyo uri hayqqiyoogee keehi kayyottanaadan oottiyoogaa Yesuusi erees. Eti afuxxanaadan oottidabaa xayssanawu I keehi koyidoogee qoncce!

14. Mayraama yeekkiyoogaa beˈidi Yesuusi afuxxidoogaappe Yihoowaabaa ay tamaariyoo?

¹⁴ Mayraama yeekkiyoogaa beˈidi Yesuusi afuxxidoogee Yihooway qarettiya Xoossa gidiyoogaa nuna tamaarissees. Nuuni hegaadan giyoy aybissee? Nuuni hagaappe kasetiya huuphe yohuwan beˈidoogaadan, Yesuusi wottiyoobi baynna ogiyan ba Aawaa milatiis. (Yoh. 12:45) Yesuusi kayyottiya ba laggetussi keehi qarettido gishshawu yeekkiis; yaatiyo gishshawu, Yihoowaykka nuuni yeekkiyoogaa beˈiyo wode keehi qarettiyoogaa eroos. (Maz. 56:8) Hegee nuuni qarettiya nu Xoossaakko kaseegaappe aaruwan shiiqanawu koyanaadan oottiyoogee qoncce.

15. Yohaannisa 11:41-44y yootiyoogaadan, Alˈˈaazari moogettidosan hanidabay aybee? (Misiliyaakka xeella.)

¹⁵ Yohaannisa 11:41-44 nabbaba. Yesuusi Alˈˈaazari moogettidosaa biidi shuchchaa denttanaadan oychchiis. Martta anhay xinqqanaagaa yootiyoogan hegan maayettabeykku. Yesuusi iyyo hagaadan giis: “Ammaniyaabaa gidikko, neeni Xoossaa bonchchuwaa be7anaagaa taani neeyyo yootabeikkinaa?” (Yoh. 11:39, 40) Hegaappe simmin, Yesuusi pude xeelliiddi daro asaa sinttan woossiis. I kaallidi oottana ubbaban Yihooway bonchchettanaadan koyiis. Hegaappe simmin Yesuusi, “Al77aazaraa, haa kiya!” yaagiis. Yaatin, Alˈˈaazari  duufuwaappe kiyiis! Issoti issoti hanana danddayenna giidi qoppidobaa Yesuusi oottiis.

16. Yohaannisa shemppo 11n deˈiya taarikee nuuni dendduwaa hidootan mintti ammananaadan waati maaddii?

¹⁶ Yohaannisa shemppo 11n deˈiya taarikee nuuni dendduwaa hidootan mintti ammananaadan oottees. Waatidi? Yesuusi Marttiyyo yootidobaa akeeka: “Ne ishai haiquwaappe denddana.” (Yoh. 11:23) Yesuusawukka A Aawaagaadan ha gelido qaalaa polanawu wolqqaynne koshshay deˈees. I afuxxidoogee hayqqidaageeta denttanawunne azzanuwawu gaaso gidida hayquwaa xayssanawu I keehi koyiyoogaa bessees. Qassi Alˈˈaazari hayquwaappe denddido wode, hayqqidaageeta denttanawu awu wolqqay deˈiyoogaa Yesuusi zaarettidikka bessiis. Yesuusi Marttiyyo yootidobaakka akeeka: “Ammaniyaabaa gidikko, neeni Xoossaa bonchchuwaa be7anaagaa taani neeyyo yootabeikkinaa?” (Yoh. 11:40) Nuuni Xoossay qaalaa gelido dendduwaa hidootan ammananaadan oottiya loˈˈo gaasoy deˈees. SHin ha hidootan mintti ammananawu nuuni ay oottana danddayiyoo?

17. Nuuni dendduwaabaa yootiya Geeshsha Maxaafaa taariketa nabbabiyo wode ay qoppana koshshii?

¹⁷ Hayquwaappe denddidaageetubaa nabbaba, qassi hegaa wotta dentta qoppa. Geeshsha Maxaafay hayquwaappe denddida hosppun asatubaa yootees. c He taariketa loytta xannaˈa. Neeni yaatiyo wode, hegeeti tumuppe deˈuwan deˈida attuma asata, macca asatanne naata gidiyoogaa akeeka. Neeni tamaarana danddayiyoobaa qoppa. Eta ubbaa taarikee hayqqidaageeta denttanawu Xoossawu wolqqaykka koshshaykka deˈiyoogaa waati qonccissiyaakko qoppa. Keehi maaddiya Yesuusa dendduwaabaa wotta dentta qoppa. I hayquwaappe denddidoogaa daro xeetu asay beˈidoogaa, qassi hegee nuuni dendduwaa hidootan mintti ammananaadan maaddiyoogaa hassaya.—1 Qor. 15:3-6, 20-22.

18. Dendduwaa hidootaabaa yootiya mazamureta loytta goˈettanawu waatana danddayay? (Tohossa qofaakka xeella.)

 ¹⁸ Dendduwaa hidootaabaa yootiya mazamureta siya, yexxa qassi loytta qoppa. d (Efi. 5:19) He mazamureti, alˈˈo gidida dendduwaa hidootan nuuni mintti ammananaadan maaddoosona. Hegeeta siya, loytta yexxanawu meezeta, qassi so asaa goynuwaa wode mazamuriyaa danttoti qonccissiyo qofaa tobbite. Ne ammanuwaa minttanawunne nena oosuwawu denttettanawu maaddanaadan danttota hassayanne wotta dentta qoppa. Nena wolqqaama metoy gakkiyo wode woy neeni siiqiyo uri hayqqiyo wode, he mazamureti neeni minnanaadan Yihoowa ayyaanay hegeeta ne hassayanaadan maaddana.

19. Dendduwaa xeelliyaagan nuuni ay qoppana danddayiyoo? (“ Neeni Eta Ay Oychchuutee?” giya saaxiniyaa xeella.)

¹⁹ Issi hanotaa beˈaydda deˈiyaabadan qoppa. Nuuni ooratta alamiyan deˈiyaabadan qoppanaadan oottidi Yihooway nuna medhdhiis. Issi michchiyaa hagaadan gaasu: “Taani ooratta alamiyan gannatiyan deˈiya sawiya ciishshaa singgaydda deˈiyaabadan qoppiyoogan daro wodiyaa aattays.” Geeshsha Maxaafan etabay odettido ammanettida asatuura gayttiyoogaa qoppa. Neeni oonaara gayttanawu koyay? Neeni he uraa ay oychchuutee? Qassi hayqqida ne siiqiyoogeetuura zaarettada gayttiyoogaa qoppa. Neeni etaara gayttiyo wode koyro gaanabaa, eta qoommiyoogaanne eta beˈiyo wode keehi ufayttanaagaa qoppa.

20. Nuuni ay oottanawu murttana koshshii?

²⁰ Yihooway nuussi dendduwaa hidootaa immido gishshawu A keehi galatoos! Yihooway ba gelido qaalaa polanawu awu koshshaykka wolqqaykka deˈiyo gishshawu, nuuni hegaa ammanettana danddayoos. Ha alˈˈo hidootan nu ammanuwaa ubbatoo minttidi deˈanawu murttidaageeta gidoos. Yaatiyoogan, kaseegaappe aaruwan Xoossaakko shiiqoos, qassi I gelido qaalay nuussi ubbawu hagaadan giidoogaa mala: ‘Neeni siiqiyo hayqqidaageeti denddana!’