1. Ha alamiyan ammanettiyoogee xayidoogaa beˈiyoogan nuuni garamettennay aybissee?

 SEEXAANAA alamiyan deˈiya asay oonan ammanettana koshshiyaakko erenna. Eti zalˈˈanchchatu, deriyaa haariyaageetunne haymaanootiyaa kaalettiyaageetu eeshshan ubbatoo azzanoosona. Qassi daroti bantta laggetun, shoorotuuninne ubba qassi bantta so asaa yaratun ammanettokkona. Hegan nuuni garamettana koshshenna. ‘Wurssetta gallassatun asati zigirssanchchatanne kashi erikke giyaageeta’ gidanaagaa Geeshsha Maxaafay kasetidi yootiis. Hegaa giyoogee asay ammanettana danddayenna ha saˈaa xoossaa Seexaanaa mala gidana giyoogaa.—2 Xim. 3: 1-4; 2 Qor. 4:4.

2. (a) Nuuni tumuppe oonan ammanettana danddayiyoo? (b) Issoti issoti woygi qoppana danddayiyoonaa?

² Nuuni Kiristtaane gidiyo gishshawu Yihoowan ammanettana danddayiyoogaa eroos. (Erm. 17:7, 8) I nuna siiqiyoogaanne ba dabbota mule ‘yeggi bayennaagaa’ nuuni ammanoos. (Maz. 9:10) Kiristtoos Yesuusi ba deˈuwaa nuussi immido gishshawu, aanikka ammanettana danddayoos. (1 PHe. 3:18) Qassi Geeshsha Maxaafay ammanttiya kaaletuwaa yootiyoogaa nuuni nu deˈuwan beˈida. (2 Xim. 3:16, 17) Nuuni Yihoowan, Yesuusaaninne Geeshsha Maxaafay yootiyooban ammanettana danddayoos. SHin issoti issoti gubaaˈiyan deˈiya ishanttuuninne michchonttun ubbatoo ammanettana danddayiyaanaashsha giidi qoppana danddayoosona. Hegaadan gidikko, nuuni etan ammanettana danddayiyoy aybissee?

3. Nuussi deˈiya dumma maatay aybee? (Marqqoosa 10:29, 30)

³ Yihooway kumetta saˈan awu goynniya ba so asaa yara gidanaadan nuna dooriis. Hagee nuuni daro goˈˈaa demmanaadan  oottiya dumma maata! (Marqqoosa 10:29, 30 nabbaba.) Nuugaadan Yihoowa siiqiyaanne bantta deˈuwan I kessido maaraa oosuwan peeshshanawu banttawu danddayettida ubbabaa oottiya nu ishanttinne michchontti kumetta saˈan deˈoosona. Nuuni haasayiyo doonay, wogaynne maayiyoobay etaagaappe dummatana danddayees; shin nuuni etaara koyro gayttiyo wodekka eta siiqoos. Saluwan deˈiya nu siiqo Aawaa sabbanawunne awu goynnanawu issippe shiiqiyoogaa nuuni keehi dosoos.—Maz. 133:1.

4. Nu ishanttinne michchontti nuussi koshshiyoy aybissee?

⁴ Ha wodiyan nuuni awudeegaappenne aaruwan nu ishanttuuranne michchonttuura issippetettan deˈana koshshees. Eti nu toohuwaa tookkiyoogan issitoo issitoo nuna maaddoosona. (Roo. 15:1; Gal. 6:2) Qassi Yihoowawu haggaaziyoogan minnanaadaaninne A dabbo gididi deˈanaadan eti nuna minttettoosona. (1 Tas. 5:11; Ibr. 10:23-25) Nu morkkiyaa Seexaanaa Dabloosanne A iita alamiyaa minnidi eqettanaadan gubaaˈee maaddennaakko, woni nuuni waananee! Seexaanaynne I haariyo asati Xoossaa ashkkarata mata wode qohana. SHin he wode nu ishanttinne michchontti nu miyyiyan deˈiyo gishshawu keehi galatoos!

5. Amaridaageeti bantta ishanttuuninne michchonttun ammanettanawu issi issitoo metootiyoy aybissee?

⁵ SHin amaridaageeti bantta ishanttuuninne michchonttun ammanettanawu metootoosona; ayssi giikko, eti xuura gididabaa issi Kiristtaaniyawu yootin, he uri qaalaa naagennan aggidi haratuyyo yootennan waayi aggana. Woykko gubaaˈiyan deˈiya issi uri haasayidobay woy oottidobay eta keehi qohennan waayi aggana. Hegaa malabay nuna gakkikko, nuuni haratun ammanettanawu metootana danddayoos. Yaatin nuuni ishanttuuninne michchonttun ammanettanaadan nuna aybi maaddana danddayii?

6. Siiqoy nuuni nu ishanttun ammanettanaadan nuna waati maaddii? (1 Qoronttoosa 13:4-8)

⁶ Siiqoy ammanettiyoogaara gayttidaba. Koyro Qoronttoosa shemppo 13y nuuni ishanttun ammanettanaadan woy etan zaarettidi ammanettanaadan nuna maaddana danddayiya siiquwaa macarata yootees. (1 Qoronttoosa 13:4-8 nabbaba. *) Leemisuwawu, paydo 4y hagaadan gees: “Siiqoi danddayanchcha. Siiqoi kehees.” Yihooway nuuni A bolli nagaraa oottiyo wodekka nubaa danddayees. Hegaa gishshawu, nu ishantti nuna hanqqettissiyaabaa woy qohiyaabaa haasayikko woy oottikko nuuni eta danddayana bessees. Paydo 5y gujjidi hagaadan gees: “[Siiqoy] yiillotenna. Siiqoi naaqettidobaakka paidenna.” Nu ishantti nuna naaqqidobaa ubbatoo hassayanawu giidi ‘naaqettidobaa paydanawu’ koyokko. Nuuni ‘elle hanqqettana’ koshshennaagaa Eranchchaa 7:9y yootees. Efisoona 4:26n deˈiya zoriyaa oosuwan peeshshiyoogee keehi loˈˈo. “Intte hanqqetti uttidaashin, awai wulloppo”!

7. Maatiyoosa 7:1-5n deˈiya maaray nuuni haratun ammanettanaadan waati maaddanee?

⁷ Qassi nuuni nu ishanttanne nu michchontta Yihooway xeelliyoogaadan xeelliyaaba gidikko, etan ammanettana danddayoos. Xoossay eta siiqeesinne eta nagaraa qoodenna. Nuunikka hegaadan oottana koshshees. (Maz. 130:3) Nuuni eta balan xeelaa wottiyoogaappe eta loˈˈo eeshshaa akeekanawu baaxetananne eti oottana danddayiyo loˈˈobaa qoppana koshshees. (Maatiyoosa 7:1-5 nabbaba.) ‘Siiqoy ubbabaa ammaniyo’ gishshawu, eti loˈˈobaa oottanawu koyiyoogaanne nuna azzanttanawu mule koyennaagaa ammanoos. (1 Qor. 13:7, NW) Hegaa giyoogee nuuni loˈˈo gaasoy baynnan haratun ammanettanaadan Yihooway koyees giyoogaa gidenna; shin eti ammanettiyaageeta gidiyoogaa bessido gishshawu, nuuni etan ammanettanaadan I koyees. *

8. Neeni ne ishanttun waata loytta ammanettana danddayay?

⁸ Nuuni nu ishanttun ammanettiyoogee wode ekkiyaaba. Yaatin neeni ne ishanttun waata loytta ammanettana danddayay? Eta loytta era. Gubaaˈe shiiqotun etaara haasaya. Etaara haggaaza. Eti ammanettiyaageeta gidiyoogaa bessanaadan etawu injjiyaa immiyoogan eta danddaya. Neeni loytta erenna issi urawu koyro heeran ne qofaanne neessi siyettiya ubbabaa waaya yootana. Neeni A loytta eriyo wode, neeyyo siyettiyaabaa awu yootanawu koyana danddayaasa. (Luq. 16:10) SHin issi ishay ammanettennaagaa gidikko waatuutee? An hidoota qanxxoppa; shin amarida wodiyawu danddaya. Issi issi ishanttu eeshshay neeni ne ishanttun ammanettiyoogaa agganaadan oottoppo. Hegaara gayttidaagan, ammanettidi Yihoowawu haggaazida amaridaageeti harati eta azzanttikkonne ubbatoo etan ammanettidoy aybissakko beˈana.

9. (a) Aawatettay deˈiyoogeeti balishinkka, Haanna ubbatoo etan waana ammanettadee? (b) Aawatettay deˈiyoogeetun ammanettiyoogaa xeelliyaagan Haannippe ay tamaariyoo? (Misiliyaa xeella.)

⁹ Aawatettay deˈiyo issi ishay oottidoban neeni qohetta eray? Yaatikko, Haanni hanotaa xannaˈiyoogee nena maaddana danddayees. He wode Israaˈeelan Yihoowa goynuwaara gayttidaagan Qeese Ubbatu Halaqaa Eelawu aawatettay deˈees. SHin A soo asay loˈˈo leemiso gidenna.  Qeese gidida A naati ubbatoo sheneyiya pokkobaa oottoosona. Gidikkonne, eta aaway eta loytti seeribeenna. Eeli qeese ubbatu halaqaa gididi oottennaadan Yihooway sohuwaara diggibeenna. SHin Eeli qeese ubbatu halaqa gididi oottido wode ubban, Haanna Xoossaa dunkkaaniyan goynniyoogaa aggabeykku. Haanna keehi unˈˈettada woossiyoogaa Eeli beˈidi, A mattottaasu giidi balan qoppiis. I tumaa shaakkennan keehi unˈˈettida Haanno boriis. (1 Sam. 1:12-16) Hegaa mala hanotay deˈishinkka, Haanna attuma naˈa yelikko, Eeli awu koshshiyaabaa kunttin Xoossaa dunkkaaniyan deˈana mala A ehaanawu shiiqettaasu. (1 Sam. 1:11) Eela naati oottidoba gishshawu etawu seeray koshshii? Ee koshshees. Yihooway wurssettan eta qaxxayiis. (1 Sam. 4:17) Guyyeppe, Xoossay attuma naˈaa Sameela immiyoogan Haanno woytiis.—1 Sam. 1:17-20.

10. Amarida asay Daawita kaddikkonne I haratun ubbatoo ammanettiyoogaa waati bessidee?

¹⁰ Ne mata laggee nena kaddi erii? Yaatikko, Kawuwaa Daawita gakkidabaa qoppa. A laggetuppe issoy Akixoofeela. SHin Daawita naˈay Abeseloomi kawo gidanawu koyido wode, Akixoofeeli makkaliyoogan Abeseloomaara hashetiis. Daawiti ba naˈaynne I laggedan qoppido bitanee A maaddiyoogaa aggidoogan keehi azzanennan aggenna. SHin hegee Daawiti haratun ammanettiyoogaa agganaadan oottibeenna. Makkaliyoogan hashetibeenna, hara laggiyaa Hushaayan I ubbatoo ammanettiis. Daawiti Hushaayan ammanettanaadan oottida daro gaasoy deˈees. Hushaayi Daawita maaddanawu ba shemppuwaa daafaban yeggiyoogan, loˈˈo lagge gidiyoogaa bessiis.—2 Sam. 17:1-16.

11. Naabaala ashkkaratuppe issoy ammanettiyoogaa waati bessidee?

¹¹ Naabaala ashkkaratuppe issoy oottidobaakka beˈa. Daawitinne A asati Naabaala giyo Israaˈeela bitaniyaa ashkkarata kehatettan qohuwaappe naagidosona. Amarida wodiyaappe guyyiyan, Daawiti ba asatuyyo qumaa immanaadan dure bitaniyaa Naabaala oychchiis. Naabaali he asatuyyo aybanne immana danddayees shin. Daawiti ashkketettan oychchin Naabaali ixxido wode, Daawiti keehi hanqqettido gishshawu Naabaala son deˈiya attuma asa ubbaa woranawu qofaa qachchiis. Issi ashkkaray he hanotaa Naabaala machchee Abigaalissi yootiis. I he soo asaa yara gidiyo gishshawu, Abigaala A shemppuwaa ashshana  danddayiyoogaa eriis. I baqatiyoogaappe Abigaala he hanotaa giigissana danddayiyoogaa ammanettiis. A wozannaama maccaasaa gidiyoogaa asay ubbay eriyo gishshawu, I hegaadan ammanettana danddayiis. Kaallidi hanidabay I Abigaalin ammanettiyo loˈˈo gaasoy deˈiyoogaa qonccissees. Abigaala xalatettaa bessidoogee Daawiti ba halchchidoogaa polennaadan oottiis. (1 Sam. 25:2-35) Daawiti bessiyaaba oottanaagaa A ammanettaasu.

12. Erissiyo ashkkarati balishinkka Yesuusi etan ammanettiyoogaa waati bessidee?

¹² Yesuusi ba erissiyo ashkkarati balishinkka etan ammanettiis. (Yoh. 15:15, 16) Yaaqoobinne Yohaannisi Kawotettan dumma sohuwaa demmanawu Yesuusa oychchido wode, eti Yihoowawu haggaaziyoogaa aggana giidi I siribeenna woy kiitettidaageeta gidennaadan diggibeenna. (Mar. 10:35-40) Yesuusi oyqettido qammi erissiyo ashkkarati ubbay A yeggi bayidi baqatidosona. (Maa. 26:56) SHin Yesuusi etan ammanettiyoogaa mule aggibeenna. Eti nagaranchcha gidiyoogaa I loytti erees; gidikkonne I “wurssettai gakkanaassi eta siiqiis.” (Yoh. 13:1) Yesuusi hayquwaappe denddi simmidi, erissiyo ashkkara oottiyoonne ba dorssata heemmiyo gita aawatettaa I kiittido ammanettida 11tussi immiis. (Maa. 28:19, 20; Yoh. 21:15-17) He nagaranchcha asatun I ammanettiyo loˈˈo gaasoy deˈees. Eti ubbaykka hayqqana gakkanaashin ammanettidi haggaazidosona. Nagaranchcha asatun ammanettiyoogan Haanna, Daawiti, Naabaala ashkkaray, Abigaalanne Yesuusi loˈˈo leemiso.

13. Haratun ammanettanawu nuuni metootanaadan oottana danddayiyaabay aybee?

¹³ Issi ishaa ammanettada xuurabaa neeni awu yootin, I hegaa hara asawu yootidoogaa guyyeppe eradii? Hegee keehi azzanttiyaaba gidana danddayees. Issi galla issi michchiyaa gubaaˈe cimawu xuurabaa yootaasu. Wonttetta gallassi he gubaaˈe cimaa machchiyaa A he cimawu yootidoobaa erada O minttettanawu xeegaasu. Michchiyaa he ciman ammanettanawu metootidoogee qoncce. SHin he michchiyaa bessiyaabaa oottaasu; qassi maaduwaa oychchaasu. A hegaabaa hara cimawu yootin, he cimay A cimatun zaarettada ammanettanaadan O maaddiis.

14. Issi ishay haratun zaarettidi ammanettanaadan A maaddidabay aybee?

¹⁴ Issi ishay naaˈˈu cimatu bolli hanqqettido gishshawu, etan ammanettana danddayennabadan daro layttawu qoppiis. SHin I keehi bonchchiyo issi ishay yootidobaa qoppiyoogaa doommiis. Akeekanawu metenna he qofay hagaadan gees: “Nu morkkee nu ishantta gidennan Seexaanaa.” He qofaanne I oottana bessiyaabaa he ishay loytti qoppiis.

15. Nuuni haratun zaarettidi ammanettanawu wodiyaa koshshiyoy aybissee? Leemisuwaa yoota.

¹⁵ Maatay neeppe eketti erii? Hegee keehi azzanttiyaabaa gidana danddayees. Naaˈˈantto Alamiyaa Olaappe kase, Naazi Jarmanen nu oosoy teqettido wode, Gireetanne I aayyiyaa ammanettida Yihoowa Markka. Ba mala Kiristtaanetussi Wochchiyo Keelaa xaafiyo maatay Gireetissi deˈees. SHin I aaway tumaa eqettiyoogaa ishantti erido wode, I eqettiyaageetussi gubaaˈiyaa xeelliyaagan issi issibaa yootana danddayees giidi yayyido gishshawu, he maatan oottennaadan eti O diggidosona. Gireeta genccana koshshido metoy hegaa xalla gidenna. Naaˈˈantto Alamiyaa Olaa wode ishantti Gireetissinne I aayeessi nu maxeeteta immibookkona; qassi etaara ogiyan gayttido wodekka eta haasayissennan ixxidosona. Gireeta keehi azzanido gishshawu, he ishanttussi atto gaanawunne zaarettada etan ammanettanawu daro wodiyaa koshshiis. SHin A guyyeppe Yihooway  etawu atto gaanaagaa erido gishshawu, akka etawu atto gaana koshshiis.

16. Nuuni nu ishanttuuninne michchonttun ammanettanawu loytti baaxetana koshshiyoy aybissee?

¹⁶ Nena hegaadan azzanttiyaabay gakkidaba gidikko, haratun zaarettada ammanettanawu baaxeta. Hegee wodiyaa ekkiyaaba gidana danddayees, shin baaxetiyoogee maaddees. Leemisuwawu, nuuni moorettida qumaa miidi sahetti erikko, miyoobaa xeelliyaagan loytti naagettana danddayoos. SHin, issitoo moorettida qumaa miidoogee nuuni muleera qumaa miyoogaa agganaadan oottenna. Hegaadankka, nu bolli gakkida issi iitabay nagaranchcha gididi yelettida nu ishanttanne michchontta ubbaa nuuni ammanettennaadan oottana koshshenna. Nuuni nu ishanttun zaarettidi ammanettiyo wode, keehi ufayttana. Qassi hegee gubaaˈiyan deˈiya ubbay issoy issuwan ammanettanawu goˈˈiyaabaa oottana mala nuuni waatana danddayiyaakko akeekanaadan maaddana.

17. Ammanettiyoogee keehi koshshiyoy aybissee, qassi kaalliya huuphe yohuwan nuuni beˈanabay aybee?

¹⁷ Seexaanaa alamiyan ammanettiya asi darenna; shin nuuni nu ishantta siiqiyoonne etikka nuna siiqiyo gishshawu, nuuni etan ammanettana danddayoos. Hegaadan ammanettiyoogee ha wodiyan nuuni ufayttanaadaaninne issippetettan deˈanaadan, qassi sinttaappe metiyaabay nuna gakkiyo wode qohuwaappe naagettanaadan oottees. Issi uri nena azzanttido gishshawu neeni he uran ammanettanawu metootikko, waatana koshshii? Hanotaa Yihoowaagaadan xeellanawu, Geeshsha Maxaafay yootiyo maarata oosuwan peeshshanawu, ne ishantta loytta siiqanawunne Geeshsha Maxaafan etabay odettido asatuppe tamaaranawu baaxeta. Nuuni qohettidobaa dogananne haratun zaarettidi ammanettana danddayoos. Yaatiyo wode, nuuni “ishappe aadhdhidi ammanttiya” zawi baynna laggeta demmiyoogan anjjettana. (Lee. 18:24) SHin nuuni etan ammanettiyoogaa xallay gidenna; etikka nunan ammanettana danddayiyoogaa eti erana koshshees. Nu ishantti nunan ammanettanaadan nuuni waatana danddayiyaakko kaalliya huuphe yohuwan beˈana.