1. PHeexiroosi maalaalissiya ogiyan keehi daro moliyaa oyqqanaadan Yesuusi A maaddi simmin waanidee?

 PHEEXIROOSI qamma kumettaa moliyaa oyqqanawu baaxetikkonne ayba moliyaanne oyqqibeenna. SHin Yesuusi awu hagaadan giis: “Ciimmatiya sohuwaa shiiqa; moliyaa oiqqanau intte gitiyaa haattan yeggite.” (Luq. 5:4) PHeexiroosi moliyaa oyqqanaagaa sirikkonne, Yesuusi giidoogaadan oottiis. PHeexiroosinne aara issippe oottiyaageeti daro moliyaa oyqqin, gitee daahettiyoogaa doommiis. PHeexiroosinne aara oottiyaageeti Yesuusi oottido maalaalissiyaabaa beˈidi keehi “garamettidosona.” PHeexiroosi hagaadan giis: “Godau, taani nagaranchcha gidido gishshau, taappe shaahetta.” (Luq. 5:6-9) PHeexiroosi Yesuusaara issippe gidiyoogee bawu bessennabaadan qoppennan aggenna.

2. PHeexiroosabaa pilggiyoogee nuna maaddiyoy aybissee?

² PHeexiroosi bana “nagaranchcha” asa giidoogee likke. I guyyeppe zilˈˈettanaadan oottiyaabaa issi issitoo haasayidoogaanne oottidoogaa Geeshsha Maxaafay yootees. Issi issitoo neessi PHeexiroosaagaadan siyetti erii? Neeni giigissanawu baaxetaydda deˈiyo eeshshay woy adussa wodiyawu giigissanawu baaxetido shugo miyyee deˈii? Yaatikko PHeexiroosabaa xannaˈiyoogee nena minttettana danddayees. Waatidi? Ane hagaa qoppa: Yihooway PHeexiroosi mooridobati Geeshsha Maxaafan xaafettennaadan oottana danddayees. SHin nuuni hegeetuppe tamaarana mala hegeeti xaafettanaadan oottiis. (2 Xim. 3:16, 17) PHeexiroosi baaxetidobaa eriyoogee nuuni wottiyoobi  baynnaageeta gidanaadan Yihooway naagennaagaa akeekanaadan nuna maaddana. Nuuni nu shugo miyyee deˈishinkka ubbatoo baaxetanaadan I koyees.

3. Nuuni ammanettidi deˈana koshshiyoy aybissee?

³ Nuuni ammanettidi deˈana koshshiyoy aybissee? Nuuni issibaa aggennan meezetiyo wode darotoo hegaabaa loytti eroos. Leemisuwawu, issi uri diittaa diixxiyoogaa eranawu koyikko, hegaa meezetiyoogee daro layttaa wurssana danddayees. He wode I darotoo moorana danddayikkonne aggennan meezetiyoogan hegaabaa loytti erana danddayees. I diittaa diixxiyoogaa loytti erikkokka, issi issitoo moorana danddayees. Gidikkonne I hidootaa qanxxenna. I loytti eranawu ubbatoo meezetees. Hegaadan, nu shugo miyyiyaa xoonidabadan nuuni qoppiyo wodekka, zaarettidi balana danddayoos. SHin haˈˈikka hegaa giigissanawu baaxetoos. Nuuni ubbay guyyeeppe zilˈˈettanaadan oottiyaabaa haasayoos woy oottoos; gidikkonne, nuuni hidootaa qanxxana xayikko, ubbatoo loˈˈobaa oottanaadan Yihooway nuna maaddana. (1 PHe. 5:10) Ammanettidi deˈiyoogaa xeelliyaagan ane PHeexiroosa hanotaa pilggoos. I moorobaa oottishinkka Yesuusi awu qarettidoogee nuuni ubbatoo Yihoowawu haggaazanaadan nuna denttettana danddayees.

4. Luqaasa 5:5-10n PHeexiroosi babaa woygidee, shin Yesuusi A waati minttettidee?

⁴ PHeexiroosi bana nagaranchcha asa giidoy aybissakko woy I hassayido nagaray aybakko Geeshsha Maxaafay yootenna. (Luqaasa 5:5-10, nabbaba.) SHin I gita moorota moorennan aggenna. PHeexiroosi yayyidoogaa Yesuusi eriis. I yayyidoy loˈˈo asa gidikke giidi qoppido gishshawu gidana danddayees. SHin Yesuusi PHeexiroosi ammanettidi deˈana danddayiyoogaakka eriis. Hegaa gishshawu, Yesuusi PHeexiroosa, “yayyoppa” giidi kehatettan yootiis. Yesuusi PHeexiroosan ammanettidoogee PHeexiroosa deˈoy laamettanaadan oottiis. PHeexiroosinne A ishay Inddiraasi moliyaa oyqqiyo oosuwaa guyyeppe aggidi, Yesuusaara haggaazidosona. Yaatiyo gishshawu Yihooway eta daroban anjjiis.—Mar. 1:16-18.

5. PHeexiroosi balabaa qoppiyoogaa aggidi Yesuusa kaallidoogan demmido anjjoy aybee?

⁵ PHeexiroosi Kiristtoosa kaalliyaagaa gidiyo gishshawu, maalaalissiya darobaa beˈiis. Yesuusi harggidaageeta pattishin, iita ayyaanata kessishin, ubba qassi hayqqidaageeta denttishin I beˈiis. b (Maa. 8:14-17; Mar. 5:37, 41, 42) Yesuusi Xoossaa Kawotettaa kawo gididi demmana  bonchchuwaa qonccissiya maalaalissiya ajjuutaakka PHeexiroosi beˈiis. I hegaa mule dogibeenna. (Mar. 9:1-8; 2 PHe. 1:16-18) Ee, I Yesuusa kaallennaakko hegaa mule beˈenna. I balabaa qoppidoogaa aggidoogaaninne ha ubbaa anjjota demmidoogan keehi ufayttidoogee qoncce.

6. PHeexiroosi ba shugo miyyiyaa sohuwaara xoonidee? Qonccissa.

⁶ PHeexiroosi beˈidobaynne siyidobay deˈikkokka, I haˈˈikka ba shugo miyyiyaara baaxetees. Ane amarida leemisota beˈa. Geeshsha Maxaafay kasetidi yootiyoogaadan Yesuusi keehi waayettidi hayqqanaagaa PHeexiroosawu yootido wode, I Yesuusa seeriis. (Mar. 8:31-33) PHeexiroosinne kiitettida harati ubbaappe aadhdhiyaagee oonakko darotoo palamettidosona. (Mar. 9:33, 34) Yesuusi hayqqanaappe kase qammi PHeexiroosi issi bitaniyaa hayttaa shocidi qanxxi yeggiis. (Yoh. 18:10) He qammi PHeexiroosi yayyido gishshawu ba laggiyaa Yesuusa erikke giidi heezzutoo kaddiis. (Mar. 14:66-72) Hegee I mishettidi yeekkanaadan oottiis.—Maa. 26:75.

7. Yesuusi hayquwaappe denddi simmidi PHeexiroosawu ay oottidee?

⁷ Yesuusi keehi azzanida PHeexiroosan hidootaa qanxxibeenna. Yesuusi hayquwaappe denddi simmidi haˈˈikka PHeexiroosa siiqiyoogaa qonccissiis. Yesuusi ba dorssata ashkketettan heemmanaadan PHeexiroosa shoobbiis. (Yoh. 21:15-17) PHeexiroosi eeno giis. Qassi PHenxxaqosxxe gallassan Yerusalaamen deˈiyo gishshawu geeshsha ayyaanan tiyettida koyroogeetuppe issuwaa gidiis.

8. Anxxookiyan PHeexiroosi moorido gita mooroy aybee?

⁸ PHeexiroosi tiyettida Kiristtaane gidi simmidikka, ba shugo miyyiyaa xoonanawu baaxetana koshshiis. Xoossay PHeexiroosa Ayhuda gidenna Qornneliyoosakko 36 M.Ln kiittiis. Xoossay yan Qornneliyoosa geeshsha ayyaanan tiyiis; hegee ‘Xoossay asa somˈˈo xeellennaagaanne’ Ayhuda gidennaageeti Kiristtaane gubaaˈe yara gidana danddayiyoogaa qoncciyan bessiyaaba. (Oos. 10:34, 44, 45) Hegaappe simmin PHeexiroosi Ayhuda gidenna asatuura qumaa miyoogaa doommiis; hegee I kase mule ootti erennabaa. (Gal. 2:12) SHin amarida Ayhuda Kiristtaaneti, Ayhudatinne, Ayhuda gidennaageeti issippe maana koshshenna giidi qoppidosona. Hegaadan qoppiya amaridaageeti Anxxookiyaa yiido wode, PHeexiroosi Ayhuda gidenna ba ishanttuura qumaa miyoogaa aggiis. I yaatidoy Ayhuda Kiristtaaneta hanqqetissennaadan yayyido gishshawu gidennan aggenna. Kiitettida PHawuloosi PHeexiroosi oottidobaa beˈidi haraatu ubbaa sinttan A seeriis. (Gal. 2:13, 14) Hegaadan baliiddikka PHeexiroosi ammanettidi deˈiis. A maaddidabay aybee?

9. Yohaannisa 6:68, 69y PHeexiroosi ammanettida asa gidiyoogaa waati qonccissii?

⁹ PHeexiroosi ammanettida asa; I Yesuusa kaalliyoogaa aybinne digganaadan oottibeenna. Yesuusi haasayidobaa I erissiyo ashkkarati akeekibeenna wode PHeexiroosi ammanettiyoogaa bessiis. (Yohaannisa 6:68, 69 nabbaba.) Yesuusi qonccissanaadan naagennan woy qonccissanaadan koyennan aggidi daroti A kaalliyoogaa essidosona. SHin PHeexiroosi A kaalliyoogaa aggibeenna. “Merinaa de7uwaa qaalai” Yesuusa xalaalawu deˈiyoogaa I akeekiis.

10. Yesuusi PHeexiroosan ammanettiyoogaa waati bessidee? (Misiliyaakka xeella.)

¹⁰ Yesuusi PHeexiroosa aggibeenna. Yesuusi saˈan deˈido wurssetta qammi, PHeexiroosinne kiitettida harati A agganaagaa I erees. SHin Yesuusi PHeexiroosi simmanaagaanne ammanettidi deˈanaagaa aynne sirennan yootiis. (Luq.  22:31, 32) ‘Ayyaanay giigi uttikkonne ashoy daafuranchcha’ gidiyoogaa Yesuusi akeekiis. (Mar. 14:38) Hegaa gishshawu, PHeexiroosi A eriyoogaa kaddi simminkka, Yesuusi an hidootaa qanxxibeenna. Yesuusi hayquwaappe denddi simmidi PHeexiroosawu qoncciis, he wode PHeexiroosi barkka deˈennan aggenna. (Mar. 16:7; Luq. 24:34; 1 Qor. 15:5) Keehi azzanida PHeexiroosi hegan ay keenaa minettidaakko qoppa!

11. Yihooway PHeexiroosawu koshshiyaabaa kunttanaagaa I ammanettanaadan Yesuusi waatidee?

¹¹ Yesuusi Yihooway PHeexiroosawu koshshiyaabaa kunttanaagaa I ammanettanaadan oottiis. Yesuusi hayquwaappe denddi simmidi, PHeexiroosinne I kiittidoogeeti maalaalissiya ogiyan moliyaa haranttuwaa oyqqanaadan oottiis. (Yoh. 21:4-6) Ha maalaalissiyaabay Yihooway PHeexiroosassi deˈuwawu koshshiyaabaa kunttana danddayiyoogaa I ammanettanaadan oottidoogee qoncce. ‘Kasetidi Xoossaa Kawotettaa koyiyaageetuyyo’ koshshiyaabaa Yihooway kunttanaagaa Yesuusi yootidoogaa PHeexiroosi hassayennan aggenna. (Maa. 6:33) Ha ubbabay, PHeexiroosi moliyaa oyqqiyo oosuwaa gidennan, ba deˈuwan sabbakuwaa oosuwaa kaseyanaadan maaddiis. PHeexiroosi 33 M.Ln, PHenxxaqosxxe gallassan xalatettan sabbakiis, qassi hegee daro shaˈu asati mishiraachchuwaa siyanaadan oottiis. (Oos. 2:14, 37-41) Hegaappe simmin, Samaariyaa asatinne Ayhuda gidennaageeti Kiristtoosa ammananaadan I maaddiis. (Oos. 8:14-17; 10:44-48) Dumma dumma asay gubaaˈiyaa yaanaadan Yihooway maalaalissiya ogiyan PHeexiroosa goˈettidoogee tuma.

12. Nu shugo miyyiyaa xoonanawu ubbatoo baaxetiiddi deˈikko PHeexiroosa hanotay nuna waati maaddana danddayii?

¹² Nuuni ammanettidi deˈanaadan Yihooway nuna maaddees. Nuuni nu shugo miyyiyaa xoonanawu baaxetiyoogee issi issitoo metiyaaba gidana danddayees. Issi issitoo, nu shugo miyyee PHeexiroosaagaappe aaruwan deexxiyaaba milatana danddayees. SHin nuuni hidootaa qanxxennaadan Yihooway nuussi wolqqaa immana danddayees. (Maz. 94:17-19) Leemisuwawu, issi ishay tumaa eranaappe kase daro layttawu mattuman ba mala asaara mattumaa gayttees. I shori baynnabaa oottiyoogaa muleera aggiis. Gidikkonne, I issi issitoo iitabaa amottiyoogaa agganawu baaxetees. I aggennan baaxetanaadan aybi maaddidee? I hagaadan giis: “Yihooway tawu wolqqaa immees.” I  gujjidikka hagaadan giis: “Yihoowa ayyaanay maaddin . . . , I koyiyoogaadan nuuni [ubbatoo] deˈana danddayiyoogaa taani tamaaraas . . . Yihooway tana goˈettiis, qassi taani balabaa oottikkokka I ubbatoo tawu wolqqaa immees.”

13. Oosuwaa 4:13, 29, 31 yootiyoogaadan, nuuni PHeexiroosa leemisuwaa waati kaallana danddayiyoo? (Misiliyaakka xeella.)

¹³ Nuuni beˈidoogaadan, PHeexiroosi asawu yayyido gishshawu gita moorota mooriis. SHin PHeexiroosi xalatettaa demmanawu woossidi xala gidiis. (Oosuwaa 4:13, 29, 31 nabbaba.) Nuunikka yayyiyoogaa aggana danddayoos. Jarmanen Naaze haaruwaa wode deˈida Horsta giyo yelaga ishaa gakkidabaa beˈa. I timirtte keettan haratussi yayyido gishshawu, issi issitoo “Hayil Hitler!” (ashshiyaagee Hitlera) giidi sarotiis. Horsta yelidaageeti A seeriyoogaappe Yihooway awu xalatettaa immanaadan aara issippe woossidosona. Yelidaageeti maaddido gishshawunne Yihoowan ammanettido gishshawu Horsti xala gidanawu koshshiya minotettaa wurssettan demmiis. I guyyeppe hagaadan giis: “Yihooway tana mule aggibeenna.” c

14. Siiqiya henttanchchati hidootaa qanxxidaageeta waati minttettana danddayiyoonaa?

¹⁴ Yihoowaynne Yesuusi nunan hidootaa qanxxokkona. PHeexiroosi Yesuusa kaddi simmidi, I gitabaa kuuyana koshshiis. I Kiristtoosi erissiyo ashkkara gidiyoogaa agganeeyye ammanettidi deˈanee? PHeexiroosa ammanoy xayennaadan Yesuusi Yihoowa mintti woossiis. Yesuusi PHeexiroosawu woossidoogaanne PHeexiroosi guyyeppe ba ishantta minttettanaagaa ammanettiyoogaa awu yootiis. (Luq. 22:31, 32) PHeexiroosi Yesuusi giidobaa hassayidi ay keenaa minettideeshsha! Nuuni gitabaa kuuyana koshshiyo wode, ammanettidi deˈanaadan koshshiya minttettuwaa immanawu Yihooway  siiqiya henttanchchata goˈettana danddayees. (Efi. 4:8, 11) Daro layttawu cima gididi haggaazida Pawula giyo ishay minttettanawu baaxetees. Hidootaa qanxxidaageeti Yihooway eti koyro tumaa siyanaadan waati oottidaakko loytti qoppanaadan I eta minttettees. Yaatidi, aggenna Yihoowa siiqoy Yihooway etan hidootaa qanxxanaadan oottennaagaa I etawu yootees. I hagaadan giis, “Hidootaa qanxxida daroti Yihooway maaddin ammanettidi deˈidoogaa taani beˈaas.”

15. PHeexiroosanne Horsta hanotay Maatiyoosa 6:33y tuma gidiyoogaa waati bessii?

¹⁵ Yihooway PHeexiroosawunne kiitettida haratussi deˈuwawu koshshiyaabaa kunttidoogaadan, nuuni nu deˈuwan haggaazuwaa kaseyikko nuussi deˈuwawu koshshiyaabaa I kunttana. (Maa. 6:33) Naaˈˈantto Alamiyaa Olaappe simmin, qommoora abay odettido Horsti aqinye gidanawu qoppiis. SHin I keehi hiyyeesa gidiyo gishshawu, ubba wode haggaazuwan takkanawu bawu gidiya miishshaa demmana danddayiyaakkonne siriis. Yaatin I waatidee? Yihooway awu koshshiyaabaa kunttanaakkonne beˈanawu kuuyiis. Hegaa gishshawu I woradaa xomoosiyaagee gubaaˈiyaa xomoosiyo wode saamintta kumettaa haggaaziis. Woradaa xomoosiyaagee saaminttaa wurssettan, miishshay A giddon deˈiyo posttaa awu immido wode I keehi maalaalettiis, shin miishshaa ooni immidaakko I Horstawu yootibeenna. I daro aginawu aqinye gididi haggaazanawu gidiya miishshay he posttan deˈees. Horsti he imotaa Yihooway awu koshshiyaabaa kunttiyoogan A minttettiyaabadan xeelliis. I ba deˈo laytta ubban Kawotettaabaa kaseyiis.—Mil. 3:10.

16. PHeexiroosabaanne I ba dabddaabbetun xaafidobaa loytti eriyoogee nuussi loˈˈo gidiyoy aybissee?

¹⁶ PHeexiroosi oychchidoogaadan, Yesuusi appe shaahettennan aggidoogan I ay keenaa ufayttideeshsha! PHeexiroosi kiitettida ammanettida asa gidanaadaaninne Kiristtaanetussi keehi loˈˈo leemiso gidanaadan Kiristtoosi ubbatoo A loohissiis. Qassi I loohidobaappe daro loˈˈobaa tamaaroos. PHeexiroosi koyro xeetu layttan deˈiya gubaaˈetuyyo ayyaanay kaalettin xaafido naaˈˈu dabddaabbetun I demmido amarida loohissotanne harata yootiis. He dabddaabbetuppe nuuni demmiyo amarida hassayissotanne ha wodiyan nuuni hegeeta waati oosuwan peeshshana danddayiyaakko kaalliya huuphe yohoy qonccissees.