1. Yooseefa gakkida paacee aybee, qassi I waatidee?

 YAAQOOBA naˈaa Yooseefa wolqqaama metoy gakkiis. Issi maccaasiyaa A, “Tanaara zin77a” yaagaasu. He maccaasiyaa A godaa PHoxiifaara machchiyo. Yooseefi I shoobiyaa ixxiis. Ha wodiyan issi uri hagaadan qoppana danddayees: ‘Yooseefi he paaciyaa ixxis giidoy aybissee?’ PHoxiifaari he wode son baawa. Qassi Yooseefi he keettan aylle gidiyo gishshawu, he maccaasee shoobiyaa ixxis giikko, Yooseefa deˈoy moorettanaadan oottana danddayawusu. SHin, A zaara zaarada shoobbinkka I ixxiis. Aybissi? I hagaadan giis: “Taani waatada hagaa mala daro iitabaa hanada Xoossaa bolli nagaraa oottoo?”—Doo. 39:7-12.

2. SHaaramuxiyoogee Xoossaa bolli nagaraa oottiyoogaa gidiyoogaa Yooseefi waati eridee?

² SHaaramuxiyoogee Xoossaa sinttan ‘daro iitaba’ gidiyoogaa Yooseefi waati eridee? Naaˈˈu xeetu layttaappe guyyiyan, “shaaramuxoppa” giya Muuse higgee Israaˈeelatussi imettiis. (Kes. 20:14) SHin shaaramuxiyoogaa Yihooway ixxiyoogaa Yooseefi loytti erees. Leemisuwawu, Yihooway aqo deˈuwawu giigissidobay issi attumaagee issi maccaaro ekkanaadaana gidiyoogaa Yooseefi erees. Qassi ba mayzza aayyiyo Saaro qohoy gakkana haniyo wode A ba azinawu ammanettada deˈanaadan Yihooway naaˈˈutoo kelttiyaa gelidi naagidoogaa I siyennan aggenna. Hegaadankka, Yisaaqa machchiyo Ribiqo Xoossay kelttiyaa gelidi naagiis. (Doo. 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11) Yooseefi hegaabaa wotti dentti qoppido wode Xoossaa sinttan likke gididabaanne gidanabaa akeekiis. Yooseefi ba Xoossaa siiqiyo gishshawu, Yihooway kessido xillotettaa  maaraakka siiqees, qassi I hegaa kaallanawu murttiis.

3. Nuuni ha huuphe yohuwan ay beˈanee?

³ Neeni xillotettaa siiqay? Siiqiyoogee qoncce. SHin nuuni ubbay nagaranchcha gidiyo gishshawu naagettana xayikko, xillotettaa xeelliyaagan ha alamiyaa qofay nuna qohana danddayees. (Isi. 5:20; Roo. 12:2) Hegaa gishshawu, xillotettay aybakko, qassi nuuni xillotettaa siiqiyoogan waani goˈettiyaakko beˈana. Yaatidi, Yihooway kessido xillotettaa maaraa loytti siiqanaadan maaddiya nuuni oottana koshshiya heezzubata beˈana.

4. Xillotettaa giyoogee woygiyoogaa gidennee?

⁴ Ha alamiyan daro asay otorettees, harata borees, woy haratuppe aadhdhays giidi qoppees. SHin hegaa mala eeshshata Xoossay mule dosenna. Yesuusi saˈan deˈiyo wode A wodiyan deˈiya haymaanootiyaa kaalettiyaageeti xillotettaa maaraa banttawu kessido gishshawu, I eta boriis. (Era. 7:16; Luq. 16:15) Yihooway likke giidobaa oottiya uri hara asappe aadhdhays giidi mule qoppenna.

5. Geeshsha Maxaafay yootiyoogaadan xillotettay aybee? Leemisuwaa yoota.

⁵ Xillotettay ufayssiya eeshsha. Xillotettaa giyoogee Xoossaa Yihoowa sinttan likke gididabaa oottiyoogaa giyoogaa. Geeshsha Maxaafan, “xillotettaa” giya qaalay Yihooway kessido maaraadan deˈiyoogaa qonccissees. Leemisuwawu, zalˈˈanchchati ‘likke meezaanaa’ goˈettana koshshiyoogaa Yihooway yootiis. (Zaa. 25:15) Hegaa gishshawu, Xoossaa sinttan xillo gidanawu koyiya issi Kiristtaanee zalˈˈiyaara gayttida ubbaban tumanchcha gidana bessees. Xillo uri suure pirddaakka siiqiyo gishshawu, issi ura bolli pirddaa pacay gakkiyoogaa beˈiyo wode azzanees. Qassi tumuppe xillo uri ‘ubba wode Yihoowa ufayssanawu’ koyiyo gishshawu, issibaa kuuyiyo wode Yihooway hegaa waati xeelliyaakko qoppees.—Qol. 1:10.

6. Likke gididabaanne gidennabaa xeelliyaagan Yihooway kessido maaran nuuni ammanettana danddayiyoy aybissee? (Isiyaasa 55:8, 9)

⁶ Yihooway xillotettawu Pultto gidiyoogaa Geeshsha Maxaafay yootees. Hegaappe denddidaagan, I ‘xillotettay deˈiyoosaa’ geetettiis. (Erm. 50:7, NW) Yihooway medhdhidaagaa gidiyo gishshawu, issibaa xeelliyaagaa likke gididabaanne gidennabaa kuuyiyo maatay deˈiyoy A xalaalaassa. Nuuni nagaranchcha gidiyo gishshawu, likke gididabaanne gidennabaa erana danddayokko. SHin Yihooway wottiyoobi baynnaagaa gidiyo gishshawu, likke gididabaanne gidennabaa wurssi erees. (Lee. 14:12; Isiyaasa 55:8, 9 nabbaba.) Gidikkonne, nuuni Xoossaa leemisuwan merettido gishshawu, I kessido xillotettaa maaraadan deˈana danddayoos. (Doo. 1:27) Qassi nuuni Xoossay kessido xillotettaa maaraadan deˈiyoogaa dosoos. Nuuni nu Aawaa siiqiyoogee A milatanawu nuussi danddayettida ubbaabaa oottanaadan denttettees.—Efi. 5:1.

7. Ammanttiya maarati nuussi koshshiyoy aybissee? Leemisuwaa yoota.

⁷ Likke gididabaanne gidennabaa xeelliyaagan Yihooway kessido maaraa kaalliyoogee nuna goˈˈees. Hegaadan giyoy aybissee? Keettaa keexxiya dirijjiteti ubbay bantta maaraa kessiyaakko aybi hananaakko qoppa. Hegee maaray mankkay xayanaadan oottees. Qassi dottoretinne narsseti asaa akkamiyo wode maarata ubbaa kaallana xayikko, sahettiya amaridaageeti hayqqana danddayoosona. Ammanttiya maarati qohuwaappe naagiyoogee qoncce. Hegaadankka, likke gididabaanne gidennabaa xeelliyaagan Xoossay kessido maarati nuna naagoosona.

8. Likke gididabaa oottanawu dosiyaageeti demmanawu naagiyo anjjoy aybee?

 ⁸ Yihooway I kessido maaraadan deˈanawu baaxetiyaageeta anjjees. I hagaadan giis: “Xilloti biittaa laattananne yan merinau de7ana.” (Maz. 37:29) Ubba asay Xoossay kessido maarata kaalliyo wode issippetettay, sarotettaynne ufayssay deˈanaagaa qoppa! Neeni hegaadan ufayssiya deˈuwaa deˈanaadan Yihooway koyees. Nuuni ubbay xillotettaa siiqiyo loˈˈo gaasoy deˈiyoogee qoncce! Nuuni kaseegaappe aaruwan xillotettaa waati siiqana danddayiyoo? Ane nuuni oottana danddayiyo heezzubata beˈoos.

9. Xillotettaa siiqanaadan nuna aybi maaddanee?

⁹ Koyroogee: Maarata kessida Yihoowa siiqa. Nuuni xillotettaa siiqanawu, likke gididabaanne gidennabaa xeelliyaagan maaraa kessida Yihoowa loytti siiqana koshshees. Nuuni Yihoowa loytti siiqiyo wode kaseegaappe aaruwan I kessido xillotettaa maaraadan deˈanawu loytti koyana. Leemisuwawu, Addaameenne Hewaana Yihoowa siiqiyaakko, I kessido xillotettaa higgiyawu azazettennan mule ixxokkona shin.—Doo. 3:1-6, 16-19.

10. Abrahaami Yihoowa qofaa loytti akeekanawu waatidee?

¹⁰ Nuuni Addaameegaadaaninne Hewaaniigaadan balabaa oottanawu koyokko. Nuuni ubbatoo Yihoowabaa tamaariyoogan, A eeshshata nashshiyoogaaninne A qofaa akeekanawu baaxetiyoogan balabaa oottiyoogaappe naagettana danddayoos. Nuuni yaatiyo wode, Yihoowa loytti siiqana. Ane Abrahaama hanotaa beˈa. I wozanappe Yihoowa siiqees. Yihooway kuuyidobaa Abrahaami akeekanawu metootido wodekka azazettiis. Qassi I Yihoowa loytti eranawu baaxetiis. Leemisuwawu, Yihooway Sadoomanne Gamoora xayssanawu kuuyidoogaa Abrahaami erido wode, “sa7aa ubbaa pirddiyaagee” xillota iitatuura xayssanakkonne giidi koyro heeran yayyiis. Abrahaamawu hegee hanennabaa milatido gishshawu, daro oyshata Yihoowa bonchchuwan oychchiis. Yihooway danddayan awu zaariis. Yihooway asa ubbaa wozanaa qoriyoogaanne xillota iitatuura I mule qaxxayennaagaa wurssettan Abrahaami akeekiis.—Doo. 18:20-32.

11. Abrahaami Yihoowa siiqiyoogaanne an ammanettiyoogaa waati bessidee?

¹¹ Abrahaami Sadoomanne Gamoora katamata xeelliyaagan Yihoowaara haasayidoogan keehi goˈettiis. I kaseegaappe aaruwan ba Aawaa siiqidoogeenne bonchchidoogee qoncce. Amarida layttaappe simmin, Abrahaami Yihoowan ammanettiyoogee paacettanaadan oottiyaabay merettiis. I ba siiqo naˈaa Yisaaqa yarshshanaadan Yihooway A oychchiis. SHin Abrahaami Xoossaa loytti erido gishshawu, I Yisaaqa yarshshanaadan Yihooway oychchido wode A aybanne oychchibeenna. Abrahaami oottanaadan Yihooway oychchidobaa I oottiis. SHin ba naˈaa yarshshanawu giigettiyoogee awu ay keena deexxiyaabaakko qoppa! Abrahaami Yihoowa xeelliyaagan I eridobaa loytti qoppennan aggenna. Iitabaa woy meqetti baynnabaa Yihooway mule oottennaagaa I erees. Kiitettida PHawuloosi yootidoogaadan, Abrahaami ba alˈˈo naˈaa Yisaaqa Yihooway hayquwaappe denttanaagaa eriis. (Ibr. 11:17-19) Hegaa bollikka, Yisaaqi daro deriyawu aawa gidanaagaa Yihooway yootiis; qassi he wode Yisaaqawu naˈi baa. Abrahaami Yihoowa siiqiyo gishshawu, ba Aaway ubba wode likke gididabaa oottiyoogaa ammanettiis. Hegee deexiyaaba gidikkonne, ammanuwan azazettiis.—Doo. 22:1-12.

12. Nuuni Abrahaama waani milatana danddayiyoo? (Mazamure 73:28)

 ¹² Nuuni Abrahaama waani milatana danddayiyoo? Aagaadan nuuni ubbatoo Yihoowabaa tamaarana koshshees. Nuuni yaatiyo wode, kaseegaappe aaruwan akko shiiqananne A loytti siiqana. (Mazamure 73:28 nabbaba.) Nu kahay Xoossaagaadan qoppanawu loohidaagaa gidana. (Ibr. 5:14) Hegaappe denddidaagan, issi uri bala oottanaadan nuna paaccanawu maliyo wode nuuni eqettana. Nuuni nu Aawaa azzanttiyaanne nu aara dabbotido dabbotaa mooriya aybanne oottanawu mule qoppokko. Gidikkonne, nuuni xillotettaa siiqiyoogaa bessanawu harabaa ay oottana danddayiyoo?

13. Nuuni xillotettaa waati kaallana danddayiyoo? (Leemiso 15:9)

¹³ Naaˈˈanttoogee: Ubba galla xillotettaa siiqanawu loytta baaxeta. Nuuni nu bollaa minttanawu ubbatoo ispporttiyaa oottiyoogaadan, Yihooway kessido xillotettaa maaraa loytti siiqanawu ubbatoo baaxetana danddayoos. Hegee nuuni ubba galla oottanawu deexxiyaaba gidenna. Yihooway nu hanotaa akeekees; qassi I nu wolqqaappe aaruwaa nuuni oottanaadan mule koyenna. (Maz. 103:14) I ‘xillotettaa kaalliyaageeta siiqiyoogaa’ nuussi yootiis. (Leemiso 15:9 nabbaba.) Nuuni Yihoowawu haggaazanawu halchchuwaa kessidi baaxetiiddi deˈikko, hegaa polanawu ubbatoo minnidi oottana koshshees. Xillotettaa kaalliyoogeekka hegaara issi mala. Qassi, nuuni ubbatoo diccanaadan Yihooway danddayan maaddana.—Maz. 84:5, 7.

14. ‘Tiran wottiyo olaa miishshan leemisettida xillotettay’ aybee, qassi hegee nuussi koshshiyoy aybissee?

¹⁴ Xillotettaa kaalliyoogee deexo gidennaagaa Yihooway nuna siiquwan hassayissees. (1 Yoh. 5:3) Hegee nuna naagees, qassi nuussi naagoy koshshees. Kiitettida PHawuloosi yootido olaa miishsha ubbaa hassaya. (Efi. 6:14-18) Issi Kiristtaaniyaa wozanaa naagiya olaa miishshay awugee? Hegee Yihooway kessido xillotettaa maaraa qonccissiya, ‘tiran wottiyo olaa miishshan leemisettida xillotettaa.’ Tiran  wottiyo ola miishshay ne wozanaa naagiyoogaadan, Yihooway kessido xillotettaa maaray ne leemiso wozanaa, hegeekka ne koshshaa, neessi siyettiyaabaanne ne qofaa naagana danddayees. Ne olaa miishshaa giddon, tiran wottiyo olaa miishshay deˈiyaakkonne ubbatoo akeeka.—Lee. 4:23.

15. Tiran wottiyo olaa miishshan leemisettida xillotettaa waata maayana danddayay?

¹⁵ Tiran wottiyo olaa miishshan leemisettida xillotettaa waata maayana danddayay? Ubba galla issibaa kuuyiyo wode, neeni oottanaadan Xoossay koyiyoobaa qoppiyoogan hegaadan oottana danddayaasa. Haasayanabaa, siyana muuziqaa, allaxxanawu beˈiyoobaa, woy nabbabana maxaafaa dooriyo wode, koyro nena hagaadan oychcha: ‘Taani ta wozanan kunttiyoobay aybee? Hagan Yihooway ufayttii? Woy hegee Yihooway iitabadan xeelliyo pokkobaanne makkalabaa oottanaadan denttettii? Woykko qassi yaarettanaadaaninne ta xallaa siiqanaadan oottii? (Pili. 4:8) Neeni kuuyiyoobay Yihoowa sheniyaara maayettikko, I kessido xillotettaa maaray ne wozanaa naaganaadan oottaasa.

16-17. Yihooway kessido maaran nuuni merinawu deˈana danddayiyoogaa Isiyaasa 48:18y waati qonccissii?

¹⁶ Neeni Yihooway kessido xillotettaa maaraadan ubba galla deˈana danddayiyaanaashsha gaada hirgga eray? Yihooway Isiyaasa 48:18n goˈettido leemisuwaa beˈa. (Nabbaba.) Nu xillotettay “abbaa beetaadan hanana” danddayiyoogaa Yihooway yootiis. Neeni gita abbaa doonan eqqada beetay aggennan shocettiyoogaa beˈaydda deˈiyaabadan qoppa. He woppu giida sohuwan, he beetay issi galla coˈˈu gaana danddayees gaada hirggay? CHii! Beetay daro shaˈu layttawu abbaa doonaa gakkanaashin shocettiiddi takkidoogaa neeni eraasa; qassi hegaadan haniyoogaa mule aggenna.

¹⁷ Ne xillotettay abbaa beetaa mala gidana danddayees! Waanidi? Neeni issibaa kuuyana koshshikko, Yihooway neeni oottanaadan koyiyoobaa kasetada qoppa. Yaatada, hegaa ootta. Neeni kuuyiyoobay keehi deexxiyaaba gidana danddayikkonne ne siiqo Aaway neeni ubba galla likke gididabaa oottanaadan I neessi wolqqaa immanawunne nena maaddanawu ubbatoo ne matan deˈees.—Isi. 40:29-31.

18. Nuuni nu maaraa kessidi haratu bolli pirddiyoogaappe naagettana koshshiyoy aybissee?

¹⁸ Heezzanttoogee: Pirddaa Yihoowawu agga baya. Nuuni Yihooway kessido xillotettaa maaraadan deˈanawu baaxetiiddi deˈikko, haratu bolli pirddiyoogaappenne haratuppe aadhdhays giidi qoppiyoogaappe naagettana koshshees. Nuuni nu maaraa kessidi haratu bolli pirddiyo maatay nuussi deˈiyaabadan qoppiyoogaappe “ha sa7aa ubbaa pirddiyaagee” Yihoowa gidiyoogaa nuuni hassayana koshshees. (Doo. 18:25) Haratu bolli pirddiyo maataa Yihooway nuussi immibeenna. Qassi Yesuusi hagaadan azaziis: “Xoossai intte bolli pirddenna mala, inttekka haratu bolli pirddoppite.”—Maa. 7:1. *

19. Yooseefi Yihoowa pirddan ammanettidoogaa waati bessidee?

¹⁹ Xillo asa gidida Yooseefabaa ane zaarettada beˈa. I bana keehi naaqqida asatu bollikka pirddibeenna. A ishantti A dechchidosona, aylletettawu A bayzzidosonanne Yooseefi hayqqiis giidi bantta aawaa ammanttidosona. Daro layttaappe simmin, Yooseefi bantta soo asaara zaarettidi gayttiis. Haˈˈi Yooseefi  deriyaa hariyaagaa gidiyo gishshawu, ba ishantta meqetti baynna ogiyan pirddananne haluwaa kiyana danddayees. Yooseefa ishantti bantta oottidobawu wozanappe azzanikkokka, I banttana qohana danddayees giidi hirggidosona. SHin Yooseefi etawu hagaadan giis: “Yayyoppite; tana intteyyo Xoossaa giidetiiyye?” (Doo. 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21) Yooseefi pirddaa Yihoowawu aggi bayiis.

20-21. Nuuni nuna haratuppe xillo giidi qoppiyoogaappe waani naagettana danddayiyoo?

²⁰ Yooseefaagaadan, nuuni pirddaa Yihoowawu aggibayoos. Leemisuwawu, nu ishanttinne michchontti issibaa oottanaadan eta denttettidabaa eranawu nuuni coo malana koshshenna. Nuuni asaa wozanan deˈiyaabaa erana danddayokko; shin “GODAI koiro denddo qofaa yiggi xeellees.” (Lee. 16:2) Diccido hanotaynne wogay ayba gidikkonne, Yihooway ubba asaa siiqees. Qassi nuuni “[nu] uluwaa aassi dooyidi” bessanaadan Yihooway minttetees. (2 Qor. 6:13) Nuuni nu ishanttanne michchontta siiqanawu koyoosippe attin, eta bolli pirddanawu koyokko.

²¹ Hegaa giyoogee Yihoowa Markka gidennaageetu bollikka nuuni pirddana koshshenna giyoogaa. (1 Xim. 2:3, 4) Nu mala Kiristtaane gidenna issi dabbuwaa, “He bitanee mule tumaa siyenna” gaada pirdda eray? Hegee otorettiyoogaanne haratuppe aadhdhays giidi qoppiyoogaa bessees. SHin Yihooway “ubbasan asai ubbai nagaraappe simmana” mala koyees. (Oos. 17:30) Haratuppe banttana xillo giidi qoppiyaageeta Yihooway nagaranchchadan xeelliyoogaa ubbatoo hassaya.

22. Neeni xillotettaa siiqanawu murttidoy aybissee?

²² Nuuni Yihooway kessido xillotettaa maaraa siiqiyoogee ufayttiyaageetanne harata minttettiyaageeta gidanaadan maaddana mala amottoos. Hegee harati nunakka Xoossaakka loytti siiqanaadan maaddana. “Namisettiyaageetinne saamettiyaageeti kattaa haattaa koyiyoogaadan, xillobaa oottanau [laamotiyoogaa]” mule aggennaageeta gidoos. (Maa. 5:6) Yihooway neeni oottiyoobaa akeekiyoogaanne likke gididabaa oottanawu neeni neessi danddayettida ubbabaa oottiyoogan I ubbatoo ufayttiyoogaa ammanetta. Ha alamee xillotettaa dosenna; shin neeni minna! ‘Yihooway xillota siiqiyoogaa’ ubbatoo hassaya.—Maz. 146:8.