1. Ajjuutaa maxaafay Xoossaa asaabaa ay yootii?

 AJJUUTAA maxaafay Xoossaa Kawotettay saluwan eqqidoogaanne Seexaanay saluwaappe olettidoogaa yootees. (Ajj. 12:1-9) Seexaanay olettidoogee saloy woppu gaanaadan oottikkonne, nuussi metuwaa kaalettiis. Aybissi? Seexaanay yiillotido gishshataassanne ammanettidi Yihoowawu ha saˈan haggaaziyaageeta qohiyo gishshataassa.—Ajj. 12:12, 15, 17.

2. Yihoowawu ammanttidi deˈanaadan nuna aybi maaddanee?

² Seexaanay nuna qohishinkka, nuuni waani Yihoowawu ammanettidi deˈana danddayiyoo? (Ajj. 13:10) Nuna maaddiya issibay sinttappe aybi hananaakko eriyoogaa. Leemisuwawu, kiitettida Yohaannisi nuuni mata wode demmana anjjotuppe amaridaageeta Ajjuutaa maxaafan yootiis. He anjjotuppe issoy Xoossaa morkketi xayiyoogaa. Ajjuutaa maxaafay he morkketanne eta gakkanabaa waati qonccissiyaakko ane beˈoos.

3. Ajjuutaa maxaafan qonccida amarida malaatati aybee?

³ Ajjuutaa maxaafan koyro payduwan, nuuni nabbabiyo qofay “malaatatun,” hegeekka leemiso hanotan qonccidoogaa nuussi yootees. (Ajj. 1:1, NW) Xoossaa morkketa qonccissiya amarida doˈatubaa nuuni kaallidi beˈana. Leemisuwawu, ‘abbaappe kiyiya issi doˈay’ deˈees. “Ayyo tammu kaceenne laappun huuphee de7ees.” (Ajj. 13:1) He doˈaa kaallidi ‘hara doˈay saˈaappe kiyees.’ He doˈay miimminttiyaadan haasayeesinne  “tamaa saluwaappe” wottees. (Ajj. 13:11-13) Kaallidi dumma “zo7o do7aa” beˈoos; qassi hegaa shaaramuxiyaa togga uttaasu. Ha heezzu doˈati Xoossaa Yihoowawunne A Kawotettawu daro wodiyawu morkke gididi deˈiyaageeta qonccissoosona. Hegaa gishshawu, nuuni eta eriyoogee keehi koshshiyaaba.—Ajj. 17:1, 3.

4-5. Daaneela 7:15-17y yootiyoobay he malaatatu birshshettaa akeekanaadan nuna waati maaddii?

⁴ Nuuni he morkketi oonakko eranaappe kase, he doˈatinne shaaramuxiyaa ay qonccissiyaakko akeekana koshshees. Hegaa akeekiyo loˈˈo ogee Geeshsha Maxaafay bana barkka qonccissanaadan oottiyoogaa. Ajjuutaa maxaafan odettida malaatatuppe daroti Geeshsha Maxaafan deˈiya hara maxaafatun qonccidosona. Leemisuwawu, hananabaa yootiya Daaneeli ‘oyddu gita doˈati abbaappe kiyishin’ aymuwan beˈiis. (Dane. 7:1-3) Eti ay qonccissiyaakko Daaneeli yootiis. He gita doˈati oyddu “kawotettata” woy kawota qonccissoosona. (Daaneela 7:15-17 nabbaba.) He qonccissoy nuuni Ajjuutaa maxaafan odettida doˈatikka kawotettata malaatiyoogaa akeekanaadan nuna maaddees.

⁵ Ajjuutaa maxaafan odettida malaatatuppe amaridaageeta ane pilggoos. Nuuni pilggiyo wode, he malaatatu birshshettay aybakko akeekanaadan Geeshsha Maxaafay nuna waati maaddiyaakko beˈana. Kayan kayan kiyida doˈata pilggiyoogan doommana. Koyro, eti oona qonccissiyaakko beˈana. Kaallidi, he doˈata gakkanabaa tamaarana. Wurssettan, he hanotati nuna waati maaddiyaakko xannaˈana.

6. Ajjuutaa 13:1-4n qonccida laappun huuphee deˈiyo doˈay aybee?

⁶ Laappun huuphee deˈiyo doˈay aybee? (Ajjuutaa 13:1-4 nabbaba.) Ha doˈay maahe mala gidikkonne, A tohoy beeriyaagaa mala gidiyoogaanne A doonay gaammuwaagaa mala gidiyoogaa, qassi awu tammu kacee deˈiyoogaa akeekoos. Daaneela shemppo 7n odettida oyddu doˈatu hanotaykka hagaa mala. Gidikkonne, hagan Ajjuutaa maxaafan deˈiya ubbabay oyddu dumma dumma doˈatubaa gidennan, issi doˈaabaa qonccissees. Ha doˈay qonccissiyoy issi kawotetta woy alamiyan wolqqaama gidida issi haaro xalla gidenna. Yohaannisi ha doˈay “qommo ubbaa, yara ubbaa, dumma dumma biitta qaala ubbaanne zare ubbaa” haariyoogaa yootiis. Hegaa gishshawu, he doˈay hara ay kawotettappekka aadhdhennan waayi aggana. (Ajj. 13:7) Yaatikko, ha doˈay asaa hanno gakkanawu haarida kawotetta ubbaa qonccissiyaaba. *—Era. 8:9.

7. Doˈaa laappun huupheti ay malaatiyoonaa?

⁷ Laappun huupheti ay malaatiyoonaa? Ajjuutaa shemppo 17y zaaruwaa eranaadan nuna maaddees, ayssi giikko, hegee Ajjuutaa shemppo 13n odettida doˈaa misiliyaa qonccissees. Ajjuutaa 17:9, 10y hagaadan gees: “Hegeeti qassi laappun kawota. Etappe ichchashu kawoti kunddidosona. Issoi ha77i gakkanaassikka haarees; hinkko kawoi yiichchibeenna. I yiidi, guutta wodiyaa takkanau bessees.” Seexaanay goˈettido kawotetta ubbaappe laappunati keehi wolqqaama gidiyo gishshawu, ‘huuphetun’ leemisettidosona. Xoossaa asaappe daroti eta biittan deˈidosona, woy he kawotettati Xoossaa asata yedettidosona. Kiitettida Yohaannisa wode, etappe ichchashati haariichchidosona: Gibxxe, Asoore, Baabiloone, Meedoonanne Parsse, qassi Giriike. Yohaannisi ajjuutaa beˈiyo wode,  alamiyan usuppuntta wolqqaama kawotetta gidida Roome haariiddi deˈees. Laappunttanne alamiyan wurssetta wolqqaama kawotettay woy huuphee oonee?

8. Doˈawu laappuntta huuphee oona qonccissii?

⁸ Daaneela maxaafan deˈiya hiraagati doˈawu laappunttanne wurssetta huuphiyaa nuuni akeekanaadan maaddiyoogaa beˈana. Ha wurssetta wodiyan woy “Godaa gallassan” haariiddi deˈiya alamiyan wolqqaama kawotettay oonee? (Ajj. 1:10) Hegee Alamiyan Wolqqaama Gidida Inggilizenne Amarkkaa Waatta Kawotettaa. Hegaa gishshawu, hegee Ajjuutaa 13:1-4n odettida doˈawu laappuntta huuphe gaana danddayoos.

9. ‘Dorssa kace milatiya naaˈˈu kacee’ deˈiyo doˈay ay qonccissii?

⁹ Ha laappuntta huuphee Alamiyan Wolqqaama Gidida Inggilizenne Amarkkaa Waatta Kawotettaa gidiyoogaanne ayyo ‘dorssa kace milatiya naaˈˈu kacee deˈiyoogaa, qassi he doˈay miimminttiyaadan haasayiyoogaa’ nuuni Ajjuutaa shemppo 13ppe akeekoos. He doˈay “gita malaatata oottiis; harai atto tamaa saluwaappe asa ubbaa sintti sa7aa wottana gakkanaassi malaatata oottiis.” (Ajj. 13:11-15) Ajjuutaa shemppo 16ynne 19y ha doˈay “wordduwaa hananabaa yootiyaagaa” gidiyoogaa qonccissees. (Ajj. 16:13; 19:20) Daaneelikka, Alamiyan Wolqqaama Gidida Inggilizenne Amarkkaa Waatta Kawotettay ‘daganttiya bashshaa bashshanaagaa’ yootiis. (Dane. 8:19, 23, 24) Hegee Naaˈˈantto Alamiyaa Olaa wode haniis. Inggilizenne Amarkkaa saynttistteti giigissido naaˈˈu atome bombbeti wurssettan olay kuuyettanaadan oottidosona. Alamiyan Wolqqaama Gidida Inggilizenne Amarkkaa Waatta Kawotettay ha bombbeta giigissiyoogan, ‘tamay saluwaappe saˈaa wodhdhanaadan’ oottiis.

10. “Do7aa misilee” ay qonccissii? (Ajjuutaa 13:14, 15; 17:3, 8, 11)

¹⁰ Kaallidi nuuni hara doˈaabaa beˈana. Hagee laappun huuphee deˈiyo doˈaa milatikkonne, zoˈo. Hegee ‘doˈaa misiliyaa’ geetettees, qassi ‘hosppuntta kawodan’ qoncciis. * (Ajjuutaa 13:14, 15; 17:3, 8, 11 nabbaba.) Yohaannisi he ‘kawoy’ yaanaagaa, simmidi xayanaagaanne guyyeppe zaaretti yaanaagaa yootiis. Hegee Kawotettatu Issippetettaa dirijjitiyaa loytti qonccissees; ha dirijjitee alamiyaa kawotettati koyiyoobaa oottees. Koyro, hegee Kawotettatu Waattaa Maabaraa geetettiis. SHin, Naaˈˈantto Alamiyaa Olaa wode hegee xayiis. Guyyeppe, Kawotettatu Issippetettaa geetettidi zaaretti qoncciis.

11. He doˈati waatanee, qassi nuuni eta yayyana koshshennay aybissee?

¹¹ He doˈati woy kawotettati asay Yihoowanne A asaa eqettanaadan bantta worddo oduwan eta denttettoosona. Yohaannisi eti leemiso hanotan ‘saˈaa kawota ubbaa’ Armmageedoona olawu, hegeekka ‘Ubbaappe Wolqqaama Xoossaa gita gallassawu’ shiishshanaagaa yootiis. (Ajj. 16:13, 14, 16) Gidoppe attin, nuuni aybanne yayyana koshshenna. Nu gita Xoossay Yihooway, ba haaruwawu exatiya ubbaa ashshanawu eesuwan issibaa oottana.—Hiz. 38:21-23.

12. Ubba doˈatu bolli aybi gakkanee?

¹² Ubba doˈatu bolli aybi gakkanee? Ajjuutaa 19:20y hagaadan zaarees: “He do7ai a sinttan Xoossai oottiyo malaataa oottida wordduwaa hananabaa yootiyaagaara issippe ohettiis. Do7aa malaatai de7iyoogeetanne do7aa misiliyau goinnidaageeta i balettidoogee he  oottiyo malaatatuuna. Do7ainne wordduwaa hananabaa yootiyaagee naa77aikka dinniyaara eexxiya tama abban paxa yegettidosona.” Hegaa gishshawu, Xoossaa morkke gidida he kawotettati ha wodiyan haariiddi deˈikkonne, eti merinawu xayana.

13. Amarida kawotettati ubba Kiristtaanetu bolli gattiyo metoy aybee?

¹³ Hegee nuna waati maaddii? Nuuni Kiristtaane gidiyo gishshawu, Xoossawunne A Kawotettawu ammanettana koshshees. (Yoh. 18:36) Yaatanawu, nuuni alamiyaa polotikaaban oossinne exatennan deˈana bessees. SHin kawotettati nuuni haasayiyoobaaninne oottiyooban banttana maaddanaadan koyiyo gishshawu, oossinne exatennan deˈiyoogee nuussi keehi metiyaaba gidana danddayees. He kawotettaa maaddanawu eti giyoobaa ubbaa oottiyaageetun doˈaa malaatay wodhdhees. (Ajj. 13:16, 17) Gidoppe attin, he malaatay wodhdhiyo ooninne Yihoowan sabettenna, qassi merinaa deˈuwaa demmenna. (Ajj. 14:9, 10; 20:4) Hegaa gishshawu, he kawotettati banttana maaddanaadan nuna iisettikkokka, nuuni oossinne exatennan deˈiyoogee keehi koshshiyaaba.

14. Ajjuutaa 17:3-5n odettidaagaadan, kiitettida Yohaannisi kaallidi beˈido garamissiyaabay aybee?

¹⁴ Kiitettida Yohaannisi beˈido haraban keehi ‘garamettidoogaa’ yootiis. Hegee aybee? Issi mishiriyaa keehi yashshiya doˈaa toggaasu. (Ajj. 17:1, 2, 6) A gita ‘shaaramuxa,’ qassi I sunttay “Gita Baabiloono.” A ‘saˈan deˈiya kawotuura shaaramuxaasu.’—Ajjuutaa 17:3-5 nabbaba.

15-16. ‘Gita Baabiloona’ oonee, qassi nuuni hegaa waati eriyoo?

¹⁵ ‘Gita Baabiloona’ oonee? Ha mishiriyaa deriyaa haariyaageetuura shaaramuxidoogaa Ajjuutaa maxaafay yootiyo gishshawu, A polotikaa dirijjitiyaa qonccissiyaaba gidukku. (Ajj. 18:9) Qassi A doˈaa toggidoogee haariyaageeta ba koyiyoogaadan oottanawu maaliyoogaa bessees. Hegaa bollikka, A Seexaanaa alamiyan deˈiya yaaretiya zalˈˈiya dirijjiteta qonccissukku. Eti Ajjuutaa maxaafan harasan ‘saˈan deˈiya zalˈˈanchchata’ geetettidosona.—Ajj. 18:11, 15, 16.

¹⁶ Geeshsha Maxaafan “shaaramuxiyo” giya qaalay Xoossawu goynnoos giikkonne, eeqawu goynniyaageeta woy issi issi ogetun alamiyaa baggaa gidiyaageeta qonccissana danddayees. (1 Odi. 5:25; Yaaq. 4:4) SHin, ammanettidi Xoossawu goynniyaageeti ‘geeshshadan’ woy ‘geelaˈodan’ qonccidosona. (2 Qor. 11:2; Ajj. 14:4) Beni Baabiloona worddo goynuwawu denddo soho. Hegaa gishshawu, Gita Baabiloona worddo goyno ubbaa bessiyaaba gidennan aggukku. A worddo haymaanoote ubbaa xaaxa waaxawusu.—Ajj. 17:5, 18; jw.org websaytiyan “Gita Baabiloona Oonee?” (Amaarattuwaa) giya huuphe yohuwaa xeella.

17. Gita Baabiloono aybi gakkanee?

¹⁷ Gita Baabiloono aybi gakkanee? Ajjuutaa 17:16, 17y he oyshaa zaaruwaa hagaadan gees: “Neeni be7ido tammu kaceenne do7ai shaaramuxiyo ixxana. Eti iyyo de7iya ubbabaa ekkirggana. Qassi o kallo ashshananne i ashuwaa mirggana; yaatidi eti o taman xuuggana. Aissi giikko, . . . Xoossai qoppidoogaa eti oottanaadan, eta wozanan Xoossai amuwaa wottiis.” Ee, Yihooway kawotettati worddo haymaanoote ubbaa xaaxa waaxiyaari bolli denddanaadaaninne O muleera xayssanaadan oottana. Eti hegaadan oottanawu zoˈo doˈaa, hegeekka Kawotettatu Issippetettaa goˈettana.—Ajj. 18:21-24.

18. Nuuni Gita Baabilooniira gayttida aybanne oottennaagaa waati shaakki erana danddayiyoo?

 ¹⁸ Hegee nuna waati maaddii? Nuussi “Xoossaa . . . sinttan pokkoi bainna geeshsha ammanoi” deˈana koshshees. (Yaaq. 1:27) Gita Baabiloonippe yiida worddo timirtteta, eeqaa baalata, iita kanddotanne iita ayyaana oosota nuuni mule kaallana koshshenna! Xoossay asaa I nagaran oychchenna mala nuuni eti ‘ippe kiyanaadan’ ubbatoo etawu yootoos.—Ajj. 18:4.

19. “Gita zo7o miimminttee” oonee?

¹⁹ Ajjuutaa maxaafay ‘gita zoˈo miimminttiyaabaakka’ yootees. (Ajj. 12:3) Ha miimminttee Yesuusaaranne A kiitanchchatuura olaa olettees. (Ajj. 12:7-9) I Xoossaa asaa qoheesinne doˈaatussi woy asaa kawotettatuussi maataa immees. (Ajj. 12:17; 13:4) Ha miimminttee oonee? Hegee ‘xalahe halaqaa woykko Seexaanaa giyo beni shooshshaa.’ (Ajj. 12:9; 20:2) I Yihoowa morkke gidida hara ubbata maaddees.

20. Miimminttiyaa bolli aybi gakkanee?

²⁰ Miimminttiyaa bolli aybi gakkanee? Ajjuutaa 20:1-3y issi kiitanchchay Seexaanaa ciimma ollan yegganaagaa yootees. Hegee awu qasho keetta mala. Seexaanay ciimma ollan deˈiyo wode “sha7u laittai wuranaashin, asa zareta naa77anttuwaa balettenna.” Wurssettan, Seexaanaynne daydanttati ‘dinniyaaninne tama abban’ yegettana. Hegaa giyoogee eti merinawu muleera xayana giyoogaa. (Ajj. 20:10) Seexaanaynne daydanttati baynna alamiyaa ane qoppa. Hegee keehi ufayssiya wode gidana!

21. Nuuni Ajjuutaa maxaafaa nabbabiyoogan ufayttana danddayiyoy aybissee?

²¹ Ajjuutaa maxaafan odettida ha malaatatu birshshettaa akeekiyoogee keehi ufayssiyaaba! Yihoowa morkketi oonakko erida, qassi eta bolli gakkanabaakka beˈida. Ee, ‘ha maxaafaa nabbabiya uray ufayttees, qassi ha hananabaa yootiya qaalaa siyiyaageeti ufayttoosona’! (Ajj. 1:3) SHin Xoossaa morkketi xayiyo wode, ammanettida asay demmana anjjoy aybee? Kaalli kaalli kiyiya huuphe yohotun wurssettaagan ha qofaa beˈana.