1. Ba nagaran zilꞌꞌettidi laamettiya uri waatii?

 NUUNI nagaraa oottiyo wode zilꞌꞌettidi laamettana koshshees. Geeshsha Maxaafay issi uri ba oottido iitabaa ixxiyo wode, hegaa malabaa oottennan aggiyo wodenne hegaa zaarettidi oottennan agganawu murttiyo wode he uri ba nagaran zilꞌꞌettidi laamettidoogaa qonccissees.—Mat. 3:8; Oos. 3:19; 2 PHe. 3:9.

2. Nagaran zilꞌꞌettidi laamettiyogaabaa nuuni ubbay tamaarana koshshiyoy aybissee? (Nahimiyaa 8:9-11)

² Asay ubbay nagaran zilꞌꞌettidi laamettiyogaabaa erana koshshees. Aybissi? Nuuni ubbay galla galla nagaraa oottiyo gishshataassa. Nuuni Addaamenne Hewani zeretta gidiyo gishshawu, nagaraanne hayquwa laattida. (Roo. 3:23; 5:12) Nu ubbay nagaranchcha gidiyo gishshawu, zilꞌꞌettidi laamettana koshshees. Mino ammanoy deꞌiyo kiitettida Phawuloosa mala asatikka iita amuwa agganawu metootidosona. (Roo. 7:21-24) Hegaa giyogee nuuni nagaranchcha gidiyo gishshawu, ubbatoo azzanana bessees giyogee? Chii, gidenna. Yihooway maariyagaa, qassi nuuni ufayttanaadan koyees. Nahimiya wodiyan deꞌiya Ayhudatubaa ane qoppa. (Nahimiyaa 8:9-11 nabbaba.) Yihooway eti kase oottido nagaran bessiyagaappe aaruwan azzananaadan koyibeenna. Eti ufayssan bawu goynnanaadan koyiis. Nagaran zilꞌꞌettidi laamettiyogee ufayttanaadan oottiyogaa Yihooway erees. Yaatiyo gishshawu hegaabaa I nuna tamaarissees. Nuuni nu nagaran zilꞌꞌettidi laamettikko, maariya nu Aaway nuuyyo atto gaanaagaa ammanettana danddayoos.

3. Nuuni ha huuphe yohuwan ay beꞌanee?

³ Nuuni ha huuphe yohuwan nagaran zilꞌꞌettidi laamettiyogaabaa tamaarana. Hegaara gayttidaagan heezzubata beꞌana. Koyruwan, nagaran zilꞌꞌettidi laamettiyogaa xeelliyagan Yihooway Israaꞌeelata tamaarissidobaa beꞌana. Kaallidi, asay zilꞌꞌettidi laamettanaadan  Yihooway waati maaddiyakko beꞌana. Wurssettan, zilꞌꞌettidi laamettiyogaa xeelliyagan Yesuusa kaalliyageeti ay tamaaridaakko pilggana.

NAGARAN ZILꞌꞌETTIDI LAAMETTIYOGAA XEELLIYAGAN YIHOOWAY ISRAAꞌEELATA AY TAMAARISSIDEE?

4. Zilꞌꞌettidi laamettiyogaa xeelliyagan Yihooway Israaꞌeelata ay tamaarissidee?

⁴ Yihooway Israaꞌeelatussi higgeta immido wode eti hegeeta naaganawu qaalaa gelidosona. Qassi eti he higgeta azazettikko, Yihooway eta naaganawunne anjjanawu qaalaa geliis. He higgeta xeelliyagan I hagaadan giis: “Taani hachchi inttena azaziyo ha azazoi hegaa keena deexo gidenna; intteppe haahokka gidenna.” (Zaa. 30:11, 16) Gidikkokka, eti A higgeta azazettennabanne hara xoossatussi goynniyaba gidikko, I eta naagiyogaa aggananne eti waayettana. Shin hegaa giyogee Yihooway eta muleera aggi bayees giyogaa gidenna. Eti bantta ‘Xoossaa Yihoowakko simmananne A qaalawu azazettana’ danddayoosona. (Zaa. 30:1-3, 17-20) Eti zilꞌꞌettidi laamettana danddayoosona. Eti yaatikko, Yihooway etakko shiiqananne eta zaarettidi anjjana.

5. Yihooway ba asan hidootaa qanxxennaagaa waati bessidee? (2 Kawotu 17:13, 14)

⁵ Israaꞌeelati Yihoowa bolli zaari zaari makkalidosona. Eti eeqatussi goynnidosonanne yeellayiya harabatakka oottidosona. Hegaa gaasuwan eti waayettidosona. Shin Yihooway zaarettidi awu goynnanaadan ba asaa maaddiyogaa aggibeenna. Xoossay ba asay zilꞌꞌettidi laamettanaadaaninne baakko simmanaadan minttettanawu ba erissidobaa yootiyageeta zaari zaari kiittiis.—2 Kawotu 17:13, 14 nabbaba.

6. Nagaran zilꞌꞌettidi laamettiyogee keehi koshshiyogaa ba asay akeekanaadan Yihooway ba erissidobaa yootiyageeta waati goꞌettidee? (Misiliyakka xeella.)

⁶ Yihooway ba asaa zoranawunne seeranawu ba erissidobaa yootiyageeta darotoo kiittiis. Leemisuwawu, Xoossay Ermmaasa baggaara hagaadan giis: “Bii, ammanoi bainna Israa7eelee, simma! Taani maarotai kumidoogaa gidiyo gishshau, taani nena iita aifiyan xeellikke. Merinau hanqqettikke. Gidikkonne, neeni, ‘Taani GODAA ta Xoossaa bolli  makkalaas.’ . . . Gaada ne mooruwaa ammananau koshshees.” (Erm. 3:12, 13) Yihooway Yuuꞌeela bagaara hagaadan giis: “Polo wozanaappe taakko simmite.” (Yuu. 2:12, 13) Isiyasi hagaadan giidi yootanaadan I azaziis: “Geeyite; intte iita oosuwaa ta sinttappe diggite. Iitaa oottiyoogaa aggite.” (Isi. 1:16-19) Qassi Yihooway Hizqqeela baggaara hagaadan giis: “Nagaranchchai ba ogiyaappe simmidi, paxa de7iyoogan ufaittaisippe attin, . . . a haiquwan ufaittikke. Taani issi asa haiquwaaninne ufaittikke. Hegaa gishshau, intte nagaraa paaxi simmidi, paxa de7ite!” (Hiz. 18:23, 32) Yihooway asay merinawu deꞌanaadan koyiyo gishshawu, eti bantta nagaran zilꞌꞌettidi laamettiyogaa beꞌiyo wode keehi ufayttees! Hegaa gishshawu Yihooway asaa maaddiyogaa doommiyoy eti zilꞌꞌetti laametti simmin xalaala gidenna. Hegaa qonccissiya amarida taariketa ane beꞌoos.

7. Yihooway ba erissidobaa yootiya Hooseꞌanne A machchee baggaara ba asaa ay tamaarissidee?

⁷ Yihooway ba erissidobaa yootiya Hooseꞌanne A machchee Goomeeri baggaara ba asaa tamaarissidobaa beꞌa. A shaaramuxa simmada Hooseꞌa aggada hara uraakko baasu. A laamettana danddayekkee? Asa wozanaa eriya Yihooway Hooseꞌawu hagaadan giis: ‘Israaꞌeela asay hara xoossatukko simminkka, Yihooway eta siiqiyogaadan, ba; baada laggettuwa siiqada, shaaramuxaydda deꞌiya beni ne machchiyo neenikka zaarettada siiqa.’ (Hoo. 3:1; Lee. 16:2) Hooseꞌa machchiya he wodekka gita nagaraa oottiyogaa aggabeennaagaa beꞌa. Gidikkokka Hooseꞌi iyyo atto gaanaadaaninne ba machchodan O zaarettidi ekkanaadan Yihooway azaziis. a Hegaadankka, Yihooway zoriya siyennan ixxida ba asan hidootaa qanxxibeenna. Eti keehi iitabaa oottiyogaa aggana xayikkokka I eta siiqiis. Eti bantta nagaran zilꞌꞌettidi bantta ogiya giigissanaadan maaddanawu ba erissidobaa yootiyageeta zaari zaari kiittiis. Ha taarikee Yihooway asa wozanan deꞌiya ubbabaa eriyogaanne gita nagaraa oottiiddi deꞌiya uri zilꞌꞌettidi laamettanaadan maaddiyogaa aggennaagaa bessees. (Lee. 17:3) Yihooway hegaadan waati oottiyakko ane gujjidi beꞌoos.

YIHOOWAY NAGARANCHCHATI ZILꞌꞌETTIDI LAAMETTANAADAN WAATI MAADDII?

8. Qaayeli zilꞌꞌettidi laamettanaadan maaddanawu Yihooway oottidobay aybee? (Doomettaabaa 4:3-7) (Misiliyakka xeella.)

⁸ Qaayeli Addaamessinne Hewanissi bayra naꞌa. I bana yelidaageetuppe iitabaa oottiyo amuwa laattiis. Hegaa bollikka Geeshsha Maxaafay abaa hagaadan gees: “I oottido oosoi iita.” (1 Yoh. 3:12) Geella Yihooway ‘Qaayelanne A yarshshuwa ekkibeennay’ hegaassa gidennan aggenna. Ba eeshshaa laammiyogaa aggidi “Qaayeeli keehi yiillotiis; ba som77uwaakka xumissiis.” Yaatin Yihooway waatidee? Qaayela haasayissiis. (Doomettaabaa 4:3-7 nabbaba.) Yihooway Qaayela kehatettan haasayissidoogaanne I loꞌꞌobaa oottikko A anjjanaagaa yootidoogaa akeeka. Qassi Yihooway Qaayeli hanqqettidoogee iitabaa kaalettiyogaakka yootiis. Qaayeli siyennan ixxidoogee azzanttiyabaa. I ba nagaran zilꞌꞌettidi laamettanawu Yihooway A maaddanaadan koyibeenna. Qaayeli Xoossay yootiyobaa siyennan ixxido gishshawu, nagaran zilꞌꞌettidi laamettanaadan hara oonanne maaddennan agganawu Yihooway kuuyidee? Chii.

9. Daawiti ba nagaran zilꞌꞌettidi laamettanaadan Yihooway waati maaddidee?

⁹ Yihooway Kawuwa Daawita keehi siiqees. Ubba Yihooway A, ‘Ta wozanaa ufayssiya asa’ yaagiis. (Oos. 13:22) Shin Daawiti wodiraa  laammiyogaanne asa woriyogaa mala gita nagaraa oottiis. Muuse Higgiya maaran Daawiti hayqqana bessees. (Wog. 20:10; Qoo. 35:31) Gidikkokka, Yihooway Daawiti zilꞌꞌettidi laamettanaadan maaddanawu koyiis. b Daawiti ba nagaran zilꞌꞌettidi laamettennan deꞌishin, Yihooway ba erissidobaa yootiya Naataana akko kiittiis. Daawiti gita nagaraa oottidoogaa akeekanaadan maaddanawu Naataani issi leemisuwa awu yootiis. Daawiti Yihoowa keehi azzanttidoogaa akeekidi ba nagaran zilꞌꞌettidi laamettiis. (2 Sam. 12:1-14) I ba oottidoban keehi azzanidoogaa bessiya mazamuriya xaafiis. (Maz. 51, huuphessa qofaa) He mazamuree nagaraa oottida darota minttettiisinne eti zilꞌꞌettidi laamettanaadan denttettiis. Daawiti ba nagaran zilꞌꞌettidi laamettanaadan Yihooway maaddido ogiya keehi nashshoos.

10. Yihooway nuna danddayiyogaanne nuuyyo atto giyogaa eriyogee neeni waananaadan oottii?

¹⁰ Yihooway nagara ubbaa ixxees. (Maz. 5:4, 5) Shin Yihooway nuna siiqeesinne nuuni nagaraa oottiyo wode nuna maaddanawu koyees. Gita nagaraa oottidaageetikka zilꞌꞌettidi laamettanaadaaninne akko shiiqanaadan I ubbatoo maaddees. Hegaa eriyogee keehi minttettees! Yihoowa danddayabaanne maarotaabaa wotti dentti qoppiyogee nuuni ubbatoo awu ammanettidi deꞌanaadaaninne nagaraa oottiyo wode sohuwara zilꞌꞌettidi laamettanaadan nuna denttettees. Nagaran zilꞌꞌettidi laamettiyogaa xeelliyagan Yesuusi bana kaalliyageeta tamaarissidobaa ane beꞌoos.

ZILꞌꞌETTIDI LAAMETTIYOGAA XEELLIYAGAN YESUUSA KAALLIYAGEETI AY TAMAARIDONAA?

11-12. Yihooway nuussi atto gaanawu keehi koyiyogaa nuna tamaarissanawu Yesuusi yootido leemisoy awugee? (Misiliya xeella.)

¹¹ Masee ha saꞌaa yiyo wodee gakkin, Yihooway asaa haattan muukkiya Yohaannisa baggaara ba asaa tamaarissiisinne zilꞌꞌettidi laamettanaadan minttettiis. Zilꞌꞌettidi laamettiyogee keehi koshshiyogaa Yesuusikka ba haggaazuwa doommido wode asaa tamaarissiis.—Mat. 3:1, 2; 4:17.

¹² Yesuusi ha saꞌan deꞌiiddi nuuni nagaraa  oottiyo wode, A Aaway nuuyyo atto gaanawu keehi koyiyogaa asaa tamaarissiis. Yesuusi bayida naꞌaabaa leemisuwa yootido wode hegaa loytti qonccissiis. He yelagay sooppe kiyidi iita deꞌuwa deꞌanawu dooriis. Shin amarida wodiyappe simmin “I ay keena eeyyidaakko akeekidi” soo simmiis. Yaatin A aaway waatidee? Yesuusi he naꞌay ‘biron haahuwan deꞌishin, A aaway beꞌidi ayyo qarettidoogaanne woxxi biidi A qoommidi yeridoogaa’ yootiis. He naꞌay aaway ayyo atto gaana giidi mule qoppibeenna. Hegaa gishshawu, awu oosanchcha gidana danddayiyakkonne A oychchiis. Shin aaway awu atto giis. Aaway A, ‘ta naꞌaa’ giidi xeegiisinne ba so asadan mokkiis. Aaway, ‘bayida I beettiis’ yaagiis. (Luq. 15:11-32) Yesuusi ha saꞌaa yaanaappe kase saluwan deꞌiyo wode, bantta nagaran zilꞌꞌettidi laamettida zawi baynna asatuyyo A Aaway hegaadan qarettiyogaa beꞌidoogee qoncce. Yesuusi yootido ha leemisoy nuna keehi minttetteesinne nu Aaway Yihooway maariyagaa gidiyogaa bessees!

13-14. Zilꞌꞌettidi laamettiyogaa xeelliyagan kiitettida Pheexiroosi ay akeekidee, qassi I hegaabaa harata ay tamaarissidee? (Misiliyakka xeella.)

¹³ Kiitettida Pheexiroosi bantta nagaran zilꞌꞌettidi laamettiyageetuyyo Yihooway atto giyo ogiyabaa Yesuusappe loytti tamaariis. Pheexiroosi darotoo balabaa oottiis. Qassi Yesuusi awu atto giis. Leemisuwawu, Pheexiroosi ba Godaa heezzutoo kaddi simmidi ba oottidoban keehi zilꞌꞌettiis. (Mat. 26:34, 35, 69-75) Shin Yesuusi hayquwappe denddi simmidi Pheexiroosi barkka deꞌiyosan awu qoncciis. (Luq. 24:33, 34; 1 Qor. 15:3-5) He wode Yesuusi zilꞌꞌettidi laamettida Pheexiroosawu siiquwan atto giidoogeenne A minttettidoogee qoncce.

¹⁴ Nagaran zilꞌꞌettidi laamettiyogeenne maarotaa demmiyogee aybi siyettanaadan oottiyakko Pheexiroosi akeekiis. Hegaa gishshawu, I hegaabaa harata tamaarissiis. Phenxxaqosxxe baalaappe amarida wodiyappe simmin, Pheexiroosi yan shiiqida daro Ayhudati Masee  hayqqanaadan oottidoogaa qonccissiis. I eta hagaadan giidi minttettiis: “Xoossay intte nagaraa quccana mala, Yihooway inttena gazddissiyo wodiya ehaanaadan zilꞌꞌettidi laamettite, qassi Xoossaakko simmite.” (Oos. 3:14, 15, 17, 19) Nagaranchcha asi zilꞌꞌettidi laamettiyogee I Xoossakko simmanaadan oottiyogaa Pheexiroosi tamaarissiis. Hegaa giyogee I iitabaa qoppiyogaanne oottiyogaa aggidi Xoossaa ufayssiyabaa oottiyogaa doommees giyogaa. Qassi Pheexiroosi Yihooway eta nagaraa quccanaagaa woy xayssanaagaa yootiis. Daro layttaappe simmin, Pheexiroosi Kiristtaanetuyyo hagaadan giis: “Godai . . . ooninne ba nagaraappe simmanaadan koyeesippe attin, ooninne xayana mala koyenna gishshau, inttebaa genccees.” (2 PHe. 3:9) Nuuni nagaraa oottikko, ubba hegee gita nagara gidikkokka, nuuni zilꞌꞌettidi laamettiyo wode, Yihooway nuuyyo muleera atto giyogaa eriyogee nuuni woppu gaanaadan oottees!

15-16. (a) Kiitettida Phawuloosi maarotaabaa waani tamaaridee? (1 Ximootiyoosa 1:12-15) (b) Kaalliya huuphe yohuwan nuuni ay beꞌanee?

¹⁵ Phawuloosi iita gidida darobaa oottiis. I Kiristtoosa kaalliyageeta barchchiya bessiis. Daro Kiristtaaneti I mule laamettana danddayenna giidi qoppennan aggokkona. Shin Phawuloosi zilꞌꞌettidi laamettana danddayiyogaa Yesuusi eriis. Inne A Aaway Phawuloosawu deꞌiya loꞌꞌo eeshshaa xeellidosona. Yesuusi, “Ha bitanee . . . taani doorido miishsha” yaagiis. (Oos. 9:15) Zilꞌꞌettidi laamettanaadan Phawuloosa maaddanawu Yesuusi maalaalissiyabaa oottiis. (Oos. 7:58–8:3; 9:1-9, 17-20) Phawuloosi zilꞌꞌetti laamettidi Kiristtaane gidiis. Kiitettidaagaa gididi oottiyo aawatettaa Yesuusi awu immiis. Phawuloosi Yihoowaynne Yesuusi awu bessido kehatettaanne maarotaa keehi nashshiyogaa darotoo yootiis. (1 Ximootiyoosa 1:12-15 nabbaba.) Phawuloosi ba ishanttuyyonne michchonttuyyo hagaadan giis: ‘Intte zilꞌꞌettidi laamettanaadan Xoossay ba kehatettan maaddanawu koyees.’—Roo. 2:4.

¹⁶ Qoronttoosa galchchan deꞌiyageeti shaaramuxiya issi uri bantta galchchan deꞌanaadan eeno giidoogaa Phawuloosi issi wode siyiis. Phawuloosi eti waatanaadan yootidee? Yihooway ba ashkkarata seeriyo wode siiquwa waati bessiyakko, qassi eti zilꞌꞌettidi laamettiyo wode maarotaa eta waati bessiyakko Phawuloosi giidobaappe akeekana danddayoos. Qassi nuuni A leemisuwa waati kaallana danddayiyakko beꞌana. Kaalliya huuphe yohuwan Qoronttoosa galchchan hanidabay aybakko pilggana.