1. PHeexiroosi maalaalissiya ogiyan keehi daro moliyaa oyqqanaadan Yesuusi A maaddi simmin waanidee?

 PHEEXIROOSI qamma kumettaa moliyaa oyqqanawu baaxetikkonne ayba moliyaanne oyqqibeenna. SHin Yesuusi awu hagaadan giis: “Ciimmatiya sohuwaa shiiqa; moliyaa oiqqanau intte gitiyaa haattan yeggite.” (Luq. 5:4) PHeexiroosi moliyaa oyqqanaagaa sirikkonne, Yesuusi giidoogaadan oottiis. PHeexiroosinne aara issippe oottiyaageeti daro moliyaa oyqqin, gitee daahettiyoogaa doommiis. PHeexiroosinne aara oottiyaageeti Yesuusi oottido maalaalissiyaabaa beꞌidi keehi “garamettidosona.” PHeexiroosi hagaadan giis: “Godau, taani nagaranchcha gidido gishshau, taappe shaahetta.” (Luq. 5:6-9) PHeexiroosi Yesuusaara issippe gidiyoogee bawu bessennabaadan qoppennan aggenna.

2. PHeexiroosabaa pilggiyoogee nuna maaddiyoy aybissee?

² PHeexiroosi bana “nagaranchcha” asa giidoogee likke. I guyyeppe zilꞌꞌettanaadan oottiyaabaa issi issitoo haasayidoogaanne oottidoogaa Geeshsha Maxaafay yootees. Issi issitoo neessi PHeexiroosaagaadan siyetti erii? Neeni giigissanawu baaxetaydda deꞌiyo eeshshay woy adussa wodiyawu giigissanawu baaxetido shugo miyyee deꞌii? Yaatikko PHeexiroosabaa xannaꞌiyoogee nena minttettana danddayees. Waatidi? Ane hagaa qoppa: Yihooway PHeexiroosi mooridobati Geeshsha Maxaafan xaafettennaadan oottana danddayees. SHin nuuni hegeetuppe tamaarana mala hegeeti xaafettanaadan oottiis. (2 Xim. 3:16, 17) PHeexiroosi baaxetidobaa eriyoogee nuuni wottiyoobi  baynnaageeta gidanaadan Yihooway naagennaagaa akeekanaadan nuna maaddana. Nuuni nu shugo miyyee deꞌishinkka ubbatoo baaxetanaadan I koyees.

3. Nuuni ammanettidi deꞌana koshshiyoy aybissee?

³ Nuuni ammanettidi deꞌana koshshiyoy aybissee? Nuuni issibaa aggennan meezetiyo wode darotoo hegaabaa loytti eroos. Leemisuwawu, issi uri diittaa diixxiyoogaa eranawu koyikko, hegaa meezetiyoogee daro layttaa wurssana danddayees. He wode I darotoo moorana danddayikkonne aggennan meezetiyoogan hegaabaa loytti erana danddayees. I diittaa diixxiyoogaa loytti erikkokka, issi issitoo moorana danddayees. Gidikkonne I hidootaa qanxxenna. I loytti eranawu ubbatoo meezetees. Hegaadan, nu shugo miyyiyaa xoonidabadan nuuni qoppiyo wodekka, zaarettidi balana danddayoos. SHin haꞌꞌikka hegaa giigissanawu baaxetoos. Nuuni ubbay guyyeeppe zilꞌꞌettanaadan oottiyaabaa haasayoos woy oottoos; gidikkonne, nuuni hidootaa qanxxana xayikko, ubbatoo loꞌꞌobaa oottanaadan Yihooway nuna maaddana. (1 PHe. 5:10) Ammanettidi deꞌiyoogaa xeelliyaagan ane PHeexiroosa hanotaa pilggoos. I moorobaa oottishinkka Yesuusi awu qarettidoogee nuuni ubbatoo Yihoowawu haggaazanaadan nuna denttettana danddayees.

4. Luqaasa 5:5-10n PHeexiroosi babaa woygidee, shin Yesuusi A waati minttettidee?

⁴ PHeexiroosi bana nagaranchcha asa giidoy aybissakko woy I hassayido nagaray aybakko Geeshsha Maxaafay yootenna. (Luqaasa 5:5-10, nabbaba.) SHin I gita moorota moorennan aggenna. PHeexiroosi yayyidoogaa Yesuusi eriis. I yayyidoy loꞌꞌo asa gidikke giidi qoppido gishshawu gidana danddayees. SHin Yesuusi PHeexiroosi ammanettidi deꞌana danddayiyoogaakka eriis. Hegaa gishshawu, Yesuusi PHeexiroosa, “yayyoppa” giidi kehatettan yootiis. Yesuusi PHeexiroosan ammanettidoogee PHeexiroosa deꞌoy laamettanaadan oottiis. PHeexiroosinne A ishay Inddiraasi moliyaa oyqqiyo oosuwaa guyyeppe aggidi, Yesuusaara haggaazidosona. Yaatiyo gishshawu Yihooway eta daroban anjjiis.—Mar. 1:16-18.

5. PHeexiroosi balabaa qoppiyoogaa aggidi Yesuusa kaallidoogan demmido anjjoy aybee?

⁵ PHeexiroosi Kiristtoosa kaalliyaagaa gidiyo gishshawu, maalaalissiya darobaa beꞌiis. Yesuusi harggidaageeta pattishin, iita ayyaanata kessishin, ubba qassi hayqqidaageeta denttishin I beꞌiis. b (Maa. 8:14-17; Mar. 5:37, 41, 42) Yesuusi Xoossaa Kawotettaa kawo gididi demmana  bonchchuwaa qonccissiya maalaalissiya ajjuutaakka PHeexiroosi beꞌiis. I hegaa mule dogibeenna. (Mar. 9:1-8; 2 PHe. 1:16-18) Ee, I Yesuusa kaallennaakko hegaa mule beꞌenna. I balabaa qoppidoogaa aggidoogaaninne ha ubbaa anjjota demmidoogan keehi ufayttidoogee qoncce.

6. PHeexiroosi ba shugo miyyiyaa sohuwaara xoonidee? Qonccissa.

⁶ PHeexiroosi beꞌidobaynne siyidobay deꞌikkokka, I haꞌꞌikka ba shugo miyyiyaara baaxetees. Ane amarida leemisota beꞌa. Geeshsha Maxaafay kasetidi yootiyoogaadan Yesuusi keehi waayettidi hayqqanaagaa PHeexiroosawu yootido wode, I Yesuusa seeriis. (Mar. 8:31-33) PHeexiroosinne kiitettida harati ubbaappe aadhdhiyaagee oonakko darotoo palamettidosona. (Mar. 9:33, 34) Yesuusi hayqqanaappe kase qammi PHeexiroosi issi bitaniyaa hayttaa shocidi qanxxi yeggiis. (Yoh. 18:10) He qammi PHeexiroosi yayyido gishshawu ba laggiyaa Yesuusa erikke giidi heezzutoo kaddiis. (Mar. 14:66-72) Hegee I mishettidi yeekkanaadan oottiis.—Maa. 26:75.

7. Yesuusi hayquwaappe denddi simmidi PHeexiroosawu ay oottidee?

⁷ Yesuusi keehi azzanida PHeexiroosan hidootaa qanxxibeenna. Yesuusi hayquwaappe denddi simmidi haꞌꞌikka PHeexiroosa siiqiyoogaa qonccissiis. Yesuusi ba dorssata ashkketettan heemmanaadan PHeexiroosa shoobbiis. (Yoh. 21:15-17) PHeexiroosi eeno giis. Qassi PHenxxaqosxxe gallassan Yerusalaamen deꞌiyo gishshawu geeshsha ayyaanan tiyettida koyroogeetuppe issuwaa gidiis.

8. Anxxookiyan PHeexiroosi moorido gita mooroy aybee?

⁸ PHeexiroosi tiyettida Kiristtaane gidi simmidikka, ba shugo miyyiyaa xoonanawu baaxetana koshshiis. Xoossay PHeexiroosa Ayhuda gidenna Qornneliyoosakko 36 M.Ln kiittiis. Xoossay yan Qornneliyoosa geeshsha ayyaanan tiyiis; hegee ‘Xoossay asa somꞌꞌo xeellennaagaanne’ Ayhuda gidennaageeti Kiristtaane gubaaꞌe yara gidana danddayiyoogaa qoncciyan bessiyaaba. (Oos. 10:34, 44, 45) Hegaappe simmin PHeexiroosi Ayhuda gidenna asatuura qumaa miyoogaa doommiis; hegee I kase mule ootti erennabaa. (Gal. 2:12) SHin amarida Ayhuda Kiristtaaneti, Ayhudatinne, Ayhuda gidennaageeti issippe maana koshshenna giidi qoppidosona. Hegaadan qoppiya amaridaageeti Anxxookiyaa yiido wode, PHeexiroosi Ayhuda gidenna ba ishanttuura qumaa miyoogaa aggiis. I yaatidoy Ayhuda Kiristtaaneta hanqqetissennaadan yayyido gishshawu gidennan aggenna. Kiitettida PHawuloosi PHeexiroosi oottidobaa beꞌidi haraatu ubbaa sinttan A seeriis. (Gal. 2:13, 14) Hegaadan baliiddikka PHeexiroosi ammanettidi deꞌiis. A maaddidabay aybee?

9. Yohaannisa 6:68, 69y PHeexiroosi ammanettida asa gidiyoogaa waati qonccissii?

⁹ PHeexiroosi ammanettida asa; I Yesuusa kaalliyoogaa aybinne digganaadan oottibeenna. Yesuusi haasayidobaa I erissiyo ashkkarati akeekibeenna wode PHeexiroosi ammanettiyoogaa bessiis. (Yohaannisa 6:68, 69 nabbaba.) Yesuusi qonccissanaadan naagennan woy qonccissanaadan koyennan aggidi daroti A kaalliyoogaa essidosona. SHin PHeexiroosi A kaalliyoogaa aggibeenna. “Merinaa de7uwaa qaalai” Yesuusa xalaalawu deꞌiyoogaa I akeekiis.

10. Yesuusi PHeexiroosan ammanettiyoogaa waati bessidee? (Misiliyaakka xeella.)

¹⁰ Yesuusi PHeexiroosa aggibeenna. Yesuusi saꞌan deꞌido wurssetta qammi, PHeexiroosinne kiitettida harati A agganaagaa I erees. SHin Yesuusi PHeexiroosi simmanaagaanne ammanettidi deꞌanaagaa aynne sirennan yootiis. (Luq.  22:31, 32) ‘Ayyaanay giigi uttikkonne ashoy daafuranchcha’ gidiyoogaa Yesuusi akeekiis. (Mar. 14:38) Hegaa gishshawu, PHeexiroosi A eriyoogaa kaddi simminkka, Yesuusi an hidootaa qanxxibeenna. Yesuusi hayquwaappe denddi simmidi PHeexiroosawu qoncciis, he wode PHeexiroosi barkka deꞌennan aggenna. (Mar. 16:7; Luq. 24:34; 1 Qor. 15:5) Keehi azzanida PHeexiroosi hegan ay keenaa minettidaakko qoppa!

11. Yihooway PHeexiroosawu koshshiyaabaa kunttanaagaa I ammanettanaadan Yesuusi waatidee?

¹¹ Yesuusi Yihooway PHeexiroosawu koshshiyaabaa kunttanaagaa I ammanettanaadan oottiis. Yesuusi hayquwaappe denddi simmidi, PHeexiroosinne I kiittidoogeeti maalaalissiya ogiyan moliyaa haranttuwaa oyqqanaadan oottiis. (Yoh. 21:4-6) Ha maalaalissiyaabay Yihooway PHeexiroosassi deꞌuwawu koshshiyaabaa kunttana danddayiyoogaa I ammanettanaadan oottidoogee qoncce. ‘Kasetidi Xoossaa Kawotettaa koyiyaageetuyyo’ koshshiyaabaa Yihooway kunttanaagaa Yesuusi yootidoogaa PHeexiroosi hassayennan aggenna. (Maa. 6:33) Ha ubbabay, PHeexiroosi moliyaa oyqqiyo oosuwaa gidennan, ba deꞌuwan sabbakuwaa oosuwaa kaseyanaadan maaddiis. PHeexiroosi 33 M.Ln, PHenxxaqosxxe gallassan xalatettan sabbakiis, qassi hegee daro shaꞌu asati mishiraachchuwaa siyanaadan oottiis. (Oos. 2:14, 37-41) Hegaappe simmin, Samaariyaa asatinne Ayhuda gidennaageeti Kiristtoosa ammananaadan I maaddiis. (Oos. 8:14-17; 10:44-48) Dumma dumma asay gubaaꞌiyaa yaanaadan Yihooway maalaalissiya ogiyan PHeexiroosa goꞌettidoogee tuma.

12. Nu shugo miyyiyaa xoonanawu ubbatoo baaxetiiddi deꞌikko PHeexiroosa hanotay nuna waati maaddana danddayii?

¹² Nuuni ammanettidi deꞌanaadan Yihooway nuna maaddees. Nuuni nu shugo miyyiyaa xoonanawu baaxetiyoogee issi issitoo metiyaaba gidana danddayees. Issi issitoo, nu shugo miyyee PHeexiroosaagaappe aaruwan deexxiyaaba milatana danddayees. SHin nuuni hidootaa qanxxennaadan Yihooway nuussi wolqqaa immana danddayees. (Maz. 94:17-19) Leemisuwawu, issi ishay tumaa eranaappe kase daro layttawu mattuman ba mala asaara mattumaa gayttees. I shori baynnabaa oottiyoogaa muleera aggiis. Gidikkonne, I issi issitoo iitabaa amottiyoogaa agganawu baaxetees. I aggennan baaxetanaadan aybi maaddidee? I hagaadan giis: “Yihooway tawu wolqqaa immees.” I  gujjidikka hagaadan giis: “Yihoowa ayyaanay maaddin . . . , I koyiyoogaadan nuuni [ubbatoo] deꞌana danddayiyoogaa taani tamaaraas . . . Yihooway tana goꞌettiis, qassi taani balabaa oottikkokka I ubbatoo tawu wolqqaa immees.”

13. Oosuwaa 4:13, 29, 31 yootiyoogaadan, nuuni PHeexiroosa leemisuwaa waati kaallana danddayiyoo? (Misiliyaakka xeella.)

¹³ Nuuni beꞌidoogaadan, PHeexiroosi asawu yayyido gishshawu gita moorota mooriis. SHin PHeexiroosi xalatettaa demmanawu woossidi xala gidiis. (Oosuwaa 4:13, 29, 31 nabbaba.) Nuunikka yayyiyoogaa aggana danddayoos. Jarmanen Naaze haaruwaa wode deꞌida Horsta giyo yelaga ishaa gakkidabaa beꞌa. I timirtte keettan haratussi yayyido gishshawu, issi issitoo “Hayil Hitler!” (ashshiyaagee Hitlera) giidi sarotiis. Horsta yelidaageeti A seeriyoogaappe Yihooway awu xalatettaa immanaadan aara issippe woossidosona. Yelidaageeti maaddido gishshawunne Yihoowan ammanettido gishshawu Horsti xala gidanawu koshshiya minotettaa wurssettan demmiis. I guyyeppe hagaadan giis: “Yihooway tana mule aggibeenna.” c

14. Siiqiya henttanchchati hidootaa qanxxidaageeta waati minttettana danddayiyoonaa?

¹⁴ Yihoowaynne Yesuusi nunan hidootaa qanxxokkona. PHeexiroosi Yesuusa kaddi simmidi, I gitabaa kuuyana koshshiis. I Kiristtoosi erissiyo ashkkara gidiyoogaa agganeeyye ammanettidi deꞌanee? PHeexiroosa ammanoy xayennaadan Yesuusi Yihoowa mintti woossiis. Yesuusi PHeexiroosawu woossidoogaanne PHeexiroosi guyyeppe ba ishantta minttettanaagaa ammanettiyoogaa awu yootiis. (Luq. 22:31, 32) PHeexiroosi Yesuusi giidobaa hassayidi ay keenaa minettideeshsha! Nuuni gitabaa kuuyana koshshiyo wode, ammanettidi deꞌanaadan koshshiya minttettuwaa immanawu Yihooway  siiqiya henttanchchata goꞌettana danddayees. (Efi. 4:8, 11) Daro layttawu cima gididi haggaazida Pawula giyo ishay minttettanawu baaxetees. Hidootaa qanxxidaageeti Yihooway eti koyro tumaa siyanaadan waati oottidaakko loytti qoppanaadan I eta minttettees. Yaatidi, aggenna Yihoowa siiqoy Yihooway etan hidootaa qanxxanaadan oottennaagaa I etawu yootees. I hagaadan giis, “Hidootaa qanxxida daroti Yihooway maaddin ammanettidi deꞌidoogaa taani beꞌaas.”

15. PHeexiroosanne Horsta hanotay Maatiyoosa 6:33y tuma gidiyoogaa waati bessii?

¹⁵ Yihooway PHeexiroosawunne kiitettida haratussi deꞌuwawu koshshiyaabaa kunttidoogaadan, nuuni nu deꞌuwan haggaazuwaa kaseyikko nuussi deꞌuwawu koshshiyaabaa I kunttana. (Maa. 6:33) Naaꞌꞌantto Alamiyaa Olaappe simmin, qommoora abay odettido Horsti aqinye gidanawu qoppiis. SHin I keehi hiyyeesa gidiyo gishshawu, ubba wode haggaazuwan takkanawu bawu gidiya miishshaa demmana danddayiyaakkonne siriis. Yaatin I waatidee? Yihooway awu koshshiyaabaa kunttanaakkonne beꞌanawu kuuyiis. Hegaa gishshawu I woradaa xomoosiyaagee gubaaꞌiyaa xomoosiyo wode saamintta kumettaa haggaaziis. Woradaa xomoosiyaagee saaminttaa wurssettan, miishshay A giddon deꞌiyo posttaa awu immido wode I keehi maalaalettiis, shin miishshaa ooni immidaakko I Horstawu yootibeenna. I daro aginawu aqinye gididi haggaazanawu gidiya miishshay he posttan deꞌees. Horsti he imotaa Yihooway awu koshshiyaabaa kunttiyoogan A minttettiyaabadan xeelliis. I ba deꞌo laytta ubban Kawotettaabaa kaseyiis.—Mil. 3:10.

16. PHeexiroosabaanne I ba dabddaabbetun xaafidobaa loytti eriyoogee nuussi loꞌꞌo gidiyoy aybissee?

¹⁶ PHeexiroosi oychchidoogaadan, Yesuusi appe shaahettennan aggidoogan I ay keenaa ufayttideeshsha! PHeexiroosi kiitettida ammanettida asa gidanaadaaninne Kiristtaanetussi keehi loꞌꞌo leemiso gidanaadan Kiristtoosi ubbatoo A loohissiis. Qassi I loohidobaappe daro loꞌꞌobaa tamaaroos. PHeexiroosi koyro xeetu layttan deꞌiya gubaaꞌetuyyo ayyaanay kaalettin xaafido naaꞌꞌu dabddaabbetun I demmido amarida loohissotanne harata yootiis. He dabddaabbetuppe nuuni demmiyo amarida hassayissotanne ha wodiyan nuuni hegeeta waati oosuwan peeshshana danddayiyaakko kaalliya huuphe yohoy qonccissees.