1-2. Ha huuphe yohuwan nuuni ay xannaˈanee?

NUUNI ha alamiyawu wurssetta wodiyan deˈiyoogaa bessiya naqaashay awudeegaappenne aaruwan nuussi deˈees. Mata wode, Yihoowaynne Yesuus Kiristtoosi Xoossaa Kawotettaa eqettiya ubba kawotettata xayssana. Hegee hanana gakkanaashin, huuphessa kawoynne tohossa kawoy issoy issuwaanne Xoossaa asaa aggennan eqettana.

² Daaneela 11:40–12:1n deˈiya hiraagaa nuuni ha huuphe yohuwan xannaˈana. Ha wodiyan ‘huuphessa kawoy’ oonakko nuuni tamaarana, qassi sinttappe gakkana metuwaa nuuni ammanettidi genccana danddayiyoy aybissakko xannaˈana.

3-4. Ha wodiyan huuphessa kawoy oonee? Qonccissa.

³ Sooviyeete kawotettay 1991n kunddi simmin, A haaruwaa garssan deˈiya Xoossaa asay amarida wodiyawu laˈatettaa demmiis. He laˈatettay “guutta maado” gidanaagaa Daaneeli yootiis. (Dane. 11:34) Hegaappe denddidaagan, eti laˈatettan sabbakana danddayidosona, qassi kase Sooviyeete kawotettaa giddon deˈiya biittatun aassiyaageetu qooday sohuwaara xeetu shaˈan qoodettiyaagaa gidiis. SHin unddenna layttaappe simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettati huuphessa kawo gididosona. Hagaappe kasetiya huuphe yohuwan xannaˈidoogaadan, issi kawotettay huuphessa kawo woy tohossa kawo gidanawu heezzubata oottana koshshees: (1) Xoossaa asati daroti  deˈiyo biittaa haarana woy eta qohana, (2) eti Yihoowanne A asaa ixxiyoogaa bantta oosuwan bessana, (3) he naaˈˈu kawoti wolqqaa bessanawu issoy issuwaa eqettana.

⁴ Ha wodiyan ‘huuphessa kawoy’ Raashiyaanne aara hashetiya kawotettata nuuni giyo gaasota kaallidi beˈana. (1) Eti sabbakuwaa oosuwaa muleera teqqido wodenne bantta biittan deˈiya xeetu shaˈan qoodettiya ishanttanne michchontta yedettido wode Xoossaa asaa qohidosona. (2) Hegaadan oottiyoogee eti Yihoowanne A asaa ixxiyoogaa bessees. (3) Eti tohossa kawo gidida Birttaaniyaappenne Amarkkaappe keehi wolqqaamanawu baaxetoosona. Raasheenne aara hashetiya kawotettati waanidi huuphessa kawo gididaakko ane beˈoos.

5. Daaneela 11:40-43y yootiyoobay aybee?

⁵ Daaneela 11:40-43 nabbaba. He hiraagan ha kifilee wurssettaa wodiyaabaa yootees. Hegee huuphessa kawoynne tohossa kawoy issoy issuwaara waani olettanaakko qonccissees. Daaneeli kasetidi yootidoogaadan, wurssettaa wodiyan tohossa kawoy huuphessa kawuwaara ‘olettana.’—Dane. 11:40.

6. Naaˈˈu kawoti issoy issuwaa waati eqettidonaa?

⁶ Huuphessa kawoynne tohossa kawoy alamiyan keehi wolqqaama kawotetta gidanawu koyiyo gishshawu eti issoy issuwaara olettana. Leemisuwawu, Naaˈˈantto Alamiyaa Olaappe simmin Sooviyeete kawotettay Awurooppaappe dariya baggaa haariyoogaa doommiis. Hegaa gishshawu, tohossa kawoy huuphessa kawuwaa eqettanawu ba olanchchata hara biittatu olanchchatuura walakkanawu maayettiis. He dirijjitee Huuphessa Atlantike Maachchaa Dirijjitiyaa geetettees. Huuphessa kawoynne tohossa kawoy keehi wolqqaama olaa miishshata ootissanawu maliyoogankka daro miishshaa kessoosona. Eti Afirkkan, Isiyaaninne Laatine Amarkkan issoy issuwaa morkketa olan maaddiyoogankka issoy issuwaara olettidosona. Mata wodeppe haa simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettati kumetta alamiyan keehi wolqqaamidosona. Eti komppiyuteriyaa goˈettiyoogankka tohossa kawuwaara olettoosona. He kawoti bantta miishshaa xayssiyaanne bantta kawotettaa qohiya komppiyuteriyaa prograamiyaa goˈetteeta giidi eti issoy issuwaa mootoosona. Qassi Daaneeli kasetidi yootidoogan, huuphessa kawoy Xoossaa asaa qohiiddi deˈees.—Dane. 11:41.

7. ‘Loˈˈiya biittay’ aybee?

⁷ Daaneela 11:41 huuphessa kawoy “lo77o [loˈˈiya] biittaa” gelanaagaa yootees. He biittay aybee? Beni wode, hegee Israaˈeela biittaa. Israaˈeela biittay ‘biitta ubbaappe aadhdhidi loˈˈiya biittaadan’ xeelettiis. (Hiz. 20:6) SHin he biittay asay Yihoowayyo goynniyo soho gidiyo gishshawu, keehi dumma. PHenxxaqosxxe gallassaa 33 M.Lppe doommidi, he ‘loˈˈiya biittay’ saˈan awaaninne deˈiya soho gidenna. Ha wodiyan Yihoowa asay kumetta saˈan deˈiyo gishshawu, hegaadan giyoogee bessiyaaba. ‘He loˈˈiya biittay’ ha wodiyan Yihoowa asay shiiqota shiiqiyoogaaninne haggaaziyoogan Yihoowayyo goynniyoogaa mala hanotan eti deˈiyo deˈuwaa bessiyaaba.

8. Huuphessa kawoy ‘loˈˈiya biittaa’ waani gelidee?

⁸ Wurssettaa gallassatun, huuphessa kawoy ‘he loˈˈiya biittaa’ darotoo geliis. Leemisuwawu, naaˈˈantto alamiyaa olaa wode Jarmane biittan Naaze haaroy huuphessa kawo gidido wode, he kawoy Xoossaa asaa  yedettiyoogaaninne woriyoogan ‘he loˈˈiya biittaa’ geliis. Naaˈˈantto Alamiyaa Olaappe simmin Sooviyeete kawotettay huuphessa kawo gidido wode, he kawoy Xoossaa asaa yedettiyoogaaninne eta sooppe eta wolqqan haahosaa efiyoogan ‘he loˈˈiya biittaa’ geliis.

9. Mata wodeppe haa simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettati ‘he loˈˈiya biittaa’ waani gelidonaa?

⁹ Mata wodeppe haa simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettatikka ‘he loˈˈiya biittaa’ gelidosona. Waanidi? Raashee 2017n Yihoowa Markkatu oosuwaa teqqiis, qassi nu ishanttuppenne michchonttuppe amaridaageeta qashissiis. I Ooratta Alamiyaa Geeshsha Maxaafaa Birshshettaa gujjin, nu xuufetakka teqqiis. Hegaa bollikka, Raashiyan deˈiya nu macara biiruwaa, SHiiquwaa Addaraashatanne Gita SHiiquwaa Addaraashata I ekkiis. Hegaadan ootti simmin, Raasheenne aara hashetiya kawotettati huuphessa kawo gidiyoogaa Bolla Gididi Heemmiyaagee 2018n yootiis. SHin, Yihoowa asay banttana ay kawotettikka yedettikkonne, eti he kawotettaara olettanawu woy hegaa laammanawu baaxetokkona. Nuuni laˈatettan goynnana danddayiya danddayennaakko he kawotettati kuuyiyo wodekka gidin, “sunttatettai de7iyo ubbatuyyo” woossanaadan Geeshsha Maxaafay yootiyo zoriyaa kaalloos.—1 Xim. 2:1, 2.

10. Huuphessa kawoy tohossa kawuwaa xayssanee? Qonccissa.

¹⁰ Daaneela 11:40-45n deˈiya hiraagay dariya baggi huuphessa kawuwaabaa yootees. Hegee I tohossa kawuwaa xayssana giyoogee? CHii. Yihoowaynne Yesuusi asa kawotetta ubbaa Armmageedoona olan xayssana gakkanaashin tohossa kawoy “paxa” deˈana. (Ajj. 19:20) Nuuni hegaa waati erana danddayiyoo? Daaneela maxaafaaninne Ajjuutaa maxaafan deˈiya hiraagati yootiyoobaa beˈa.

11. Daaneela 2:43-45y yootiyoobay aybee? (Koyro sinttan deˈiya misiliyaa xeella.)

¹¹ Daaneela 2:43-45 nabbaba. Xoossaa asaa yedettiya kaalli kaalli denddiya kawotettatubaa Daaneeli yootiis. Eti birataappe oosettida issi gita misiliyawu dumma dumma kifiledan qonccidosona. He kaalli kaalli denddiya kawotettatuppe wurssetta kawotettay misiliyaa tohodan qoncciis; he tohoy birataappenne urqqaappe merettiis. He tohoy Birttaaniyaanne Amarkkaa qonccissees. Xoossaa Kawotettay asa kawotetta ubbaa xayssana gakkanaashin Birttaaniyaanne Amarkkaa waatta kawotettay haaranaagaa he hiraagay yootees.

12. He doˈawu laappuntta huuphee aybaa qonccissii, qassi hegaa eriyoogee keehi koshshiyaaba gidiyoy aybissee?

¹² Yihoowa asaa haarana kawotettatubaa kiitettida Yohaannisikka yootiis. Yohaannisi he kawotettata laappun huuphee deˈiyo doˈadan qonccissiis. He doˈawu laappuntta huuphee Birttaaniyaanne Amarkkaa waatta kawotettaa qonccissees. Hegaappe hara huuphee baynna gishshawu hegee keehi gitabaa qonccissiyaaba. Kiristtoosinne saluwaa olanchchati doˈaanne appe attida harata xayssana gakkanaashin he doˈawu laappuntta huuphee haarana. *—Ajj. 13:1, 2; 17:13, 14.

13-14. ‘Maagooga biittan deˈiya Googi’ oonee, qassi I Xoossaa asaa xayssanawu malanaadan oottana danddayiyaabay aybee?

¹³ Huuphessa kawoynne tohossa kawoy xayanaappe kase aybi hanana danddayiyaakko Hizqqeeli hiraagaa yootiis. Hizqqeela 38:10-23n,  Daaneela 2:43-45n, 11:44–12:1n, qassi Ajjuutaa 16:13-16⁠ninne 21n deˈiya hiraagati issi malabaa yootiyaaba milatoosona. Hegaadaana gidikko, kaallidi deˈiyaabay hanana giidi naagoos.

¹⁴ Gita waayee doommi simmin takkennan, ‘saˈaa kawoti ubbay’ issippe denddana. (Ajj. 16:13, 14; 19:19) He issippe denddiya kawotettata Geeshsha Maxaafay ‘Maagooga biittan deˈiya Googa’ yaagees. (Hiz. 38:2) Issippe denddiya he kawotettati Xoossaa asaa ubbaa bolli denddidi eta muleera xayssanawu malana. Qohanawu denddanaadan oottiyaabay aybee? Kiitettida Yohaannisi Xoossaa morkketa wolqqaama shachchay shocanaagaa he wodiyaabaa qonccissiya hiraagan kasetidi yootiis. He shachchay Yihoowa asay yootiyo wolqqaama pirddaa kiitaa qonccissiyaaba gidana danddayees. Maagooga Googi Xoossaa asaa ubbaa bolli denddidi eta muleera xayssanawu malanaadan oottiyay he kiitaa gidana danddayees.—Ajj. 16:21.

15-16. (a) Daaneela 11:44, 45y qonccissiyoobay ayba gidana danddayii? (b) Huuphessa kawoynne Maagooga Googi waananee?

¹⁵ He wolqqaama kiitaynne Xoossaa morkketi gattiyo wurssetta qohoy Daaneela 11:44, 45n odettida issi mala hanotaa qonccissiyaaba gidana danddayees. (Nabbaba.) He sohuwan, “Arshsho baggaappenne huuphessa baggaappe yiya odoi” ‘hanqquwaa eexxi kiyida’ huuphessa kawuwaa daganttanaagaa Daaneeli yootiis. Huuphessa kawoy “darota . .  mule xaissanau” denddees. “Darota” giyaagee Yihoowa asaa qonccissiyaaba milatees. * Daaneeli hegan Xoossaa asaa bolli gakkiya wurssetta qohuwaabaa qonccissennan waayi aggana.

¹⁶ Huuphessa kawoynne hara kawotettati Xoossaa asaa xayssanawu denddiyoogee Ubbaa Danddayiya Xoossay keehi hanqqettanaadan oottana, yaatin Armmageedoona olay doommana. (Ajj. 16:14, 16) He wode, huuphessa kawoynne Maagooga Googa yame gidida hara kawotettati xayana, qassi “a maaddiyaabi xayana.”—Dane. 11:45.

17. Daaneela 12:1n odettida “gita halaqai Mikaa7eeli” oonee, ha wodiyan ay oottiiddi deˈii, qassi sinttappe mata wode I ay oottanee?

¹⁷ Daaneela 12:1 nabbaba. Ha qofay  huuphessa kawoynne aara hashetiyaageeti waani xayanaakko, qassi nuuni waani attanaakko loytti qonccissees. He xiqisee yootiyoobay aybee? Haariiddi deˈiya nu Kawuwaa Kiristtoos Yesuusawu hara sunttay Mikaaˈeela. I 1914n saluwan Xoossaa Kawotettawu kawo gidido wodiyaappe doommidi Xoossaa ‘asaa heemmees.’ Sinttappe mata wode, I Armmageedoona olan “denddana” woy ba morkketa xayssana. He olay Daaneeli yootido, asi deˈido ay wodeegaappenne iita ‘meto wodiyawu’ wurssettan haniyaaba gidana. Ajjuutaa maxaafan deˈiya Yohaannisa hiraagay Armmageedoona olay doommanaappe guuttaa kasetidi deˈiya wodee ‘gita waayiyaa’ wode gidiyoogaa yootees.—Ajj. 6:2; 7:14.

18. Sinttappe aybi hanikkonne nuuni woppu giidi deˈana danddayiyoy aybissee?

¹⁸ Yihoowaynne Yesuusi bantta ashkkarata gita waayiyaa wode ashshanaagaa Daaneelinne Yohaannisi yootidosona. Hegaa gishshawu, aybi hanikkonne nuuni woppu giidi deˈana danddayoos. “Xoossaa Maxaafan” eta sunttay xaafettido asati attanaagaa Daaneeli yootiis. (Dane. 12:1) He maxaafan nu sunttay xaafettana mala nuuni ay oottana danddayiyoo? Nuuni Xoossaa Dorssa gidida Yesuusa ammaniyoogaa qonccissana bessees. (Yoh. 1:29) Nuuni nu deˈuwaa Xoossawu sheedhdhidi xammaqettana koshshees. (1 PHe. 3:21) Qassi nuuni harati Yihoowabaa tamaaranaadan maaddiyoogan Xoossaa Kawotettawu exatiyoogaa bessana koshshees.

19. Nuuni haˈˈi waatana koshshii, qassi aybissi?

¹⁹ Ha wodee Yihoowaaninne I baayyo ammanettida ashkkarata shiishshido dirijjitiyan kaseegaappe aaruwan ammanettiyo wode. Ha wodee Xoossaa Kawotettawu exatiyo wode. Nuuni yaatikko, Xoossaa Kawotettay huuphessa kawuwaanne tohossa kawuwaa xayssiyo wode nu attana.