Konttenttiyaa bessa

Kesuwaa bessa

1918—Xeetu Layttappe Kase

1918—Xeetu Layttappe Kase

Ichchashe 1, 1918, Wochiyo Keelay, “1918n aybi hananee?” giidi doommees. Gita Olay Awurooppan he wode teeqqiis; shin he layttaa doomettan hanidabay Geeshsha Maxaafaa Tamaaretussinne kumetta alamiyawu loˈˈobaa bessiyaaba milatiis.

KUMETTA SAˈAN SAROTETTAABAY HAASAYETTEES

Prezddanttee, Wudro Wilseni Ichchashe 8, 1918n, Amarkkaa Kawotettaa Zoreta Keettan haasayido haasayan “likkenne laamettenna sarotettawu” keehi koshshiyaabadan I qoppido 14 qofaa yootiis. I Kawotettati aynne genttennan issoy issuwaara gayttiyoogaa, olaa miishshata poxxiyoogaanne “gita kawotettatakka guutta kawotettatakka issi likke” maaddiya “kawotettatu ubbaa maabaraa” essiyoogaa xeelliyaagan yootiis. I yootido tamanne oyddu qofay guyyeppe Kawotettatu Waattaa Maabaraa essiyo wodenne Versaye Maachchaa maacettiyo wode maaddiis; hegee Gita Olay eqqanaadan oottiis.

EQETTIYAAGEETI XOONETTIDOSONA

Kase laytti shabbirssay deˈishinkka, * Wach Tawur Baybil end Trakt Soosayti layttaa shiiquwan hanidabay bessiyoogaadan, Geeshsha Maxaafaa Tamaaretussikka sarotettay matattidabaa milatiis.

Ichchashe 5, 1918n shiiqido he shiiquwan, Beeteeleppe kessido keehi erettiya amarida asati dirijjitiyaa kaalettanawu malidosona. Yuuyidi xomoosiya, ammanettida Richard H. Barberi, he shiiquwaa woosan doommiis. Kase laytti oosettidabay odetti simmin, layttan layttan dayrektereta dooriyo dooroy doomettiis. Ishaa Barberi Josef Razerforddanne hara usuppun ishantta dooriis. Hegaappe simmin, Beeteeleppe kessidoogeeta gujjin, laappun asata eqettiyaageetussi exatiya abukaatoy dooriis. Eti xoonettidosona. Keehi daroti Ishaa Razerforddanne ammanettida hara usuppun ishantta dayrektere oottidi dooridosona.

SHiiqida daro ishantti he shiiquwaa “eti kase shiiqido ay gita shiiqoppenne aaruwan anjjettida shiiqo” giidosona. SHin eta ufayssay daro takkibeenna.

ZE FINISHID MISTIRII GIYO MAXAAFAA GAASUWAN HANIDABAA

Amarida aginatun, Geeshsha Maxaafaa Tamaareti Ze Finishid Mistirii giyo maxaafaa asawu immidosona. Wozanaa suure asati he maxaafaappe Geeshsha Maxaafaa tumaa eridi bessiyaabaa oottidosona.

Kanaada biittan yuuyidi xomoosiya E. F. Kiristi Ze Finishid Mistirii giyo maxaafaa nabbabidi ichchashu saaminttaa giddon tumaa ekkida issi azinaabaanne machcheebaa yootiis! I, “azinaykka machchiyaakka muleera Xoossawu aqidoogaanne loˈˈo hanotan dicciiddi” deˈiyoogaa yootiis.

He maxaafaa demmida issi bitanee hegaappe eridobaa sohuwaara ba laggetussi yootiis. He maxaafay yootiyoobaa I keehi nashshiis. I hagaadan giis: “Serd Aveniyu giyo ogiyaara taani biishin, xuube gaada qoppidobay ta hashiyaa caddiis; shin hegee ‘Ze Finishid Mistirii’ giyo maxaafaa. Taani hegaa soo ehaada wurssa nabbabaas. . . . Hanqqettidi ba maskkootiyaara he maxaafaa olidaagee . . . sabaake gidiyoogaa taani guyyeppe eraas. . . . Yaatidoogee, I ba deˈuwan oottido hara aybippenne aaruwan asay tumaa eridi laamettanaadan oottiis gaada taani qoppays. . . . He sabaakee hanqqettidoogaa gaasuwan nuuni haˈˈi Xoossaa sabboos.”

He sabaakiyaa hanotay oorattaba gidenna. Kanaada biittaa sunttati Usuppune 12, 1918n, asay kawotettaa eqettanaadaaninne olaa olettennaadan denttettiyaabay an deˈees giidi he maxaafaa teqqidosona. Hegaappe simmin takkennan, Amarkkaa sunttatikka hegaadan oottidosona. Kawotettay kiittidoogeeti dirijjitiyaa kaalettiyaageeta mootiyoobaa demmanawu Niwu Yorkken, Penssilveeniyaaninne Kaliforniyan deˈiya Beeteele Keettaanne biirota patipannidi koyidosona. Laappune 14, 1918n, Amarkkaa Higge Kifilee Ze Finishid Mistirii giyo maxaafaa attamiyoogeenne asawu gattiyoogee olaa olettennaadan diggees, qassi Espiyonazh Akt giyo higgiyaa kanttees giidi he maxaafaa teqqiis.

QASHETTIDOSONA!

Uddufune 7, 1918n, Higge Kifilee Jovani Dechekka, Jorj Fishera, Alekisander Makmilana, Robert Martina, Frederik Rabesena, Josef Razerfordda, Wiliyam Van Amberganne Kileten Wudwerza qashissanawu piqaadiyaa ekkiis. “Amarkkan asay azazettennaadan, ammanettennaadaaninne wotaaddara gididi oottennaadan higgiyaa kanttidi eriiddi diggoosona” giidi eta mootidosona. Tamme 3, 1918n, eti shilootan eqqidosona; shin eta bolli pirddettanaagee aynne sirissenna. Aybissi?

Eti kanttidosona giidi mootiyo higgee “balettiya oduwaa loytti teqqiya” Espiyonazh Akt giyo higgiyaa gidiyoogaa Amarkkaa waanna aqaabee yootiis. Uddufune 16, 1918n, Zoreta Keettay “tumubaa, loˈˈobaa qoppidi, qassi bessiyaabaa” yootiyaageeta naagana danddayiya higgiyaa giigissennan ixxiis. Eta mootuwan waannatiya yohoy Ze Finishid Mistirii giyo maxaafaabaa. Hegaa xeelliyaagan Amarkkaa biittaa Zoreta Keettaa xuufee hagaadan gees: “Hegaa mala balettiya oduwaappe keehi qohiya issoy ‘Ze Finishid Mistirii’ giyo maxaafaa . . . Hegee kaalettiyoobay wotaaddarati nu halchchuwaa bonchchennaadaaninne asay wotaaddara oosuwawu dooriyoogaa . . . eqettanaadan oottiyoogaa xalaala.”

Tamme 20, 1918n, mootido ubbaban he hosppun ishantta pirdda keettay mooridosona giis. Wonttetta gallassi daannay he pirddaa pirddiis. I hagaadan giis: “Mootiyo ha asatu haymaanootiyan yootiyo balettiyaabay . . . Jarmane Olanchchatu citaappe aaruwan qohiyaaba. . . . Qixaatee wolqqaama gidana koshshees.” Naaˈˈu saaminttappe guyyiyan, he hosppun ishanttu bolli 10⁠ppe 20 layttaa gakkanaashin pirddin, eti Jorjiyan, Atlanta kataman deˈiya federale qasho keettan qashettidosona.

SABBAKIYO OOSOY ATTIBEENNA

He wode, Geeshsha Maxaafaa Tamaareta wolqqaama yedetay gakkiis. Qoriyo oosuwaa oottiyo biiroy eta oosuwaa loytti qoridi shaˈan qoodettiya dumma dummabaa xaafiis. He xaafettidabay nu ishantti sabbakiyoogaa aggennaadan murttidoogaa bessees.

Floridan Orlando katamaa posta keettaa halaafee he biiruwawu xaafido dabddaabbiyan hagaadan giis: “[Geeshsha Maxaafaa Tamaareti] kataman sooppe soo boosona; qassi darotoo hegaa qammi oottoosona. . . . Eti ubbatoo asaa yiilloyiya bantta oosuwaa aggennan oottanawu koyidaba milatoosona.”

Guyyeppe Bolla Gididi Heemmiyaagaa yara gidida Frederik W. Franza oosuwaa xeelliyaagan Olaa Kifiliyan oottiya koleneelee he biiruwawu hagaadan xaafiis: “F. W. Franzi . . . ‘Ze Finishid Mistirii’ giyo maxaafaa shaˈan qoodettiyaagaa bayzziis.”

Guyyeppe Bolla Gididi Heemmiyaagaa yara gididi oottida CHarles Fekelakka wolqqaama yedetay gakkiis. I Ze Finishid Mistirii giyo maxaafaa asawu gattiyo gishshawu sunttati A qachchidi, A dabddaabbeta ubbaa qoridosona. A Merilanden Baltimore kataman issi aginawu qachchidosona; qassi A “allaga Osttiriyaa biittaa morkkiyaa” yaagidosona. I bana qori oychchiyaageetussi xalan markkattiiddi, PHawuloosi 1 Qoronttoosa 9:16n, “Wonggeliyaa mishiraachchuwaa yootennan aggikko, taassi aayye7ana” yaagido qofaa hassayiis. *

Geeshsha Maxaafaa Tamaareti minni sabbakiyoogaa bolli, Atlantan qashettida ishantti birshshettana mala asay oychchanaadan wozanappe baaxetidosona. Ana K. Gardnera hagaadan gaasu: “Nuuni ubbatoo issi issibaa oottoos. Ishantti qashettiyo wode, paramiyaageeta koyiyoogaa doommoos. Nuuni sooppe soo boos. Nuuni shaˈan qoodettiya asaa paramissida! He asati tumu Kiristtaane gidiyoogaanne pirddaa geellayidi eta qachchidoogaa nu haasayissiyo asaassi yootida.”

GITA SHIIQOTA

He metiya wodiyan, ishantti ayyaanaaban minnanaadan gita shiiqota darotoo shiiqida. Wochiyo Keelay hagaadan giis: “Oytamaappe dariya gita shiiqota . . . he laytti shiiqida . . . He gita shiiqotu ubbaappe ufayssiyaabaa siyida. Kase gita shiiqota ubbaa layttaa giddon amarida agina xallan shiiqoos, shin haˈˈi layttaa giddon ubba aginatun gita shiiqota shiiqoos.”

Wozanaa suure asati mishiraachchuwaa siyiyoogaa aggibookkona. Ohayon, Kilivlande kataman issi gita shiiquwan 1,200 gidiyaageeti shiiqidosona; qassi “Xoossaabaa nashshiyaanne gasttati daroti yeellatana danddayiyo hanotan Xoossawu aqida” yelaga naˈaa gujjin, 42ti xammaqettidosona.

KAALLIDI AYBI HANANEE?

Geeshsha Maxaafaa Tamaareti 1918y wurana haniyo wode sinttappe hananabaa eranawu metootidosona. Brukiliinen deˈiyaabaappe amaridabay bayzettiis; qassi waanna biiroy Penssilveeniyan, Pitisberge katamaa laamettiis. Dirijjitiyaa kaalettiyaageeti qashettidaashin, kottaawa gididi mazggafettidaageeti Ichchashe 4, 1919n layttaa shiiquwaa shiiqanawu prograamiyaa kessidosona. Aybi hananee?

Nu ishantti bantta oosuwan genccidosona. Eti aybi hananaakko keehi ammanettido gishshawu, “Nena qohanau oottido ai miishshinne nena qohidi kantti kiyenna” giyaagee 1919 laytta xiqise gidanaadan dooridosona. (Isi. 54:17) Eti bantta ammanuwaa minttiyaanne sinttappe banttana naagiya gita oosuwawu minnanaadan oottiya, qoppennan muleera laamettana gitabawu giigettidosona.

^ MENT. 6 “Xeetu Layttappe Kase—1917” giya huuphe yohuwaa, 2017 Yihoowa Markkatu Laytta Maxaafaa, sinttaa 172-176n xeella.

^ MENT. 22 CHarles Fekela deˈuwan hanidabaa, Laappune 1, 1969, Wochiyo Keelan (Inggilizettuwaa) “Loˈˈo Oosuwan Gencciyoogan Ufayssaa Demmaas” giya huuphe yohuwaa xeella.