1920—Xeetu Layttaappe Kase
Yihoowa asay 1920 heerappe doommidi sinttappe oottanabawu loytti giigettiis. Eti “GODAI taayyo wolqqanne minota” giyaagee 1920 laytta xiqise gidanaadan dooridosona.—Maz. 118:14.
He minni sabbakiyaageetussi Yihooway wolqqa immiis. He laytti, kolportteretu, woy aqinyetu qooday gujjidi 225ppe 350 gakkiis. Qassi koyro wodiyawu, 8,000ppe dariya kilaas workereti, woy aassiyaageeti, waanna biiruwawu bantta haggaazuwaa irpporttiyaa zaaridosona. Eti minni oottido gishshawu Yihooway eta anjjiis.
MINNI OOTTIYOOGAA BESSIDOSONA
Laappune 21, 1920n, he wode Geeshsha Maxaafaa Tamaaretu oosuwaa darajjayiya Razerfordi, “Haˈˈi Deˈiya Miilooniyan Qoodettiya Asay Mule Hayqqenna” giya huuphe yohuwan haasayaa haasayiis. Geeshsha Maxaafaa Tamaareti he haasayaa siyanawu koyiyaageeta shoobbanawu banttawu danddayettida ubbabaa oottidosona. Eti he gita shiiquwawu Niwu York Sitin gita addaraashaa keraa ekkidosona; qassi 320,000 gidiya shoobiyaa woraqataa asawu immidosona.
Geeshsha Maxaafaa Tamaareti naagidoogaappe daro asay yiis. Qassi 5,000ppe dariya asay gita addaraashaa kummiis; yaatin 7,000ppe dariya asay gelana danddayibeenna. Wochiyo Keelan, “Geeshsha Maxaafaa Tamaareti shiiqido awudeegaappenne keehi ufayssiya shiiqotuppe hegee issuwaa” geetettiis.
Geeshsha Maxaafaa Tamaareti “haˈˈi deˈiya miilooniyan qoodettiya asay mule hayqqenna” giyo qofaa asawu awaajjiyoogan loytti erettoosona. Gidikkonne, Kawotettaa mishiraachchoy ubbasan awaajettana bessiyoogaa eti he wode akeekibookkona. SHin eti minnidi oottidosona. SHiiquwaa shiiqiyoogaa 1902n doommida Ayda Omistada, “Ubba asaa sinttappe gita anjjoy naagiyoogaa nuuni eriyo gishshawu, haggaazuwan nunaara gayttiya asatussi ha mishiraachchuwaa yootiyoogaa mule aggokko” yaagaasu.
XUUFETA ATTAMIYOOGAA
Ayyaanaabaa qumaa haratussi gattanawu Beeteelen deˈiya ishantti amarida xuufeta attamiyoogaa doommidosona. Eti hegawu maaddiya miishshata shammidi Niwu Yorke, Brukiliinen deˈiya Beeteele keettaa matan 35 Martil Aviniwu giyoosan pooqiyaa keraa ekkidi giigissidosona.
Liˈo Pelinne Wolter Kesleri Ichchashe 1920n Beeteelen oottanawu oychchidosona. Wolteri hagaadan giis: “Nuuni ya gakkido wode attamiyo kifiliyan aawatettay deˈiyo ishay nuna xeelliiddi, ‘laaxay gakkanaashin issi saatenne baggay deˈees’ giis. I maxaafati deˈiyo amarida karttooneta pooqiyawu garssa bagga kifiliyaappe bolla bagga kifiliyaa efaanaadan nuussi yootiis.”
Liˈoy wonttetta galla hanidabaa hagaadan giis:
“Nu oosoy koyro pooqiyan godata meecciyoogaa. Hegaadan qitattida ooso ootta erikke. SHin hegee Yihoowawu oottiyooba gidiyo gishshawu nuna ufayssiis.”Amarida saaminttaa giddon, bantta dosan minni oottiyaageetun Wochiyo Keelay attamettiis. Usuppune 1, 1920, Wochiyo Keelay 60,000 gidiyaagee naaˈˈantto pooqiyan attamettiis. He wode pooqiyawu garssa bagga kifiliyan ishantti olaa markkabiyaa giidi xeesiyo attamiyo maashiniyaa essidosona. Qassi Hosppune 14, 1920 doomettan, Zi Golden Eej giyo maxeetee attamettiis. Bantta dosan oottidaageetu oosuwaa Yihooway anjjidoogee qoncce.
“SAROTETTAN ISSIPPE DEˈIYOOGAA”
Yihoowawu ammanettida asay ooratta hanotaaninne issippetettan oottiis. SHin, 1917ppe 1919 gakkanawu deˈiya meto wodiyan amarida Geeshsha Maxaafaa Tamaareti dirijjitiyaa aggidi biidosona. Eta maaddanawu ay oottidonaa?
Hosppune 1, 1920, Wochiyo Keelan “Sarotettan Issippe Deˈiyoogaa” giyo huuphe yohoy kiyiis. Siiquwan eta hagaadan minttettiis: “Yihoowayyo azazettanawu koyiya ubbay kase oottido balaa doganaagaanne Xoossaa oosuwaa oottanawu A asaara issuwaa gidanaagaa ammanettoos.”
Ha minttettiya qofaa siyida daroti simmidosona. Issi azinaynne machchiyaa hagaadan giidosona: “Harati [sabbakiyo] oosuwaa oottiyo wode nuuni aadhdhida layttaaninne hegaappe simmin he oosuwaa aynne oottennan takkidoogee bala. . . . Hagaappe simmin aggennan oottanawu murttida.” He oosuwaa zaaretti oottanawu minttettuwaa demmidaageeta sinttappe daro oosoy naagees.
ZE FINISHID MISTIRII GIYO MAXAAFAA ASAWU IMMIYOOGAA
Tamme 21, 1920, Geeshsha Maxaafaa Tamaareti zamachchaa kiyidi daro asawu koohoy mino gidenna, Ze Finishid Mistirii giyo maxaafaa immiyoogaa doommidosona. He maxaafay asawu imettennaadan 1918n digettido gishshawu daro maxaafay palahiis.
He maxaafaa asawu immanaadan shoobettidaageeti aqinyetu xalla gidennan, aassiyaageeta ubbaa. “Gubaaˈiyan deˈiya xammaqettida ubbay hegaa bantta dosan oottana koshshiis. Ane
haˈˈi hegaa ubbay oottoos: ‘Taani issibaa oottays’; hegeekka, Ze Finishid Mistirii giyo maxaafaa daro asaa erissiyoogaa.” Zamachchan kase sooppe soo oottibeenna daroti koyro wodiyawu sooppe soo biidi sabbakidoogaa Edimand Huperi hassayiis. I gujjidi, “Nuuni naagidoogaappe aaruwan nu oottana koshshiyo darobay deˈiyoogaa nuuni loytti akeekida.”AWUROOPPAN OOSETTIYA OOSUWAA ZAARETTIDI DARAJJAYIYOOGAA
Koyro alamiyaa olaa wode hara biittan deˈiya Geeshsha Maxaafaa Tamaaretuura gayttiyoogee keehi metido gishshawu Ishaa Razerforddi ishantta minttettanawunne sabbakiyo oosuwaa zaarettidi darajjayanawu koyiis. Yaatiyo gishshawu, Naase 12, 1920n, inne hara oyddu ishantti Inggilizenne haahuwan deˈiya hara daro biittata biidosona.
Razerforddi Ingglize xomoosiyo wode yan deˈiya Geeshsha Maxaafaa Tamaaretuura heezzu gita shiiqota shiiqiis; qassi 12 dere haasayata etawu haasayiis. SHiiqida asay 50,000 gidennan aggenna. He xomoosiyo oosuwaa Wochiyo Keelay qanttan hagaadan gees: “Ishantti minettidosona. Eti issoy issuwaara shiiqidoogeenne issippe oottidoogee eta ufayssiis.” Paarise kataman, Ishaa Razerfordi “Haˈˈi Deˈiya Miilooniyan Qoodettiya Asay Mule Hayqqenna” giya huuphe yohuwan haranttuwaa haasayaa haasayiis. He haasayay doommiyo wode, addaraashay kumiis. Heezzu xeetu asay gujjidi eranawu oychchiis.
Kaalliya saaminttatun, amarida ishanttinne michchontti Ateena, Kayronne Yerusalaame katamaa xomoosidosona. Ishaa Razerfordi he sohotun eranawu koyiyaageeta kaallidi maaddanawu, Yerusalaame matan deˈiya Ramala kataman xuufiyaa wottiyo sohuwaa giigissiis. I Awurooppaa guyye simmidi Giddo Awurooppaa Macara Biiruwaa essiis; yaatidi yan xuufee attamettanaadan oottiis.
PIRDDAA PACAA QONCCISSIYOOGAA
Masqqala 1920n, Geeshsha Maxaafaa Tamaareti paydo 27 Zi Golden Eej, giyaagaa kessidosona; ha dumma maxeetee 1918n Geeshsha Maxaafaa Tamaaretu bolli gakkida yedetaa qonccissees. Qommoora qonccida olaa markkabee, he maxeetiyaa oyddu miilooneppe daruwaa attamanawu qamminne gallassi oottiis.
He maxeetiyaa nabbabiyaageeti Ema Martini bolli gakkida pirddaa pacaa akeekidosona. Michchiyaa Martina Kalforniyan, San Bernerdino kataman kolporttere. Laappune 17, 1918, anne heezzu
ishantti, Hami, Zonenberginne Istivensi, Geeshsha Maxaafaa Tamaaretu shiiquwaa shiiqidosona.SHiiqidaageetuppe issoy Geeshsha Maxaafaa tamaaranawu yibeenna. I guyyeppe beˈidobaa hagaadan giis: “Taani he shiiquwaa biidoy . . . kawotettaa aqaabeti tana yaa kiittiina. Taani yaa biido halchchoy naqaasha demmanaassa.” I koyiyo Ze Finishid Mistirii giyo maxaafaa demmiis. Amarida gallassatuppe guyyiyan, Michchiyaa Martinanne heezzu ishantti qashettidosona. Digettida maxaafaa asawu immiyoogan higgiyaa kanttideta giidi eta mootidosona.
Emonne I laggeta wordduwan mootidi heezzu laytta qashettanaadan pirddidosona. Eti yigibaa zaari zaaridi oychchikkonne, siyennan ixxidi Uddufune 17, 1920n eta qachchidosona. SHin daro takkennan he mootoy loˈˈoban laamettiis.
Tamme 20, 1920n, Ishaa Razerfordi San Fransisko kataman shiiqido gita shiiquwan eta gakkidabaa yootiis. SHiiqidaageeti he Kiristtaanetu bolli gakkida pirddaa pacan keehi dagammidosona; yaatidi Amarkka pirezddanttiyawu dabddaabbiyaa kiittidosona. Eti hagaadan giidi xaafidosona: “Mis Martini bolli Espiyonash higgiyan pirddidoogee bessennaba. Pederaale sunttati bantta maatan Mis Marttiino pire malaban yeggidoogeenne yaatidi O qachchanawu wordduwan mootido mootoy keehi palaba gidiyoogaa qonccissoos.”
Wonttetta gallassi, Prezddanttee, Wudro Wilseni Michchee Martini qassi Ishaa Hama, Zonenberganne Istivensa bolli pirddido pirdday attanaadan oottiis. Hegaa gishshawu, eti qashuwaappe birshshettidosona.
Ishantti ufayttanaadan oottiya darobay 1920 wurssettan haniis. Waanna biiruwan oosoy kaseegaappe aaruwan dari dari biis; qassi Geeshsha Maxaafaa Tamaareti asaa metuwaa xayssiyay Xoossaa Kawotettaa gidiyoogaa loytti awaajjidosona. (Maa. 24:14) Kaalliya layttay, 1921, Kawotettaa tumaa awaajjanawu kaseegaappe loˈˈo wode gidana.
“Hegee Yihoowawu oottiyoobaa gidiyo gishshawu nuna ufayssiis”