‘Yihoowa Sunttaa Baqati Attiyoosa Oottite’
‘Yihoowa Sunttaa Baqati Attiyoosa Oottite’
“Taani . . . bantta huuphiyaa kaushshiyaageetanne ziqqi oottiya asata ashshana; etikka Yihoowa sunttaa baqati attiyoosa oottana.”—SOF. 3:12, NW.
1, 2. Mata wode asaa naatu bolli ayba bashshay gakkanee?
ISSI issitoo uushuwaappe attanau daase giddo gela eray? Daasee uushuwaappe ashshana danddayees; shin wolqqaama gotee denddikko he daasee ashshennan aggana danddayees.
2 Asaa naatu ubbaa deˈuwau hirggissiya, dumma gotee yiiddi deˈees. He gallassay ‘bashsha gallassa.’ Ha Yihoowa “gita gallassai” asaa naata ubbaa bochiyaaba. Gidikkokka, nuussi koshshiya, baqati attiyoosaa demmana danddayoos. (Sofonaasa 1:14-18 nabbaba.) Mata wode gakkanau deˈiya Yihoowa ‘hanqquwaa gallassaa’ wodiyan nuuni waatidi hegaadan oottana danddayiyoo?
Beni Wode Gakkida Bashshaa
3. Tammu Israaˈeela zaretu kawotettaa bolli ayba ‘uushoy’ gakkidee?
3 Yihoowa gallassay saˈan deˈiya worddo haymaanootiyaa ubbaa xayssiyoogan doommana. Baqati attiyoosaa waatidi demmanaakko, beni wode deˈida Xoossaa asaa taarikiyaappe akeekana danddayoos. Hosppuntta xeetu layttan K.K. deˈida Isiyaasi, kaddida tammu Israaˈeela zaretu kawotettaa bolli gakkiya Yihoowa pirddaa, asay teqqana danddayenna ‘uushuwan’ leemisiis. (Isiyaasa 28:1, 2 nabbaba.) He hiraagay, Asooreti he zaretu biittaa 740n K.K. xoonido wode polettiis; he tammu zaretuppe keehi erettiyay Efireema zariyaa.
4. Yihoowa “gita gallassai” 607 K.K. Yerusalaama xayssidoy ayba ogiyaanee?
4 Hegaappe simmin, Yihoowa “gita gallassai” Yerusalaamanne Yihudaa kawotettaa 607n K.K. xayssido wode, Yihoowa pirdday ammanettenna Israaˈeelatu bolli gakkiis. Hegee hanidoy Yihudaa asaykka kaddido gishshataassa. Naabukadanaxoora kaaletuwan Baabilooneti, Yihudaa waanna katamaa Yerusalaamen deˈiya asay hirgganaadan oottidosona. Yihudaa asay maaduwau ‘worddo qatuwan,’ banttanaara polotikan issippetettaa medhida Gibxxetun ammanettidosona. SHin Baabilooneti bashshiya shachaa uushuwaadan he “qatuwaa” shocidosona.—Isi. 28:14, 17.
5. Worddo haymaanootee ubbay xayiyo wode, Xoossaa asay citan waananee?
5 Yerusalaame xayssida Yihoowa gita gallassay, banttana Kiristtaane giya kaddidaageetu bolli ha wodiyan gakkana pirddaa bessees. Hegaa bollikka, alamiyan deˈiya worddo haymaanootiyaa xaaxa waaxa oyqqida ‘Gita Baabiloonippe’ attida harati xayana. Hegaappe simmin, Seexaanaa iita siraataappe attida ubbabay xayana. Gidoppe attin, Xoossaa asay citan Yihoowa banttassi baqati attiyoosa oottido gishshau attana.—Ajj. 7:14; 18:2, 8; 19:19-21.
Ayyaanaabaaninne Asatettan Baqati Attiyo Sohuwaa
6. Yihoowa asay baqati attiyoosaa demmana danddayiyoy ayba ogiyaanee?
6 Xoossaa asay ha wurssetta wodiyankka baqati attiyoosaa waatidi demmana danddayii? Nuuni woosan, ‘Xoossaa sunttaa bonchiyoogaaninne’ ayyo mishettidi oottiyoogan ayyaanaaban baqati attiyoosaa demmoos. (Milkkiyaasa 3:16-18 nabbaba.) Hegee, nuuni Xoossaa sunttaa bonchiyoogaappe aadhiyaabaa oottana koshshiyoogaa bessees. Geeshsha Maxaafay, “Godaa [“Yihoowa,” NW] sunttaa xeesiya ooninne attana” yaagees. (Roo. 10:13) Yihoowa sunttaa xeegiyoogaaninne a baggaara atotettaa demmiyoogaa giddon gaytotettay dees. ‘Xoossaa sunttaa bonchiya,’ a Markka gididi oottiya tumu Kiristtaanetu giddooninne ayyo oottennaageetu giddon deˈiya dummatettaa, suure wozanay deˈiyo daro asay akeekana danddayees.
7, 8. Koyro xeetu laytta Kiristtaaneti asatettan ayba bashshaappe attidonaa, ha wodiyan hanana hegaa malabay aybee?
7 Gidikkonne, baqati attiyoosaa demmiyoy ayyaanaabaa xallaassa gidenna. Xoossaa asay asatettan baqati attanaagee odettiis. Sessites Gaaliyeesi kaalettiyo Rooma wotaaddarati 66 M.Ln, Yerusalaame katamaa qohi simmin, hanidabaappe nuuni hegaa qonccissiyaabaa akeekoos. Iita waayiyaa wode ‘he gallassatu qooday guuxxanaagaa’ Yesuusi kasetidi yootiis. (Maa. 24:15, 16, 21, 22) Qoppibeenna hanotan, Rooma wotaaddarati Yerusalaame dooddidoogaa aggidi simmido wode hegee polettiis; he wode amarida ‘asati,’ giishin tumu Kiristtaaneti ‘attidosona.’ Eti katamaappenne hegaa heeraappe baqatana danddayidosona. Issoti issoti Yorddaanoosa SHaafaa pinnidi, he shaafaappe arshsho baggaara deˈiya deriyan baqatidi attidosona.
8 He Kiristtaanetu hanotaynne ha wodiyan deˈiya Xoossaa asatu hanotay issi mala gidiyo ginaa akeekana danddayoos. Beni, koyro xeetu layttan deˈida Kiristtaaneti baqati attiyoosaa koyidosona; ha wodiyan Xoossau oottiyaageetikka hegaadan oottana. SHin, tumu Kiristtaaneti alame yuushuwan deˈiyo gishshau, hegau issi heeri baqatana koshshenna. Gidikkokka, ‘doorettida asatinne’ ammanettida eta laggeti Yihoowakkonne dere mala gidida a dirijjitiyaakko baqatiyoogan, Kiristtaane giyo kaddidaageetu bashshaappe asatettan attana.
9. Yihoowa sunttay dogettanaadan oottidaageeti oonee? Leemisuwaa yoota.
9 Hara baggaara, Kiristtaane giyo haymaanootee woosa keettaa biya asaa ayyaanaabaa tamaarissibeenna gishshaunne Xoossaa sunttaa ixxiyoogaa bessido gishshau, yiya bashshan xayiyoogee bessiyaaba. Giddo wodiyan (5tta-15tta xeetu layttaa) Xoossaa sunttay Awurooppan darosan erettees. Tetragramaten geetettiya, darotoo YHWH (woy JHVH) gi xaafiyo oyddu Ibraysxxe pitaletun xaafettiya he sunttay, santtimetu bolli, keettau sintta baggan, daro maxaafatuuninne Geeshsha Maxaafan, ubba qassi issi issi Kaatolike woosa keettatuuninne Protesttantte woosa keettatun dees. SHin mata wodiyaappe doommidi, asay Xoossaa sunttaa Geeshsha Maxaafaa birshshettaappe xayssanaunne haraban goˈettennan agganau qofaa qachiis. Hegaa qonccissiya issibay, Tamme 29, 2008n, Xoossau Goynniyoogaanne Qurbbaanaa Siraataa Maabaray, PHaaphaasetu yaaˈau xaafido dabddaabbiyaa. Rooma Kaatolike Woosa Keettay he dabddaabbiyan, Tetragramatenee dumma dumma ogiyan xaafettiyaaba gidikkokka, “Godaa” geetettana koshshiyoogaa yootiis. Kaatoliketu waannaa biiroy, Kaatolike haymaanootiyaa siraatan mazamuriyaaninne woosan Xoossaa sunttaa xeesennaadan woy goˈettennaadan azaziis. Kiristtaane giyo haymaanootiyaanne hara haymaanootiyaa kaalettiyaageetikka daro miilooniyan qoodettiya asay tumu Xoossaa oonatettaa erennaadan oottidosona.
Xoossaa Sunttaa Bonchiyaageeti Demmiyo Naaguwaa
10. Ha wodiyan Xoossaa sunttay bonchettiyoy ayba ogiyaanee?
10 Hara haymaanootetuugaappe keehi dumma ogiyan, Yihoowa Markkati Xoossaa sunttaa bonchoosonanne sabboosona. Eti a sunttaa boncho ogiyan goˈettoosona. Yihooway banan ammanettiyaageetun ufayttees; qassi ba asaa anjjanaunne naaganau koshshiya ubbabaa hanees. “I baakko baqatidi attanau koyiyaageeta erees.”—Nah. 1:7, NW; Oos. 15:14.
11, 12. Beni Yihudaa biittan Yihoowa sunttaa xoqqu oottidi xeellidaageeti oonee, ha wodiyan shin?
11 Beni Yihudan daroti kaddidaageeta gidikkokka, Yihoowa sunttaa baqati attiyoosa oottiya amarida asati deˈoosona. (Sofonaasa 3:12, 13 nabbaba.) Ee, Baabilooneti Yihudaa biittaa xoonanaadaaninne asaa omooddanaadan oottidi, ammanoy baynna Yihudaa asaa Xoossay qaxxayido wode, Ermmaasa, Baarukanne Abimeleka mala issi issi asati saro attidosona. Eti he kaddida asatu ‘giddon’ deˈidosona. Harati omoodettidi biidosan ammanettidi deˈidosona. Meedoonatinne Parsseti Qiiroosa kaaletuwan 539n K.K., Baabiloona xoonidosona. Qiiroosi attida Ayhudati bantta biitti simmanaadan sohuwaara awaajjiis.
12 Zaarettidi tumu goynuwaa essiyoogan shaahettiyaageeta xeelliyaagan, Yihooway eta ashshanaagaanne etan ufayttanaagaa Sofonaasi kasetidi yootiis. (Sofonaasa 3:14-17 nabbaba.) Hegaa malabay ha wodiyankka polettiis. Xoossaa Kawotettay saluwan eqqi simmin, Yihooway ayyaanan tiyettidaageetuppe attidaageeta ayyaanaaban Gita Baabilooni omooduwaappe naxa kessiis. I hanno gakkanau etan ufayttees.
13. Dere ubban deˈiya asay naxa kiyiyoy ayba ogiyaanee?
13 Saˈan merinaa deˈuwaa hidootay deˈiyoogeetikka Gita Baabiloonippe kiyidi, worddo haymaanootiyaa timirttiyaappe naxa kiyidosona. (Ajj. 18:4) Yaatiyo gishshau, Sofonaasa 2:3n, ‘Biittan deˈiya ashkketoo Yihoowa koyite’ yaagiyaagee waannatidi polettiyoy ha wodiyaana. Dere ubban deˈiya ashkketi, saluwaa hidootay deˈiyoogeeta gidin woy saˈaa hidootay deˈiyoogeeta gidin, Yihoowa sunttaa baqati attiyoosa oottiiddi deˈoosona.
Xoossaa Sunttay Iitabaappe Naagees Giyooba Mala Gidenna
14, 15. (a) Issoti issoti banttana naagiyaabadan ay goˈettidonaa? (b) Aybaa kitaafadan goˈettana koshshennee?
14 Issi issi Israaˈeelati beeta maqidasee morkketuppe banttana naagiyaabadan qoppidosona. (Erm. 7:1-4) Hegaappe kase, Israaˈeelati maachaa taabootay olan eta naagiyaabadan xeellidosona. (1 Sam. 4:3, 10, 11) Gita Qosxxenxxinoosi ba wotaaddarati olettiyo wode naagiyaabadan qoppidi, Giriikettuwan “Kiristtoosa” giya sunttau koyro naaˈˈu pitaleta, giishin khi nne rho giyo Giriike pitaleta ba wotaaddaratu gonddalliyaa bolli xaafissiis. Qassi Hasttamu Layttaa Olaa olettida, Siwidine Kawuwaa Gusttav Adolfi sinttaa 14n deˈiya ola miishshaa maayidabadan qofettees. He qooriyan aattiyooban borxxu oottidi xaafido Iehova giya sunttay deˈiyoogaa akeeka.
15 Xoossaa asatuppe dayddanttati qohido issoti issoti Yihoowa sunttaa xoqqu oottidi xeegiyoogan naagettidosona. Gidikkokka, Xoossaa sunttay xaafettido issibaa, iitabaappe naagiyo wolqqay deˈiyoobadan woy kitaafadan galla galla deˈuwan goˈettana koshshenna. Yihoowa sunttaa baqati attiyoosa oottiyoogee hegaadaana gidenna.
Ha Wodiyan Baqati Attiyo Ogiyaa
16. Nuuni ha wodiyan ayyaanaaban baqati attanau danddayiyoy ayba ogiyaanee?
16 Xoossaa asa ubbay ayyaanaaban demmido sarotettay nuuni ha wodiyan baqati attiyoosa gidiis. (Maz. 91:1) He sarotettaa moorana danddayiya, alamiyan deˈiya iitabaa ‘ammanettida wozannaama ashkkaraynne’ gubaaˈiyaa cimati nuna akeekissoosona. (Maa. 24:45-47; Isi. 32:1, 2) Miishshaa siiqiyoogaa xeelliyaagan nuussi aapputoo zoree imettidaakko, qassi hegaa mala zoree nuna ayyaanaaban qohiyaabaappe waatidi naagidaakko qoppa. Yihoowa oosuwaa oottiyoogaa diggana danddayiya, sheneho giyoogee gattiyo daafaabaa shin? Xoossaa Qaalay, “Eeyyata shenehoo giyoogee xaissees. SHin taani odiyoogaa siyiyaageeti ubbai woppu giidi, saro de7ana; metuwaa hirggaappekka shemppana” yaagees. (Lee. 1:32, 33) Nuuni kandduwaaban geeshsha gididi deˈanau baaxetiyoogeekka ayyaanaaban demmido sarotettaa naaganau maaddees.
17, 18. Ha wodiyan miilooniyan qoodettiyaageeti Yihoowa sunttaa baqati attiyoosa oottanaadan maaddiyaabay aybee?
17 Saˈa ubban Kawotettaa mishiraachuwaa sabbakanaadan Yesuusi azazidoogaa nuuni kaallana mala ammanettida ashkkaray minttettiyoogaakka qoppa. (Maa. 24:14; 28:19, 20) Asay Xoossaa sunttaa baqati attiyoosa oottanaadan maaddiya issi laamiyaabaa Sofonaasi hagaadan giidi yootiis: “He wode taani asa ubbaa haasayaa geeshsha haasayau laammana; yaatin, eti ubbaikka GODAA [“Yihoowa,” NW] sunttaa xeegananne issippe ayyo oottana.”—Sof. 3:9.
18 He geeshsha haasayay aybee? Geeshsha haasayay ayyaanaa kaaletuwan xaafettida a Qaalay yootiyo, Xoossaa Yihoowabaanne a halchuwaabaa qonccissiya tumaa. Neeni Xoossaa Kawotettay tumuppe aybakko, qassi he Kawotettay a sunttaa waati geeshshanaakko haratuyyo yootiyo wode, Xoossay ubbabaa haarana bessiyoogee erettanaagaa yootiyo wode, ammanettida asaa naati merinau demmana anjjuwaa ufayssan yootiyo wode, he haasayaa haasayaasa giyoogaa. Daroti he leemiso qaalaa haasayiyo gishshau, qooday gujji gujji biyo asay ‘Yihoowa sunttaa xeegiiddinne issippe ayyo oottiiddi’ deˈees. Ee, alame yuushuwan miilooniyan qoodettiyaageeti ha wodiyan Yihoowa baqati attiyoosa oottoosona.—Maz. 1:1, 3.
19, 20. ‘Worddo qatuwan’ ammanettiyoogee beni wode ashshibeennay ayba ogiyaanee?
19 Alamiyan deˈiya asay xooni kiyana danddayennaba milatiya metoy eta gakkees. Daroti bantta metoy giiganaadan keehippe koyidi, polo gidenna asaakko xeelloosona. Woykko beni Israaˈeelati shooro biittatuura issippetettaa medhidi issi issitoo eta maaduwaa koyidoogaadan, polotikaa dirijjiteti bantta metuwaa giigissana giidi eti hidootaa wottoosona. SHin hegaadan oottidoogee Israaˈeelata maaddibeennaagaa eraasa. Ha wodiyan Kawotettatu Issippetettaa dirijjitiyaa gujjin, ay biittikka asaa naatu metuwaa muleera giigissanau danddayenna. Yaatin, issi uri polotikaa dirijjitetanne eta issippetettaa baqati attiyoosa oottana koshshii? Geeshsha Maxaafaa hiraagay eta ‘worddo qato’ gees. Etan hidoota wottiya ubbay keehippe azzananaagee attenna gishshau, neeni eta worddo qatodan xeelliyoogee bessiyaaba.—Isiyaasa 28:15, 17 nabbaba.
20 SHachaa uushuwan leemisettida Yihoowa gallassay mata wode saˈaa shocana. Niyukileere olaappe baqati attiyoosay, aqoy woy asaa naatu hiillay hegaappe ashshanau danddayenna. Isiyaasa 28:17y, ‘Worddo qatuwaa shachay shocana; qosetti attiyoosaakka haattay muukkana” yaagees.
21. Laytta xiqisiyaa 2011 zoriyaa kaalliyoogan ayba anjjo demmana danddayiyoo?
21 Haˈˈi gidin sinttappe hegee polettiyo wodiyan, Xoossaa Yihooway ba asau baqati attiyoosa gidana. “Yihooway Qosiis” giyo birshshettay deˈiyo Sofonaasa sunttay, tumuppe qosetti attiyo ha sohuwaa malaatees. ‘Yihoowa sunttaa baqati attiyoosa oottite’ yaagiya, loˈˈo zoree 2011 laytta xiqise gidiyoogee bessiyaaba. (Sof. 3:12, NW) Ha wodiyankka, Yihoowan muleera ammanettiyoogan a sunttaa baqati attiyoosa oottana danddayoos; qassi hegaadan oottana koshshees. (Maz. 9:10) Ayyaanaa kaaletuwan xaafettida, “GODAA [“Yihoowa,” NW] sunttai mino gimbbe mala; xillo asi yaa woxxidi saro attana” yaagiya minttettuwaa ubba galla wozanan wottiyaageeta gidoos.—Lee. 18:10.
Hassayay?
• Nuuni ha wodiyan Yihoowa sunttaa waatidi baqati attiyoosa oottana danddayiyoo?
• Nuuni ‘worddo qatuwan’ ammanettana koshshennay aybissee?
• Nuuni sinttappe baqati attana ammanttiya sohoy aybee?
[Oyshata]
[Sinttaa 13n deʼiyaagaa qonccissuwaa]
‘Yihoowa sunttaa baqati attiyoosa oottite’ yaagiyaagee, 2011 laytta xiqise.—Sofonaasa 3:12, NW.
[Sinttaa 14n deʼiyaagaa qonccissuwaa]
Thüringer Landesmuseum Heidecksburg Rudolstadt, Waffensammlung “Schwarzburger Zeughaus”