Ayyaanaa Kaaletuwaa Kaallida, Beni Wode Deˈida Ammanettida Asata
Ayyaanaa Kaaletuwaa Kaallida, Beni Wode Deˈida Ammanettida Asata
“Ubbaa Haariya GODAINNE a Ayyaanai ha77i tana kiittidosona.”—ISI. 48:16.
1, 2. Ammaniyoogaa bessanau aybi koshshii, qassi beni wode deˈida ammanettida asatubaa qoppiyoogan ayba minttettuwaa demmiyoo?
AABEELA wodeppe doommidi daroti ammanoy deˈiyoogeeta gidikkonne, Geeshsha Maxaafay, ‘ammaniyay ubba asaa’ gidennaagaa yootees. (2 Tas. 3:2) Yaatin issi urau ha eeshshay deˈana koshshiyoy aybissee, qassi i ammanettidaagaa gidanaadan aybi maaddii? Daro baggi, ammanuwaa Xoossaa Qaalan siyidobaappe demmoos. (Roo. 10:17) Ammanoy Xoossaa geeshsha ayyaanaa ayfiyaa macaratuppe issuwaa. (Gal. 5:22, 23) Hegaa gishshau, mino ammanoy nuuyyo deˈanaadan geeshsha ayyaanay koshshees.
2 Mino ammanoy deˈiyo attumaasatinne maccaasati yelettiiddikka hegaa mala giidi qoppiyoogee bala. Geeshsha Maxaafan etabay odettido, leemiso gidiya Xoossaa ashkkarati “nu mala asa.” (Yaaq. 5:17) Eti daafurancha, siriyaanne yayyiya asata; gidikkonne paaciyaa xoonanau Xoossaa ayyaanaa maaduwan “minnidosona.” (Ibr. 11:34) Yihoowa ayyaanay eta waati maaddidaakko qoppiyoogee, ha wodiyan ammanettidi ubbatoo Xoossaayyo oottanau nuna minttettees. Ubba qassi, ha wodiyan nu ammanuwaa shugissana danddayiya darobay gakkiyo wode, hegee keehi koshshiyaaba.
Xoossaa Ayyaanay Muusessi Wolqqaa Immiis
3-5. (a) Muusee oottiyooban geeshsha ayyaanay maaddidoogaa waatidi eriyoo? (b) Xoossay geeshsha ayyaanaa immiyoogaa xeelliyaagan Muuse leemisuwaappe ay tamaariyoo?
3 Muusee 1513 K.K. deˈida asaa ubbaappe “aadhdhiya ashkke asa.” (Qoo. 12:3) Ashkke gidida, Xoossaa ashkkaraa Muuseyyo Israaˈeela asaa giddon daro aawatettay imettiis. Muusee hananabaa yootanaadan, pirddanaadan, Geeshsha Maxaafaa xaafanaadan, asaa kaalettanaadaaninne maalaaliyaabaa oottanaadan Xoossaa ayyaanay ayyo wolqqaa immiis. (Isiyaasa 63:11-14 nabbaba.) SHin issi wode Muusee, toohoy keehi deexxidabadan qoppidi amassaliis. (Qoo. 11:14, 15) Yaatiyo gishshau, Yihooway Muusen “de7iya Ayyaanaappe” ekkidi, toohuwaa maaddanaadan doorettida 70 asatuyyo immiis. (Qoo. 11:16, 17) Muuse toohoy keehi deexxiyaaba milatikkokka, he toohuwaa i barkka tookkibeenna; a maaddanaadan sunttettida 70 asatikka banttarkka tookkokkona.
4 He oosuwau gidiyaagaa keena ayyaanay Muuseyyo imettiis. Hanotay laametti simminkka, ayyo koshshiyaagaa keena ayyaanay imettiis. Muusen deˈiya ayyaanay koshshiyaagaappe guutta gidenna; qassi 70 cimatuyyo koshshiyaagaappe daro ayyaanay imettibeenna. Yihooway nu hanotaadan nuuyyo koshshiyaagaa keena ayyaanaa immees. “Xoossai ba Geeshsha Ayyaanaa” likkidi gidennan, ‘kumettaa’ immees—Yoh. 1:16; 3:34.
5 Paaciyan gencciiddi deˈeetii? Intte aawatettay daridi kaseegaappe daro wodiyaa wurssiiddi deˈii? Ubbabay alˈˈi alˈˈi biyoogaa woy payyatettaa pacaa danddayidi deˈiyaaba gidikkokka, intte soo asau ayyaanaabaaninne asatettan koshshiyaabaa kunttanau baaxetiiddi deˈeetii? Intte gubaaˈiyan gita aawatettaa tookkidetii? Ayba hanotankka genccanaadan koshshiya minotettaa Xoossay ba geeshsha ayyaanaa baggaara immana danddayiyoogaa ammanettite.—Roo. 15:13.
Geeshsha Ayyaanay Baxaaliˈeeli Luxidi Eranaadan Oottiis
6-8. (a) Baxaaliˈeelinne Oholiˈaabi ay oottanaadan Xoossaa ayyaanay maaddidee? (b) Baxaaliˈeelinne Oholiˈaabi Xoossaa ayyaanaa kaaletuwaa kaallidoogaa bessiyay aybee? (c) Baxaaliˈeela leemisoy minttettiyaagaa gididoy aybissee?
6 Muuse wode deˈida Baxaaliˈeela leemisoy, Xoossaa ayyaanay oottiyo ogiyaa xeelliyaagan darobaa qonccissees. (Kessaabaa 35:30-35 nabbaba.) Baxaaliˈeeli gayttiyo dunkkaaniyau koshshiya miishshata sintta xeera gididi oottanaadan sunttettiis. Ha gita oosuwaa oottanau kase ayyo eray deˈii? Deˈennan aggenna shin, i mata wode oottidobay Gibxxetuyyo xuubiyaa medhiyoogaa gidennan aggenna. (Kes. 1:13, 14) Yaatin, Baxaaliˈeeli deexxiya ha oosuwaa waatidi polana danddayii? Yihooway “a Xoossaa Ayyaanan, hiillan, akeekaaninne ooso ubbaa oottiyo eran kunttiis. Hegeekka hiillan oosuwaa halchchuwaa kessidi, . . . dumma dummabaa i oottanaassa.” Baxaaliˈeelau meretan deˈiya ayba eraynne gujjanaadan Yihooway geeshsha ayyaanan maaddennan aggenna. Oholiˈaabayyookka hegaadan oottennan aggenna. Baxaaliˈeelinne Oholiˈaabi bantta oosuwaa oottiyoogaa xalla gidennan waatidi oottanaakko haratakka tamaarissido gishshau, eti loyttidi eridoogee sirissenna. Ee, eti tamaarissanaadan Xoossay eta wozanan eraa wottiis.
7 Baxaaliˈeelanne Oholiˈaaba Xoossaa ayyaanay kaalettidoogau hara naqaashay, eti oottido oosoy keehi daro wodiyau takkidoogaa. Eti oottidobay 500 layttau goˈˈiis. (2 Odi. 1:2-6) Ha wodiyan issibaa medhiya asatuugaappe dumma ogiyan, Baxaaliˈeelinne Oholiˈaabi bantta oottidoban bantta paramaa woy malaataa wottanau koyibookkona. Eti oottidoba ubbau Yihooway bonchettanaadan koyidosona.—Kes. 36:1, 2.
8 Keexxiyoogaa, xuufiyaa attamiyoogaa, gita shiiqota giigissiyoogaa, meretay daafaa gattiyo wode maaddiyoogaanne suuttaa goˈettiyoogaa Geeshsha Maxaafay woygiyaakko haakimetuyyoonne hosppitaaliyan oottiyaageetuyyo yootiyoogaa mala, dumma eraa koshshiya deexobaa ha wodiyan nuuni polanau koshshana danddayees. Issi issitoo he oosuwaa, eray deˈiyoogeeti oottoosona; shin darotoo hegaa malabaa loyttidi erenna, bantta dosan oottiyaageeti oottoosona. Xoossaa ayyaanay eti oottiyooban murutanaadan maaddees. Harati intteppe aaruwan hegaa eriyaabadan qoppidi, Yihoowa oosuwan intteyyo imettiya maataa ekkanau guyye geetii? Yihoowa ayyaanay intteyyo wolqqaanne eraa immanaagaa, qassi i intteyyo immiyo ooso ubbaa polanaadan maaddanaagaa akeekite.
Xoossaa Ayyaanay Yaasussi Ubbabay Injjetanaadan Maaddiis
9. Israaˈeelati aylletettaappe kiyi simmin eta ayba hanotay gakkidee, qassi woygiya oyshay denddii?
9 Muusenne Baxaaliˈeela wode deˈida hara urakka Xoossaa ayyaanay kaalettiis. Israaˈeelati Gibxxeppe kiyi simmin takkennan, Amaaleeqati Xoossaa asaa olanau denddidosona. Israaˈeelati etaara olettana koshshiis. Israaˈeelati hegaappe kase oletti erennaba gidikkokka, aylletettaappe kiyi simmidi koyro olettido olay hegaa. (Kes. 13:17; 17:8) Olettiya asaa kaalettiya uri koshshees. Hegee oona gidanee?
10. Israaˈeelati Yaasu kaalettin olan xoonidoy aybissee?
10 Kaalettanaadan Yaasu doorettiis. SHin i he oosuwau gidaa kunttanau kase oottidobaa yootana koshshiyaakko, yootana danddayiyoobay aybee? I kase aylle gididi xuubiyaa medhiis. Qassi bazzuwan mannaa shiishshiis. Yaasu aawaa aawaa Elishamaaˈi Efireema zaretu halaqaa gidiyoogee tuma; qassi Israaˈeela zareti heezzan heezzan shaahettidaageetuppe issuwan deˈiya, 108,100 asaa geella kaalettennan aggenna. (Qoo. 2:18, 24; 1 Odi. 7:26, 27) Gidikkokka, morkkiyaa xoonana olanchata kaalettanaadan Yihooway dooridoy, Elishamaaˈa woy a naˈaa Nawa gidennan Yaasa. He olay he gallassi daro saatiyaa takkiis. Yaasu Xoossaayyo azazettidoogeenne Xoossaa geeshsha ayyaanaa kaaletuwaa wozanappe nashshidoogee, Israaˈeelati olan xoonanaadan oottiis.—Kes. 17:9-13.
11. Geeshsha oosuwaa oottiyoogan Yaasuugaadan injjetidoogeeta gidana danddayiyoy ayba ogiyaanee?
11 Yaasu guyyeppe ‘aadhdhida eratettaa ayyaanan’ kumidi, Muuse sohuwan oottiyaagaa gidiis. (Zaa. 34:9) Muusee oottidoogaadan i hananabaa yootanaadan woy maalaaliyaaba oottanaadan geeshsha ayyaanay maaddibeenna; shin Israaˈeelati Kanaaneta xoonanaadan Yaasu kaalettana mala maaddiis. Ha wodiyan nuunikka, issi issi geeshsha oosuwaa oottanau giday baynnabadan woy danddayennabadan qoppana danddayoos. SHin Xoossaa kaaletuwaa minttidi kaalliyaaba gidikko, nuunikka Yaasuugaadan injjetidoogeeta gidanaagee ammanttees.—Yaa. 1:7-9.
‘Yihoowa Ayyaanay Geedoona Bolli Wodhiis’
12-14. (a) Midiyaamatu daro olanchata 300 asati xoonidoogee ay qonccissii? (b) Yihooway waatidi Geedooni ammanettanaadan oottidee? (c) Ha wodiyan Xoossay nuna waatidi maaddana giidi qoppana danddayiyoo?
12 Yaasu hayqqidoogaappe guyyiyan, Yihooway baayyo ammanettidaageeta minttanau wolqqaa immiyoogaa aggibeenna. ‘Daafuranchcha gidikkonne minnida’ asatu taarikee Daannatu maxaafan kumiis. (Ibr. 11:34) Xoossay ba asaa gishshaa olettanaadan, Geedoona geeshsha ayyaanan denttettiis. (Dana. 6:34) SHin Geedooni shiishshido olanchatuppe Midiyaama olanchati 4 kushe daroosona. He Israaˈeele olanchatu qooday guutta gidikkokka, Yihoowa xeelan keehippe daro. Morkke olanchatu qooday 450 kushiyaa darana gakkanaashin Israaˈeela olanchatu qoodaa guuttanaadan Yihooway Geedoona naaˈˈutoo azaziis. (Dana. 7:2-8; 8:10) He hanotan eti xooniyaaba milatana xayikkokka, Yihooway koyidoy hegaa. Eti he hanotan xooniyaaba gidikko, hegee asa eran woy wolqqan hanidabadan ceeqettana danddayiyay deˈii?
13 Geedooninne a olanchati olau giigidosona. Intte he guutta olanchatu giddon deˈiyaakko, yayyiyaageetinne tishsha gidennaageeti inttenaara deˈennaagaa eriyoogan woppu gaanee? Woykko, hanotay waananeeshsha giidi guuttaa yayyuuteetii? Geedooni Xoossan ammanettidoogaa eroos. I oottanaadan Xoossay yootidobaa oottiis. (Daannata 7:9-14 nabbaba.) Geedooni Xoossay banaara deˈiyoogau malaataa bessanaadan oychido gishshau, Yihooway a seeribeenna. (Dana. 6:36-40) Hegaappe ubba, Geedoona ammanoy minnanaadan oottiis.
14 Yihooway ashshiyo wolqqau zawi baawa. I ba asaa ayba metuwaappenne ashshana danddayees; ubba daafurancha woy maaddennaba milatiya asaa goˈettidi hegaadan oottana danddayees. Issi issitoo nu morkketi daro giidi woy nuuni keehi unˈˈettidabadan qoppana danddayoos. Geedoonaagaadan maalaaliyaabay hananaagee odettana giidi qoppokko; shin Xoossaa Qaalaappenne ayyaanay kaalettiyo gubaaˈiyaa baggaara daro minttettuwaanne kaaletuwaa demmana danddayoos. (Roo. 8:31, 32) Yihooway siiquwan gelido qaalay nu ammanuwaa minttees; qassi i tumuppe nuna maaddanaagaa ammanettanaadan oottees.
‘Yihoowa Ayyaanay Yofttaahe Bolli Wodhiis’
15, 16. Yofttaahe naˈiyaa ba goˈˈaa aggabayanau eeno giidoy aybissee, qassi hegee yelidaageeta ayba ogiyan minttettii?
15 Hara leemisuwaa qoppite. Israaˈeelati Amoonatuura olettana haniyo wode Yihoowa ayyaanay “Yofttaahe bolli [wodhdhiis.]” Yofttaahee Yihooway bonchettanaadan oottiya hanotan xoonanau daro amottido gishshau, keehi gitabaa shiiqettiis. Yofttaahee Xoossay Amoonata ba kushiyan aatti immiyaaba gidikko, i soo simmiyo wode mokkanau koyro kiyiya ura Yihoowayyo immanau shiiqettiis. Yofttaahee Amoonata xoonidi simmiyo wode, a naˈiyaa a mokkanau woxxaydda kiyaasu. (Dana. 11:29-31, 34) Hegee Yofttaahee qoppibeennabee? Ayyo deˈiyay issi naˈa xalla gidiyo gishshau, qoppennan aggenna. I ba naˈiyaa Seelon deˈiya Yihoowa dunkkaaniyan oottanaadan immiyoogan ba shiiqettidobaa poliis. Yofttaahe naˈiyaa ammanettada Yihoowayyo goynniyaaro gidiyo gishshau, ba aaway shiiqettidobay polettana koshshiyoogaa ammanaasu. (Daannata 11:36 nabbaba.) Yihoowa ayyaanay eta naaˈˈaukka koshshiya wolqqaa immiis.
16 Yofttaahe naˈiyaa ba goˈˈaa aggabayada Yihoowayyo oottanau eeno giidoy aybissee? I aaway mishettidi oottiyoogaanne Xoossaayyo aqidoogaa beˈiyoogee i ammanuwaa minttidoogee sirissenna. Yelidaageetoo, intte naati intte leemisuwaa akeekiyoogee attenna. Intte giyoobaa ammaniyoogee intte kuuyiyooban qonccees. Intte wozanappe woossiyoogeenne loˈˈo asttamaare gidiyoogee intte kumetta wozanaappe Yihoowayyo oottiyoogan leemiso gidiyo hanotaara waanidi moggottiyaakko intte naati akeekoosona. Intte naati hegaa akeekiyo wode, Yihoowa oosuwaa oottanau wozanappe koyana danddayoosona. Hegee ufayssiyaaba.
‘Yihoowa Ayyaanay Samssoona Bollan Wolqqappe Wodhiis’
17. Samssooni Xoossaa ayyaanaa maaduwan ay oottidee?
17 Hara leemisuwaakka qoppite. Pilisxxeemati Israaˈeelata haariyo wode, Israaˈeelata ashshanaadan “GODAA Ayyaanai [Samssoona] denttettiyoogaa doommiis.” (Dana. 13:24, 25) Xoossay Samssooni maalaaliyaabaa oottanaadan hara ooyyoonne baynna wolqqaa immiis. Samssoona oyqqidi etau immanaadan Pilisxxeemati Israaˈeelata giddido wode, “GODAA Ayyaanai a bolli wolqqappe wodhdhiis; wodhdhin a kushiyaa qachchi wottido wodoruwaa, shaloi tamaa be7idi duuxxiyoogaadan, duuteretti yeggiis.” (Dana. 15:14) Samssooni eeyyatettan kuuyidobaa gaasuwan wolqqa xayido wodekka, ‘ammanuwan’ minotettaa demmiis. (Ibr. 11:32-34; Dana. 16:18-21, 28-30) Meeze gidenna hanotaa gaasuwan, Yihoowa ayyaanay Samssoona dumma ogiyan maaddiis. Ha taariketi ha wodiyankka nuna keehi minttettoosona. Waatidi minttettiyoonaa?
18, 19. (a) Samssoona leemisoy nuuni ay ammanettanaadan oottii? (b) Ha huuphe yohuwan beˈido ammanettida asatu leemisuwaappe ayba ogiyan goˈettadii?
18 Samssooni ammanettido geeshsha ayyaanan nuunikka ammanettoos. Yesuusi bana kaalliyaageeti “wonggeliyaa mishiraachchuwaa asaassi” yootanaadan immido oosuwaa oottiyo wode, hegaadan ammanettiyoogaa bessoos. (Oos. 10:42) Ha oosoy oottanau deexxiyaaba gidana danddayees. Nuuyyo imettida dumma dumma oosuwaa polanaadan Yihooway ba ayyaanan maaddiyo gishshau keehippe galatoos! Yaatiyo gishshau, nuuyyo imettida oosuwaa oottiyo wode, “Ubbaa Haariya GODAINNE a Ayyaanai ha77i tana kiittidosona” yaagida, hananabaa yootiya Isiyaasaagaadan gaana danddayoos. (Isi. 48:16) Ee, nuna kiittidaagee Xoossaa ayyaanaa! Yihooway Muusessi, Baxaaliˈeelassinne Yaasussi oottidoogaadan nu eraa ubbatoo gujjanaagaa ammanettidi he oosuwan nu wozanaa wottoos. Yihooway Geedoonayyo, Yofttaaheyyoonne Samssoonayyo oottidoogaadan nuuyyo wolqqaa immanaagaa ammanettidi, “Geeshsha Ayyaanaa bisuwaa, Xoossaa qaalaa” oyqqoos. (Efi. 6:17, 18) Metuwaa xoonanau maaddanaadan Yihoowan zemppiyoogan, Samssooni asatettan minnidoogaadan ayyaanaaban minnana danddayoos.
19 Tumu goynuwau xalan exatiyaageeta Yihooway anjjiyoogee qoncce. Nuuni Xoossaa geeshsha ayyaanau eeno giidi azazettiyo wode, nu ammanoy minnees. Yaatiyo gishshau, Kiristtaane Giriike Geeshsha Maxaafaa Xuufetun deˈiya, issi issi ufayssiya hanotata zaarettidi xeelliyoogeekka minttettees. Hegee, koyro xeetu layttan 33 M.Ln, PHenxxaqosxxe gallassappe kasenne hegaappe simmin, Yihoowa ayyaanay ayyo ammanettida ashkkarata waatidi maaddidaakko qonccissees. He taariketa kaalliya huuphe yohuwan beˈana.
Xoossaa ayyaanay kaallidi deˈiya asata waatidi maaddidaakko neeni eranau koyiyoy aybissee?
• Muusa
• Baxaaliˈeela
• Yaasa
• Geedoona
• Yofttaaha
• Samssoona
[Oyshata]
[Sinttaa 24n deʼiya misiliyaa qonccissuwaa]
Xoossaa ayyaanay Samssoona asatettan minttidoogaadan nuna ayyaanaaban minttana danddayees
[Sinttaa 23n deʼiya misiliyaa qonccissuwaa]
Yelidaageetoo, intte loˈˈo leemisoy intte naati Yihoowayyo oottanau koyanaadan maaddees
