•  Ano an imo pagkita ha imo kalugaringon?

•  Kay ano nga importante ito?

•  An puydi mo himoon

•  Pagbasa hin dugang pa mahitungod hito

•  An ginsisiring han iba nga batan-on

•   Positibo

   “Naniniguro ako nga magin malipayon ngan relaks. Karuyag ko humiyom ngan magin malipayon kada adlaw.”​—Valerie.

•   Negatibo

   “Kon may nahitatabo nga maopay, naghuhunahuna dayon ako nga diri ito totoo.”​—Rebecca.

•   Reyalistiko

   “Kon positibo ka, madi-disappoint ka la pirme, ngan kon negatibo ka, masusubo ka la pirme. An pagin reyalistiko nabulig ha akon nga makita an mga butang uyon ha reyalidad han kinabuhi.”​—Anna.

 An Biblia nasiring nga “an tawo nga may malipayon nga kasingkasing nagpapadayon ha pagpiyesta.” (Proberbios 15:15) Klaro, an mga tawo nga naglilikay ha pagin negatibo pirme ngan naniniguro nga magkaada positibo nga panhunahuna ha kinabuhi, kaurogan na nga mas malipayon. Posible nga magkaada liwat hira mas damu nga kasangkayan. Ngani, hin-o ba an maruruyag makig-upod ha mga tawo nga pirme la masurub-on?

 Pero, may mga reyalidad ha kinabuhi nga kinahanglan atubangon bisan han positibo gud nga tawo. Pananglitan:

•   Ha mga balita, pirme ka makakabati hin mga report mahitungod ha girra, terorismo, o krimen.

•   Bangin magkaada mga problema an iyo pamilya.

•   Sigurado nga nakakahimo ka hin sayop ngan may mga kaluyahan ka nga kinahanglan lamposan.

•   Bangin nasakitan ka ha ginsiring o ginbuhat han imo sangkay.

 Imbes nga igbalewaray ito nga mga reyalidad ha kinabuhi​—o sobra nga magpokus hito—​pangalimbasog nga magin balanse. An pagin reyalistiko mabulig ha imo nga malikyan an pagin sobra kanegatibo ngan karawaton an reyalidad han kinabuhi nga diri duro nga nasusubo.

•   Hinumdumi nga nagsasayop ka.

   An Biblia nasiring: “Waray tawo ha tuna nga dayuday nagbubuhat hin matadong ngan diri gud nagsasayop.” (Ecclesiastes 7:20, Maupay nga Sumat) An imo mga kaluyahan ngan mga sayop nga nahihimo nagpapasabot la nga tawo ka, diri tungod kay waray ka na nahihimo nga tama.

   Kon paonan-o magigin reyalistiko: Pangalimbasog nga maitadong an imo mga sayop, pero hinumdumi nga diri ka perpekto. “Nangangalimbasog ako nga diri magpokus ha akon mga sayop,” siring han batan-on nga hi Caleb. “Lugod, naniniguro ako nga mahibaro tikang hito basi mag-uswag ako.”

•   Ayaw ikompara an imo kalugaringon ha iba.

   An Biblia nasiring: “Diri kita magpaimportante ha kalugaringon, nag-aaghat hin pakigkompetensya ha usa kag usa, naaawa ha usa kag usa.” (Galacia 5:26) Kon magkikinita ka ha social media hin mga piktyur ha mga okasyon nga waray ka imbitara, mahimo ka umabat hin kasina ngan kasubo. Tungod hito, bangin hunahunaon mo nga nadiri ha imo an imo kasangkayan.

   Kon paonan-o magigin reyalistiko: Akseptara nga diri ka pirme maiimbitar ha tagsa nga okasyon. Dugang pa, an mga post ha social media diri nagsusumat han bug-os nga istorya. “Ha social media, kaurogan nga iginpapakita la han mga tawo an pinakaeksayting nga panhitabo ha ira kinabuhi,” siring han tin-edyer nga hi Alexis. “Kasagaran nga diri nira gin-aapi an ordinaryo la nga mga panhitabo.”

•   Pakigmurayaw​—labi na ha imo mga kapamilya.

   An Biblia nasiring: “Kon posible, buhata an iyo gimaopayi ha pakigmurayaw.” (Roma 12:18) Diri mo bug-os nga makukontrol an ginbubuhat han iba, pero makukontrol mo an imo reaksyon. Puydi mo pilion nga magin mamurayawon.

   Kon paonan-o magigin reyalistiko: Magin determinado nga diri dugangan an tensyon ha iyo pamilya lugod, magin mamurayawon sugad la han imo bubuhaton ha imo kasangkayan. “Waray tawo nga perpekto, ngan ha panapanahon nasasakitan naton an iba tungod han aton ginyayakan o ginbubuhat,” siring han tin-edyer nga hi Melinda. “Kinahanglan la naton magdesisyon kon ano an aton bubuhaton​—makigmurayaw o diri.”

•   Magin mapasalamaton.

   An Biblia nasiring: “Ipakita an iyo pagkamapasalamaton.” (Colosas 3:15) An pagin mapasalamaton mabulig ha imo nga magpokus ha mag-opay nga nahitatabo ha imo kinabuhi imbes nga ha mga butang nga diri mo karuyag.

   Kon paonan-o magigin reyalistiko: Akseptara nga nagkakaproblema ka, pero ayaw ibalewaray an mag-opay nga mga butang ha imo kinabuhi. “Kada adlaw, nagsusurat ako hin usa nga positibo nga butang ha akon notebook,” siring han batan-on nga hi Rebecca. “Karuyag ko ipahinumdom ha akon kalugaringon nga bisan kon may mga problema ako, may-ada pirme mag-opay nga mga butang nga angay ko hunahunaon.”

•   Hunahunaa an klase han kasangkayan nga imo ginpipili.

   An Biblia nasiring: “An magraot nga mga kaupod nakakadaot han mag-opay nga pamatasan.” (1 Corinto 15:33) Kon kritiko, sarkastiko, o masisinahon an mga tawo nga imo nakakaupod, maiimpluwensyahan ka nira.

   Kon paonan-o magigin reyalistiko: Nagkakaada magkuri nga problema an imo kasangkayan, salit may panahon nga bangin masubo ngan madepres hira. Buligi hira, pero ayaw pabay-i nga sobra nga maapektohan ka han ira problema. “Diri la ha negatibo nga mga tawo kita angay makig-upod,” siring han batan-on nga hi Michelle. “Ha math, kon ig-add mo an duha nga negative number, mas daku la nga negative number an resulta.”

 Nagkikinabuhi kita ha gintatawag han Biblia nga “peligroso nga mga panahon nga makuri pakiangayan.” (2 Timoteo 3:1) Nakukurian ka ba nga magkaada positibo nga panhunahuna ha kalibotan nga puno hin mga problema? Basaha an “Kay Ano nga Duro an Pag-antos?”