Hi Jehova an tinuod nga Dios sumala ha Biblia, an Maglalarang han ngatanan nga butang. (Pahayag 4:11) An mga propeta nga hira Abraham ngan Moises nagsingba ha iya, sugad man hi Jesus. (Genesis 24:27; Eksodo 15:1, 2; Juan 20:17) Hiya an Dios, diri la han usa nga katawohan, kondi “han bug-os nga tuna.”​—Salmos 47:2.

 Jehova an waray kapariho nga ngaran han Dios sugad han mababasa ha Biblia. (Eksodo 3:15; Salmos 83:18) Tikang ito ha Hebreo nga berbo nga nangangahulogan nga “magin,” ngan damu nga eskolar an nasiring nga an iya ngaran nangangahulogan hin “Hiya Nagpapahinabo nga Magin.” Ini nga kahulogan angayan gud ha papel ni Jehova sugad nga Maglalarang ngan Paratuman han iya katuyoan. (Isaias 55:10, 11) Dugang pa, ginbubuligan kita han Biblia nga makilala an personalidad han nagtatag-iya han ngaran nga Jehova, labi na an iya nangunguna nga kalidad nga amo an gugma.​—Eksodo 34:5-7; Lucas 6:35; 1 Juan 4:8.

 An ngaran nga Jehova, hubad ha Waray-Waray han Hebreo nga ngaran han Dios​—an upat nga letra יהוה (YHWH), nga gintatawag nga Tetragrammaton. Waray maaram han eksakto nga pagkaluwas han ngaran han Dios ha kadaan nga Hebreo. Kondi, an “Jehovah” maiha na nga ginagamit ha Ingles nga yinaknan, siyahan nga nakita ito ha hubad han Biblia ni Tyndale han 1530. a

Kay ano nga diri na hinbabaroan an kaluwas han ngaran han Dios ha kadaan nga Hebreo?

 An kadaan nga Hebreo nga yinaknan iginsusurat nga waray tiringgan (vowel), mangarabay (consonant) la. Masayon la para ha magbarasa nga nagyayakan hin Hebreo nga magbutang hin angayan nga tiringgan. Kondi han makompleto an Hebreo nga Kasuratan (“Kadaan nga Tugon”), an pipira nga Judio nagkaada patootoo nga sayop an pagluwas han personal nga ngaran han Dios. Kon nagbabasa hira hin kasuratan ha daku nga tingog, ginsasaliwnan nira an ngaran han Dios hin mga titulo sugad han “Ginoo” o “Dios.” Paglabay hin mga siglo, nagin kalyap ito nga patootoo ngan nangalimtan an kadaan nga pagkaluwas han ngaran han Dios. b

 An iba natoo nga “Yahweh” an pagkaluwas han ngaran han Dios, kondi lain liwat an ginsisiring han iba. Usa nga Linukot nga Basahon ha Patay nga Dagat nga may bahin han libro nga Lebitiko ha Griego nga yinaknan an may transliterasyon nga Iao para han ngaran han Dios. An Griego nga mga awtor han siyahan nga siglo nasiring nga ginluluwas ito nga Iae, I·a·beʹ, ngan I·a·ou·eʹ, pero waray makakagpamatuod nga usa hini an pagkaluwas ha kadaan nga Hebreo. c

Sayop nga ideya mahitungod ha ngaran han Dios ha Biblia

 Sayop nga ideya: An ngaran han Dios diri sadang gamiton ha Biblia tungod kay waray maaram kon ano an eksakto nga kaluwas hito ha Hebreo.

 Kamatuoran: Ini nga pangatadongan sugad hin nasiring nga ginlalaoman han Dios nga parapriho nga luluwason han mga tawo an iya ngaran bisan kon iba-iba an ira yinaknan. Kondi sugad han iginpapakita ha Biblia, an mga nagsisingba ha Dios ha naglabay nga iba-iba an yinaknan, iba-iba liwat an ira pagluwas hin mga ngaran.

 Tagda pananglitan an Israelita nga hukom nga hi Josue. An siyahan-siglo nga mga Kristiano nga nagyayakan hin Hebreo posible nga ginluwas an iya ngaran sugad nga Yehoh·shuʹaʽ, samtang an kaluwas han nagyayakan hin Griego posible nga I·e·sousʹ. An Biblia naggamit han Griego nga hubad han Hebreo nga ngaran ni Josue, nga nagpapakita nga ginagamit han mga Kristiano an porma han ngaran nga komon ha ira yinaknan.​—Buhat 7:45; Hebreo 4:8.

 Ito nga prinsipyo mahimo liwat ig-aplikar ha paghubad han ngaran han Dios. Labaw nga importante kay han husto nga kaluwas han ngaran han Dios an kahibalik hito ha husto nga hinmumutangan ha Biblia.