Kapitulo 35

An Pinakabantog nga Sermon

DIRI gud hingangalimtan ini nga eksena ha kasaysayan ha Biblia: Hi Jesus nalingkod ha bakilid han bukid, nagpapahayag han iya bantog nga Sermon ha Bukid. Ito nga lugar hirani ha Dagat han Galilea, bangin hirani ha Capernaum. Nahuman pa la hiya pagpili hin 12 han iya mga disipulo basi magin mga apostol katapos mag-inampo ha bug-os nga gab-i. Kahuman, linusad hiya ngada ha patag nga dapit han bukid upod hira ngatanan.

Hito nga oras bangin kapoy na hi Jesus ngan karuyag na kumaturog. Kondi damu nga tawo an inabot, an iba tikang pa ha Judea ngan Jerusalem nga 100 tubtob 110 ka kilometro an kahirayo. May tikang liwat ha norte ha baybayon han Tiro ngan Sidon. Kinadto hira basi mamati kan Jesus ngan matambal an ira mga sakit. May ginpapasakitan pa ngani han mga demonyo, an magraot nga anghel ni Satanas.

Dinaop kan Jesus an mga may sakit basi kumapot ha iya, ngan iya gintambal hira ngatanan. Katapos, posible nga sinagka hi Jesus ha hurohitaas nga dapit han bukid. Didto liningkod hiya ngan nagtutdo ha damu nga tawo ha iya atubangan. Hunahunaa la! Waray na bisan usa ha ira nga nag-aantos hin grabe nga sakit!

An mga tawo interesado gud mamati ha magturutdo nga nakakahimo hin urusahon nga mga milagro. Pero an sermon ni Jesus para la unta ha iya mga disipulo, nga bangin aada ha iya hirani. Kondi basi makapahimulos liwat kita, iginsurat ito nira Mateo ngan Lucas.

An asoy ni Mateo hini nga sermon haros upat ka beses nga mas hilaba kay han asoy ni Lucas. Ngan may mga bahin han sinurat ni Mateo nga iginsaysay ni Lucas sugad nga ginsiring ni Jesus ha iba nga panahon durante han iya ministeryo, sugad han makikita kon itanding an Mateo 6:9-13 ha Lucas 11:1-4, ngan an Mateo 6:25-34 ha Lucas 12:22-31. Pero diri ito urusahon. Matin-aw nga diri la makausa igintutdo ni Jesus an pariho nga mga butang, ngan an iba hito nga katutdoan iginsurat ni Lucas sugad nga ginsiring ni Jesus ha lain nga kahimtang.

Mapulsanon gud an sermon ni Jesus diri la tungod han higlarom nga kamatuoran nga hibabaroan kondi han simple ngan klaro nga pagkapresenta niya hito. Gin-gamit niya an kasagaran nga naieksperyensyahan han mga tawo ngan an mga butang nga pamilyar ha ira, salit madagmit ito masabtan han ngatanan nga naruruyag hin mas maopay nga kinabuhi uyon ha kaburut-on han Dios.

Hin-o an Totoo nga Malipayon?

Karuyag han ngatanan nga magin malipayon. Maaram hito hi Jesus, salit gintikangan niya an iya Sermon ha Bukid pinaagi ha pagsaysay kon hin-o an totoo nga malipayon. Nakuha dayon niya an atensyon han damu nga tawo. Pero para ha damu baga hin nagkakasumpaki an iya introduksyon.

Nagsiring hiya ha mga disipulo: “Malipayon kamo nga mga pobre, kay para ha iyo an Ginhadian han Dios. Malipayon kamo nga ginugutom yana, kay bubusugon kamo. Malipayon kamo nga nagtatangis yana, kay magtatawa kamo. Malipayon kamo kon an mga tawo nasisina ha iyo . . . Hito nga panahon magrayhak kamo ngan lukso ha kalipay, kay daku an iyo balos ha langit.”

Ito an asoy ni Lucas han introduksyon han sermon ni Jesus. Pero ha asoy ni Mateo, hi Jesus nagsiring liwat nga malipayon an mga mapainubsanon, malolooyon, putli an kasingkasing, ngan nakikigmurayaw. Siring ni Jesus, malipayon hira kay mapapanunod nira an tuna, kakalooyan hira, makikita nira an Dios, ngan tatawagon hira nga mga anak han Dios.

Pero an karuyag sidngon ni Jesus han pagin malipayon, diri la pagrayhak, pananglitan kon may karisyohan. An totoo nga kalipay mas hilarom, nagpapasabot hin pagin kontento, pag-abat hin katagbaw ngan kalamposan ha kinabuhi.

Sumala kan Jesus, an totoo nga malipayon maaram han ira espirituwal nga panginahanglan, nasusubo han ira pagin makasasala, ngan nakilala ngan nag-aalagad ha Dios. Salit bisan kon ginkakangalasan o gintitimaraot hira tungod ha pagbuhat han kaburut-on han Dios, malipayon hira kay maaram hira nga napapalipay nira an Dios ngan makakarawat nira an premyo nga kinabuhi nga waray kataposan.

Kondi pariho han iba nga tawo yana, damu han mga namamati kan Jesus an natoo nga an pag-asenso ngan kaliawan amo an nakakalipay. Diri sugad hito an panhunahuna ni Jesus. Sigurado nga nahipausa an damu han namamati ha iya han iginpakita niya an kaibahan.

Nagsiring hiya: “Kairo niyo nga mga riko nga tawo, kay naeksperyensyahan na niyo an bug-os nga kahimyang. Kairo niyo nga mga busog yana, kay magugutom kamo. Kairo niyo nga nagtitinawa yana, kay mabibido ngan magtatangis kamo. Kairo niyo kon gindadayaw kamo han ngatanan nga tawo, kay ito an ginbuhat han ira kaapoy-apoyan ha buwa nga mga propeta.”

Ano an karuyag sidngon ni Jesus? Kay ano nga kairo han mga riko, han nagtitinawa tungod ha mga kaliawan, ngan han nalilipay ha pagdayaw han mga tawo? Tungod kay kon an usa nga tawo may-ada hito nga mga butang ngan gin-aawilan ito, ginbabalewaray niya an pag-alagad ha Dios nga amo la an naghahatag hin totoo nga kalipay. Diri liwat karuyag sidngon ni Jesus nga an kapobrehan, kagutom, ngan kasubo nakakalipay ha tawo. Pero agsob nga an sugad nga mga tawo an nakarawat han katutdoan ni Jesus, salit ginbibendisyonan hira hin totoo nga kalipay.

Sunod, nagsiring hi Jesus ha mga disipulo: “Kamo an asin han tuna.” Syempre, diri niya karuyag sidngon nga literal nga asin hira. Lugod, an asin ginagamit ha pagpreserba. May daku nga pundok hito hirani ha halaran ha templo ni Jehova, ngan ginagamit ito han mga saserdote basi asinan an mga halad.

An mga disipulo ni Jesus “an asin han tuna” kay an ira impluwensya sugad hin nakakapreserba ha mga tawo. An ira mensahe makakapreserba gud han kinabuhi han ngatanan nga nakarawat hito! Mabulig ito ha sugad nga mga tawo nga magin mapailubon, maunungon, ngan matinumanon basi diri hira madaot ha espirituwal ngan moral.

“Kamo an sugâ han kalibotan,” siring ni Jesus ha iya mga disipulo. An lampara diri gintatakloban hin basket kondi iginbubutang ha burutangan han lampara, salit nagsiring hi Jesus: “Sugad man, ipasanag niyo an iyo sugâ ha mga tawo.” Ginbuhat ito han mga disipulo pinaagi han pagsangyaw, ngan ha pagin susbaranan ha paggawi nga uyon ha mga prinsipyo ha Biblia.

Hitaas nga Prinsipyo Para ha Iya Sumurunod

Naghunahuna an mga lider han relihiyon nga hi Jesus paratalapas han Balaud han Dios ngan nagsarabot pa la hira nga patayon hiya. Salit samtang nagpapadayon han iya Sermon ha Bukid, nagsaysay hiya: “Ayaw kamo paghunahuna nga kinanhi ako basi bungkagon an Balaud o an sinurat han mga Propeta. Kinanhi ako, diri ha pagbungkag hito, kondi ha pagtuman.”

Daku gud an respeto ni Jesus ha Balaud han Dios ngan gin-aaghat niya an iba nga magsubad ha iya. Ha pagkamatuod, nagsiring hiya: “Salit bisan hin-o nga nagtatalapas han gigutiayi hini nga mga sugo ngan nagtututdo ha katawohan nga talapason ito, magigin pinakaubos hiya ha Ginhadian han langit,” nangangahulogan nga ito nga tawo diri gud makakasulod ha Ginhadian.

Diri ginbabalewaray ni Jesus an Balaud han Dios, ngani ginkukondenar niya bisan an mga paggawi nga nagigin hinungdan nga matalapas ito han usa nga tawo. Katapos niya kotaron an Balaud nga “Diri ka magpatay,” nagdugang hiya: “Pero nasiring ako ha iyo nga an bisan hin-o nga padayon nga nangangalas ha iya bugto may baratunon ha korte.”

Peligroso gud an padayon nga kangalas ha igkasi-tawo, kay mahimo ito magresulta ha pagpatay, salit igin-ilustrar ni Jesus an sadang buhaton basi makigmurayaw. Nagsiring hiya: “Kon maghahalad ka ngan nahinumdoman mo nga an imo bugto may reklamo ha imo, bayai an imo halad ha halaran ngan kadtoa an imo bugto. Pakigtuhay anay ha iya, katapos, ha imo pagbalik mahimo ka na maghalad.”

Basi pabug-atan an ikapito han Napulo nga Sugo, nagsiring hiya: “Hinbatian niyo an ginsiring: ‘Diri ka mag-adulteryo.’” Pero ginkondenar niya bisan an paghinunahuna la hito. “Nasiring ako ha iyo nga an bisan hin-o nga padayon nga nagkikinita ha usa nga babaye ngan may malaw-ay nga hingyap ha iya, nag-aadulteryo na ha iya kasingkasing.”

An ginhihisgotan dinhi ni Jesus diri an paghunahuna la hin imoral kondi an ‘padayon nga pagkinita.’ An padayon nga pagkinita nakakapukaw han malaw-ay nga hingyap, nga kon magkakaada higayon puydi magresulta ha pag-adulteryo. Paonan-o ito malilikyan? Igin-ilustrar ni Jesus an bangin kinahanglan gud buhaton: “Kon an imo too nga mata nagigin hinungdan han imo pakasala, lukata ito ngan ilabog. . . . Sugad man, kon an imo too nga kamot nagigin hinungdan han imo pakasala, utda ito ngan ilabog.”

Kasagaran nga naruruyag an mga tawo nga utdon an literal nga tiil o kamot nga apektado han sakit basi matalwas an ira kinabuhi. Pero sumala kan Jesus, mas maopay nga “ilabog” na la an bisan ano, bisan an butang nga sugad kabirilhon han mata o kamot, basi malikyan an paghunahuna ngan pagbuhat hin imoral. Kay kon diri, siring ni Jesus, an sugad nga mga tawo ilalabog ha Gehenna (an naglalaga nga basurahan hirani ha Jerusalem), nga nagsisimbolo han dayon nga kabungkagan.

Ginhisgotan liwat ni Jesus kon paonan-o tatrataron an mga tawo nga nagpapasakit ngan nandadaot ha iba. “Ayaw pakig-away ha maraot nga tawo,” nagsagdon hiya. “Kon may magtampalo han imo too nga bayhon, iatubang liwat ha iya an imo wala.” Diri karuyag sidngon ni Jesus nga diri didepensahan han usa an iya kalugaringon o an iya pamilya kon atakehon. Gintatampalo an usa diri basi pasakitan kondi basi insultuhon. Salit an karuyag ipasabot ni Jesus nga kon may nag-aayat hin away o argumento pinaagi hin literal nga pagtampalo o pagyakan hin nakakainsulto, sayop gud an pagbulos.

Katapos pabug-atan an sugo han Dios nga higugmaon an igkasi-tawo, nagsiring hi Jesus: “Pero ginsisidngan ko kamo: Padayon nga higugmaa an iyo kaaway ngan ig-ampo an nagtitimaraot ha iyo.” Ha paghatag hin importante nga rason ha pagbuhat hito, nagdugang hiya: “Basi mapamatud-an niyo nga mga anak kamo han iyo Amay nga aadto ha langit, kay iya ginpapasirang an adlaw ha magraot ngan mag-opay nga tawo.”

Gintapos ni Jesus ini nga bahin han iya sermon pinaagi hini nga sagdon: “Salit kinahanglan magin perpekto kamo, sugad han iyo langitnon nga Amay nga perpekto.” Diri niya karuyag sidngon nga an tawo magigin perpekto ha ngatanan nga paagi. Lugod, pinaagi ha pagsubad ha Dios, mapapauswag nira an ira gugma basi higugmaon bisan an ira mga kaaway. Ha kapariho nga asoy ni Lucas, ini an ginsiring ni Jesus: “Magpadayon kamo ha pagin maloloy-on, sugad la nga an iyo Amay maloloy-on.”

Pag-ampo Ngan Pagsarig ha Dios

Ha pagpadayon ni Jesus han iya sermon, ginkondenar niya an pagin hipokrito han mga nagpapakunokuno nga diosnon. Siring niya: “Kon maghahatag ka tungod ha kalooy, ayaw ito igbandilyo sugad han ginbubuhat han mga hipokrito.”

Nagpadayon hiya: “Sugad man, kon nag-aampo kamo ayaw niyo subara an mga hipokrito, kay naruruyag hira pag-ampo nga natindog ha mga sinagoga ngan ha eskina han mga kalsada basi makita han mga tawo.” Lugod, nagsagdon hiya: “Kon mag-ampo ka, sulod ha imo kwarto ngan katapos sadhan ito, pag-ampo ha imo Amay . . . nga sekreto nga nagkikita.” Hi Jesus mismo nag-ampo ha publiko, salit diri niya ginkukondenar ito. An ginkukondenar niya amo an mga pag-ampo hadton naruruyag magpasikat basi dayawon han mga namamati.

Nagsagdon pa hiya: “Kon nag-aampo kamo, ayaw pag-uroutroha an amo gihapon nga mga pulong, sugad han ginbubuhat han mga tawo han mga nasud.” Diri niya iginpapasabot nga sayop an pag-uroutro. May higayon nga nag-ampo hiya “mahitungod ha amo gihapon nga butang.” Pero nadiri hiya ha minimorya nga mga pulong nga ‘gin-uuroutro,’ pariho han mga nagrurosaryo nga gin-uuroutro an minimorya nga pag-ampo.

Basi buligan an mga namamati kon ano an ig-aampo, naghatag hi Jesus hin modelo nga pag-ampo nga may pito nga hangyo. An siyahan nga tulo amo an pagkilala ha pagkasoberano han Dios ngan pag-apresyar han iya mga katuyoan. Mga hangyo ito nga baraanon an ngaran han Dios, kumanhi an iya Ginhadian, ngan matuman an iya kaburut-on. An upat pa, mga personal nga hangyo sugad han pagkaon ha adlaw-adlaw, kapasayloan han mga sala, diri madaog han pagsulay, ngan talwason tikang ha usa nga maraot.

Iginsaysay liwat ni Jesus an lit-ag han sobra nga pagpabili ha mga panag-iya. Nagsagdon hiya: “Ayaw na kamo pagtinirok hin bahandi ha tuna, kay kukutkuton la ito han mga insekto o tatauyon ngan kakawaton.” Labot la nga nadudunot ito, diri liwat ito nakakabulig nga uyonan kita han Dios.

Salit hi Jesus nagsiring: “Lugod, pagtirok kamo hin bahandi ha langit.” Mahihimo ini kon unahon mo ha imo kinabuhi an pag-alagad ha Dios. Waray makakaagaw ha mga bahandi nga aton natitirok ha pag-alagad ha Dios o han daku nga balos ha pagbuhat hito. Katapos nagsiring pa hiya: “Kon hain an imo bahandi, aadto liwat an imo kasingkasing.”

Basi pabug-atan pa an lit-ag han materyalismo, naghatag hi Jesus hin ilustrasyon: “An lampara han lawas amo an mata. Salit kon an imo mata simple, magigin malamrag an imo bug-os nga lawas. Pero kon an imo mata maraot, magigin masirom an imo bug-os nga lawas.” An mata nga waray depekto pariho hin naglalaga nga lampara ha masirom nga lugar. Kondi, basi makakita hin maopay, an mata kinahanglan simple, karuyag sidngon, nakapokus ha usa nga butang. Kon diri ito nakapokus, o kon gin-uuna an pagtinguha han materyal kay ha pag-alagad ha Dios, diri hito makikita hin maopay an mga butang, salit an “bug-os nga lawas” nagigin masirom.

Gintapos ni Jesus ini nga bahin han sermon pinaagi hin epektibo nga ilustrasyon: “Waray makakagserbi ha duha nga agaron kay masisina hiya ha usa ngan hihigugmaon an usa, o magpapabilin hiya ha usa ngan babayaan an usa. Diri niyo mahimo pagdunganon an pagpauripon ha Dios ngan ha Karikohan.”

Katapos ni Jesus magsagdon, ginpasarig niya an mga namamati nga diri hira sadang mabaraka han ira mga panginahanglan kon unahon nira an pag-alagad ha Dios. “Obserbari hin maopay an mga tamsi,” siring niya, “diri hira nagtatanom o nag-aani o nagtitirok han mga inani ngadto ha bodega, pero ginpapakaon hira han iyo Amay ha langit.” Katapos nagpakiana hiya: “Diri ba mas importante kamo kay ha ira?”

Sunod, gintudlok ni Jesus an mga bukad ha kapatagan ngan nagsiring nga “hi Solomon, bisan kon harangdon, waray makagbado hin sugad kaopay han mga bukad. Kon ginbabadoan han Dios an mga tanom ha kapatagan, . . . diri ba mas pagbabadoan gud kamo, kamo nga gutiay an pagtoo?” Sugad nga konklusyon, nagsiring hiya: “Ayaw gud kamo kabaraka nga masiring, ‘Ano an amon kakaunon?’ o ‘Ano an amon iinumon?’ o ‘Ano an amon igsusul-ot?’ Kay . . . an iyo Amay ha langit maaram nga ginkikinahanglan niyo ini ngatanan. Kon sugad, padayon nga unaha niyo an pagpamiling han Ginhadian ngan han iya katadongan, ngan ini ngatanan idudugang ha iyo.”

An Dalan Tipakadto ha Kinabuhi

An dalan tipakadto ha kinabuhi amo an pagsunod ha mga katutdoan ni Jesus. Kondi diri ito masayon. Pananglitan, an mga Pariseo mahilig maghukom ha iba, ngan posible nga damu an nasubad ha ira. Salit ha pagpadayon ni Jesus han iya Sermon ha Bukid, nagsagdon hiya: “Ayaw na kamo paghukom basi diri kamo paghukman, kay huhukman kamo sumala han iyo paghukom ha iba.”

Delikado gud an pagsunod ha sobra kakritiko nga mga Pariseo. Ha asoy ni Lucas, igin-ilustrar ito ni Jesus: “Makakatugway ba an buta ha igkasi-buta? Diri ba hira nga duha mahuhulog ha buho?”

Seryoso nga sala an pagin sobra kakritiko ha iba, nga ginpapadaku an ira mga sayop ngan nanraraugdaog. Salit nagpakiana hi Jesus: “Paonan-o mo masisiring ha imo bugto, ‘Kukuhaon ko an dagami ha imo mata,’ nga ikaw mismo may daku nga kahoy ha imo mata? Hipokrito! Kuhaa anay an daku nga kahoy ha imo mata, basi makakita ka hin maopay ha pagkuha han dagami ha mata han imo bugto.”

Nagpapasabot ito nga an mga disipulo ni Jesus kinahanglan magin maaramon ha pagtratar ha iba, kay hiya nagsiring: “Ayaw ihatag an baraan nga butang ha mga ayam, o ayaw ilabog an iyo mga perlas ha mga baboy.” Baraan an mga kamatuoran tikang ha Pulong han Dios. Pariho ito hin mga perlas. Pero kon an iba, nga pariho hin mga ayam o baboy, diri naapresyar hiton importante nga mga kamatuoran, sadang bayaan han mga disipulo ito nga mga tawo ngan pamilngon an mga makinarawaton.

Bisan kon an pag-ampo ginhisgotan na ni Jesus ha siyahan nga bahin han iya Sermon ha Bukid, iya yana ginpapabug-atan nga kinahanglan magpadayon ha pag-ampo. “Padayon nga mangaro,” nagsagda hiya, “kay ihahatag ito ha iyo.” Basi iilustrar nga andam an Dios ha pagbaton han mga pag-ampo, nagpakiana hi Jesus: “Hin-o ha iyo an mahatag hin bato ha iya anak kon mangaro hin tinapay? . . . Salit kon kamo nga magraot maaram humatag ha iyo mga anak hin mag-opay nga regalo, labi na gud nga mahatag an iyo Amay ha langit hin mag-opay nga butang ha mga nangangaro ha iya!”

Katapos iginsaysay ni Jesus an nagin bantog nga surundon ha paggawi, nga kilala ha tawag nga Bulawanon nga Surundon. Nagsiring hiya: “Salit, an ngatanan nga karuyag niyo buhaton ha iyo han mga tawo, buhata liwat niyo ha ira.” An pagkinabuhi uyon hini nga surundon nag-uupod hin pagbuhat hin maopay ha iba, nga gintatratar hira sugad han karuyag mo nga pagtratar ha imo.

Makuri an dalan tipakadto ha kinabuhi sumala ha ginsiring ni Jesus: “Sulod ha haligot nga ganghaan, kay halapad ngan haluag an dalan tipakadto ha kabungkagan, ngan damu an naagi hito. Kondi haligot an ganghaan ngan makuri an dalan tipakadto ha kinabuhi, ngan gutiay la an nakakatultol hito.”

Daku an posibilidad nga malimbongan, salit nagpahamangno hi Jesus: “Pagbantay ha buwa nga mga propeta nga nadaop ha iyo nga nagpapakurokarnero, pero ha pagkamatuod mapintas nga mga lobo.” Siring ni Jesus nga an maopay ngan maraot nga mga kahoy nakikilala pinaagi han mga bunga hito, sugad man an buwa nga mga propeta makikilala pinaagi han ira paggawi ngan katutdoan.

Nagsaysay pa hi Jesus nga an pagin Iya disipulo diri la nadepende ha ginsisiring kondi ha ginbubuhat liwat han usa. An iba nasiring nga hi Jesus an ira Ginoo, pero kon diri nira ginbubuhat an kaburut-on han iya Amay, hiya nagsiring: “Diri ako nakilala ha iyo! Iwas kamo, kamo nga matinalapason!”

Ha kataposan, iginsaysay ni Jesus inin diri hingangalimtan nga konklusyon han iya sermon: “An tagsa nga namamati han akon ginsisiring ngan nagbubuhat hito magigin pariho ha maaramon nga tawo nga nagtindog han iya balay ha bato. Ngan ito nga balay gin-inuranan, ginbahaan, ngan ginbagyohan, kondi waray ito maruba, kay ha bato gintindog an pundasyon hito.”

Ha luyo nga bahin, nagsiring hi Jesus: “An bisan hin-o nga namamati han akon ginsisiring pero diri nagbubuhat hito maipapariho ha diri maaramon nga tawo, nga nagtukod han iya balay ha baras. Ngan ito nga balay gin-inuranan, ginbahaan, ngan ginbagyohan, ngan narumpag ito.”

Han natapos hi Jesus han iya sermon, nahipausa gud an mga tawo ha iya paagi han pagtutdo, kay may awtoridad hiya, diri sugad han mga lider ha relihiyon. Lucas 6:12-23; Mateo 5:1-12; Lucas 6:24-26; Mateo 5:13-48; 6:1-34; 26:36-45; 7:1-29; Lucas 6:27-49.

▪ Nakain hi Jesus han nagpahayag hiya han iya bantog nga sermon? Hin-o an nakadto ngan ano an nahitabo antes hito?

▪ Kay ano nga diri urusahon nga an iba nga igintutdo ha sermon iginsurat ni Lucas sugad nga ginsiring ni Jesus ha lain nga kahimtang?

▪ Kay ano nga mapulsanon gud an sermon ni Jesus?

▪ Hin-o an totoo nga malipayon, ngan kay ano?

▪ Hin-o an kairo, ngan kay ano?

▪ Kay ano nga an mga disipulo ni Jesus “an asin han tuna” ngan “an sugâ han kalibotan”?

▪ Paonan-o nagpakita hi Jesus hin daku nga respeto ha Balaud han Dios?

▪ Ano an igintutdo ni Jesus basi mawara an mga hinungdan han pagpatay ngan pag-adulteryo?

▪ Ano an karuyag sidngon ni Jesus ha pagpatampalo han luyo nga bayhon?

▪ Paonan-o kita magigin perpekto pariho han Dios?

▪ Ano an igintutdo ni Jesus mahitungod ha pag-ampo?

▪ Kay ano nga mas birilhon an mga bahandi ha langit? Paonan-o ito matitirok?

▪ Ano nga mga ilustrasyon an nabulig nga malikyan an materyalismo?

▪ Kay ano nga nagsiring hi Jesus nga diri kita sadang mabaraka?

▪ Ano an ginsiring ni Jesus mahitungod ha paghukom ha iba? Ano an iya iginsaysay basi masabtan han mga disipulo nga kinahanglan magin maaramon ha pagtratar ha mga tawo?

▪ Ano pa an ginsiring ni Jesus mahitungod ha pag-ampo? Ano nga surundon ha paggawi an iya iginhatag?

▪ Sumala kan Jesus, kay ano nga makuri an dalan tipakadto ha kinabuhi? Kay ano nga may posibilidad nga malimbongan kita?

▪ Paonan-o gintapos ni Jesus an iya sermon, ngan ano an epekto hito?