Kapitulo 2

An Libro nga Nagpapahayag han Kahibaro han Dios

1, 2. Kay ano nga kinahanglan naton an giya han aton Maglalarang?

 MAKATADONGANON la nga an aton mahigugmaon nga Maglalarang magtatagana hin usa nga libro han instruksion ngan giya para han katawohan. Ngan diri ka ba nauyon nga an katawohan nagkikinahanglan hin giya?

² Sobra 2,500 ka tuig na an naglabay, an usa nga propeta ngan historyador nagsurat: “Diri aada ha tawo nga naglalakat an pagmando han iya mga pitad.” (Jeremias 10:23) Yana nga adlaw, an pagkamaminatud-on hiton nga pahayag labaw nga matin-aw kay ha kan-o pa man. Salit, an historyador nga hi William H. McNeill, nasiring: “An eksperiensia han tawo ha bawbaw han tuna haros waray paghunong nga serye han mga kakurian ngan mga kasamokan han natukod nga kahikayan han sosiedad.”

3, 4. (a) Paonan-o naton pagbubuhaton an pag-aram ha Biblia? (b) Paonan-o naton igpapadayon an pag-usisa ha Biblia?

³ An Biblia naghahatag han ngatanan nga aton mga panginahanglan para han maaramon nga pagtugway. Totoo, damu an natitingala kon siyahan nga ira gin-uusisa an Biblia. Usa ka daku ito nga libro, ngan an pipira nga mga bahin hito makuri hisabtan. Kondi kon tinagan ka hin legal nga dokumento nga nagsasaysay kon ano an imo pagbubuhaton basi makarawat an birilhon nga panurondon, diri ka ba magamit hin panahon ha pag-aram hito hin maopay? Kon imo hin-agian an pipira nga mga bahin han dokumento nga makuri hisabtan, sigurado nga maghahangyo ka hin bulig han usa nga eksperiensiado ha sugad nga mga butang. Kay  ano nga diri pag-adman an Biblia ha pariho nga paggios? (Buhat 17:11) Mayada labaw nga importante kay han materyal nga panurondon. Sugad han aton hinbaroan ha siyahan nga kapitulo, an kahibaro han Dios mahimo magtugway ngadto ha kinabuhi nga waray kataposan.

⁴ Aton usisahon an libro nga nagpapahayag han kahibaro han Dios. Siyahan aton tatagan hin halipot matin-aw nga pagsabot ha kabug-osan an Biblia. Ngan aton paghihisgutan an mga hinungdan kon kay ano nga damu han nasumatan nga mga tawo an natoo nga amo ito an inspirado nga Pulong han Dios.

AN MGA SULUD HAN BIBLIA

5. (a) Ano an sulud han Hebreo nga Kasuratan? (b) Ano an sulud han Griego nga Kasuratan?

⁵ An Biblia nagsusulud hin 66 nga mga libro ha duha nga bahin, agsub nga tinatawag an Daan nga Testamento ngan an Bag-o nga Testamento. Katloan-kag-siyam nga mga libro han Biblia an iginsurat ha Hebreo ngan 27 ha Griego. An Hebreo nga Kasuratan, nag-uupod han Genesis tubtub ha Malakias, nga naghihisgut han paglarang sugad man han siyahan 3,500 ka tuig nga kasaysayan han tawo. Samtang aton gin-uusisa ini nga bahin han Biblia, hibabaroan naton an mahitungod han mga pakig-upod han Dios ha mga Israelita—tikang ha ira katawo sugad nga nasud han ika-16 ka siglo A.K.P. tubtub han ika-5 ka siglo A.K.P. a An Griego nga Kasuratan, nagsusulud han mga libro han Mateo tubtub ha Pahayag, nga nakasentro ha mga katutdoan ngan mga buruhaton ni Jesu-Kristo ngan han iya mga disipulo durante han siyahan nga siglo K.P.

6. Kay ano nga sadang pag-adman naton an bug-os nga Biblia?

⁶ An iba nag-aangkon nga an “Daan nga Testamento” amo an para han mga Judio ngan an “Bag-o nga Testamento” amo an para han mga Kristiano. Kondi sumala han 2 Timoteo 3:16, “an ngatanan nga Kasuratan inspirado han Dios ngan mapulsanon.” Salit, an husto nga pag-aram ha Kasuratan kinahanglan mag-upod han bug-os nga Biblia. Ha tinuod, an duha nga bahin han Biblia  nagigin kabug-osan han usa kag usa, nga nagkakauroyon para han kabug-osan nga tema.

7. Ano an tema han Biblia?

⁷ Bangin natambong ka ha relihiyoso nga mga katirok hin mga tuig na ngan nakakabati nga ginbabasa ha daku nga tingog an Biblia. O bangin nabasa mo na mismo an mga bahin hito. Maaram ka ba nga an Biblia mayada usa komon nga tema tikang ha Genesis tubtub ha Pahayag? Oo, usa ka nagkakauroyon nga tema han bug-os nga Biblia. Ano iton nga tema? Amo an pagbindikar han katungod han Dios ha pagmando ha katawohan ngan an katumanan han iya mahigugmaon nga katuyoan pinaagi han iya Ginhadian. Ha urhi, makikita naton kon paonan-o tutumanon han Dios ini nga katuyoan.

8. Ano an iginpapahayag han Biblia mahitungod han personalidad han Dios?

⁸ Dugang pa ha pagsaysay han katuyoan han Dios, iginpapahayag han Biblia an iya personalidad. Pananglitan, tikang ha Biblia hinbabaroan naton nga an Dios mayada mga pagbati ngan importante ha iya an mga pagpili nga aton ginhihimo. (Salmo 78:40, 41;  Proberbios 27:11; Esekiel 33:11) An Salmo 103:8-14 nasiring nga an Dios “maloloy-on ngan mapinairon, mahinay ha kasina ngan hura hin mahigugmaon-nga-kalooy.” Mapinairon hiya ha aton, ‘nahinunumdum nga ginhimo kita ha tapotapo’ ngan nabalik hito ha kamatayon. (Genesis 2:7; 3:19) Pagkaurosahon nga mga kalidad an iya ipinapakita! Diri ba ini an klase han Dios nga karuyag mo pagsingbahon?

9. Paonan-o iginhahatag ha aton han Biblia an matin-aw nga panhunahuna ha mga suruklan han Dios, ngan paonan-o naton makakarawat an kapulsanan tikang ha sugad nga kahibaro?

⁹ An Biblia naghahatag ha aton hin matin-aw nga panhunahuna ha mga suruklan han Dios. Usahay ginsisiring ito sugad nga mga balaud. Kondi, labaw kaagsub, ipinapakita ito ha mga prinsipyo nga igintututdo pinaagi han mga butang nga naghahatag hin praktikal nga mga susbaranan. An Dios mayada iginpasurat nga mga hitabu ha kasaysayan han kadaan nga mga Israelita para ha aton kapulsanan. Ipinapakita hinin tangkod nga mga asoy kon ano an nahitatabu kon an katawohan nagbubuhat uyon han katuyoan han Dios, sugad man han makasurubo nga resulta kon hira nagbubuhat han ira kalugaringon nga paagi. (1 Hadi 5:4; 11:4-6; 2 Kronikas 15:8-15) An pagbasa han sugad totoo-ha-kinabuhi nga mga asoy sigurado nga makakaapekto ha aton mga kasingkasing. Kon aton handurawon an mga hitabu nga iginsurat, makikilala naton an mga tawo nga nahiupod hito. Salit, makakarawat naton an kapulsanan tikang ha maopay nga mga susbaranan ngan malilikyan an mga lit-ag nga nakabitik ha mga magburuhat han sayop. Kondi, inin importante nga pakiana nagkikinahanglan hin baton: Paonan-o kita makakasiguro nga an aton binabasa ha Biblia tinuod nga inspirado han Dios?

MAKAKASARIG KA DAW HA BIBLIA?

10. (a) Kay ano nga an iba naabat nga an Biblia daan na? (b) Ano an iginsusumat ha aton han 2 Timoteo 3:16, 17 mahitungod han Biblia?

¹⁰ Bangin natigamnan mo nga damu nga mga libro nga naghahatag hin sagdon an nagigin daan na ha pipira la ka tuig. Kumusta man an Biblia? Daan na hinduro ito, ngan haros 2,000 ka tuig na an naglabay tikang nga iginsurat an kataposan nga mga pulong hito. Salit an iba naabat nga diri na ito angayan ha aton moderno nga panahon. Kondi kon an Biblia inspirado han Dios, an sagdon hito pirme nga bag-o bisan pa han pagin daan hinduro hito. An  Kasuratan sadang pa gihapon magin “mapulsanon ha pagtutdo, ha pagsaway, ha pagtadong han mga butang, ha pagdisiplina ha katadongan, basi nga an tawo han Dios bug-os nga may kapas, bug-os nga nasangkapan para han ngatanan magopay nga buhat.”—2 Timoteo 3:16, 17.

11-13. Kay ano nga makakasiring kita nga praktikal an Biblia para ha aton adlaw?

¹¹ Iginpapahayag han detalyado nga pag-usisa nga an mga prinsipyo han Biblia angayan gud yana nga adlaw sugad han siyahan nga iginsurat ito. Mahitungod han kinaiya han tawo, pananglitan, ipinapakita han Biblia an hilarum nga pagsabot nga naaplikar ha tagsa nga katulinan han katawohan. Masayon hisabtan naton ini ha kan Jesus Sermon ha Bukid, nga aada ha libro han Mateo, kapitulo 5 tubtub 7. Ini nga sermon naruyagan han namatay na nga lider han India nga hi Mohandas K. Gandhi nga iginsumat nga nagsiring ha usa ka Britaniko nga opisyal: “Kon an imo ngan an akon nasud magkauyon ha mga katutdoan nga iginsaysay ni Kristo hini nga Sermon ha Bukid, masusulbad naton an mga problema diri la han aton mga nasud kondi han bug-os nga kalibotan.”

¹² Diri urosahon nga naruruyagan han mga tawo an mga katutdoan ni Jesus. Ha Sermon ha Bukid, ipinakita niya ha aton an dalan ngadto ha totoo nga kalipayan. Iya iginsaysay kon paonan-o susulbaron an diri-pagsinabtanay. Iginhatag ni Jesus an instruksion kon paonan-o an pag-ampo. Iya iginpatin-aw an pinaka maaramon nga paggios ha materyal nga mga panginahanglan ngan iginhatag an Bulawanon nga Surundon para ha husto nga mga relasyon ha iba. Kon paonan-o hibabaroan an relihiyoso nga mga limbong ngan kon paonan-o magkakaada may kaluwasan nga tidaraon upod liwat han mga punto nga iginsaysay hini nga sermon.

¹³ Ha sermon ha Bukid ngan ha ngatanan nga mga pahina hito, an Biblia matin-aw nga nagsusumat ha aton kon ano an pagbubuhaton ngan kon ano an lilikyan basi mapauswag an aton personal nga mga kahimtang ha kinabuhi. Praktikal gud an sagdon hito salit usa nga magturutdo an napagios ha pagsiring: “Bisan kon usa ako nga magsaragdon ha hitaas nga eskwelahan nga mayada bachelor’s and master’s degrees ngan nabasa na an damu nga mga libro han kahimsug ha hunahuna ngan sikolohiya, hinbaroan ko nga an sagdon han Biblia ha mga butang sugad han malampuson nga  pag-asawa, paglikay ha kriminal nga paggios han kabataan ngan kon paonan-o magkakaada ngan magpapabilin an mga sangkay maoroopay kay han bisan ano nga akon nabasa o gin-adman ha kolehiyo.” Dugang pa ha pagin praktikal ngan napapanahon, masasarigan gud an Biblia.

HUSTO NGAN MASASARIGAN

14. Ano an nagpapakita nga an Biblia husto ha siensia?

¹⁴ Bisan kon an Biblia diri aradman-nga-libro han siensia, husto ito ha siensia. Pananglitan, han panahon nga an kadam-an nga mga tawo natoo nga patag an tuna, tinawag ito ni propeta Isaias sugad nga “lingin” [o sirkulo] (Hebreo, chugh, nga nagpapasabot han ideya nga “lipurok”). (Isaias 40:22) An ideya han lipurok nga tuna diri kinakarawat ha bisan diin tubtub han mga yinukot ka tuig katapos han adlaw ni Isaias. Dugang pa, an Job 26:7—nga iginsurat sobra 3,000 ka tuig na an naglabay—nasiring nga iya [Dios] “binibitay an tuna ha waray binibitayan.” Usa han eskolar han Biblia an nasiring: “Kon paonan-o hinbaroan ni Job an kamatuoran, nga ipinakita han astronomohiya, nga an tuna nabibitay nga waray nakikita nga binibitayan ha waray sulud nga kawanangan, usa nga problema nga diri masayon masulbad hadton nagninigar han pagkainspirado han Baraan nga Kasuratan.”

15. Paonan-o an pagsarig ha Biblia napaparig-on han estilo hito ha pagsumat?

¹⁵ An estilo han pagsumat dida ha Biblia nagpaparig-on liwat han aton pagsarig dida hinin daan na nga libro. Diri sugad han mga susmatanon, an mga hitabu nga iginsaysay ha Biblia may kalabutan ha espisipiko nga mga tawo ngan mga petsa. (1 Hadi 14:25; Isaias 36:1; Lukas 3:1, 2) Ngan bisan kon an kadaan nga mga historyador haros sobra nga pinabubug-atan an mga kadaugan han ira mga magmarando ngan igintatago an ira mga kapirdihan ngan mga sayop, an mga parasurat han Biblia prangka ngan tangkod—bisan mahitungod han ira kalugaringon seryoso nga mga sala.—Numeros 20:7-13; 2 Samuel 12:7-14; 24:10.

USA NGA LIBRO HAN TAGNA

16. Ano an pinaka marig-on nga ebidensia nga an Biblia inspirado han Dios?

¹⁶ An natuman nga tagna naghahatag hin makakombinse nga ebidensia nga an Biblia inspirado han Dios. An Biblia nagsusulud  hin damu nga mga tagna nga detalyado nga natuman. Matin-aw, an mga tawo la diri makakahimo hini. Ano, kon sugad, an aada ha luyo hini nga mga tagna? An Biblia mismo nasiring nga: “an tagna ha bisan san-o waray pa gud igpahayag pinaagi han kaburut-on han tawo, kondi an mga tawo nagyakan tikang ha Dios samtang ginmamandoan hira han baraan nga espiritu,” o aktibo nga puwersa han Dios. (2 Pedro 1:21) Tagda an pipira nga mga ehemplo.

17. Ano nga mga tagna an nagtagna han kapukan han Babilonya, ngan paonan-o ini natuman?

¹⁷ An kapukan han Babilonya. Igintagna ni Isaias ngan Jeremias an kapukan han Babilonya pinaagi han mga Medes ngan mga Persiahanon. Makatirigamnan, an tagna ni Isaias mahitungod hini nga hitabu iginsurat mga 200 ka tuig antes malupig an Babilonya! An masunod nga mga bahin han tagna dokumentado hin maopay han kasaysayan: an paghubas han Salog Euprates pinaagi ha pagpaliko han mga tubig ngadto ha hinimo nga danaw (Isaias 44:27; Jeremias 50:38); an kawaray kasigurohan han mga bantay ha mga ganghaan ha salog han Babilonya (Isaias 45:1); ngan an pagsakop han usa nga magmarando nga ginngaranan nga hi Ciro.—Isaias 44:28.

18. Paonan-o natuman an tagna ha Biblia ha pagbangon ngan kapukan han “hadi han Gresya”?

¹⁸ An pagbangon ngan kapukan han “hadi han Gresya.” Ha usa nga bisyon, hinkit-an ni Daniel nga hinampak han lalaki nga kanding an lalaki nga karnero, nga ginbabari an duha nga sungay hito. Ngan nabari an dagku nga sungay han kanding, ngan inulput an upat nga sungay ha lugar hito. (Daniel 8:1-8) Iginsaysay ito kan Daniel: “An lalaki nga karnero nga imo hinkit-an nga duha an sungay amo an hadi han Media ngan Persia. Ngan an barahiboon nga lalaki nga kanding amo an hadi han Gresya; ngan mahitungod han daku nga sungay ha ginsungatan hito, amo ito an siyahan nga hadi. Ngan an usa nga nabari, nga upat an inulput dida hito, upat nga ginhadian an matindog tikang ha iya nasud, kondi diri pinaagi han iya gahum.” (Daniel 8:20-22) Sumala hini nga tagna, mga duha ka siglo an naglabay, ginbungkag ni Alejandro nga Daku “nga hadi han Gresya,” an duha-an-sungay nga Imperyo han Medo-Persia. Namatay hi Alejandro han 323 A.K.P. ngan ha kataposan sinaliwnan han iya upat nga mga heneral. Kondi,  waray usa hinin sumunod nga mga ginhadian an nakatupong ha gahum han imperyo ni Alejandro.

19. Ano nga mga tagna an natuman kan Jesu-Kristo?

¹⁹ An kinabuhi ni Jesu-Kristo. An Hebreo nga Kasuratan nagsusulud han damu nga mga tagna nga natuman ha katawo, ministeryo, kamatayon, ngan pagkabanhaw ni Jesus. Pananglitan, sobra 700 ka tuig antes pa, hi Mika nagtagna nga an Mesias, o Kristo, matatawo ha Bethlehem. (Mika 5:2; Lukas 2:4-7) An kadungandungan ni Mika nga hi Isaias nagtagna nga papatayon ngan luluraan an Mesias. (Isaias 50:6; Mateo 26:67) Lima ka gatus ka tuig antes pa, hi Sakarias nagtagna nga an Mesias igtutubyan para ha 30 ka bug-os nga salapi. (Sakarias 11:12; Mateo 26:15) Sobra usa ka yukot ka tuig antes pa, igintagna ni David an mga kahimtang may kalabutan han kamatayon ni Jesus nga Mesias. (Salmo 22:7, 8, 18; Mateo 27:35, 39-43) Ngan mga lima ka siglo una pa, an tagna ni Daniel nagpahayag kon san-o maulpot an Mesias sugad man han kahilawig han iya ministeryo ngan han panahon han iya kamatayon.  (Daniel 9:24-27) Mga ehemplo la ini han mga tagna nga natuman kan Jesu-Kristo. Makikita mo nga may balus an pagbasa hin dugang pa mahitungod ha iya ha urhi.

20. An husto nga rekord han Biblia han natuman nga tagna sadang maghatag ha aton hin ano nga pagsarig?

²⁰ Damu han iba maiha na nga mga tagna ha Biblia an natuman na. ‘Kondi,’ bangin magpakiana ka, ‘paonan-o nakakaapekto ini ha akon kinabuhi?’ Bueno, kon an usa nagsumat ha imo han kamatuoran ha damu ka mga tuig, magruruhaduha ka ba dayon ha iya kon nagsiring hiya hin usa ka butang nga bag-o? Diri! An Dios nagsusumat han kamatuoran ha bug-os nga Biblia. Diri ba ini sadang magparig-on han imo pagsarig ha iginsasaad han Biblia, sugad han mga tagna hito mahitungod han tiarabut tunan-on nga paraiso? Tinuod, magkakaada kita han pariho nga pagsarig ni Pablo, usa han siyahan-siglo nga mga disipulo ni Jesus, nga nagsurat nga ‘an Dios diri nakakagbuwa.’ (Tito 1:2) Dugang pa, kon binabasa naton an Kasuratan ngan ginbubuhat an sagdon hito, ipinapakita naton an kinaadman nga diri madadangat han mga tawo ha ira kalugaringon, kay an Biblia amo an libro nga nagpapahayag han kahibaro han Dios nga nagtutugway ngadto ha kinabuhi nga waray kataposan.

“MAGHINGYAP KAMO” HAN KAHIBARO HAN DIOS

21. Ano an sadang mo pagbuhaton kon an pipira nga mga butang nga imo hinbabaroan tikang ha Biblia baga in makuri hisabtan?

²¹ Samtang nag-aaram ka ha Biblia, sigurado nga hibabaroan mo an mga butang nga kaiba tikang ha igintutdo ha imo han naglabay. Bangin hisabtan mo pa ngani nga an iba han imo minahal relihiyoso nga mga kustomre diri nakakalipay ha Dios. Hibabaroan mo nga an Dios mayada mga suruklan han husto ngan sayop nga hurohitaas kay han hadton komon hinin matinuguton nga kalibotan. Bangin baga in makuri ini ha siyahan. Kondi magin mapailubon! Usisaha hin maopay an Kasuratan basi hisabtan an kahibaro han Dios. Karawata an posibilidad nga an sagdon han Biblia mahimo magkinahanglan hin pagbag-o ha imo panhunahuna ngan mga buhat.

22. Kay ano nga nag-aaram ka ha Biblia, ngan paonan-o mo mabubuligan an iba nga hisabtan ini?

²² An imo sinsero nga mga sangkay ngan mga paryente bangin  kumontra ha imo pag-aram ha Biblia, kondi hi Jesus nagsiring: “Busa, an kada usa, nga nagtutug-an nga kahiusa ko ha atubangan han mga tawo, akon igtutug-an man nga kahiusa ako niya ha atubangan han akon Amay nga aadto ha mga langit; kondi bisan hin-o nga maglirong ha akon ha atubangan han mga tawo, akon iglilirong man hiya ha atubangan han akon Amay nga aadto ha mga langit.” (Mateo 10:32, 33) An iba bangin nahahadluk nga mahiuupod ka ha usa nga kulto o magin usa ka panatiko. Kondi, ha pagkamatuod, nangangalimbasug ka la ha pagkaada husto nga kahibaro mahitungod han Dios ngan ha iya kamatuoran. (1 Timoteo 2:3, 4) Basi mabuligan an iba nga hisabtan ini, magin makatadonganon, diri nakikiglantugi, kon nagsusumat ka ha ira mahitungod han imo hinbabaroan. (Filipos 4:5) Hinumdumi nga damu an “nakakabig ha waray pulong” kon nakikita nira an ebidensia han kahibaro ha Biblia nga tinuod nga naghahatag hin mga kapulsanan ha mga tawo.—1 Pedro 3:1, 2.

23. Paonan-o ka “maghihingyap” para ha kahibaro han Dios?

²³ An Biblia nagsasagda ha aton: “Sugad han bag-o nga nagkatatawo nga mga minasus-an, maghingyap kamo han waray limbong nga gatas para ha pulong.” (1 Pedro 2:2) An usa nga minasus-an nadepende ha kahimsug tikang ha iya iroy ngan nangangalimbasog gud nga makarawat iton nga panginahanglan. Sugad man, nadepende kita ha kahibaro tikang ha Dios. “Maghingyap kamo” han iya Pulong pinaagi ha pagpadayon ha iyo pag-aram. Tinuod, himoa nga iyo tumong an pagbasa han Biblia adlaw-adlaw. (Salmo 1:1-3) Magdadara ini ha iyo hin hura nga mga bendisyon, kay an Salmo 19:11 nasiring mahitungod han mga balaud han Dios: “Ha pagtuman hito mayada daku nga balos.”

[Footnote]

SARIHI AN IMO KAHIBARO

Ha ano nga mga paagi nga an Biblia diri pariho han iba nga libro?

Kay ano nga makakasarig ka ha Biblia?

Ano an nagpapamatuod ha imo nga an Biblia inspirado nga Pulong han Dios?

[Mga Pakiana]

[Kahon ha pahina 14]

MAGIN PAMILYAR HA IMO BIBLIA

Diri makuri an magin pamilyar ha Biblia. Gamita an listahan han mga sulud hito basi hibaroan an pagkasunodsunod ngan an lugar han mga libro han Biblia.

An mga libro han Biblia mayada mga kapitulo ngan mga bersikulo para han masayon nga reperensiya. An mga dibisyon han kapitulo igindugang durante han ika-13 ka siglo, ngan an usa nga paraimprinta nga Franses han ika-16 ka siglo amo an nagbahin han Griego nga Kasuratan ngadto ha mga bersikulo yana. An siyahan kompleto nga Biblia nga mayada mga numero han kapitulo ngan bersikulo amo an Franses nga edisyon, nga iginpublikar han 1553.

Kon gin-uunabi an mga kasuratan hini nga libro, an siyahan nga numero nagpapasabot han kapitulo, ngan an masunod nagpapasabot han bersikulo. Pananglitan, an gin-unabi nga “Proberbios 2:5” nangangahulogan han libro nga Proberbios, kapitulo 2, bersikulo 5. Pinaagi ha pagbiling ha gin-unabi nga mga kasuratan, makikita mo dayon nga masayon an pagbiling han mga teksto han Biblia.

An gimaopayi nga paagi nga magin pamilyar ha Biblia amo an pagbasa hito adlaw-adlaw. Ha siyahan, bangin makuri ini. Kondi kon basahon mo an tulo tubtub ha lima nga mga kapitulo ha usa ka adlaw, depende ha kahilawig hito, matatapos mo an pagbasa han bug-os nga Biblia ha usa ka tuig. Kay ano nga diri tikangan ito yana nga adlaw.

[Kahon ha pahina 19]

AN BIBLIA—USA KA NAIIBA NGA LIBRO

• An Biblia “inspirado han Dios.” (2 Timoteo 3:16) Bisan kon mga tawo an nagsurat han mga pulong, gintugwayan han Dios an ira mga hunahuna, salit an Biblia tinuod nga “pulong han Dios.”—1 Tesalonika 2:13.

• An Biblia iginsurat ha sulud hin sobra 16 ka siglo, han 40 nga mga parasurat tikang ha magkalainlain nga mga eksperiensia. Kondi, an bug-os nga Biblia nagkakauroyon tikang ha tinikangan tubtub ha kataposan.

• An Biblia naglampos ha labaw nga lantugi kay ha bisan ano iba nga libro. Durante han Edad Media, ginsunog an mga tawo ha kahoy tungod la ha pagtag-iya hin usa nga kopya han Kasuratan.

• An Biblia amo an siyahan pinaka mabinta nga libro ha kalibotan. Iginhuhubad ito, ha bug-os o ha bahin, ha sobra 2,000 nga mga yinaknan. Yinukot ka milyon nga mga kopya an iniimprinta, ngan waray lugar ha tuna nga diri hiaagian an usa nga kopya.

• An gidadaani nga bahin han Biblia iginsurat han ika-16 ka siglo A.K.P. Antes ini han pag-ulput han Hindu nga Rig-Veda (mga 1300 A.K.P.), o han Budhista nga “Canon on the Three Baskets.” (ikalima ka siglo A.K.P.), o han Islamiko nga Koran (ikapito ka siglo K.P.), sugad man han Shinto nga Nihongi (720 K.P.).

 [Bug-os-pahina nga piktyur ha pahina 20]