Kapitulo 9

Ano an Nahitatabu ha Aton Nagkamatay nga mga Hinigugma?

1. Mationan-o an inaabat han mga tawo kon namamatay an usa nga hinigugma?

 “NAG-AANTOS an usa kon namamatayan hin usa nga hinigugma tungod kay an kamatayon nagtutugway ha kawaray-kapulsanan nga diri gud masabtan.” Iton an ginsiring han usa nga anak nga lalaki han namatay an iya amay ngan waray pag-iha an iya iroy. An iya kasakit ngan kawad-i nakahimo ha iya nga umabat nga hiya “nadadaug han emosyon.” Bangin nag-aantos ka ha pariho nga paagi. Bangin nahipapausa ka kon hain an imo mga hinigugma ngan kon makikita mo ba hira utro.

2. Ano iton nakakasamok nga mga pakiana an nabangon mahitungod han kamatayon?

² An iba nga nabibido nga mga ginikanan ginsumatan, “An Dios an nagpapahanabu han kamatayon han gimaopayi nga mga tawo basi makaupod hira niya ha langit.” Totoo gud ba ito? An aton ba namatay nga mga hinigugma nagpakadto ha lugar han mga espiritu? Iton ba an tinatawag han iba nga Nirvana, nga iginsasaysay sugad nga malipayon nga kahimtang nga waray kasakit ngan hingyap? Adto ba nga aton hinigugma nasulud ha purtahan han diri-mamaratyon nga kinabuhi ha paraiso? O sugad han gin-aangkon han iba, an kamatayon ba amo an kahulog ngada ha waray kataposan nga pagsakit ha mga nakakasala ha Dios? Mayada ba mahihimo an mga patay ha aton kinabuhi? Basi makarawat an maminatud-on nga mga baton ha sugad nga mga pakiana, kinahanglan konsultahon naton an Pulong han Dios, an Biblia. 

ANO AN “ESPIRITU” HA MGA TAWO?

3. Ano an opinyon ni Socrates ngan Plato mahitungod han patay, ngan paonan-o nakakaapekto ini ha mga tawo yana nga adlaw?

³ An kadaan Griego nga mga pilosopo hi Socrates ngan Plato natoo nga mayada usa nga kinaiya nga diri-namamatay ha sulud han lalaki ngan babaye—usa nga kalag nga padayon nga nabubuhi ngan diri gud namamatay. Ha bug-os nga tuna, minilyon nga mga tawo an natoo hini yana nga adlaw. Ini nga pagtoo agsub nga nagigin hinungdan han daku nga kahadluk ha mga patay ngan mabaraka ha ira kaopayan. Kaiba gud an igintututdo ha aton han Biblia mahitungod han mga patay.

4. (a) Ano an iginsusumat ha aton han Genesis mahitungod han kalag? (b) Ano an iginbutang han Dios kan Adan basi mabuhi hiya?

⁴ Ha paghisgut han kahimtang han patay, kinahanglan hinumduman naton nga an aton orihinal nga amay, hi Adan, waray kalag. Hiya an kalag. Ha makatarag-ob nga buhat han paglarang, ginporma han Dios an tawo—an kalag—tikang ha importante nga mga elemento han tuna ngan ginhuyop ha iya an “gininhawa han kinabuhi.” An Genesis 2:7 nagsusumat ha aton: “Hi Jehova nga Dios nagporma han tawo tikang ha tapotapo han tuna ngan ginhuyop ha iya irong an gininhawa han kinabuhi, ngan an tawo nagin buhi nga kalag.” An kinabuhi ni Adan ginsustinihan pinaagi han gininhawa. Kondi, labaw pa han paghuyop hin hangin ha mga bagà han tawo an nahiupod han iginbutang han Dios an gininhawa han kinabuhi ngada kan Adan. An Biblia nag-uunabi mahitungod han “puwersa han kinabuhi” nga aktibo ha tunan-on buhi nga mga linarang.—Genesis 7:22.

5, 6. (a) Ano “an puwersa han kinabuhi”? (b) Ano an nahitatabu kon an “espiritu” nga gin-unabi ha Salmo 146:4 nahunong na ha paghatag-kinabuhi ha lawas?

⁵ Ano “an puwersa han kinabuhi”? Amo ito an importante nga idlap han kinabuhi nga iginbutang han Dios ha waray-kinabuhi nga lawas ni Adan. Ngan ini nga puwersa ginsustinihan han pagginhawa. Kondi ano an “espiritu” nga gin-unabi ha Salmo 146:4? Iton nga bersikulo nasiring mahitungod han usa nga namamatay: “An iya espiritu nabaya, nabalik hiya ngadto ha iya tuna; hiton nga adlaw an iya mga hunahuna nawawara.” Han ginamit han mga parasurat han Biblia an pulong nga “espiritu” hini nga paagi, waray ha iya hunahuna an usa nga kalag nga nabulag ha lawas nga padayon nga nabubuhi katapos nga namatay an lawas. 

⁶ An “espiritu” nga nabaya tikang ha mga tawo ha kamatayon amo an puwersa han kinabuhi nga nagtitikang ha aton Maglalarang. (Salmo 36:9; Buhat 17:28) Ini nga puwersa han kinabuhi waray han anoman nga mga kinaiya han linarang nga gintatagan kinabuhi hito, sugad la nga waray dida ha elektrisidad an mga abilidad han kasangkapan nga ginpapaandar hito. Kon an usa namatay, an espiritu (puwersa han kinabuhi) nahunong ha paghatag-kinabuhi ha mga selyula han lawas, sugad la han sugâ nga namamatay kon ginpaparong an elektrisidad. Kon an puwersa han kinabuhi nahunong na ha pagsustini han lawas han tawo, an tawo—an kalag—namamatay.—Salmo 104:29; Eklesiastes 12:1, 7.

“HA TAPOTAPO IKAW HIUULI”

7. Ano an mahitatabu kan Adan kon iya lalapason an Dios?

⁷ Matin-aw nga iginsaysay ni Jehova kon ano an magigin kahulogan han kamatayon para han makasasala nga hi Adan. An Dios nagsiring: “Ha balhas han imo bayhon makaon ka hin tinapay tubtub ha paghiuli mo ha tuna, kay tikang ka dida. Kay tapotapo ka ngan ha tapotapo ikaw hiuuli.” (Genesis 3:19) Diin hiuuli hi Adan? Ha tuna, ha tapotapo nga tikang hito ginlarang hiya. Ha kamatayon hi Adan diri na maeksister!

8. Sugad nga mga kalag, ha ano nga paagi nga an mga tawo diri nalabaw ha mga hayop?

⁸ Mahitungod hini, an kamatayon han tawo waray kaibahan tikang ha kamatayon han mga hayop. Hira liwat mga kalag, ngan mayada pariho nga espiritu, o puwersa han kinabuhi, an nagpapagios ha ira. (Genesis 1:24) Ha Eklesiastes 3:19, 20, an maaramon nga tawo nga hi Salomon nagsusumat ha aton: “Sugad nga an usa napatay, amo man an usa napatay; ngan hira ngatanan mayada usa nga espiritu, salit [ha kamatayon] an tawo diri nalabaw ha mga mananap . . . Hira ngatanan tikang ha tapotapo, ngan hira ngatanan nabalik ha tapotapo.” An tawo nalabaw ha mga mananap kay ginlarang hiya ha ladawan han Dios, nga nagpapakita han mga kalidad ni Jehova. (Genesis 1:26, 27) Kondi, ha kamatayon an mga tawo ngan mga hayop pariho nabalik ha tapotapo.

9. Ano an kahimtang han mga patay, ngan diin hira nakadto?

⁹ Hi Salomon padayon nga nagsaysay kon ano an kahulogan han kamatayon, nasiring: “An mga buhi maaram nga hira mapatay;  kondi an mga patay, diri maaram han bisan ano.” Oo, an mga patay diri gud maaram han bisan ano. Tungod hini, hi Salomon nagsagda: “An ngatanan nga hiagian han imo kamot nga pagbuhaton, buhata ini ha imo kusog, kay waray buruhaton o paghunahuna o hibaro o kinaadman ha Sheol, an lugar nga imo kakadtoan.” (Eklesiastes 9:5, 10) Diin nakadto an mga patay? Ngadto ha Sheol (Hebreo, sheʼohlʹ), an komon nga lubnganan han katawohan. An aton nagkamatay nga mga hinigugma diri maaram han bisan ano. Diri hira nag-aantos, ngan waray hira mahihimo ha aton ha bisan ano nga paagi.

10. Kay ano nga makakasiring kita nga an kamatayon diri amo an kataposan?

¹⁰ Kinahanglan ba nga kita ngatanan ngan an aton mga hinigugma mabuhi ha pipira la ka mga tuig ngan katapos diri na maeksister ha kadayonan? Diri iton an ginsisiring han Biblia. Ha panahon han pagrebelde ni Adan, gintikangan dayon ni Jehova nga Dios an mga kahikayan nga mabaliskad an maraut nga mga resulta han pakasala han tawo. An kamatayon diri bahin han katuyoan han Dios para ha katawohan. (Esekiel 33:11; 2 Pedro 3:9) Salit, an kamatayon diri amo an kataposan para ha aton o para han aton mga hinigugma.

“PINAHUWAY”

11. Paonan-o iginsaysay ni Jesus an kahimtang han iya patay nga sangkay nga hi Lasaro?

¹¹ Katuyoan ni Jehova nga talwason kita ngan an aton nagkamatay nga mga hinigugma tikang ha Adaniko nga kamatayon. Salit, an Pulong han Dios naghihisgut mahitungod han mga patay sugad nga nakaturog. Pananglitan, han paghibaro nga an iya sangkay nga hi Lasaro namatay, hi Jesu-Kristo nagsumat ha Iya mga disipulo: “Hi Lasaro nga aton sangkay pinahuway, kondi makadto ako ha pagpukaw ha iya tikang ha pagkaturog.” Tungod kay waray dayon hisabti han mga disipulo an kahulogan hini nga mga pulong, hi Jesus nagsiring hin matin-aw: “Hi Lasaro namatay.” (Juan 11:11, 14) Ngan hi Jesus nagpakadto ha bungto ha Betania, nga didto nabibido gud an kabugtoan nga kababayin-an ni Lasaro nga hi Marta ngan Maria tungod han kamatay han ira bugto nga lalaki. Han ginsumatan ni Jesus hi Marta: “An imo bugto mabangon,” nagpahayag hiya han iya pagtoo ha katuyoan  han Dios ha pagbaliskad han mga epekto han kamatayon ha tawhanon nga pamilya. Hiya nagsiring: “Maaram ako nga hiya mabangon ha pagkabanhaw ha kataposan nga adlaw.”—Juan 11:23, 24.

12. Ano an paglaom han namatayan nga hi Marta mahitungod han mga patay?

¹² Hi Marta waray magpahayag mahitungod han diri-namamatay nga kalag nga buhi ha bisan diin katapos han kamatayon. Diri hiya natoo nga hi Lasaro nakadto na ha espiritu nga lugar basi magpadayon ha iya pag-eksister. Hi Marta may pagtoo ha urosahon nga paglaom han pagkabanhaw tikang ha mga patay. Hinsabtan niya, nga diri an diri-namamatay nga kalag an nabaya tikang ha lawas ni Lasaro, kondi nga an iya patay nga bugto diri na naeksister. An remedyo amo an pagkabanhaw han iya bugto.

13. Ano an hatag-han-Dios nga gahum ni Jesus, ngan paonan-o niya ipinakita ini nga gahum?

¹³ Hi Jesu-Kristo amo an usa nga gintagan ni Jehova nga Dios hin gahum ha paglukat ha katawohan. (Hosea 13:14) Salit, ha pagbaton ha pahayag ni Marta, hi Jesus nagsiring: “Ako an pagkabanhaw ngan an kinabuhi. Hiya nga nagbubuhat hin pagtoo ha akon, bisan kon hiya mamatay, hiya mabubuhi.” (Juan 11:25) Ipinakita ni Jesus an iya hatag-han-Dios nga gahum hini nga butang han kinadto hiya ha lubnganan ni Lasaro, nga patay na hin upat ka adlaw, ngan iginbalik hiya ha kinabuhi. (Juan 11:38-44) Hunahunaa la an kalipay hadton nakakita hini nga pagbanhaw o han iba nga ginbuhat ni Jesu-Kristo!—Markos 5:35-42; Lukas 7:12-16.

14. Kay ano nga an pagkabanhaw ngan an ideya han diri-namamatay nga kalag diri magkauyon?

¹⁴ Hunong hin usa ka dali ha paghunahuna hini: Waray usa nga kinahanglan banhawon, o ibalik ha kinabuhi, kon mayada diri-namamatay nga kalag diri namamatay ha kamatayon. Ha pagkamatuod, diri kalooy an pagbanhaw ha usa pariho kan Lasaro nga balikon pa an diri-hingpit nga kinabuhi ha tuna kon nakarawat na niya an urosahon langitnon nga balos. Ha tinuod, an Biblia diri gud nagamit han ekspresyon nga “diri-namamatay nga kalag.” Lugod, an Kasuratan nasiring nga namamatay an nakakasala tawhanon nga kalag. (Esekiel 18:4, 20) Salit gin-uunabi  han Biblia an tagana han pagkabanhaw sugad nga totoo nga remedyo han kamatayon.

“AN NGATANAN NGA AADTO HA MGA LUBNGANAN”

15. (a) Ano an kahulogan han termino nga “pagkabanhaw”? (b) Kay ano nga an pagkabanhaw han mga indibiduwal diri problema para kan Jehova nga Dios?

¹⁵ An pulong nga gingamit han mga disipulo ni Jesus para han “pagkabanhaw” literal nga nangangahulogan “pagbangon” o “pagtindog.” Pagbangon ini tikang ha waray-kinabuhi nga kahimtang ha kamatayon—siring pa, usa nga pagtindog ha gawas han komon nga lubnganan han katawohan. Masayon banhawon ni Jehova nga Dios an usa nga tawo. Kay ano? Tungod kay hi Jehova an Tinikangan han kinabuhi. Yana nga adlaw, an mga tawo nakakagrekord han mga tingog ngan mga ladawan han kalalakin-an ngan kababayin-an ha videotape ngan makikita o hibabatian  ini nga mga rekord katapos nga namatay an mga indibiduwal. Sigurado, liwat, an aton Makagagahum-ha-ngatanan nga Maglalarang makakagrekord han mga detalye han bisan hin-o nga indibiduwal ngan babanhawon an pariho nga persona, gintatagan hiya hin bag-o nga lawas.

16. (a) Ano an iginsaad ni Jesus mahitungod han ngatanan nga aadto ha nga mga lubnganan? (b) Ano an magsisiguro han pagkabanhaw han usa ka tawo?

¹⁶ Hi Jesus-Kristo nagsiring: “An oras nagtitiarabot nga an ngatanan nga aadto ha mga lubnganan makakabati han iya [Jesus] tingog ngan mangogowa, adton nagbuhat hin maopay ngadto ha pagkabanhaw ha kinabuhi, adton nagbuhat hin maraut ngadto ha pagkabanhaw ha paghukom.” (Juan 5:28, 29) An ngatanan nga aadto ha panumduman ni Jehova babanhawon ngan tututdoan ha iya mga paagi. Para hadton nagbubuhat uyon han kahibaro han Dios, ini magigin pagkabanhaw ha kinabuhi. Kondi, magigin pagkabanhaw ito ha sirot nga paghukom para hadton nagdudumiri han mga katutdoan ngan pagmando han Dios.

17. Hin-o an babanhawon?

¹⁷ Natural la, adton nagpapadayon ha matadong nga kurso sugad nga mga surogoon ni Jehova babanhawon. Ha pagkamatuod, an paglaom ha pagkabanhaw nagpaparig-on ha damu ha pag-atubang ha kamatayon, bisan ha mga kahimtang han madarahog nga pagtimaraut. Maaram hira nga mahimo hira ibalik han Dios ha kinabuhi. (Mateo 10:28) Kondi minilyon nga mga tawo nga nagkamatay an waray makapakita kon hira ba nasunod ha matadong nga mga suruklan han Dios. Hira liwat babanhawon. Nasarig ha katuyoan ni Jehova mahitungod hini, hi apostol Pablo nagsiring: “Mayada ako paglaom ha Dios . . . nga mayada pagkabanhaw han magtadong ngan diri-magtadong.”—Buhat 24:15.

18. (a) Nakarawat ni apostol Juan an ano nga bisyon han pagkabanhaw? (b) Ano an bubungkagon ha “linaw nga kalayo,” ngan ano an ginsisimbolohan hini nga “linaw”?

¹⁸ Nakarawat ni apostol Juan an makaruruyag nga bisyon han mga binanhaw nga natindog ha atubangan han trono han Dios. Ngan hi Juan nagsurat: “Iginhatag han dagat adton mga patay dida hito, ngan iginhatag han kamatayon ngan han Hades adton mga patay dida hito, ngan ginhukman an tagsatagsa ha ira sumala han ira mga buhat. Ngan an kamatayon ngan an Hades  iginlabog ngadto ha linaw nga kalayo. Ini nangangahulogan han ikaduha nga kamatayon, an linaw nga kalayo.” (Pahayag 20:12-14) Hunahunaa la iton! An ngatanan nga mga patay nga aada ha panumduman han Dios mayada paglaom nga makagawas tikang ha Hades (Griego, haiʹdes), o Sheol, an komon nga lubnganan han katawohan. (Salmo 16:10; Buhat 2:31) Magkakaada hira higayon nga ipakita pinaagi han ira mga buhat kon hira ba mag-aalagad ha Dios. Ngan an “kamatayon ngan an Hades” iglalabog ngadto ha tinatawag nga “linaw nga kalayo,” nga nagsisimbolo han bug-os nga kabungkagan, sugad han termino nga “Gehenna.” (Lukas 12:5) An komon nga lubnganan han katawohan mismo mawawaray na sulud ngan diri na maeksister kon an pagkabanhaw makompleto na. Makaliaw gud an paghibaro tikang ha Biblia nga an Dios diri nagpapasakit ha bisan hin-o!—Jeremias 7:30, 31.

PAGKABANHAW NGAIN?

19. Kay ano nga an pipira han katawohan babanhawon ngadto ha langit, ngan ano nga klase hin lawas an ihahatag ha ira han Dios?

¹⁹ Limitado la an ihap han kalalakin-an ngan kababayin-an nga babanhawon ngadto ha kinabuhi ha langit. Sugad nga mga hadi ngan mga saserdote upod ni Jesus, makikiambit hira ha pagwara han ngatanan nga mga epekto han kamatayon nga napanunod han katawohan tikang ha siyahan nga tawo, hi Adan. (Roma 5:12; Pahayag 5:9, 10) Pira an dadad-on han Dios ngadto ha langit basi magmando upod ni Kristo? Sumala han Biblia, 144,000 la. (Pahayag 7:4; 14:1) Tatagan ni Jehova an kada usa hini nga mga binanhaw hin usa ka espiritu nga lawas basi hira mabuhi ha langit.—1 Korinto 15:35, 38, 42-45; 1 Pedro 3:18.

20. Ano an maieksperiensiahan han masunuron nga katawohan, upod na an mga binanhaw?

²⁰ An kadam-an hadton nagkamatay babanhawon ngadto ha paraiso nga tuna. (Salmo 37:11, 29; Mateo 6:10) An usa nga hinungdan han pagbanhaw hin pipira ngadto ha langit amo an pagkompleto han katuyoan han Dios para ha tuna. Mainuswagon nga ibabalik ni Jesu-Kristo ngan han 144,000 ha langit an masinugtanon nga katawohan ha kahingpitan nga ginwara han aton orihinal nga mga ginikanan. Mag-uupod ini han mga binanhaw, sugad han ipinakita ni Jesus han sumatan niya an tikamatay nga  tawo nga iginraysang sunod ha iya: “Makakaupod ko ikaw ha Paraiso.”—Lukas 23:42, 43.

21. Sumala kan propeta Isaias ngan apostol Juan, ano an mahitatabu ha kamatayon?

²¹ Ha Paraiso nga tuna, wawad-on an kamatayon, nga amo an hinungdan yana nga adlaw han sugad nga kawaray-kapulsanan. (Roma 8:19-21) Hi propeta Isaias nagpahayag nga hi Jehova nga Dios “maglalamoy han kamatayon ha kadayonan.” (Isaias 25:8) Hi apostol Juan tinagan hin bisyon han panahon kon an masinugtanon nga katawohan makakaeksperiensia na han kagawasan tikang ha kasakit ngan kamatayon. Oo, “an Dios mismo maupod ha ira. Ngan papahiron niya an ngatanan nga luha tikang ha ira mga mata, ngan mawawaray na kamatayon, bisan kabidoan bisan pagtangis bisan kasakit pa gud. An siyahan nga mga butang nag-agi na.”—Pahayag 21:1-4.

22. Paonan-o an kahibaro ha pagkabanhaw nakakaapekto ha imo?

²² An matin-aw nga mga katutdoan han Biblia nagkukuha han kasamok mahitungod han kon ano an nahitatabu ha mga patay. An Kasuratan matin-aw nga nasiring nga an kamatayon amo “an kataposan nga kaaway” nga bubungkagon. (1 Korinto 15:26) Pagkadaku nga karig-on ngan pagliaw an makakarawat naton tikang ha kahibaro ha paglaom ha pagkabanhaw! Ngan magmamalipayon gud kita nga an aton nagkamatay nga mga hinigugma ha panumduman han Dios magmamata tikang ha pagkaturog ha kamatayon basi magpahimulos han ngatanan magopay nga mga butang nga iya igin-aandam para hadton nahigugma ha iya! (Salmo 145:16) An sugad nga mga bendisyon tutumanon pinaagi han Ginhadian han Dios. Kondi san-o magtitikang an pagmando hito? Kitaon naton.

SARIHI AN IMO KAHIBARO

Ano an espiritu ha mga tawo?

Paonan-o mo isasaysay an kahimtang han mga patay?

Hin-o an babanhawon?

[Mga Pakiana]

[Piktyur ha pahina 85]

Sugad la han pagtawag ni Jesus kan Lasaro tikang ha lubnganan, minilyon nga mga tawo an babanhawon

 [Piktyur ha pahina 86]

Magkakaada kalipay kon ‘lamuyon na han Dios an kamatayon ha kadayonan’