Kan Kanay Awtoridad an Sadang Mo Kilalahon?
Kapitulo 14
Kan Kanay Awtoridad an Sadang Mo Kilalahon?
1, 2. Nakakadaot ba an ngatanan nga klase han awtoridad? Isaysay.
AN “AWTORIDAD” usa ka pulong nga diri makaruruyag ha damu nga mga tawo. Hinsasabtan ini, kay an awtoridad agsub nga gin-aabuso—ha trabaho, ha pamilya, ngan han mga gobyerno. Maminatud-on nga nasiring an Biblia: “An tawo nagmamando ha tawo ha iya ikakadaut.” (Eklesiastes 8:9) Oo, damu an nagmamando ha iba pinaagi ha pagbuhat hin mabangis ngan nag-aalagad ha kalugaringon nga paagi.
2 Kondi diri an ngatanan nga awtoridad nakakadaut. Pananglitan, bangin sidngon nga an aton lawas mayada gahum ha aton. “Nagsusugo” ito ha aton nga guminhawa, kumaon, uminom, ngan kumaturog. Matalumpiguson ba ini? Diri. Para ha aton kapulsanan an pagsunod hini nga mga kinahanglanon. Bisan kon an pagpasakop ha mga panginahanglan han aton lawas bangin diri-kinaburut-on, mayada iba nga mga klase han awtoridad nga nagkikinahanglan han aton kinaburut-on nga pagpasakop. Tagda an pipira nga mga ehemplo.
AN SUPREMO NGA AWTORIDAD
3. Kay ano nga hi Jehova husto nga tinatawag nga “Soberano nga Ginoo”?
3 Sobra 300 ka beses ha Biblia, tinatawag hi Jehova nga “Soberano nga Ginoo.” An soberano usa nga nagtatag-iya hin supremo nga awtoridad. Ano an naghahatag kan Jehova han katungod ngada hini nga posisyon? An Pahayag 4:11 nabaton: “Takos ikaw, Jehova, nga amon Dios, ha pagkarawat han himaya ngan han dungog ngan han gahum, kay imo ginlarang an ngatanan nga mga butang, ngan tungod han imo kaburut-on nagkahihimo ngan pinanmuhat hira.”
4. Paonan-o ginpipili ni Jehova an pagpakita han iya awtoridad?
4 Sugad nga aton Maglalarang, hi Jehova mayada katungod ha pagpakita han iya awtoridad kon karuyag niya. Bangin baga in makaharadluk ini, labi na kon gintatagad naton nga an Dios “hura hin dinamiko nga kusog.” Tinatawag hiya nga “Dios nga Makagagahum-ha-ngatanan”—usa ka termino nga ha Hebreo nagpapasabot han ideya han gamhanan hinduro nga kusog. (Isaias 40:26; Genesis 17:1) Kondi, ipinapakita ni Jehova an iya kusog ha maopay nga paagi, kay an iya nalabaw nga kalidad amo an gugma.—1 Juan 4:16.
5. Kay ano nga diri makuri an pagpasakop ha awtoridad ni Jehova?
5 Bisan kon nagpahamangno hi Jehova nga sisirotan niya an diri-mabinasulon nga mga magburuhat hin sayop, kilala hiya ni Moises siyahan sugad nga “an matuod nga Dios, an matinumanon nga Dios, nga nagtitipig han kauyonan ngan han mahigugmaon-nga-kalooy hadton nahigugma ha iya ngan hadton nagtutuman han iya mga sugo.” (Deuteronomio 7:9) Hunahunaa la! An Supremo nga Awtoridad han uniberso diri nagpipirit ha aton nga mag-alagad ha iya. Lugod, nagpapahirani kita ha iya tungod han iya gugma. (Roma 2:4; 5:8) An pagpasakop ha awtoridad ni Jehova usa nga kalipay pa ngani, kay an iya mga balaud pirme nga para han aton bug-os nga kapulsanan.—Salmo 19:7, 8.
6. Paonan-o an isyu han awtoridad binmangon ha hardin ha Eden, ngan ano an resulta?
6 Iginsalikway han aton siyahan nga mga ginikanan an pagkasoberano han Dios. Karuyag nira nga magdesisyon para ha ira kalugaringon kon ano an maopay ngan kon ano an maraut. (Genesis 3:4-6) Sugad nga resulta, ginpaiwas hira tikang ha ira Paraiso nga panimalay. Katapos hito gintugotan ni Jehova an mga tawo nga maghimo hin mga paagi han awtoridad nga makakahimo ha ira nga mabuhi ha maopay, bisan kon diri-hingpit, nga sosiedad. Ano an pipira hini nga mga awtoridad, ngan tubtub diin ginlalaoman kita han Dios nga magpapasakop ha ira?
“AN HITAAS NGA MGA AWTORIDAD”
7. Hin-o “an hitaas nga mga awtoridad,” ngan paonan-o an ira posisyon may kalabutan ha awtoridad han Dios?
7 Hi apostol Pablo nagsurat: “An tagsa nga kalag magpasakop ha hitaas nga mga awtoridad, kay waray awtoridad gawas hadton igintugot han Dios.” Hin-o an “hitaas nga mga awtoridad”? Ipinapakita han mga pulong ni Pablo ha masunod nga mga bersikulo nga hira an mga awtoridad han gobyerno han tawo. (Roma 13:17; Tito 3:1) Waray magtikang kan Jehova ini nga mga gobyerno han tawo, kondi gintugotan han Dios ini nga mga pagmando nga umeksister. Salit hi Pablo nagsurat: “An naeksister nga mga awtoridad iginbutang han Dios ha ira relatibo nga posisyon.” Ano an iginpapasabot hini mahitungod han sugad tunan-on nga awtoridad? Nga sakop ito, o ubos, ha awtoridad han Dios. (Juan 19:10, 11) Salit, kon nagkakasumpaki an balaud han tawo ngan an balaud han Dios, an mga Kristiano kinahanglan giyahan han ira nabansay-ha-Biblia nga konsensia. Hira “kinahanglan sumugot ha Dios sugad nga magmarando imbes ha mga tawo.”—Buhat 5:29.
8. Paonan-o ka nagpapahimulos tikang ha hitaas nga mga awtoridad, ngan paonan-o mo maipapakita an imo pagpasakop ha ira?
8 Kondi, ha kadak-an nga panahon, an hitaas nga mga awtoridad nga mga gobyerno nagbubuhat sugad nga ‘ministro han Dios ha aton para han aton kaopayan.’ (Roma 13:4) Ha ano nga mga paagi? Bueno, hunahunaa an damu nga mga serbisyo nga iginhahatag han hitaas nga mga awtoridad, sugad han pagdul-ong han mga surat, panalipod han polis ngan ha sunog, kalimpyo, ngan edukasyon. “Salit kamo nagbabayad liwat hin mga buhis,” an iginsurat ni Pablo, “kay hira an publiko nga mga surogoon han Dios nga padayon nga nag-aalagad hini mismo nga katuyoan.” (Roma 13:6) Mahitungod han mga buhis o bisan ano legal nga obligasyon, sadang kita “gumawi nga tangkod.”—Hebreo 13:18.
9, 10. (a) Paonan-o an hitaas nga mga awtoridad naangay ha kahikayan han Dios? (b) Kay ano nga magigin sayop an pagkontra ha hitaas nga mga awtoridad?
9 Usahay, sayop nga ginagamit han hitaas nga mga awtoridad an ira gahum. Nawawara ba hini an aton responsabilidad ha pagpabilin nga nagpapasakop ha ira? Diri. Nakikita ni Jehova an maraut nga mga buhat hini nga mga awtoridad. (Proberbios 15:3) An iya pagtugot ha pagmando han tawo diri nangangahulogan nga iya ginbabalewaray an paralimbong hito; diri man hiya naglalaom nga pagbubuhaton naton ito. Tinuod, ha diri na mag-iiha “bubungkagon ngan tatapuson [han Dios] ini ngatanan nga mga ginhadian,” sasaliwnan ito han pagmando han iya kalugaringon matadong nga gobyerno. (Daniel 2:44) Kondi tubtob nga diri pa nahitatabu ini, an hitaas nga mga awtoridad nagagamit ha mapulsanon nga katuyoan.
10 Hi Pablo nagsaysay: “Hiya nga nakontra ha awtoridad natindog kontra han kahikayan han Dios.” (Roma 13:2) An hitaas nga mga awtoridad amo an “kahikayan” han Dios tungod kay gintitipigan hito an kahapsay, nga kon waray hito bangin magmando an kasamok ngan anarkiya. An pagkontra ha hitaas nga mga awtoridad magigin diri-kasuratanhon ngan waray-kapulsanan. Ha pag-ilustrar: Hunahunaa nga nag-agi ka hin operasyon ngan an mga tahi nakakapanalipod han samad. Bisan kon an mga tahi diri bahin han lawas, nag-aalagad ito hin usa nga katuyoan para ha limitado nga panahon. An pagkuha hito nga diri pa panahon mahimo makadaot. Sugad man, an mga awtoridad han gobyerno han tawo diri bahin han orihinal nga katuyoan han Dios. Kondi, tubtub nga an iya Ginhadian diri pa nagmamando ha tuna hin bug-os, an mga gobyerno han tawo nagtatarampo han sosiedad, nagbubuhat han buruhaton nga naangay ha kaburut-on han Dios yana nga panahon. Sadang kita kon sugad magpabilin nga nagpapasakop ha hitaas nga mga awtoridad, samtang inuuna naton an balaud ngan awtoridad han Dios.
AWTORIDAD HA PAMILYA
11. Paonan-o mo isasaysay an prinsipyo han pagkaulo?
11 An pamilya amo an importante nga bahin han tawhanon nga sosiedad. Dinhi hiaagian han bana ngan asawa an mapulsanon nga pakig-upod, ngan an kabataan mapapanalipdan ngan mababansay para ha pagkaadulto. (Proberbios 5:15-21; Efeso 6:1-4) An sugad hitaas nga kahikayan nagkikinahanglan nga maorganisa ha paagi nga nakakahimo han mga membro han pamilya nga magkinabuhi ha kamurayawan ngan pagkauroyon. An paagi han pagtuman ni Jehova hini amo an pinaagi han prinsipyo han pagkaulo, sumala hini nga mga pulong, ha 1 Korinto 11:3: “An ulo han tagsa nga lalaki amo an Kristo; ngan an ulo han babaye amo an lalaki; ngan an ulo han Kristo amo an Dios.”
12, 13. Hin-o an ulo han pamilya, ngan ano an hibabaroan tikang ha paagi ni Jesus ha pagpakita han pagkaulo?
12 An bana amo an ulo han pamilya. Kondi, mayada ulo nga labaw ha iya—hi Jesu-Kristo. Hi Pablo nagsurat: “Mga bana, padayon nga higugmaon niyo an iyo mga asawa, sugad la nga an Kristo naghigugma han kongregasyon ngan igintubyan an iya kalugaringon tungod hito.” (Efeso 5:25) Ipinapakita han bana an iya pagpasakop kan Kristo kon iya gintatrato an iya asawa sugad han pagtrato ni Jesus ha kongregasyon. (1 Juan 2:6) Daku nga awtoridad an iginhatag kan Jesus, kondi ipinapakita niya ito ha bug-os nga kahumok, gugma, ngan pagkamakatadonganon. (Mateo 20:25-28) Sugad nga tawo, waray gud abusoha ni Jesus an iya katungdanan han awtoridad. Hiya “maaghop ngan mapainubsanon ha kasingkasing,” ngan iya tinawag an iya mga sumuronod nga “mga sangkay” imbes nga “mga uripon.” “Tatagan ko kamo hin pagpahuway,” nagsaad hiya ha ira, ngan iton an iya ginbuhat.—Mateo 11:28, 29; Juan 15:15.
13 An susbaranan ni Jesus nagtututdo ha mga bana nga an Kristiano nga pagkaulo diri usa ka posisyon han mapintas nga pagmando. Lugod, han pagtahod ngan nagsasakripisyo-ha-kalugaringon nga gugma. Gawas hini an maraut nga pagtrato ha padis ha pisikal o ha pulong. (Efeso 4:29, 31, 32; 5:28, 29; Kolosas 3:19) Salit kon an Kristiano nga lalaki magtatrato hin maraut ha iya asawa, an iya iba magopay nga mga buhat mawawaray kapulsanan, ngan an iya mga pag-ampo mauulang.—1 Korinto 13:1-3; 1 Pedro 3:7.
14, 15. Paonan-o an kahibaro han Dios nabulig ha asawa nga magin mapinasakupon ha iya bana?
14 Kon ginsusubad han bana an susbaranan ni Kristo, masurusayon para han iya asawa an pagsunod ha mga pulong han Efeso 5:22, 23: “An mga asawa magpasakop ha ira mga bana sugad nga ha Ginoo, kay an bana amo an ulo han iya asawa sugad nga an Kristo amo an ulo liwat han kongregasyon.” Sugad la nga an bana nagpapasakop kan Kristo, an asawa kinahanglan nagpapasakop ha iya bana. Iginpapatin-aw liwat han Biblia nga an may kapas nga mga asawa takos han dungog ngan pagdayaw tungod han ira diosnon nga kinaadman ngan pagkamauyatom.—Proberbios 31:10-31.
15 Relatibo an pagpasakop han Kristiano nga asawa ha iya bana. Nangangahulogan ini nga an Dios imbes an tawo an kinahanglan sugton kon an pagpasakop ha usa nga kahimtang magreresulta ha pagtalapas ha balaud han Dios. Bisan pa hito, an marig-on nga pagtindog han asawa ha balaud han Dios sadang timbangan han “mamingaw ngan maaghop nga espiritu.” Sadang makita nga an kahibaro han Dios naghihimo ha iya nga maoroopay nga asawa. (1 Pedro 3:1-4) Pariho man ini ha Kristiano nga lalaki nga diri-matinoohon an asawa. An iya pagsunod ha mga prinsipyo han Biblia sadang maghimo ha iya nga maoroopay nga bana.
16. Paonan-o masusubad han kabataan an susbaranan nga ipinakita ni Jesus han batan-on pa hiya?
16 An Efeso 6:1 nagsasaysay han bahin han kabataan, nasiring: “Magin masinugtanon kamo ha iyo mga ginikanan nga kahiusa ha Ginoo, kay matadong ini.” Ginsusunod han Kristiano nga kabataan an susbaranan ni Jesus, nga nagpabilin ha pagpasakop ha iya mga ginikanan samtang nagtutubo hiya. Sugad nga masinugtanon nga bata nga lalaki, hiya “padayon nga nag-uuswag ha kinaadman ngan ha pisikal nga pagtubo ngan ha pag-uyon han Dios ngan mga tawo.”—Lukas 2:51, 52.
17. An pagpakita han mga ginikanan hin awtoridad mahimo magkaada ano nga epekto ha ira kabataan?
17 An paagi han mga ginikanan ha pagbuhat han ira mga responsabilidad mahimo makaimpluwensia kon an ira ba kabataan matahod ha awtoridad o makontra hito. (Proberbios 22:6) Salit an mga ginikanan mahimo magpakiana ha ira kalugaringon, ‘Mahigugmaon ba o mapintas nga ipinapakita ko an akon awtoridad? Konsintidor ba ako?’ An diosnon nga ginikanan ginlalaoman nga magin mahigugmaon ngan makonsiderasyon, kondi marig-on ha pagsunod ha diosnon nga mga prinsipyo. Angayan, nga nagsurat hi Pablo: “Mga amay, diri niyo pag-aringiton an iyo mga anak [ha literal, ‘pag-aghaton hira ha kasina’], kondi padayon nga patuboa hira ha disiplina ngan pagturun-an ni Jehova.”—Efeso 6:4; Kolosas 3:21.
18. Paonan-o sadang ipakita an disiplina han ginikanan?
18 Sadang usisahon han mga ginikanan an ira mga paagi ha pagbansay, labi na kon karuyag nira nga an ira mga anak magin masinugtanon ngan salit magdadara ha ira hin kalipay. (Proberbios 23:24, 25) Ha Biblia, an disiplina amo an siyahan nga paagi han pagtutdo. (Proberbios 4:1; 8:33) Iginkakaw-ing ito ha gugma ngan kaaghop, diri ha kasina ngan kabangis. Salit, an Kristiano nga mga ginikanan kinahanglan magbuhat nga may kinaadman ngan pugngan an ira kalugaringon kon gindidisiplina an ira mga anak.—Proberbios 1:7.
AWTORIDAD HA KONGREGASYON
19. Paonan-o an Dios nagtatagana para han maopay nga kahikayan ha Kristiano nga kongregasyon?
19 Tungod kay hi Jehova usa ka mahapsay nga Dios, makatadonganon nga magtatagana hiya hin may awtoridad ngan organisado gud nga pagmando para ha iya katawohan. Tungod hito, iya ginpili hi Jesus sugad nga Ulo han Kristiano nga kongregasyon. (1 Korinto 14:33, 40; Efeso 1:20-23) Ilarum han diri-nakikita nga pagmando ni Kristo, an Dios naghatag awtoridad ha kahikayan nga an pinili nga mga tigurang ha kada kongregasyon magbabantay han panon nga madasigon, kinaburut-on, ngan mahigugmaon. (1 Pedro 5:2, 3) An ministeryal nga mga surogoon nabulig ha ira ha magkalainlain nga mga paagi ngan naghahatag hin birilhon nga pag-alagad ha sulod han kongregasyon.—Filipos 1:1.
20. Kay ano nga sadang kita magin mapinasakupon ha pinili Kristiano nga mga tigurang, ngan kay ano nga mapulsanon ini?
20 Mahitungod han Kristiano nga mga tigurang, hi Pablo nagsurat: “Magin masinugtanon ngan magpasakop kamo hadton nangunguna ha iyo, kay hira nagbabantay han iyo mga kalag nga amo an maghahatag hin kahusayan; basi buhaton nira ini nga may kalipay ngan diri ha panhayhay, kay makakadaot ini ha iyo.” (Hebreo 13:17) Makinaadmananon, nga igintapod han Dios ha Kristiano nga mga paramangno an responsabilidad ha pagmangno han espirituwal nga mga panginahanglan hadton aada ha kongregasyon. Ini nga mga tigurang diri an klero nga klase. Hira an mga surogoon ngan mga uripon han Dios, nga nagmamangno ha mga panginahanglan han ira igkasi mga magsiringba, sugad la han ginbuhat han aton Agaron, hi Jesu-Kristo. (Juan 10:14, 15) Tungod kay maaram kita nga mayada Kasuratanhon kalipikado nga kalalakin-an nga interesado ha aton pag-uswag ngan espirituwal nga pagtubo, nadadasig kita nga magin mabinuligon ngan mapinasakupon.—1 Korinto 16:16.
21. Paonan-o nangangalimbasug an pinili nga mga tigurang nga buligan ha espirituwal an igkasi mga Kristiano?
21 Usahay, an mga karnero bangin nahisisimang o namimeligro ha nakakadaot kalibotanon nga mga elemento. Ilarum han pagmando han Punoan nga Magbarantay, an mga tigurang sugad nga kabulig nga mga magbarantay alerto ha mga panginahanglan hadton ira ginmamangnoan ngan mauyatom nga naghahatag ha ira hin personal nga atension. (1 Pedro 5:4) Ginbibisita nira an mga membro han kongregasyon ngan naghahatag hin mga pulong ha pagparig-on. Tungod kay maaram nga an Yawa nangangalimbasug ha pagdaut han kamurayawan han katawohan han Dios, ipinapakita han mga tigurang an kinaadman tikang ha kahitaasan ha pag-atubang han bisan ano nga mga problema. (Jakobo 3:17, 18) Mauyatom nga nangangalimbasug hira nga igpabilin an pagkaurosa ngan pagkahiusa han pagtoo, usa ka butang nga igin-ampo mismo ni Jesus.—Juan 17:20-22; 1 Korinto 1:10.
22. Ano nga bulig an igintatagana han mga tigurang ha mga kaso han sayop nga buhat?
22 Ano man kon an usa nga Kristiano nag-aantos hin maraut o nanluluya tungod ha pagbuhat hin sala? An makarepresko nga sagdon han Biblia ngan kinasingkasing nga mga pag-ampo han mga tigurang para ha iya makakabulig nga maibalik hiya ha espirituwal nga kahimsog. (Jakobo 5:13-15) Ini nga kalalakin-an, nga pinili han baraan nga espiritu, mayada liwat awtoridad ha pagpadapat han disiplina ngan ginsasaway an bisan hin-o nga nagpapadayon ha sayop nga buhat o iginbubutang ha peligro an espirituwal ngan moral nga kalimpyo han kongregasyon. (Buhat 20:28; Tito 1:9; 2:15) Basi magpabilin nga limpyo an kongregasyon, bangin kinahanglanon para han mga indibiduwal nga isumat an seryoso sayop nga buhat. (Lebitiko 5:1) Kon kinakarawat han usa nga Kristiano nga nagbuhat hin daku nga sala an Kasuratanhon nga disiplina ngan pagsaway ngan nagpapakita hin ebidensia han totoo nga pagbasol, mabubuligan hiya. Siyempre, ginpapaiwas an padayon ngan diri-mabinasulon nga mga nagtatalapas han balaud han Dios.—1 Korinto 5:9-13.
23. Ano an igintatagana han Kristiano nga mga paramangno para ha kaopayan han kongregasyon?
23 Igintagna han Biblia nga ilarum ni Jesu-Kristo sugad nga Hadi, pipilion an kalalakin-an nga hamtong ha espirituwal ha paghatag hin pagliaw, panalipod, ngan karepresko para han katawohan han Dios. (Isaias 32:1, 2) Hira an mangunguna sugad nga mga ebanghelisador, mga magbarantay, ngan mga magturutdo ha pag-aghat han espirituwal nga pagtubo. (Efeso 4:11, 12, 16) Bisan kon usahay an Kristiano nga mga paramangno bangin nagsasaway, nagbabadlong, ngan nag-aaghat ha igkasi magtinoohon, an pag-aplikar han nakakaparig-on nga katutdoan han mga tigurang nga iginbasar ha Pulong han Dios mabulig ha pagtipig ha ngatanan dida ha dalan ngadto ha kinabuhi.—Proberbios 3:11, 12; 6:23; Tito 2:1.
KARAWATA AN PANHUNAHUNA NI JEHOVA HA AWTORIDAD
24. Ha ano nga isyu ginsasarihan kita adlaw-adlaw?
24 An siyahan nga lalaki ngan babaye ginsarihan ha isyu han pagpasakop ha awtoridad. Diri makatingala, pariho nga pagsari an inaatubang naton adlaw-adlaw. Gin-aaghat ni Satanas nga Yawa an espiritu han pagrebelde ha katawohan. (Efeso 2:2) An kurso han pag-independente ginhihimo nga labaw nga nakakadani kay ha pagpasakop.
25. Ano an mga kapulsanan han pagsalikway han rebelyoso nga espiritu han kalibotan ngan han pagin mapinasakupon ha awtoridad nga ipinapakita o tinutugotan han Dios?
25 Kondi, kinahanglan nga aton isalikway an rebelyoso nga espiritu han kalibotan. Ha pagbuhat hito, makikita naton nga an diosnon nga pagpasakop nagdadara hin damu nga mga bendisyon. Pananglitan, malilikyan naton an mga pangarit ngan mga kapakyasan nga komon hadton nagbibiling hin kasamok ha sekular nga mga awtoridad. Maiibanan naton an kaaringit nga nahitatabu ha damu nga mga pamilya. Ngan magpapahimulos kita han mapaso, mahigugmaon nga pakig-upod ha aton Kristiano nga igkasi magtinoohon. Labaw han ngatanan, an aton diosnon nga pagpasakop magreresulta ha maopay nga relasyon kan Jehova, an Supremo nga Awtoridad.
SARIHI AN IMO KAHIBARO
Paonan-o ipinapakita ni Jehova an iya awtoridad?
Hin-o “an hitaas nga mga awtoridad,” ngan paonan-o kita nagpapabilin ha pagpasakop ha ira?
Ano nga responsabilidad an iginbubutang han prinsipyo han pagkaulo ha tagsa nga membro han pamilya?
Paonan-o naton maipapakita an pagpasakop ha Kristiano nga kongregasyon?
[Mga Pakiana]
[Kahon ha pahina 134]
MAPINASAKUPON AN MGA SAKSI NI JEHOVA, DIRI REBELYOSO
Ha ira buruhaton nga pagwali ha publiko, igintutudlok han mga Saksi ni Jehova an Ginhadian han Dios sugad nga amola nga paglaom para han totoo nga kamurayawan ngan kasigurohan. Kondi inin madasigon nga mga parasamwak han Ginhadian han Dios diri gud rebelyoso ha mga gobyerno nga diin hira nag-uukoy. Ha kabaliktaran, an mga Saksi amo an pinaka matinalahuron ngan masunuron ha balaud nga mga tuminongnong. “Kon an ngatanan relihiyoso nga mga sekta pariho han mga Saksi ni Jehova,” siring han usa nga opisyal ha usa nga nasud ha Aprika, “waray unta kita mga pagpatay, mga pangawat, mga karautan, mga priso ngan mga bomba atomika. Diri na unta kakandadohan pirme an mga purtahan.”
Tungod kay kinilala ini, gintugotan han mga opisyal ha damu nga katunaan an pagwali nga buruhaton han mga Saksi nga magpadayon nga waray ulang. Ha iba nga katunaan, ginkuha na an mga pagdiri han hinsabtan han mga awtoridad nga an mga Saksi ni Jehova maopay nga impluwensia. Sugad ito han iginsurat ni apostol Pablo mahitungod han pagsugot ha hitaas nga mga awtoridad: “Padayon nga buhata an maopay, ngan kakarawaton mo an pagdayaw tikang hito.”—Roma 13:1, 3.
