1. Ano an nababarak-an ni Jesus han gab-i antes hiya mamatay?

HAN gab-i antes mamatay hi Jesus, maaram hiya nga babayaan na niya an iya mga disipulo, ngan nababaraka hiya ha ira kabubuwason. Nagsiring hiya ha ira: “Diri kamo bahin han kalibotan.” (Juan 15:19) Ha urhi, hiya nag-ampo ha iya Amay mahitungod ha ira, nga nasiring: “Diri hira bahin han kalibotan, sugad la nga diri ako bahin han kalibotan.” (Juan 17:15, 16) Ano an karuyag sidngon ni Jesus?

2. Ano an gintutudlok han “kalibotan” nga ginsiring ni Jesus?

² Dinhi, an “kalibotan” nagtutudlok ha mga tawo nga diri nakilala ha Dios ngan ginmamandoan ni Satanas. (Juan 14:30; Efeso 2:2; Santiago 4:4; 1 Juan 5:19) Paonan-o kita magigin ‘diri bahin han kalibotan’? Hini nga kapitulo, hihisgotan naton an pipira nga paagi: Nagpapabilin kita nga maunungon ha Ginhadian han Dios ngan neutral kita, karuyag sidngon, waray kita dinadapigan ha politika. Gin-aatohan naton an espiritu han kalibotan. Desente an aton pamado ngan pag-ayos, ngan timbang an aton panhunahuna ha kwarta. Iginsusul-ot liwat naton an mga gamit nga pan-girra nga igintatagana ha aton han Dios.​—Kitaa an Endnote 16.

3. Ano an panhunahuna ni Jesus ha politika?

³ Han nakanhi hi Jesus ha tuna, nakita niya nga damu an problema han mga tawo ngan makuri an ira kinabuhi. Interesado gud hiya ha ira ngan karuyag niya hira buligan. Nagin lider ba hiya ha politika? Waray. Maaram hiya nga an ginkikinahanglan gud han mga tawo amo an Ginhadian, o gobyerno, han Dios. Hi Jesus an magigin Hadi hito nga Ginhadian, ngan an Ginhadian an nangunguna nga tema han iya pagsangyaw. (Daniel 7:13, 14; Lucas 4:43; 17:20, 21) Hi Jesus waray makigbahin ha politika, ngan nagpabilin hiya nga neutral. Han hi Jesus nakadto ha atubangan han Romano nga gobernador nga hi Ponsio Pilato, hiya nagsiring: “An akon Ginhadian diri bahin hini nga kalibotan.” (Juan 18:36) Neutral liwat an iya mga disipulo. An libro nga On the Road to Civilization nagsiring nga an siyahan nga mga Kristiano “diri nakarawat hin katungdanan ha politika.” Yana, sugad liwat hito an tinuod nga mga Kristiano. Maunungon nga nasuporta kita ha Ginhadian han Dios ngan neutral kita ha mga buruhaton ha politika han kalibotan.​—Mateo 24:14.

4. Paonan-o an tinuod nga mga Kristiano nasuporta ha Ginhadian han Dios?

⁴ An mga embahador mga representante han ira gobyerno ha iba nga nasud, salit diri hira nakikigbahin ha politika hito nga nasud. Puropariho hito an kahimtang han mga dinihogan, nga may paglaom nga magmando kaupod han Kristo ha langit.  Hi Pablo nagsurat ha dinihogan nga mga Kristiano: “Mga embahador kami nga kasaliwan han Kristo.” (2 Corinto 5:20) An mga dinihogan mga representante han gobyerno han Dios. Diri hira nakikigbahin ha mga isyu ha politika ngan pan-gobyernohan hini nga kalibotan. (Filipos 3:20) Lugod, ginbubuligan han mga dinihogan an minilyon nga tawo nga mahibaro mahitungod ha gobyerno han Dios. An “iba nga mga karnero,” nga may paglaom nga mabuhi ha waray kataposan ha bag-o nga kalibotan han Dios, nasuporta ha mga dinihogan. Nagpapabilin liwat hira nga neutral. (Juan 10:16; Mateo 25:31-40) Klaro nga waray tinuod nga Kristiano nga nakikigbahin ha politika hini nga kalibotan.​—Basaha an Isaias 2:2-4.

5. Ano an usa nga rason nga an mga Kristiano diri naapi ha girra?

 ⁵ Gintatagad han tinuod nga mga Kristiano nga kapamilya an ngatanan nira nga igkasi-tumuroo ngan nagkakaurosa hira bisan iba-iba an ira gin-uukyan nga nasud o gintikangan. (1 Corinto 1:10) Kon maapi kita ha girra, makikig-away kita ha aton kapamilya, an aton mga igkasi-tumuroo, nga iginsugo ni Jesus nga higugmaon naton. (Juan 13:34, 35; 1 Juan 3:10-12) Labaw pa hito, hi Jesus nagsiring ha iya mga disipulo nga higugmaon bisan an ira mga kaaway.​—Mateo 5:44; 26:52.

6. Ano an panhunahuna han dedikado nga mga surugoon ni Jehova ha mga gobyerno?

⁶ Bisan kon nagpapabilin kita nga neutral sugad nga mga Kristiano, nangangalimbasog gud kita nga magin maopay nga mga tuminungnong. Pananglitan, nagpapakita kita hin respeto ha gobyerno pinaagi ha pagsugot ha mga balaud hito ngan pagbayad han aton mga buhis. Pero pirme naton ginsisiguro nga ihatag “ha Dios an mga butang han Dios.” (Marcos 12:17; Roma 13:1-7; 1 Corinto 6:19, 20) “An mga butang han Dios” nag-uupod han aton gugma ha iya, han aton pagkamasinugtanon, ngan han aton pagsingba. Andam kita nga mamatay imbes nga diri sumugot kan Jehova.​—Lucas 4:8; 10:27; basaha an Buhat 5:29; Roma 14:8.

7, 8. Ano an “espiritu han kalibotan,” ngan paonan-o ito nakakaapekto ha mga tawo?

⁷ An pagin bulag ha kalibotan ni Satanas nagpapasabot nga diri kita nagpapakontrol ha “espiritu han  kalibotan.” Ito nga espiritu amo an paagi han paghunahuna ngan paggawi nga tikang kan Satanas, ngan ginkukontrol hito an mga diri nag-aalagad kan Jehova. Pero gin-aatohan han mga Kristiano ini nga disposisyon. Sugad han ginsiring ni Pablo, “ginkarawat naton, diri an espiritu han kalibotan, kondi an espiritu nga tikang ha Dios.”​—1 Corinto 2:12; Efeso 2:2, 3; kitaa an Endnote 17.

⁸ An espiritu han kalibotan nakakaaghat ha mga tawo nga magin makikalugaringon, mapahitas-on, ngan rebelyoso. Nakakaaghat ito ha ira nga maghunahuna nga diri hira kinahanglan sumugot ha Dios. Karuyag ni Satanas nga buhaton han mga tawo an bisan ano nga ira karuyag nga diri ginhuhunahuna an mga resulta hito. Karuyag niya nga tumoo an mga tawo nga “an hingyap han unod ngan an hingyap han mga mata” an pinakaimportante ha kinabuhi. (1 Juan 2:16; 1 Timoteo 6:9, 10) Duro gud an paningkamot han Yawa nga isimang an mga surugoon ni Jehova ngan limbongan kita basi masubad naton an iya paagi han paghunahuna.​—Juan 8:44; Buhat 13:10; 1 Juan 3:8.

9. Paonan-o an espiritu han kalibotan mahimo makaapekto ha aton?

⁹ Pariho han hangin nga aton gin-giginhawa, an espiritu han kalibotan kalyap ha bisan diin. Kon diri kita mangangalimbasog nga atohan ito nga espiritu, makakaapekto ito ha aton. (Basaha an Proberbios 4:23.) Mahimo ini magtikang ha mga paagi nga baga hin diri nakakadaot, pananglitan kon nagpapaimpluwensya kita ha panhunahuna ngan disposisyon  han mga tawo nga diri nagsisingba kan Jehova. (Proberbios 13:20; 1 Corinto 15:33) O mahimo kita maapektohan han mga butang sugad han pornograpiya, apostasya, o mga isport nga duro an kompetisyon.​—Kitaa an Endnote 18.

10. Paonan-o naton maaatohan an espiritu han kalibotan?

¹⁰ Kon sugad, paonan-o naton malilikayan nga makontrol han espiritu han kalibotan? Kinahanglan magpabilin kita nga duok kan Jehova ngan magpagiya ha iya kinaadman. Kinahanglan padayon kita nga mag-ampo para han iya baraan nga espiritu ngan magpabilin nga okupado ha pag-alagad ha iya. Hi Jehova an pinakagamhanan nga Persona ha uniberso. Nasarig kita nga mabubuligan kita niya nga maatohan an espiritu han kalibotan.​—1 Juan 4:4.

11. Paonan-o naimpluwensyahan han espiritu han kalibotan an pamado han mga tawo?

¹¹ Iginpapakita liwat naton nga diri kita bahin han kalibotan pinaagi han aton pamado ngan pag-ayos. Karuyag han damu nga tawo ha kalibotan nga an ira pamado makakuha hin atensyon, makapukaw hin imoral nga panhunahuna ha iba, magpakita hin pagrebelde ha sosiedad, o magparayaw han kadamu han ira kwarta. An iba waray labot han ira hitsura. Bangin pilion nira nga magin mahugaw o diri mahapsay. Diri naton angay tugotan nga an bisan hain hini nga disposisyon makaimpluwensya ha aton pagpili hin pamado ngan pag-ayos.

12, 13. Ano nga mga prinsipyo an mabulig ha aton ha pagdesisyon kon ano an aton isusul-ot?

 ¹² Sugad nga mga surugoon ni Jehova, karuyag naton nga an aton pamado pirme mahapsay, malimpyo, desente, ngan angayan ha okasyon. An aton pamado nagpapakita nga may-ada kita “kasadangan ngan maopay nga panhunahuna,” basi ipakita an aton “debosyon ha Dios.”​—1 Timoteo 2:9, 10; Judas 21.

¹³ An aton pamado mahimo makaapekto ha panhunahuna han iba mahitungod kan Jehova ngan ha  iya katawohan. Karuyag naton buhaton “an ngatanan nga butang para ha himaya han Dios.” (1 Corinto 10:31) An pamado nga may kasadangan nag-uupod hin pagrespeto ha mga inaabat ngan opinyon han iba. Salit kon nagpipili hin bado o nagdidesisyon kon ano an karuyag naton nga pag-ayos, ginhihinumdoman naton nga an aton pagpili nakakaapekto ha iba.​—1 Corinto 4:9; 2 Corinto 6:3, 4; 7:1.

14. Ano an angay naton hunahunaon kon nagpipili hin isusul-ot ha Kristiano nga mga buruhaton?

¹⁴ Ano an aton pamado kon aadto kita ha mga katirok o ha ministeryo? Nakakakuha ba ito hin sobra nga atensyon? Diri ba komportable hito an iba? Ginhuhunahuna ba naton nga an iba diri angay manginlabot ha aton pamado? (Filipos 4:5; 1 Pedro 5:6) Syempre, karuyag naton nga maopay kita pagkit-on, pero an nakakahimo gud ha aton nga makaruruyag amo an aton Kristiano nga mga kalidad. Ini an mga kalidad nga nakikita ni Jehova ha aton. Iginpapakita hini kon hin-o gud kita, an “sulod nga pagkatawo han kasingkasing . . . , nga daku an bili ha pagkita han Dios.”​—1 Pedro 3:3, 4.

15. Kay ano nga hi Jehova waray maghatag hin espisipiko nga mga surundon kon ano an aton isusul-ot o magigin pag-ayos?

¹⁵ Hi Jehova waray maghatag ha aton hin lista han mga surundon kon ano an angay o diri angay isul-ot. Lugod, gintagan kita niya hin mga prinsipyo ha Biblia, nga makakabulig ha aton ha paghimo hin mag-opay nga desisyon. (Hebreo 5:14) Karuyag niya nga an aton mga desisyon, dagku man o gudti, igbase ha  aton gugma ha iya ngan ha iba. (Basaha an Marcos 12:30, 31.) Ha bug-os nga kalibotan, iba-iba an pamado han katawohan ni Jehova depende ha ira kultura ngan ha ira personal nga karuyag. Ini nga pagkaiba-iba maopay pagkit-on ngan makaruruyag.

16. Kay ano nga an panhunahuna han kalibotan ha kwarta diri uyon ha igintutdo ni Jesus? Ano an angay naton ipakiana ha aton kalugaringon?

¹⁶ Karuyag ni Satanas nga hunahunaon han mga tawo nga an kwarta ngan materyal nga mga butang  an makakapalipay ha ira, pero maaram an mga surugoon ni Jehova nga diri ito tinuod. Nasarig kita ha ginsiring ni Jesus: “Bisan kon an usa nga tawo may kahuraan, an mga butang nga iya gintatag-iya diri naghahatag ha iya hin kinabuhi.” (Lucas 12:15) An kwarta diri makakahatag ha aton hin tinuod nga kalipay. Diri ito makakahatag ha aton hin tinuod nga kasangkayan, tinuod nga kamurayawan han hunahuna, o kinabuhi nga waray kataposan. Syempre, nagkikinahanglan kita hin materyal nga mga butang, ngan karuyag naton magin malipayon an aton kinabuhi. Pero igintutdo ha aton ni Jesus nga magigin malipayon kita kon may maopay kita nga relasyon ha Dios ngan kon an aton pagsingba an pinakaimportante ha aton kinabuhi. (Mateo 5:3; 6:22, footnote) Pakianhi an imo kalugaringon: ‘Naaapektohan na ba ako han panhunahuna han kalibotan ha kwarta? Pirme na la ba kwarta an akon ginhuhunahuna o gin-iistorya?’​—Lucas 6:45; 21:34-36; 2 Juan 6.

17. Ha ano nga mga paagi mahimo magin mas maopay an imo kinabuhi kon isasalikway mo an panhunahuna han kalibotan ha kwarta?

¹⁷ Kon magpokus kita ha pag-alagad kan Jehova ngan isalikway an panhunahuna han kalibotan ha kwarta, magigin mapulsanon an aton kinabuhi. (Mateo 11:29, 30) Magigin kontento kita ngan magkakaada murayaw nga hunahuna ngan kasingkasing. (Mateo 6:31, 32; Roma 15:13) Maiibanan an aton kabaraka ha materyal nga mga butang. (Basaha  an 1 Timoteo 6:9, 10.) Maieksperyensyahan naton an kalipay nga resulta han paghatag. (Buhat 20:35) Ngan magkakaada kita mas damu nga panahon kaupod an aton mga hinigugma. Bangin pa ngani magin mas maopay an aton katurog.​—Eclesiastes 5:12.

18. Ano an ginpapangalimbasogan ni Satanas nga buhaton ha aton?

¹⁸ Nangangalimbasog hi Satanas nga bungkagon an aton relasyon kan Jehova, salit kinahanglan naton buhaton an ngatanan nga aton mahihimo basi maproteksyonan ito. May pakig-away kita “kontra ha pwersa han magraot nga mga espiritu.” (Efeso 6:12) Diri karuyag ni Satanas ngan han iya mga demonyo nga magin malipayon kita o mabuhi ha waray kataposan. (1 Pedro 5:8) Nakikig-away ha aton ini nga gamhanan nga mga kaaway, pero ha bulig ni Jehova puydi kita magdaog!

19. Paonan-o iginhuhulagway han Efeso 6:14-18 an “mga gamit nga pan-girra” han usa nga Kristiano?

¹⁹ Ha kadaan nga panahon, an mga sundalo nagsusul-ot hin mga gamit nga pan-girra basi maproteksyonan an ira kalugaringon samtang nakikiggirra. Ha pariho nga paagi, kinahanglan naton isul-ot an “mga gamit nga pan-girra” nga iginhatag ni Jehova ha aton. (Efeso 6:13) Magpuproteksyon ito ha aton. Mababasa naton an mahitungod hito ha Efeso 6:14-18: “Salit tindog kamo hin marig-on nga nakataod an paha han kamatuoran ha iyo hawak, nga sul-ot  an kutamaya han katadongan, ngan an iyo mga tiil nakasandalyas basi magin andam ha pagpasamwak han maopay nga sumat han kamurayawan. Labot pa hini ngatanan, dad-a an daku nga taming han pagtoo, nga pinaagi hito mapaparong niyo an ngatanan nga naglalaga nga pana han usa nga maraot. Karawata liwat an helmet han katalwasan, ngan an espada han espiritu, nga amo an pulong han Dios, samtang ha ngatanan nga klase han pag-ampo ngan pangamuyo nagpapadayon kamo ha pag-ampo ha tagsa nga higayon uyon ha espiritu.”

20. Ano an kinahanglan naton buhaton basi makabulig ha aton an “mga gamit nga pan-girra”?

²⁰ Kon makalimtan han usa nga sundalo an usa niya nga gamit nga pan-girra ngan may parte han iya lawas nga waray proteksyon, ito an pupuntiryahon han iya kaaway. Kon karuyag naton nga maproteksyonan kita han aton “mga gamit nga pan-girra,” diri naton puydi kalimtan an bisan usa hito. Kinahanglan isul-ot naton ito ha ngatanan nga panahon ngan pirme mintinaron. Magpapadayon an aton pakig-away tubtob nga bungkagon an kalibotan ni Satanas ngan wad-on hiya ngan an iya mga demonyo tikang ha tuna. (Pahayag 12:17; 20:1-3) Salit kon nakikig-away kita ha sayop nga mga hingyap o may gin-aatohan nga kaluyahan, kinahanglan diri kita umundang!​—1 Corinto 9:27.

21. Paonan-o kita magdadaog ha aton pakig-away?

²¹ Kon kita la, an Yawa mas makusog kay ha aton. Pero ha bulig ni Jehova, mas makusog kita! Basi  magpabilin nga matinumanon, kinahanglan mag-ampo kita kan Jehova, mag-aram han iya Pulong, ngan makig-upod ha aton kabugtoan. (Hebreo 10:24, 25) Mabulig ini ha aton nga magpabilin nga maunungon ha Dios ngan magin andam nga depensahan an aton pagtoo.

22, 23. (a) Paonan-o kita magigin andam pirme nga depensahan an aton pagtoo? (b) Ano an aton hihisgotan ha sunod nga kapitulo?

²² Kinahanglan magin andam kita nga depensahan an aton pagtoo ha ngatanan nga panahon. (Juan 15:19) Ha pipira nga isyu, iba gud an panindogan han mga Saksi ni Jehova ha kadam-an nga tawo. Pakianhi an imo kalugaringon: ‘Nasasabtan ko gud ba kon kay ano nga ini an amon panindogan? Kombinsido ba ako nga husto an ginsisiring han Biblia ngan han matinumanon ngan maaramon nga uripon? Proud ba ako nga usa ako han mga Saksi ni Jehova? (Salmo 34:2; Mateo 10:32, 33) Maisasaysay ko ba ha iba an akon mga gintotoohan?’​—Mateo 24:45; Juan 17:17; basaha an 1 Pedro 3:15.

²³ Ha damu nga kahimtang, klaro gud kon ano an kinahanglan naton buhaton basi magpabilin nga bulag ha kalibotan. Pero usahay, medyo diri ito klaro. Nangangalimbasog hi Satanas nga bitikon kita ha iba-iba nga paagi. Usa nga bitik nga iya ginagamit amo an kaliawan. Paonan-o kita magigin maaramon ha pagpili hin kaliawan? Mahibabaroan naton ito ha sunod nga kapitulo.