1, 2. Kay ano nga kinahanglan mo hin giya kon aada ka ha diri pamilyar nga lugar? Ano nga giya an iginhatag ni Jehova ha aton?

IMADYINA nga naglalakat ka ha haluag nga disyerto. Nagbuburobag-o an hitsura hito samtang ginhuhuyop han makusog nga hangin an baras ha iba-iba nga direksyon. Masayon ka la mawara. Paonan-o mo mahibabaroan an direksyon nga imo kakadtoan? Kinahanglan mo hin tawo o garamiton nga maggigiya ha imo. Puydi kompas, an adlaw ngan mga bitoon, mapa, GPS (Global Positioning System), o usa nga  tawo nga kabisado gud an disyerto. Importante an pagkaada giya, kay an paghibaro kon mapakain ka makakatalwas han imo kinabuhi.

² Kita ngatanan naatubang hin damu nga problema, ngan usahay bangin umabat kita nga diri kita maaram han bubuhaton. Pero basi giyahan kita, an tagsa ha aton gintagan ni Jehova hin konsensya. (Santiago 1:17) Aton usisahon kon ano an konsensya ngan kon paonan-o ito nagana. Katapos, mahibabaroan naton kon paonan-o naton mababansay an aton konsensya, kon kay ano nga kinahanglan naton tagdon an konsensya han iba, ngan kon paonan-o an limpyo nga konsensya makakabulig nga magin mas maopay an aton kinabuhi.

3. Ano an aton konsensya?

³ An aton konsensya usa nga maopay gud nga regalo tikang kan Jehova. Ito an kapasidad ha pag-abat kon ano an husto ngan sayop nga aadi ha sulod naton. An Griego nga pulong nga ginagamit ha Biblia para ha “konsensya” nangangahulogan hin “kahibaro ha kalugaringon.” Kon nagana hin maopay an aton konsensya, nabulig ito ha aton nga mausisa an aton tinuod nga pagkatawo. Makakabulig ito ha aton nga magin tangkod mahitungod han aton gihilarumi nga mga panhunahuna ngan pagbati. Makakaggiya ito ha aton nga magbuhat hin maopay ngan maglikay ha maraot. Ngan tungod hito, malilipay  kita kon makahimo kita hin maaramon nga desisyon o maabat nga salaan kon makahimo kita hin sayop nga desisyon.​—Kitaa an Endnote 5.

4, 5. (a) Ano an nahitabo han ginbalewaray nira Adan ngan Eva an ira konsensya? (b) Ano an pipira nga ehemplo ha Biblia kon paonan-o nagana an konsensya?

⁴ An tagsa ha aton puydi magpili kon pamamatian naton an aton konsensya o diri. Ginpili nira Adan ngan Eva nga diri mamati ha ira konsensya, salit nakasala hira. Katapos hito, inabat hira hin pagin salaan, pero urhi na an ngatanan. Nagin diri masinugtanon na hira ha Dios. (Genesis 3:7, 8) Bisan kon may perpekto nga konsensya an tagsa ha ira ngan maaram hira nga sayop an diri pagsugot ha Dios, ginpili nira nga igbalewaray an ira konsensya.

⁵ Ha luyo nga bahin, damu nga diri perpekto nga tawo an namati ha ira konsensya. Hi Job usa nga maopay nga ehemplo. Tungod kay naghimo hiya hin mag-opay nga desisyon, nakasiring hiya: “An akon kasingkasing diri magkukondenar ha akon tubtob nga buhi ako.” (Job 27:6) Han nag-unabi hi Job han iya “kasingkasing,” iya gintutudlok an iya konsensya, an iya kapasidad ha pag-abat kon ano an husto ngan sayop. Pero hi David nagbalewaray han iya konsensya ha pipira nga higayon ngan waray sumugot kan Jehova. Katapos hito, inabat hiya hin duro nga pagin salaan nga sugad hin “ginsinamok hiya” han iya kasingkasing. (1 Samuel 24:5) Ito an konsensya ni David nga nagsusumat ha iya nga sayop an iya ginbuhat. Pinaagi ha pagpamati ha iya konsensya,  mahibabaro hiya nga malikayan an pagbuhat utro hin pariho nga sayop.

6. Kay ano nga makakasiring kita nga an aton konsensya usa nga regalo tikang ha Dios?

⁶ Bisan an mga tawo nga diri nakilala kan Jehova kasagaran na nga maaram nga may mga butang nga husto ngan mga butang nga sayop. An Biblia nasiring: “Pinaagi han ira kalugaringon nga mga panhunahuna, gin-aakusaran hira o gin-aabswelto pa ngani.” (Roma 2:14, 15) Pananglitan, an kadam-an nga tawo maaram nga sayop an pagpatay o pangawat. Bisan kon diri nira nahuhunahuna, ha tinuod la namamati hira ha ira konsensya, an kapasidad ha pag-abat kon ano an husto ngan sayop nga iginbutang ni Jehova ha sulod nira. Ginsusunod liwat nira an mga prinsipyo han Dios, o an basihan nga mga kamatuoran nga iginhatag ni Jehova basi buligan kita nga makahimo hin mag-opay nga desisyon.

7. Kay ano nga may mga panahon nga mahimo magsayop an aton konsensya?

⁷ Pero may mga panahon nga mahimo magsayop an aton konsensya. Pananglitan, puydi ito madaot han aton diri perpekto nga mga panhunahuna ngan pagbati ngan puydi maggiya ha aton ha sayop nga direksyon. Diri awtomatiko an pagkaada maopay nga konsensya. (Genesis 39:1, 2, 7-12) Kinahanglan ito bansayon. Basi buligan kita, gintatagan kita ni Jehova han baraan nga espiritu ngan mga prinsipyo ha Biblia. (Roma 9:1) Aton usisahon kon paonan-o naton mababansay an aton konsensya.

8. (a) Paonan-o nakakaapekto ha aton konsensya an aton emosyon? (b) Ano an kinahanglan naton igpakiana ha aton kalugaringon antes magdesisyon?

⁸ An iba naghuhunahuna nga an pagpamati ha ira konsensya nangangahulogan la hin pagsunod ha ira inaabat. Naghuhunahuna hira nga puydi nira himoon an bisan ano nga ira karuyag basta para ha ira maopay ito. Pero diri perpekto an aton emosyon, ngan puydi ito makalimbong ha aton. An aton emosyon mahimo magin makusog gud salit naaapektohan hito an aton konsensya. An Biblia nasiring: “An kasingkasing mas malimbong kay ha bisan ano nga butang ngan peligroso. Hin-o an mahibabaro hini?” (Jeremias 17:9) Salit bangin maghunahuna kita nga husto an usa nga butang bisan kon sayop ito. Pananglitan, antes magin Kristiano hi Pablo, mabangis nga gintimaraot niya an katawohan han Dios ngan natoo hiya nga husto an iya ginbubuhat. Para ha iya, may-ada hiya maopay nga konsensya. Pero ha urhi nagsiring hiya: “Hi Jehova an nag-uusisa ha akon.” (1 Corinto 4:4; Buhat 23:1; 2 Timoteo 1:3) Han nahibaroan ni Pablo kon ano an inaabat ni Jehova ha iya ginbubuhat, nasantop niya nga kinahanglan niya magbag-o. Klaro kon sugad nga antes kita magbuhat hin usa nga butang, kinahanglan naton pakianhan an aton kalugaringon, ‘Ano an karuyag ni Jehova nga buhaton ko?’

9. Ano an iginpapasabot han kahadlok ha Dios?

⁹ Kon hinigugma mo an usa nga tawo, diri mo  karuyag nga mapasubo hiya. Tungod kay hinigugma naton hi Jehova, diri naton karuyag magbuhat hin bisan ano nga makakapasubo ha iya. An aton kahadlok nga mapasubo hi Jehova kinahanglan marig-on gud. Nakikita ini naton ha ehemplo ni Nehemias. Nagdumiri hiya nga gamiton an iya posisyon sugad nga gobernador basi magpariko. Kay ano? Hiya nagsaysay nga “tungod [ito] han kahadlok ha Dios.” (Nehemias 5:15) Diri karuyag ni Nehemias nga magbuhat hin bisan ano nga makakapasubo kan Jehova. Pariho kan Nehemias, nahahadlok liwat kita nga mapasubo hi Jehova pinaagi ha pagbuhat hin sayop. Mahibabaroan naton kon ano an nakakapalipay kan Jehova pinaagi ha pagbasa han Biblia.​—Kitaa an Endnote 6.

10, 11. Ano nga mga prinsipyo ha Biblia an makakabulig ha aton nga makahimo hin mag-opay nga desisyon mahitungod ha de-alkohol nga irimnon?

¹⁰ Pananglitan, bangin kinahanglan magdesisyon an usa nga Kristiano kon mainom hiya hin de-alkohol nga irimnon o diri. Ano nga mga prinsipyo an mabulig ha iya nga makahimo hin maopay nga desisyon? Ini an pipira: An Biblia diri nasiring nga sayop an pag-inom hin de-alkohol nga irimnon. Ngani, nagsusumat ito ha aton nga an bino usa nga regalo tikang ha Dios. (Salmo 104:14, 15) Pero hi Jesus nagsiring ha iya mga sumurunod nga diri ‘sobra nga mag-ininom.’ (Lucas 21:34) Ngan hi Pablo nagsiring ha mga Kristiano nga maglikay ha “mga karisyohan nga waray kontrol ngan paghubog.” (Roma 13:13) Nagsiring hiya nga an mga parahubog “diri makakapanunod han Ginhadian han Dios.”​—1 Corinto 6:9, 10.

 ¹¹ Mahimo pakianhan han usa nga Kristiano an iya kalugaringon: ‘Ano kaimportante ha akon an de-alkohol nga irimnon? Kinahanglan ko ba ito basi marelaks? Nainom ba ako hito basi madugangan an akon kompyansa? Makukontrol ko ba an kadamu han akon iimnon ngan an kaagsob han akon pag-inom? * Mag-i-enjoy pa ba gihapon ako upod han akon kasangkayan kon waray de-alkohol nga irimnon?’ Puydi kita maghangyo kan Jehova nga buligan kita nga makahimo hin maaramon nga mga desisyon. (Basaha an Salmo 139:23, 24.) Hini nga paagi, ginbabansay naton an aton konsensya nga sumunod ha mga prinsipyo ha Biblia. Pero labaw pa hito an ginkikinahanglan, sugad han aton mahibabaroan.

12, 13. Kay ano nga an aton konsensya bangin diri pariho ha konsensya han iba? Ano an puydi naton buhaton may kalabotan hini?

¹² Diri parapriho an konsensya han kada usa. Bangin itugot han imo konsensya nga buhaton mo an usa nga butang nga diri igintutugot han konsensya han iba. Pananglitan, bangin magdesisyon ka nga uminom hin de-alkohol nga irimnon, pero an iba bangin magdesisyon nga diri uminom. Kay ano nga mahimo magkaiba an desisyon han duha nga tawo mahitungod hini?

¹³ An pagbati han usa nga tawo ha usa nga butang  kasagaran nga naiimpluwensyahan han palibot diin hiya nagtubo, han panhunahuna han iya pamilya mahitungod hito, han iya mismo mga eksperyensya, ngan han iba pa nga mga hinungdan. May kalabotan ha de-alkohol nga irimnon, an usa nga nakurian pagkontrol han iya pag-inom hadto bangin magdesisyon nga diri na gud la uminom. (1 Hadi 8:38, 39) Salit kon maghatag ka hin de-alkohol nga irimnon ha usa ngan magdumiri hiya, ano an imo magigin reaksyon? Mahiuubos ka ba? Pipiriton mo ba hiya? Papakianhan mo ba hiya kon kay ano nga nadiri hiya? Diri, kay ginrirespeto mo an iya konsensya.

14, 15. Ano an nahitabo ha panahon ni Pablo? Ano an maopay nga iginsagdon ni Pablo?

¹⁴ Ha panahon ni apostol Pablo, may nahitabo nga nagpakita kon paonan-o mahimo magkaiba an mga konsensya. An iba nga karne nga iginbabaligya ha merkado gin-gamit na ha buwa nga pagsingba ngan iginhalad ha mga idolo. (1 Corinto 10:25) Waray maghunahuna hi Pablo nga sayop an pagpalit ngan pagkaon hini nga karne. Para ha iya, an ngatanan nga pagkaon tikang kan Jehova. Pero iba an panhunahuna han pipira nga kabugtoan nga nagsingba hadto ha mga idolo. Para ha ira, sayop an pagkaon hini nga karne. Naghunahuna ba hi Pablo: ‘Igintutugot man ito han akon konsensya. May katungod ako nga kumaon han akon karuyag’?

¹⁵ Waray maghunahuna hi Pablo hin sugad hito. Importante gud ha iya an panhunahuna han iya kabugtoan salit andam niya isakripisyo an pipira niya  nga katungod. Hi Pablo nagsiring nga diri kita angay “magpalipay han aton la kalugaringon.” Hiya nagpadayon: “Kay bisan an Kristo waray magpalipay ha iya kalugaringon.” (Roma 15:1, 3) Pariho kan Jesus, mas importante kan Pablo an iba kay han iya kalugaringon.​—Basaha an 1 Corinto 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Kay ano nga diri naton angay hukman an aton bugto ha kon ano an igintutugot ha iya han iya konsensya?

¹⁶ Pero ano man kon an konsensya han usa natugot ha iya nga buhaton an usa nga butang nga baga hin sayop para ha aton? Kinahanglan magbantay  gud kita nga diri magin kritiko ngan mag-insister nga husto kita ngan sayop hiya. (Basaha an Roma 14:10.) Iginhatag ni Jehova ha aton an aton konsensya basi hukman an aton kalugaringon, diri an iba. (Mateo 7:1) Diri gud naton karuyag nga an aton personal nga mga desisyon magin hinungdan han pagkabahin-bahin han kongregasyon. Lugod, namimiling kita hin mga paagi ha pag-aghat hin gugma ngan pagkaurosa.​—Roma 14:19.

17. Ano an nahitabo ha konsensya han iba nga mga tawo?

¹⁷ Hi apostol Pedro nagsurat: “Tipigi an maopay nga konsensya.” (1 Pedro 3:16) Makasurubo nga kon  padayon nga ginbabalewaray han mga tawo an mga prinsipyo ni Jehova, ha urhi an ira konsensya diri na nagpapahamangno ha ira. Hi Pablo nagsiring nga an sugad nga konsensya “nagbanhod na sugad hin ulat nga nahimo han nagbabaga nga puthaw nga panmarka.” (1 Timoteo 4:2) Napaso ka na ba hin grabe? Kon nahitatabo ito, an imo panit nagkakaada madakmol nga ulat salit ito nga bahin diri na naabat. Kon an usa padayon nga nagbubuhat hin sayop nga mga butang, an iya konsensya mahimo ‘magbanhod’ ngan diri na gumana pag-abot han panahon.

18, 19. (a) Ano an igintututdo ha aton han pag-abat hin pagin salaan o kaawod? (b) Ano an puydi naton buhaton kon naabat kita hin pagin salaan tungod ha mga sala nga aton na ginbasolan?

¹⁸ Kon naabat kita hin pagin salaan, bangin ginsusumatan  kita han aton konsensya nga may nabuhat kita nga sayop. Makakabulig ini ha aton nga mahibaroan an aton ginbuhat ngan diri na ito buhaton. Karuyag naton mahibaro hin leksyon ha aton mga sayop basi diri na naton ito utruhon. Pananglitan, bisan kon nakasala hi Hadi David, an iya konsensya nagpagios ha iya nga magbasol. Nangalas hiya ha iya nabuhat ngan nagin determinado nga sugton na hi Jehova. Tungod han naeksperyensyahan ni David, nakasiring hiya nga hi Jehova “maopay ngan andam magpasaylo.”​—Salmo 51:1-19; 86:5; kitaa an Endnote 7.

¹⁹ Pero bisan kon maiha na nga ginbasolan han usa nga tawo an iya sala, bangin umabat pa gihapon hiya hin pagin salaan. Ito nga pag-abat puydi magin masakit ngan magpaabat ha iya nga waray hiya pulos. Kon may mga panahon nga ini an imo inaabat, hinumdumi nga diri mo mababag-o an nahitabo na. Nasasabtan mo man hin klaro o diri hito nga panahon kon ano an husto o sayop, bug-os nga ginpasaylo ka ni Jehova, ngan ginpara ito nga mga sala. Limpyo ka ha atubangan ni Jehova ngan maaram ka nga husto an imo ginbubuhat yana. Bangin hukman ka la gihapon han imo kasingkasing, pero an Biblia nasiring: “An Dios mas daku kay ha aton kasingkasing.” (Basaha an 1 Juan 3:19, 20.) Nagpapasabot ini nga an iya gugma ngan pagpasaylo mas labaw kay han anoman nga bangin inaabat naton nga pagin salaan o kaawod. Makakasiguro ka nga ginpasaylo ka na ni Jehova. Kon ginkakarawat han usa  nga tawo an pagpasaylo ni Jehova, magigin murayaw an iya konsensya ngan mahimo hiya magmalipayon ha pag-alagad ha Dios.​—1 Corinto 6:11; Hebreo 10:22.

20, 21. (a) Kay ano nga gindisenyo ini nga libro? (b) Ano nga kagawasan an iginhatag ni Jehova ha aton? Paonan-o naton ito gagamiton?

²⁰ Ini nga libro gindisenyo ha pagbulig ha imo nga mabansay an imo konsensya basi mapahamangnoan ngan maproteksyonan ka hito hinin makuri nga kataposan nga mga adlaw. Mabulig liwat ini ha imo nga iaplikar an mga prinsipyo ha Biblia ha iba-iba nga sitwasyon. Syempre, ini nga libro diri maghahatag ha aton hin lista han mga surundon kon ano an bubuhaton ha tagsa nga sitwasyon. Nagkikinabuhi kita uyon ha “balaud han Kristo,” nga iginbase ha mga prinsipyo han Dios. (Galacia 6:2) An mga sitwasyon diin waray espisipiko nga balaud diri naton ginhihimo nga pasangil ha pagbuhat hin sayop. (2 Corinto 4:1, 2; Hebreo 4:13; 1 Pedro 2:16) Lugod, ginagamit naton an aton kagawasan basi ipakita an aton gugma kan Jehova.

²¹ Kon ginpapamalandong naton an mga prinsipyo ha Biblia ngan gin-aaplikar ito, nahibabaro kita ha paggamit han aton “abilidad ha husto nga pagturotimbang” ngan ha pagsubad han panhunahuna ni Jehova. (Hebreo 5:14) Sugad nga resulta, nababansay an aton konsensya ngan maggigiya ito ha aton pagkinabuhi ngan mabulig ha aton nga magpabilin ha gugma han Dios.