1, 2. Kay ano nga kinahanglan kita maghirot kon nagpipili hin kaliawan?

IMADYINA nga kakaunon mo na an usa nga prutas pero napansin mo nga may parte ito nga dunot. Ano an imo bubuhaton? Kakaunon mo la ba gihapon ito? Ilalabog mo ba ito? O kukuhaon mo an dunot nga parte ngan kakaunon an maopay nga parte?

² Ha pipira nga paagi, an kaliawan puropariho  hito nga prutas. An iba bangin makalilipay, pero an kadam-an sugad hin dunot kay imoral ito, madarahog, o konektado ha demonismo. Salit kon nagpipili ka hin kaliawan, nasiring ka ba: “Ako an magbubuot. Makakapili ako han bisan ano nga kaliawan nga karuyag ko”? O nasiring ka ba: “Maraot an ngatanan nga kaliawan”? O ginpipili mo hin maopay an imo kaliawan, ginlilikayan an maraot ngan ginpapahimulosan an maopay?

3. Ano an kinahanglan naton hunahunaon kon nagpipili kita hin kaliawan?

³ Kita ngatanan nagkikinahanglan hin pagpahalibway ngan kaliawan, ngan karuyag naton pilion ito hin maopay. Salit kinahanglan naton pakianhan an aton kalugaringon kon ano an mahimo magin epekto han aton pagpili hin kaliawan ha aton pagsingba kan Jehova.

4. Ano an usa nga prinsipyo ha Biblia nga makakabulig ha aton ha pagpili hin kaliawan?

⁴ Han igindedikar naton an aton kalugaringon kan Jehova, nagsaad kita nga gagamiton naton an aton kinabuhi ha pag-alagad ha iya. (Basaha an Eclesiastes 5:4.) Nagsaad kita nga aton ‘bubuhaton an ngatanan nga butang para ha himaya han Dios.’ (1 Corinto 10:31) Nangangahulogan ini nga dedikado kita ha Dios bisan kon nagrirelaks kita o nagpapahalibway, diri la kon aadto kita ha mga katirok o ha ministeryo.

5. Ano nga klase hin pagsingba an angay naton ihatag kan Jehova?

 ⁵ An ngatanan nga ginbubuhat naton konektado ha aton pagsingba kan Jehova. Iginsaysay ini ni Pablo han nagsiring hiya: “Ipresentar an iyo lawas sugad nga halad nga buhi, baraan ngan kinakarawat han Dios.” (Roma 12:1) Hi Jesus nagsiring: “Higugmaa hi Jehova nga imo Dios ha bug-os mo nga kasingkasing ngan ha bug-os mo nga kalag ngan ha bug-os mo nga hunahuna ngan ha bug-os mo nga kusog.” (Marcos 12:30) Pirme naton karuyag nga ihatag kan Jehova an aton pinakamaopay. Ha kadaan nga Israel, kon an mga tawo naghahalad kan Jehova hin hayop, ginlalaoman nga mahimsog an ira ihahatag. Kon may depekto an halad, diri ito ginkakarawat han Dios. (Levitico 22:18-20) Ha pariho nga paagi, posible nga diri karawaton ni Jehova an aton pagsingba. Paonan-o?

6, 7. Ano an mahimo magin epekto han aton kaliawan ha aton pagsingba kan Jehova?

⁶ Hi Jehova nagsiring ha aton: “Kinahanglan magin baraan kamo, kay ako baraan.” (1 Pedro 1:14-16; 2 Pedro 3:11) Kakarawaton la ni Jehova an aton pagsingba kon baraan ito, o limpyo. (Deuteronomio 15:21) Diri magigin limpyo an aton pagsingba kon ginbubuhat naton an mga ginkakangalasan ni Jehova, sugad han mga butang nga imoral, madarahog, o konektado ha demonismo. (Roma 6:12-14; 8:13) Pero masusubo liwat hi Jehova kon malilipay kita ha sugad nga mga butang. Tungod hito an aton pagsingba mahimo magin mahugaw ngan diri  karawaton ni Jehova ngan makakadaot gud ito ha aton relasyon ha iya.

⁷ Salit paonan-o kita magigin maaramon ha pagpili hin kaliawan? Ano nga mga prinsipyo an mabulig ha aton nga mahibaroan kon ano nga kaliawan an angayan ngan kon ano an diri?

8, 9. Ano nga klase hin kaliawan an aton ginlilikayan? Kay ano?

⁸ Damu nga klase an mga kaliawan yana. An iba hito angayan ha mga Kristiano, pero an kadam-an diri. Siyahan, aton usisahon kon ano nga klase hin kaliawan an kinahanglan naton likayan.

⁹ Damu nga pelikula, website, salida ha TV, video game, ngan kanta an imoral, madarahog, o konektado ha demonismo. Kasagaran na nga an magraot nga butang iginpapakita ha paagi nga baga hin diri nakakadaot ngan pataraw-an pa ngani. Pero an mga Kristiano naghihirot ngan naglilikay ha mga kaliawan nga diri uyon ha limpyo nga mga suruklan ni Jehova. (Buhat 15:28, 29; 1 Corinto 6:9, 10) Kon ginlilikayan naton an sugad nga mga kaliawan, iginpapakita naton kan Jehova nga ginkakangalasan naton an maraot.​—Salmo 34:14; Roma 12:9.

10. Ano an mahimo magin resulta kon sayop an aton ginpipili nga kaliawan?

¹⁰ Pero para ha iba waray maraot ha kaliawan nga madarahog, imoral, o konektado ha demonismo. Naghuhunahuna hira: ‘Ano an maraot hito? Diri ko man ito bubuhaton.’ Kon sugad hito an  aton panhunahuna, gin-uuwat naton an aton kalugaringon. An Biblia nasiring: “An kasingkasing mas malimbong kay ha bisan ano nga butang ngan peligroso.” (Jeremias 17:9) Kon nalilipay kita ha mga butang nga diri kinakarawat ni Jehova, paonan-o kita makakasiring nga ginkakangalasan naton ito? Kon mas nalilipay kita hito, mas magigin normal na la ito para ha aton. Maabot an panahon nga magluluya an aton konsensya ngan diri na magpapahamangno ha aton kon hapit na kita maghimo hin sayop nga desisyon.​—Salmo 119:70; 1 Timoteo 4:1, 2.

11. Paonan-o an Galacia 6:7 makakabulig ha aton ha pagpili hin kaliawan?

¹¹ An Pulong han Dios nagsusumat ha aton: “Anoman an iginsasabwag han usa nga tawo, ito liwat an iya aanihon.” (Galacia 6:7) Tinuod gud nga kon nalilipay kita ha magraot nga butang, maabot an panahon nga bubuhaton na naton ito. Pananglitan, an iba naapektohan gud han imoral nga kaliawan salit nakabuhat liwat hira hin imoralidad. Pero iginhahatag ni Jehova an bulig nga aton ginkikinahanglan basi magin maaramon kita ha pagpili hin kaliawan.

12. Ano an mabulig ha aton nga makahimo hin mag-opay nga desisyon may kalabotan ha aton kaliawan?

¹² May mga kaliawan nga klaro nga diri kinakarawat ni Jehova, ngan maaram kita nga kinahanglan  naton likayan ito. Pero ano man kon medyo diri ito klaro? Diri kita gintatagan ni Jehova hin lista han mga surundon kon ano an puydi ngan diri puydi naton kitaon, pamatian, o basahon. Lugod, karuyag niya nga gamiton naton an aton konsensya nga nabansay ha Biblia. (Basaha an Galacia 6:5.) Gintatagan kita ni Jehova hin mga prinsipyo, karuyag sidngon, basihan nga mga kamatuoran nga nagtututdo ha aton kon ano an iya panhunahuna ha mga butang. Ini nga mga prinsipyo nabulig ha pagbansay han aton konsensya. Nabulig ini ha aton nga hibaroan “kon ano an kaburut-on ni Jehova” basi makahimo kita hin mga desisyon nga makakapalipay ha iya.​—Efeso 5:17.

13. Kay ano nga diri parapriho an desisyon han mga Kristiano mahitungod ha kaliawan? Pero ano an kinahanglan buhaton han ngatanan nga Kristiano?

¹³ Kasagaran na nga diri parapriho an kaliawan nga ginpipili han tagsa nga Kristiano. Kay ano? Kay diri parapriho an aton karuyag. Sugad man, an gintatagad han usa nga angayan bangin gintatagad han iba nga diri angayan. Bisan pa hito, basi makahimo hin mag-opay nga desisyon, an ngatanan nga Kristiano kinahanglan magpagiya ha mga prinsipyo ha Biblia. (Filipos 1:9) Mabulig ini ha aton nga magpili hin kaliawan nga kinakarawat han Dios.​—Salmo 119:11, 129; 1 Pedro 2:16.

14. (a) Ano an importante nga tagdon may kalabotan ha aton paggamit han panahon? (b) Ano an iginsagdon ni Pablo ha mga Kristiano?

¹⁴ Usa pa nga angay tagdon amo an kadaku han  panahon nga aton ginagamit ha kaliawan. Maipapakita hini kon ano kaimportante ha aton an kaliawan. Sugad nga mga Kristiano, an aton pag-alagad kan Jehova an pinakaimportante ha aton kinabuhi. (Basaha an Mateo 6:33.) Pero bangin diri naton mapansin nga nagtitikadaku na an panahon nga aton ginagamit para ha kaliawan. Hi Pablo nagsagdon ha mga Kristiano: “Magbantay . . . nga an iyo paglakat diri magin pariho han diri maaramon kondi pariho han maaramon nga mga tawo, nga ginagamit ha pinakamaopay nga paagi an iyo panahon.” (Efeso 5:15, 16) Salit kinahanglan magkaada  kita limitasyon ha kadaku han panahon nga aton ginagamit ha kaliawan ngan pirme siguruhon nga an aton pag-alagad ha Dios an siyahan ha aton kinabuhi.​—Filipos 1:10.

15. Paonan-o naton ginpapanalipdan an aton kalugaringon ha kaliawan nga mahimo makadaot han aton relasyon kan Jehova?

¹⁵ Klaro nga kinahanglan naton likayan an mga kaliawan nga maaram kita nga diri kinakarawat ni Jehova. Pero ano man kon diri kita sigurado ha usa nga kaliawan? Kinahanglan pa ba gihapon kita maghirot? Hunahunaa ini. Kon nagbabaktas ka ha dalan ha bukid, napahirani ka ba hinduro ha pangpang? Diri. Kon ginpapabilhan mo an imo kinabuhi, napahirayo ka ha peligro. Puropariho hito an aton pagpili hin kaliawan. An Pulong han Dios nasiring ha aton: “Ipahirayo an imo mga tiil tikang ha maraot.” (Proberbios 4:25-27) Salit diri la kay ginlilikayan naton an kaliawan nga maaram kita nga maraot, lugod napahirayo liwat kita ha bisan ano nga kaliawan nga ginsususpetsahan naton nga bangin diri maopay ngan bangin makadaot han aton relasyon kan Jehova.

16. (a) Ano an pipira nga butang nga ginkakangalasan ni Jehova? (b) Paonan-o naton iginpapakita nga ginkakangalasan naton an ginkakangalasan ni Jehova?

¹⁶ An salmista nagsurat: “O kamo nga nahigugma kan Jehova, kangalasi an maraot.” (Salmo 97:10) An Biblia nagtututdo ha aton han panhunahuna ngan pagbati ni Jehova. Pakianhi an imo  kalugaringon kon paonan-o an imo nahibabaroan makakabulig ha imo nga masubad an panhunahuna ni Jehova. Pananglitan, aton nahibabaroan nga nangangalas hi Jehova ha “buwaon nga dila, ngan mga kamot nga nagpapatay hin inosente nga tawo, kasingkasing nga nagpaplano hin magraot, ngan mga tiil nga nadalagan hin malaksi ngadto ha karaotan.” (Proberbios 6:16-19) Aton nahibabaroan nga kinahanglan naton likayan an “seksuwal nga imoralidad, . . . idolatriya, espiritismo, . . . pangabugho, mga kasina, . . . kaawa, paghubog, karisyohan nga waray kontrol, ngan mga buhat nga sugad hini.” (Galacia 5:19-21) Nakikita mo ba kon paonan-o ini nga mga prinsipyo ha Biblia makakabulig ha imo ha pagpili hin kaliawan? Karuyag naton sundon an mga suruklan ni Jehova ha ngatanan nga bahin han aton kinabuhi, kon kaupod naton an iba ngan kon nag-uusahan kita. (2 Corinto 3:18) Ngani, an aton mga desisyon kon nag-uusahan kita kasagaran na nga nagpapakita kon ano gud kita nga klase hin tawo.​—Salmo 11:4; 16:8.

17. Antes magpili hin kaliawan, ano an angay naton igpakiana ha aton kalugaringon?

¹⁷ Salit kon nagpipili ka hin kaliawan, pakianhi an imo kalugaringon: ‘Ano an magigin epekto han akon pipilion nga kaliawan ha akon relasyon kan Jehova? Ano an magigin epekto hito ha akon konsensya?’ Usisahon naton an iba pa nga mga prinsipyo nga makakabulig ha aton ha pagpili hin kaliawan.

18, 19. (a) Ano an iginsagdon ni Pablo ha mga Kristiano? (b) Ano nga mga prinsipyo an mabulig ha aton ha pagpili hin kaliawan?

 ¹⁸ Kon nagpipili kita hin kaliawan, nagpipili kita kon ano an aton isusulod ha aton hunahuna. Hi Pablo nagsurat: “Bisan ano nga butang nga tinuod, bisan ano nga butang nga sadang tagdon hin seryoso, bisan ano nga butang nga matadong, bisan ano nga butang nga putli, bisan ano nga butang nga makapaaghat han gugma, bisan ano nga butang nga dungganon, bisan ano nga butang nga maopay, ngan bisan ano nga butang nga darayawon, padayon nga tagda niyo ini nga mga butang.” (Filipos 4:8) Kon an sugad nga mag-opay nga butang an aton iginsusulod ha aton hunahuna, makakasiring kita: “Hinaot an mga pulong han akon baba ngan an pagpamalandong han akon kasingkasing makapalipay ha imo, O Jehova.”​—Salmo 19:14.

¹⁹ Pakianhi an imo kalugaringon: ‘Ano an akon iginsusulod ha akon hunahuna? Katapos magkita hin pelikula o salida, makalilipay ba ngan makarepresko an akon nahuhunahuna? Murayaw ba ako ngan may maopay nga konsensya? (Efeso 5:5; 1 Timoteo 1:5, 19) Diri ba ako nag-aalang pag-ampo kan Jehova? O nag-aalang na ako? Tungod ba hito nga kaliawan nakakahunahuna ako hin madarahog o imoral nga mga butang? (Mateo 12:33; Marcos 7:20-23) Ginmumolde ba ako hini nga sistema han mga butang pinaagi han kaliawan nga akon ginpipili?’ (Roma 12:2) An aton tangkod nga mga baton makakabulig ha aton nga makita kon ano an kinahanglan  naton buhaton basi magpabilin nga marig-on an aton relasyon kan Jehova. Karuyag naton mag-ampo pariho han salmista: “Iglikay an akon mga mata tikang ha pagkinita hin waray pulos.” *​—Salmo 119:37.

20, 21. Kay ano nga kinahanglan naton tagdon an pagbati han iba kon nagpipili kita hin kaliawan?

²⁰ Ini an usa pa nga importante nga prinsipyo nga angay hunahunaon: “An ngatanan nga butang uyon ha balaud, pero diri ngatanan nga butang makaparig-on. An kada tagsa padayon nga mangalimbasog diri para ha iya kalugaringon nga kaopayan, kondi para ha kaopayan han iba nga tawo.” (1 Corinto 10:23, 24) Bisan kon may kagawasan kita nga buhaton an usa nga butang, diri ini nagpapasabot nga angay naton ito buhaton. Kinahanglan hunahunaon naton hin maopay kon ano an magigin epekto ha aton kabugtoan han aton mga desisyon.

²¹ Diri parapriho an konsensya han kada tagsa. Pananglitan, bangin igintutugot han imo konsensya nga magkita ka ha usa nga programa ha TV. Pero nahibaroan mo nga ito nga programa diri ginkakarawat han konsensya han usa nga bugto. Ano an imo bubuhaton? Bisan kon may katungod ka  nga magkita hito, bangin magdesisyon ka nga diri magkita. Kay ano? Kay diri mo karuyag nga ‘makasala ha imo kabugtoan’​—o ‘makasala [pa ngani] ha Kristo.’ (1 Corinto 8:12) Diri naton karuyag magbuhat hin bisan ano nga makakapakdol ha aton igkasi-Kristiano.​—Roma 14:1; 15:1; 1 Corinto 10:32.

22. Paonan-o naton ipapakita nga makatadunganon kita may kalabotan ha mga desisyon han iba nga mga Kristiano?

²² Ha luyo nga bahin, ano man kon an imo konsensya diri natugot ha imo nga magkita, magbasa, o magbuhat han usa nga butang nga ginkakarawat han konsensya han iba? Tungod kay hinigugma ngan ginrirespeto mo an imo bugto, diri mo hiya ipipresyur nga subaron an imo mga desisyon. Maaram an usa nga drayber nga an iba bangin mas malaksi o mas mahinay magdrayb kay ha iya pero mag-opay gihap hira nga mga drayber. Ha pariho nga paagi, ikaw ngan an usa pa nga bugto bangin pariho nagsusunod ha mga prinsipyo ha Biblia pero medyo magkaiba an iyo opinyon ha kon ano nga kaliawan an angayan.​—Eclesiastes 7:16; Filipos 4:5.

23. Ano an mabulig ha aton nga pilion hin maopay an aton kaliawan?

²³ Salit ano an mabulig ha aton nga pilion hin maopay an aton kaliawan? Kon ginagamit naton an aton konsensya nga nabansay ha mga prinsipyo ha Biblia ngan hinigugma gud naton an aton kabugtoan, pipilion naton hin maopay an aton kaliawan. Ngan malilipay kita nga ginbubuhat naton “an ngatanan nga butang para ha himaya han Dios.”