Sigurado nga kapoy hi Jesus katapos mag-ampo ha bug-os nga gab-i ngan magpili hin 12 nga disipulo nga magin mga apostol. Aga na, pero may kusog pa gihapon hiya ngan hingyap nga buligan an mga tawo. Ginbuhat niya ini didto ha bakilid han bukid ha Galilea, posible hirani ha sentro han iya buruhaton ha Capernaum.

Damu nga tawo nga tikang ha higrayo nga lugar an kumadto ha iya. An pipira ha ira tikang ha Jerusalem ngan ha mga lugar ha Judea, ha sur. An iba tikang ha Tiro ngan Sidon, mga syudad ha may baybayon, ha norte-weste. Kay ano nga kumadto hira kan Jesus? “Basi mamati ha iya ngan matambal an ira mga sakit.” Ngan ito gud an nahitabo—‘gintambal hira’ ngatanan ni Jesus. Hunahunaa la! Natambal an ngatanan nga may sakit. Gintambal liwat niya “an mga ginsasakit han magraot nga espiritu,” mga tawo nga ginsaniban han magraot nga anghel ni Satanas.—Lucas 6:17-19.

Katapos, kumadto hi Jesus ha patag nga lugar han bukid ngan an mga tawo nagtirirok palibot ha iya. An iya mga disipulo, labi na an 12 nga apostol, posible nga hirani ha iya. Interesado gud an ngatanan nga makabati hini nga magturutdo nga nakakagbuhat hin sugad nga mga milagro. Nagpahayag hi Jesus hin sermon nga mapulsanon gud ha iya mga mamarati. Tikang hadto, damu na an nagpahimulos hito nga sermon. Kita gihapon makakapahimulos hiton higlarom nga kamatuoran nga iginpresenta ha simple ngan matin-aw nga paagi. Ginamit hi Jesus hin komon nga mga eksperyensya ngan mga butang nga pamilyar ha mga tawo. Salit, an iya mga igintutdo masayon masabtan han ngatanan nga namimiling hin mas maopay nga pagkinabuhi nga gin-uuyonan han Dios. Ano an nangunguna nga mga punto ha sermon ni Jesus nga nagin hinungdan basi magin mapulsanon gud ito?

Karuyag han ngatanan nga magin malipayon. Maaram hini hi Jesus, salit nagtikang hiya pagsaysay kon hin-o an tinuod nga malipayon. Hunahunaa la kon paonan-o ini nakapainteres ha iya mga mamarati. Pero may mga ginsiring hiya nga waray nira masabti.

Hiya nagsiring: “Malipayon an mga mahunahunaon han ira espirituwal nga panginahanglan, kay para ha ira an Ginhadian han langit. Malipayon an mga nabibido, kay liliawon hira. . . . Malipayon an mga nagugutom ngan nauuhaw han katadongan, kay pagbubusugon hira. . . . Malipayon an mga gintitimaraot tungod han katadongan, kay para ha ira an Ginhadian han langit. Malipayon kamo kon an mga tawo nag-iinsulto ha iyo, nagtitimaraot ha iyo . . . tungod ha akon. Magkalipay kamo ngan magrayhak.”—Mateo 5:3-12.

Ano an iginpapasabot ni Jesus han nagsiring hiya nga “malipayon”? Diri hiya nag-uunabi mahitungod hin karisyo, pananglitan kon nagkakaada hin kurokalipay. An tinuod nga kalipay mas hilarom. Nag-uupod ito hin tinuod nga kakontento, an pag-abat hin katagbaw ngan kalamposan ha kinabuhi.

Nagsiring hi Jesus nga an mga tawo nga tinuod nga malipayon amo adton maaram han ira espirituwal nga panginahanglan, nasusubo tungod han ira makasasala nga kahimtang, ngan nakilala ngan nag-aalagad ha Dios. Bisan kon ginkakangalasan ngan gintitimaraot hira tungod ha pagbuhat han kaburut-on han Dios, malipayon hira kay maaram hira nga napapalipay nira an Dios ngan babalosan hira hin kinabuhi nga waray kataposan.

Kondi damu an naghuhunahuna nga an pagin riko ngan an pagbuhat hin mga kaliawan amo an  nakakapalipay ha tawo. Pero iba an ginsiring ni Jesus. Iginpakita niya an kaibahan nga sigurado nga nakaaghat ha damu han iya mamarati nga maghunahuna, hiya nagsiring: “Kairo niyo nga mga riko nga tawo, kay naeksperyensyahan na niyo an bug-os nga kahimyang. Kairo niyo nga mga busog yana, kay magugutom kamo. Kairo niyo nga nagtitinawa yana, kay mabibido ngan magtatangis kamo. Kairo niyo kon gindadayaw kamo han ngatanan nga tawo, kay ito an ginbuhat han ira kaapoy-apoyan ha buwa nga mga propeta.”—Lucas 6:24-26.

Kay ano nga kairo han mga may karikohan, han nagtitinawa tungod han kaliawan, ngan hadton nakarawat hin pagdayaw han iba? Tungod kay kon an usa nga tawo may-ada hini ngan ginpapabilhan gud niya ini, bangin igbalewaray niya an pag-alagad ha Dios nga amo la an naghahatag hin tinuod nga kalipay. Diri iginpapasabot ni Jesus nga an pagin pobre ngan gutom amo an nakakapalipay ha tawo. Pero kasagaran na nga an sugad nga mga tawo amo an namamati ha katutdoan ni Jesus ngan ginbibendisyonan hin tinuod nga kalipay.

Samtang ginhuhunahuna an iya mga disipulo, hi Jesus nagsiring: “Kamo an asin han tuna.” (Mateo 5:13) Syempre, diri hira literal nga asin. An asin ginagamit ha pagpreserba. Damu an asin hirani ha halaran han templo han Dios ngan ginagamit ito basi asinan an mga halad. Nagrirepresentar liwat ito han kagawasan tikang ha kadunot o kadaot. (Lebitiko 2:13; Esekiel 43:23, 24) An mga disipulo ni Jesus amo “an asin han tuna” tungod kay an ira impluwensya nakakapreserba ha mga tawo, nakakabulig nga diri madaot an relasyon ha Dios ngan an moral. Oo, an ira mensahe nakakapreserba han kinabuhi han ngatanan nga namamati hito.

Hi Jesus nagsiring liwat ha mga disipulo: “Kamo an sugâ han kalibotan.” An sugâ diri iginbubutang ha basket kondi ha burutangan hin lampara basi makaghatag hin lamrag. Salit nagsagda hi Jesus: “Ipasanag niyo an iyo sugâ ha mga tawo basi makita nira an iyo mag-opay nga buhat ngan paghimayaon an iyo Amay nga aadto ha langit.”—Mateo 5:14-16.

An Judio nga mga lider han relihiyon naghuhunahuna nga hi Jesus paratalapas han Balaud han Dios, ngan diri pa la maiha nagsarabot hira pagpatay ha iya. Salit hi Jesus prangka nga nagsiring: “Ayaw kamo paghunahuna nga kinanhi ako basi bungkagon an Balaud o an sinurat han mga Propeta. Kinanhi ako, diri  ha pagbungkag hito, kondi ha pagtuman.”—Mateo 5:17.

Oo, daku gud an pagtahod ni Jesus ha Balaud han Dios ngan gin-aghat niya an iba nga magkaada hin sugad nga disposisyon. Ngani, hiya nagsiring: “Salit bisan hin-o nga nagtatalapas han gigutiayi hini nga mga sugo ngan nagtututdo ha katawohan nga talapason ito, magigin pinakaubos hiya ha Ginhadian han langit.” Iginpapasabot niya nga an sugad nga tawo diri gud makakasulod ha Ginhadian han Dios. Hiya nagpadayon: “Pero, an bisan hin-o nga nagbubuhat ngan nagtututdo hito, magigin harangdon ha Ginhadian han langit.”—Mateo 5:19.

Ginkondenar ni Jesus bisan ngani an mga disposisyon nga nakakaaghat ha usa nga magtalapas ha Balaud han Dios. Katapos kotaron an Balaud nga “Diri ka magpatay,” hi Jesus nagdugang: “An bisan hin-o nga padayon nga nangangalas ha iya bugto may baratunon ha korte.” (Mateo 5:21, 22) Seryoso an padayon nga kangalas ha iba, posible nga magresulta pa ngani ito ha pagpatay. Tungod hini, iginsaysay ni Jesus an sadang buhaton han usa basi makigmurayaw: “Salit, kon maghahalad ka ngan nahinumdoman mo nga an imo bugto may reklamo ha imo, bayai an imo halad ha halaran ngan kadtoa an imo bugto. Pakigtuhay anay ha iya, katapos, ha imo pagbalik mahimo ka na maghalad.”—Mateo 5:23, 24.

Igindidiri liwat han Balaud an pag-adulteryo. Hi Jesus nagsiring: “Hinbatian niyo an ginsiring: ‘Diri ka mag-adulteryo.’ Pero nasiring ako ha iyo nga an bisan hin-o nga padayon nga nagkikinita ha usa nga babaye ngan may malaw-ay nga hingyap ha iya, nag-aadulteryo na ha iya kasingkasing.” (Mateo 5:27, 28) Hi Jesus diri naghihisgot mahitungod han madaliay la nga pakahunahuna hin imoral; lugod, ginpapabug-atan niya an pagkaseryoso hito kon an usa “padayon nga nagkikinita.” An padayon nga pagkinita kasagaran nga nakakapukaw hin malaw-ay nga hingyap. Ngan kon magkaada hin higayon, mahimo ito magresulta ha pag-adulteryo. Paonan-o ini malilikyan? Bangin kinahanglan an duro nga pangalimbasog. Hi Jesus nagsiring: “Kon an imo too nga mata nagigin hinungdan han imo pakasala, lukata ito ngan ilabog. . . . Kon an imo too nga kamot nagigin hinungdan han imo pakasala, utda ito ngan ilabog.”—Mateo 5:29, 30.

Basi masalbar an kinabuhi, may mga tawo nga andam magpautod han ira tiil o kamot nga nadaot gud hin sakit. Salit, husto la an ginsiring ni Jesus nga mas importante nga ‘ilabog’ an bisan ano, bisan an mga butang nga sugad kapresyoso han mata o kamot, basi malikyan an imoral nga panhunahuna ngan an mga buhat nga resulta hito. Hi Jesus nagsaysay: “Mas maopay pa nga mawad-an ka hin usa nga bahin kay ha ilabog an imo bug-os nga lawas ha Gehenna” (an naglalaga nga basurahan ha gawas han pader han Jerusalem), nga nagpapasabot hin dayon nga kabungkagan.

Naghatag liwat hi Jesus hin sagdon kon paonan-o tatrataron an mga tawo nga nakakapasakit ngan nakakapasina ha aton. Hiya nagsiring: “Ayaw pakig-away ha maraot nga tawo, ngan kon may magtampalo han imo too nga bayhon, iatubang liwat ha iya an imo wala.” (Mateo 5:39) Diri ini nagpapasabot nga diri didepensahan han usa an iya kalugaringon o an  iya pamilya kon may umatake ha ira. An gin-unabi ni Jesus nga pagtampalo diri ginbubuhat basi makadaot o makamatay; lugod, usa ito nga insulto. Iginpapasabot niya nga kon may makig-away o makiglantugi, pinaagi man hin pagtampalo o panginsulto, ayaw pagbulos.

Ito nga sagdon uyon ha balaud han Dios nga higugmaon an igkasi-tawo. Salit ginsagdonan ni Jesus an iya mga mamarati: “Padayon nga higugmaa an iyo kaaway ngan ig-ampo an nagtitimaraot ha iyo.” Naghatag hiya hin importante gud nga hinungdan: “Basi mapamatud-an niyo nga mga anak kamo han iyo Amay nga aadto ha langit, kay iya ginpapasirang an adlaw ha magraot ngan mag-opay nga tawo ngan nagpapauran ha magtadong ngan diri-magtadong.”—Mateo 5:44, 45.

Ginsumaryo ni Jesus ini nga bahin han iya sermon, ha pagsiring: “Kinahanglan magin perpekto kamo, sugad han iyo langitnon nga Amay nga perpekto.” (Mateo 5:48) Syempre, diri niya iginpapasabot nga an tawo mahimo magin bug-os nga perpekto. Pero pinaagi ha pagsubad ha Dios, maipapakita liwat naton an aton gugma bisan ngadto ha aton mga kaaway. Ha iba nga pagkayakan: “Magpadayon kamo ha pagin maloloy-on, sugad la nga an iyo Amay maloloy-on.”—Lucas 6:36.

Ha pagpadayon ni Jesus ha iya sermon, iya gin-aghat an iya mamarati: “Pag-ikmat kamo nga an iyo pagkamatadong diri magin pakita la ha mga tawo.” Ginkondenar ni Jesus an hipokrito nga pagpakita hin pagin diosnon, hiya nagdugang: “Kon maghahatag ka tungod ha kalooy, ayaw ito igbandilyo sugad han ginbubuhat han mga hipokrito.” (Mateo 6:1, 2) Mas maopay an paghatag hin mga regalo ha tago tungod ha kalooy.

Sunod, hi Jesus nagsiring: “Kon nag-aampo kamo ayaw niyo subara an mga hipokrito, kay naruruyag hira pag-ampo nga natindog ha mga sinagoga ngan ha eskina han mga kalsada basi makita han mga tawo.” Lugod, hiya nagsiring: “Kon mag-ampo ka, sulod ha imo kwarto ngan katapos sadhan ito, pag-ampo ha imo Amay ha langit.” (Mateo 6:5, 6) Diri ginkukondenar ni Jesus an ngatanan nga pag-ampo ha publiko kay hiya mismo naghimo man hini. An ginkukondenar niya amo an mga pag-ampo nga ginhihimo basi magpabilib ha mga namamati ngan makakarawat hin pagdayaw.

Ginsagdonan ni Jesus an mga tawo: “Kon nag-aampo kamo, ayaw pag-uroutroha an amo gihapon nga mga pulong, sugad han ginbubuhat han mga tawo han mga nasud.” (Mateo 6:7) Diri iginpapasabot ni Jesus nga sayop an pauroutro nga pag-ampo mahitungod ha amo la gihapon nga butang. Iginpahayag niya an iya diri pag-uyon ha ‘pauroutro’ nga paggamit hin minimorya nga mga pulong ha pag-ampo. Katapos iginhatag niya an modelo nga pag-ampo nga may pito nga hangyo. An nauna nga tulo may kalabotan ha katungod han Dios nga magmando ngan han iya mga katuyoan—an pagbaraan han iya ngaran, pagkanhi han iya Ginhadian, ngan pagtuman han iya kaburut-on. Katapos, puydi na naton unabihon an aton personal nga mga hangyo sugad han pagkaon ha adlaw-adlaw ngan pagpasaylo  han mga sala, pati na an paghangyo nga diri kita sulayon labaw han aton maiilob, ngan talwason kita tikang ha usa nga maraot.

Paonan-o naton sadang tagdon an aton mga panag-iya? Gin-aghat ni Jesus an mga tawo: “Ayaw na kamo pagtinirok hin bahandi ha tuna, kay kukutkuton la ito han mga insekto o tatauyon ngan kakawaton.” Makatadunganon gud ini! An materyal nga mga panag-iya mahimo mawara ngan mawawara gud, ngan an pagtirok hini waray pulos ha Dios. Uyon hini, hi Jesus nagsiring: “Pagtirok kamo hin bahandi ha langit.” Mahihimo naton ini pinaagi ha pag-una ha pag-alagad ha Dios. Waray makakaagaw han aton maopay nga relasyon ha Dios o han balos hito nga kinabuhi nga waray kataposan. Salit tinuod gud an ginsiring ni Jesus: “Kon hain an imo bahandi, aadto liwat an imo kasingkasing.”—Mateo 6:19-21.

Ha pagpabug-at hini nga punto, hi Jesus naghatag hin ilustrasyon: “An lampara han lawas amo an mata. Salit kon an imo mata simple, magigin malamrag an imo bug-os nga lawas. Pero kon an imo mata maraot, magigin masirom an imo bug-os nga lawas.” (Mateo 6:22, 23) Kon matin-aw an aton simboliko nga mata, pariho ito hin naglalaga nga lampara ha aton lawas. Pero basi mahitabo ini, an aton mata kinahanglan nakapokus ha usa la nga butang; kay kon diri, mahimo kita magkaada sayop nga disposisyon. Kon magpupokus kita ha materyal nga mga panag-iya imbes nga ha pag-alagad ha Dios, mahimo ‘magin masirom an aton bug-os nga lawas,’ posible kita magtikang pagbuhat hin mga butang nga nagpapakita hin pagin diri tangkod.

Katapos hi Jesus naghatag hin mapwersa nga ehemplo: “Waray makakagserbi ha duha nga agaron kay masisina hiya ha usa ngan hihigugmaon an usa, o magpapabilin hiya ha usa ngan babayaan an usa. Diri niyo mahimo pagdunganon an pagpauripon ha Dios ngan ha Karikohan.”—Mateo 6:24.

An pipira nga namamati kan Jesus bangin naghunahuna kon paonan-o nira sadang tagdon an ira materyal nga panginahanglan. Salit ginpasarig niya hira  nga diri kinahanglan mabaraka kon uunahon nira an pag-alagad ha Dios. “Obserbari hin maopay an mga tamsi. Diri hira nagtatanom o nag-aani o nagtitirok han mga inani ngadto ha bodega, pero ginpapakaon hira han iyo Amay ha langit.”—Mateo 6:26.

Kumusta man an mga bukad ha kapatagan? Hi Jesus nagsiring nga “hi Solomon, bisan kon harangdon, waray makagbado hin sugad kaopay han mga bukad.” Ano an iginpapasabot hini? “Kon ginbabadoan han Dios an mga tanom ha kapatagan nga aanhi yana kondi buwas ilalabog ha kalayo, diri ba mas pagbabadoan gud kamo?” (Mateo 6:29, 30) Maaramon nga nag-aghat hi Jesus: “Ayaw gud kamo kabaraka nga masiring, ‘Ano an amon kakaunon?’ o ‘Ano an amon iinumon?’ o ‘Ano an amon igsusul-ot?’ . . . An iyo Amay ha langit maaram nga ginkikinahanglan niyo ini ngatanan. Kon sugad, padayon nga unaha niyo an pagpamiling han Ginhadian ngan han iya katadongan, ngan ini ngatanan idudugang ha iyo.”—Mateo 6:31-33.

An mga apostol ngan an iba pa nga sinsero nga tawo karuyag magkinabuhi ha paagi nga nalilipayan han Dios, pero diri ito masayon ha ira kahimtang. Pananglitan, damu nga Pariseo an kritiko ngan mapintas nga naghuhukom ha iba. Salit ginsagdonan ni Jesus an iya mga mamarati: “Ayaw na kamo paghukom basi diri kamo paghukman; kay huhukman kamo sumala han iyo paghukom ha iba.”—Mateo 7:1, 2.

Peligroso an pagsunod ha pagpanguna han sobra kakritiko nga mga Pariseo, sugad han igin-ilustrar ni Jesus: “Makakatugway ba an buta ha igkasi-buta? Diri ba hira nga duha mahuhulog ha buho?” Kon sugad, paonan-o sadang tagdon han mga mamarati ni Jesus an iba? Diri hira sadang magin kritiko kay seryoso ito nga sayop. Hiya nagpakiana: “Paonan-o mo masisiring ha imo bugto, ‘Bugto, kukuhaon ko an dagami ha imo mata,’ nga diri mo ngani nakikita an daku nga kahoy ha imo mata? Hipokrito! Kuhaa anay an daku nga kahoy ha imo mata, basi makakita ka hin maopay ha pagkuha han dagami ha mata han imo bugto.”—Lucas 6:39-42.

Diri ini nagpapasabot nga an mga disipulo diri na gud maghuhukom. Hi Jesus nagsagda ha ira: “Ayaw ihatag an baraan nga butang ha mga ayam, o ayaw ilabog an iyo mga perlas ha mga baboy.” (Mateo 7:6) An mga kamatuoran tikang ha Pulong han Dios presyoso, pariho hin simboliko nga mga perlas. Kon may mga tawo nga nagios pariho hin mga hayop nga diri nagpapabili hinin presyoso nga mga kamatuoran, kinahanglan bayaan hira han mga disipulo ngan pamilngon adton mga namamati.

Ha paghisgot utro ni Jesus mahitungod han pag-ampo, ginpabug-atan niya nga kinahanglan padayon ito nga buhaton. “Padayon nga mangaro kay ihahatag ito ha iyo.” An Dios andam ha pagbaton ha mga pag-ampo, sugad han ginpabug-atan ni Jesus han hiya nagpakiana: “Hin-o ha iyo an mahatag hin bato ha iya anak kon mangaro hin tinapay? . . . Salit kon kamo nga magraot maaram humatag ha iyo mga anak hin mag-opay nga regalo, labi na gud nga mahatag an iyo Amay ha langit hin mag-opay nga butang ha mga nangangaro ha iya!”—Mateo 7:7-11.

Katapos, iginsiring ni Jesus an nagin bantogan nga surundon ha panggawi: “Salit, an ngatanan nga karuyag niyo buhaton ha iyo han mga tawo, buhata liwat niyo ha ira.” Diri ba sadang karawaton ngan iaplikar naton ngatanan inin maopay nga sagdon ha aton pakig-upod ha iba? Pero bangin diri masayon an pagbuhat hito, sugad han iginpapakita ha instruksyon  ni Jesus: “Sulod ha haligot nga ganghaan, kay halapad ngan haluag an dalan tipakadto ha kabungkagan, ngan damu an naagi hito. Kondi haligot an ganghaan ngan makuri an dalan tipakadto ha kinabuhi, ngan gutiay la an nakakatultol hito.”—Mateo 7:12-14.

May mga mangangalimbasog pagpasimang ha mga disipulo tikang ha dalan nga nagtutugway ngadto ha kinabuhi, salit hi Jesus nagpahamangno: “Pagbantay ha buwa nga mga propeta nga nadaop ha iyo nga nagpapakurokarnero, pero ha pagkamatuod mapintas nga mga lobo.” (Mateo 7:15) Hi Jesus nagsiring nga an maopay nga kahoy ngan an maraot nga kahoy makikilala pinaagi han ira mga bunga. Ha pariho nga paagi, makikilala naton an buwa nga mga propeta pinaagi han ira katutdoan ngan mga buhat. Oo, iginsaysay ni Jesus nga an usa nga tawo nagigin iya disipulo diri la pinaagi han ginyayakan kondi pinaagi liwat han ginbubuhat. May mga nag-aangkon nga hi Jesus an ira Ginoo, pero kumusta man kon diri nira ginbubuhat an kaburut-on han Dios? Hi Jesus nagyakan: “Pero masiring ako ha ira: ‘Diri ako nakilala ha iyo! Iwas kamo, kamo nga matinalapason!’”—Mateo 7:23.

Ha pagtapos ni Jesus han iya sermon, hiya nagsiring: “An tagsa nga namamati han akon ginsisiring ngan nagbubuhat hito magigin pariho ha maaramon nga tawo nga nagtindog han iya balay ha bato. Ngan ito nga balay gin-inuranan, ginbahaan, ngan ginbagyohan, kondi waray ito maruba, kay ha bato gintindog an pundasyon hito.” (Mateo 7:24, 25) Kay ano nga waray maruba an balay? Tungod kay an tawo ‘nag-ukad hin hilarom ngan gintindog an pundasyon hito ha bato.’ (Lucas 6:48) Salit labaw pa kay ha pagpamati la ha ginsiring ni Jesus an sadang himoon. Kinahanglan kita mangalimbasog ha ‘pagbuhat hito.’

Kondi, kumusta man an ‘namamati han ginsisiring’ pero “diri nagbubuhat hito”? Hiya “maipapariho ha diri maaramon nga tawo, nga nagtukod han iya balay ha baras.” (Mateo 7:26) An uran, baha, ngan hangin magruruba hito.

Nahipausa an mga tawo ha paagi han pagtutdo ni Jesus durante hini nga sermon. Nagtutdo hiya nga may awtoridad ngan diri sugad han mga lider han relihiyon. Posible nga damu han namati ha iya an nagin iya mga disipulo.