1, 2. Ano nga urusahon nga mga butang an nakita ni Elias ha iya kinabuhi, kondi ano nga makatarag-ob nga mga hitabo an nakita niya tikang ha lungib ha Bukid han Horeb?

 NAKITA ni Elias an urusahon nga mga butang hadto. Nakita niya an mga uwak nga nagdadara ha iya hin pagkaon duha ka beses ha usa ka adlaw samtang nagtatago hiya. Nakita niya an duha nga surudlan nga nagsusuplay hin harina ngan lana ha kabug-osan han maiha nga gutom ngan diri gud nauubosan. Nakita pa ngani niya an kalayo nga nahuhulog tikang ha langit sugad nga baton ha iya pag-ampo. (1 Hadi, kapitulo 17, 18) Kondi, hi Elias waray pa gud makakita hin bisan ano nga pariho kaurusahon han masunod.

² Samtang naduko hiya hirani ha entrada han usa nga lungib ha Bukid han Horeb, nakita niya an sunod-sunod nga makatarag-ob nga mga hitabo. Siyahan nagkaada hangin. Naghahagubuhob ito, nakakabungol an aringasa, kay makusog hinduro ito salit nabuka an kabukiran ngan narumok an mga bato. Sunod nagkaada linog, nga nagpagawas hin makusog nga mga pwersa nga napugngan ha uroigbaw nga bahin han tuna. Katapos, inabot an kalayo. Samtang madagmit nga naglarab ito ha bug-os nga lugar, posible nga inabat ni Elias an alipuros han nakakasunog nga kapaso hito.—1 Hadi 19:8-12.

3. Nakita ni Elias an ebidensya han ano nga kalidad han Dios, ngan diin naton makikita an ebidensya hini nga kalidad?

³ Ini ngatanan nga magkalainlain nga mga hitabo nga hinkit-an ni Elias magkapariho ha usa nga butang—ipinakita hito an daku nga gahum ni Jehova nga Dios. Syempre, diri  kinahanglan nga makita naton an usa nga milagro basi masabtan nga an Dios may-ada hini nga kalidad. Masayon gud makita ito. An Biblia nagsusumat ha aton nga an mga linarang nagpapamatuod han “waray kataposan nga gahum ngan pagka-Dios” ni Jehova. (Roma 1:20) Hunahunaa la an nakakabuta nga kasilaw han mga kidlat ngan an makusog nga mga dalugdog, an makaruruyag pagkit-on nga naawas nga mga tubig han daku nga umpas, an urusahon nga kahaluag han bitoonon nga langit! Diri mo ba nakikita an gahum han Dios ha sugad nga mga linarang? Kondi, gutiay la nga mga tawo ha kalibotan yana an totoo nga nagtatagad han gahum han Dios. Mas gutiay pa ngani an nagtatagad hito hin husto. Kondi, an pakasabot hini nga kalidad han Dios naghahatag ha aton hin damu nga mga hinungdan nga magin mas duok kan Jehova. Hini nga bahin, titikangan naton an detalyado nga pag-aram ha diri-matupngan nga gahum ni Jehova.

4, 5. (a) Paonan-o iginhulagway an ngaran ni Jehova? (b) Kay ano nga angayan nga ginpili ni Jehova an todo nga baka sugad nga simbolo han iya gahum?

⁴ Hi Jehova waray-kapariho ha gahum. An Jeremias 10:6 nasiring: “Waray bisan usa nga pariho ha imo, O Jehova. Harangdon ka, ngan harangdon ngan gamhanan an imo ngaran.” Tigamni nga an ngaran ni Jehova harangdon ngan gamhanan. Hinumdumi, ini nga ngaran matin-aw nga nangangahulogan nga “Hiya Nagpapahinabo nga Magin.” Ano an nakakahimo kan Jehova nga himoon an ngatanan nga butang nga iya karuyag ngan pahinaboon an iya kalugaringon nga magin anoman nga karuyag niya? An usa amo an gahum. Oo, an abilidad ni Jehova ha pagbuhat, ha  pagtuman han iya kaburut-on, waray tubtoban. An sugad nga gahum usa han iya importante nga mga kalidad.

⁵ Tungod kay diri gud naton masasabtan an bug-os nga kadaku han iya gahum, ginagamit ni Jehova an mga ilustrasyon ha pagbulig ha aton. Sugad han hinbabaroan naton, ginagamit niya an todo nga baka sugad nga simbolo han iya gahum. (Ezekiel 1:4-10) Angayan ito nga pagpili, kay bisan an maanad nga baka usa ka daku ngan makusog nga linarang. An mga tawo ha Palestina ha mga panahon han Biblia talagsa la, kon may-ada man, igkaaway hin bisan ano nga mas makusog. Kondi maaram hira han mas makaharadlok nga klase hin todo nga baka—an ihalas nga baka, o aurochs, nga napoo na tikang hadto. (Job 39:9-12) An Romano nga magmarando nga hi Julio Cesar nagkomento hadto nga ini nga mga todo nga baka gurogutiay la ha mga elepante. “Magkusog gud hira,” nagsurat hiya, “ngan maglaksi gud hira.” Handurawa an pagin gutiay ngan maluya nga aabaton mo ha pagtindog sapit hito nga hayop!

6. Kay ano nga hi Jehova la an tinatawag nga “Makagarahum-ha-ngatanan”?

⁶ Ha pariho nga paagi, an tawo maluya ngan waray-gahum kon itanding ha Dios nga may gahum, hi Jehova. Ha iya, bisan an gamhanan nga mga nasud sugad la hin gutiay nga tapotapo ha timbangan. (Isaias 40:15) Diri pariho ha bisan ano nga linarang, waray tubtoban an gahum ni Jehova, kay hiya la an tinatawag nga “Makagarahum-ha-ngatanan.” a (Pahayag 15:3) Hi Jehova may-ada “hura nga dinamiko nga kusog ngan . . . urusahon gud nga gahum.” (Isaias 40:26) Hiya an hura, diri nauubosan nga Surok han gahum. Diri hiya nadepende ha gawas nga surok han enerhiya, kay “an kusog kanan Dios.” (Salmo 62:11) Kondi, pinaagi han ano ginagamit ni Jehova an iya gahum?

7. Ano an baraan nga espiritu ni Jehova, ngan ano an iginpapasabot han orihinal nga mga pulong nga ginamit ha Biblia?

⁷ An baraan nga espiritu naagos tikang kan Jehova ha waray tubtoban nga suplay. Ito an gahum han Dios nga nagios. Ha pagkamatuod, ha Genesis 1:2, tinatawag ito ha Biblia sugad nga “aktibo nga pwersa” han Dios. An orihinal nga Hebreo ngan Griego nga mga pulong nga iginhuhubad nga “espiritu,” ha iba nga mga konteksto, mahimo ighubad nga “hangin,” “gininhawa,” ngan “alipuros nga hangin.” Sumala ha mga awtor han mga diksyonaryo, an mga pulong ha orihinal nga yinaknan nagpapasabot hin diri-nakikita nga pwersa nga nagios. Pariho han hangin, an espiritu han Dios diri nakikita han aton mga mata, kondi totoo ngan nasasabtan an mga epekto hito.

8. Ha Biblia, simboliko nga tinatawag nga ano an espiritu han Dios, ngan kay ano nga angayan ini nga mga pagtanding?

⁸ An baraan nga espiritu han Dios maabtik gud ha ngatanan nga paagi. Ginagamit ito ni Jehova ha pagtuman han anoman nga katuyoan nga nahuhunahuna niya. Angayan kon sugad, ha Biblia, an espiritu han Dios simboliko nga tinatawag nga iya “tudlo,” iya “gamhanan nga kamot,” o iya “nakaunat nga butkon.” (Lucas 11:20; Deuteronomio 5:15; Salmo 8:3) Sugad la han usa ka tawo nga bangin gamiton niya an iya kamot ha damu nga buruhaton ha magkalainlain nga sukol han kusog o kaabtik, ha sugad man nga paagi ginagamit han Dios an iya espiritu ha pagtuman han bisan ano nga katuyoan—sugad han paglarang han gigutiayi nga atomo o pagbahin han Dagat nga Pula o pagpahinabo ha siyahan-siglo nga mga Kristiano nga magyakan hin magkalainlain nga mga yinaknan.

9. Mationan-o kadaku an kan Jehova gahum ha pagmando?

⁹ Ginagamit liwat ni Jehova an gahum pinaagi han iya awtoridad sugad nga Soberano ha Uniberso. Mahahanduraw  mo ba an minilyon nga intelihente, maabtik nga mga sakop nga disidido ha pagsunod ha imo mga sugo? Hi Jehova may-ada hiton nga gahum ha pagmando. May-ada hiya mga surugoon nga mga tawo, ha Kasuratan agsob nga iginpapariho ha hugpo. (Salmo 68:11; 110:3) Kondi, an tawo maluya nga linarang kon itanding ha anghel. Aw, han an Asiryano nga kasundalohan inatake ha katawohan han Dios, ginpatay han usa nga anghel an 185,000 nga kasundalohan ha usa ka gab-i! (2 Hadi 19:35) An mga anghel han Dios “gamhanan hinduro.”—Salmo 103:19, 20.

10. (a) Kay ano nga an Makagarahum-ha-ngatanan tinatawag nga Jehova han mga hugpo? (b) Hin-o an pinakagamhanan ha ngatanan han mga linarang ni Jehova?

¹⁰ Pira kadamu an mga anghel? Hi propeta Daniel nagkaada bisyon han langit diin nakita niya an sobra 100 milyon nga mga espiritu nga linarang ha atubangan han trono ni Jehova, kondi waray pag-unabi nga nakita niya an ngatanan nga mga anghel. (Daniel 7:10) Salit bangin ginatos ka milyon an mga anghel. Tungod hini tinatawag an Dios sugad nga Jehova han mga hugpo. Iginsasaysay hini nga titulo an iya gamhanan nga katungdanan sugad nga Kumander han daku, organisado nga grupo han gamhanan nga mga anghel. Labaw hini ngatanan nga mga espiritu nga linarang, iginbutang niya an usa nga nangunguna, an iya hinigugma nga Anak, “an suhag han ngatanan nga linarang.” (Colosas 1:15) Sugad nga arkanghel—nga punoan han ngatanan nga mga anghel, mga serapin, ngan mga kerubin—hi Jesus an pinakagamhanan ha ngatanan nga mga linarang ni Jehova.

11, 12. (a) Ha ano nga mga paagi may gahum an pulong han Dios? (b) Paonan-o pinamatud-an ni Jesus an kadaku han gahum ni Jehova?

¹¹ Hi Jehova may-ada usa pa nga paagi han paggamit han gahum. An Hebreo 4:12 nasiring: “An pulong han Dios buhi ngan gamhanan.” Natitigamnan mo ba an urusahon gud nga gahum han pulong han Dios, o an inspirado-han-espiritu  nga mensahe, nga gintipigan yana ha Biblia? Makakadasig ito ha aton, makakaparig-on han aton pagtoo, ngan makakabulig ha aton ha paghimo hin bug-os nga mga pagbag-o ha aton kalugaringon. Hi apostol Pablo nagpahamangno ha mga igkasi-tumuroo kontra han mga tawo nga may-ada imoral hinduro nga mga estilo han kinabuhi. Katapos, hiya nagdugang: “Sugad hito an iba ha iyo hadto.” (1 Corinto 6:9-11) Oo, “an pulong han Dios” ginios ha ira ngan binulig ha ira nga magbag-o.

¹² Daku hinduro an gahum ni Jehova ngan epektibo gud an iya paagi han paggamit hito salit waray makakapugong ha iya ha paggamit han iya gahum. Hi Jesus nagsiring: “Ha Dios an ngatanan nga butang posible.” (Mateo 19:26) Ha ano nga mga katuyoan ginagamit ni Jehova an iya gahum?

13, 14. (a) Kay ano nga makakasiring kita nga hi Jehova diri kay diri-personal nga surok han gahum? (b) Ha ano nga mga paagi ginagamit ni Jehova an iya gahum?

¹³ An espiritu ni Jehova usa ka butang nga labaw pa gud ha bisan ano nga pisikal nga pwersa; ngan hi Jehova diri kay diri-personal nga pwersa, nga usa la nga surok han gahum. Hiya an personal nga Dios nga bug-os nga kontrolado an iya kalugaringon nga gahum. Kondi, ano an nagpapagios ha iya nga gamiton ito?

¹⁴ Sugad han aton makikita, ginagamit han Dios an gahum ha paglarang, ha pagbungkag, ha pagpanalipod, ha pagpahiuli—ha laktod, ha pagbuhat han anoman nga nauyon ha iya hingpit nga mga katuyoan. (Isaias 46:10) Ha pipira nga mga hitabo, ginagamit ni Jehova an iya gahum ha pagpahayag han importante nga mga bahin han iya personalidad ngan mga suruklan. Labaw ha ngatanan, ginagamit niya an iya gahum ha pagtuman han iya kaburut-on—ha pagbaraan han iya sagrado nga ngaran pinaagi han Mesianiko nga Ginhadian, nga iginpapakita nga an iya paagi han pagmando  amo an pinakamaopay. Waray gud makakapugong hito nga katuyoan.

15. Ginagamit ni Jehova an iya gahum para ha ano nga katuyoan may kalabotan han iya mga surugoon, ngan paonan-o ipinakita ini ha kahimtang ni Elias?

¹⁵ Ginagamit liwat ni Jehova an iya gahum basi magpahimulos kita sugad nga mga indibiduwal. Tigamni an ginsisiring han 2 Cronicas 16:9: “An mga mata ni Jehova nagkikita ngadto-nganhi ha bug-os nga tuna basi ipakita an iya kusog para hadton bug-os an kasingkasing ngadto ha iya.” An eksperyensya ni Elias, nga gin-unabi ha tinikangan, usa nga ehemplo hini. Kay ano nga iginhatag ni Jehova ha iya iton makatarag-ob nga pagpakita han iya gahum? Bueno, an maraot nga hi Rayna Jezebel nagsumpa nga ipapatay hi Elias. An propeta dinalagan, pinalagiw para han iya kinabuhi. Inabat hiya nga nag-uusahan, nahahadlok, ngan nanluluya—sugad hin nakawang an ngatanan nga iya mga pangalimbasog. Basi liawon an naguguol nga tawo, matin-aw nga ginpahinumdom ni Jehova hi Elias han gahum han Dios. Ipinakita han hangin, han linog, ngan han kalayo nga an pinakagamhanan nga Persona ha uniberso kaupod didto ni Elias. Ano an iya kahahadlokan kan Jezebel, samtang dapig ha iya an makagarahum-ha-ngatanan nga Dios?—1 Hadi 19:1-12. b

16. Kay ano nga maliliaw kita ha paghunahuna han daku nga gahum ni Jehova?

¹⁶ Bisan kon diri panahon niya yana ha pagbuhat hin mga milagro, hi Jehova diri nagbabag-o tikang pa han panahon ni Elias. (1 Corinto 13:8) Disidido pa gihapon hiya yana ha paggamit han iya gahum para hadton nahigugma ha iya. Totoo, nag-uukoy hiya ha hitaas nga lugar han mga espiritu, kondi diri hiya hirayo ha aton. Waray tubtoban an iya gahum,  salit diri makakaulang an distansya. Lugod, “hi Jehova hirani ha ngatanan nga natawag ha iya.” (Salmo 145:18) Han gintawag ni propeta Daniel hi Jehova para han bulig, usa nga anghel an inabot antes pa ngani matapos an iya pag-ampo! (Daniel 9:20-23) Waray bisan ano nga makakapugong kan Jehova ha pagbulig ngan pagparig-on hadton iya hinigugma.—Salmo 118:6.

17. Ha ano nga paagi nga an gahum ni Jehova nagdadasig ha aton hin kahadlok, kondi ano nga klase hin kahadlok an diri gindadasig hito?

¹⁷ Sadang ba kita mahadlok ha Dios tungod han iya gahum? Kinahanglan oo ngan diri an aton baton. Oo, tungod kay ini nga kalidad naghahatag ha aton hin igo nga hinungdan para han may pagtahod nga kahadlok, an hilarom nga kahadlok ngan pagtahod nga ginhisgotan naton hin halipot ha nahiuna nga kapitulo. An sugad nga kahadlok, siring ha aton han Biblia, amo “an tinikangan han kinaadman.” (Salmo 111:10) Kondi, nabaton liwat kita hin diri, tungod kay an gahum han Dios diri naghahatag ha aton hin hinungdan nga umabat hin maraot nga kahadlok o maglikay ha pagdaop ha iya.

18. (a) Kay ano nga damu an diri natapod ha gamhanan nga mga tawo? (b) Paonan-o naton hinbabaroan nga hi Jehova diri madadaot han iya gahum?

¹⁸ “An gahum nagtutugway ha karaotan; an gahum nga diri-ginkukontrol bug-os nga nakakadaot.” Ito an iginsurat han Ingles nga historyador nga hi Lord Acton han 1887. An iya mga pulong agsob nga gin-uutro, bangin tungod kay nakikita han damu hinduro nga mga tawo nga totoo gud ito. An diri-hingpit nga mga tawo agsob nga nag-aabuso han gahum, sugad han ginpapamatud-an pirme han kasaysayan. (Eclesiastes 4:1; 8:9) Tungod hini, damu an diri natapod ha mga gamhanan ngan nabulag ha ira. Yana, hi Jehova  may-ada bug-os nga gahum. Nakakadaot ba ito ha iya ha anoman nga paagi? Diri gud! Sugad han aton hinbabaroan, hiya baraan, diri gud madadaot. Hi Jehova diri pariho han diri-hingpit nga kalalakin-an ngan kababayin-an nga gamhanan hinin maraot nga kalibotan. Diri gud niya inaabuso an iya gahum, ngan diri gud niya ito aabusuhon.

19, 20. (a) Uyon ha ano nga iba nga mga kalidad ipinapakita pirme ni Jehova an iya gahum, ngan kay ano nga nagpapasarig ini? (b) Paonan-o mo maiilustrar an kan Jehova pagpugong ha kalugaringon, ngan kay ano nga makaruruyag ito ha imo?

¹⁹ Hinumdumi, an gahum diri amo la an kalidad ni Jehova. Pag-aadman pa naton an iya hustisya, an iya kinaadman, ngan an iya gugma. Kondi diri naton sadang hunahunaon nga an mga kalidad ni Jehova ipinapakita ha istrikto, waray pagbati nga paagi, sugad hin ipinakita la niya an usa nga kalidad ha usa nga panahon. Ha kabaliktaran, hibabaroan naton ha masunod nga mga kapitulo nga ipinapakita pirme ni Jehova an iya gahum uyon ha iya hustisya, ha iya kinaadman, ngan ha iya gugma. Hunahunaa an usa pa nga kalidad han Dios, usa nga talagsa la makita ha kalibotanon nga mga magmarando—an pagpugong ha kalugaringon.

²⁰ Handurawa nga iginkita ka hin usa ka tawo nga daku hinduro ngan gamhanan salit nahahadlok ka ha iya. Kondi, inabot an panahon nga naobserbaran mo nga hiya baga in buotan. Andam hiya pirme ngan disidido nga gamiton an iya gahum ha pagbulig ngan pagpanalipod ha mga tawo, labi na ha waray mahihimo ngan maluya. Diri gud niya inaabuso an iya kusog. Nakikita mo nga ginpapakaraot hiya nga waray husto nga hinungdan, kondi an iya disposisyon marig-on kondi kalmado, may dignidad, maloloy-on pa ngani. Naghuhunahuna ka kon maipapakita mo an pariho nga pagkabuotan ngan pagpugong, labi na kon sugad ka hito kakusog! Samtang nakikilala mo iton nga tawo, diri ka ba magtitikang magin duok ha iya? May-ada kita labaw pa gud nga hinungdan nga magin duok ha makagarahum-ha-ngatanan  nga hi Jehova. Tagda an mga pulong nga amo an basihanan han ulohan hini nga kapitulo: “Hi Jehova diri madagmit masina ngan daku an gahum.” (Nahum 1:3) Hi Jehova diri madagmit ha paggamit han iya gahum kontra han katawohan, diri bisan ha magraot. Hiya maaghop ngan maloloy-on. Ginpapamatud-an niya nga hiya “diri madagmit masina” bisan pa han damu nga mga hinungdan nga masina.—Salmo 78:37-41.

21. Kay ano nga diri ginpipirit ni Jehova an mga tawo ha pagbuhat han iya kaburut-on, ngan ano an igintututdo hini ha aton mahitungod ha iya?

²¹ Tagda an kan Jehova pagpugong ha kalugaringon tikang ha naiiba nga anggulo. Kon waray tubtoban an imo gahum, naghuhunahuna ka ba nga, usahay, bangin masulay ka nga piriton an mga tawo nga buhaton an imo karuyag? Hi Jehova, ha bug-os niya nga gahum, diri nagpipirit ha mga tawo nga mag-alagad ha iya. Bisan kon an pag-alagad ha Dios amo la an paagi ha pagkaada hin kinabuhi nga waray kataposan, diri kita ginpipirit ni Jehova ha sugad nga pag-alagad. Lugod, maloloy-on nga gintatagan niya an tagsa nga  indibiduwal hin kagawasan ha pagpili. Nagpapahamangno hiya han mga resulta han diri-maaramon nga mga desisyon ngan nagsusumat han mga balos han maopay nga mga desisyon. Kondi gintutugotan niya nga kita mismo an magdesisyon. (Deuteronomio 30:19, 20) Hi Jehova diri gud interesado ha pag-alagad nga ginbubuhat tungod kay ginpirit o tungod ha maraot nga kahadlok ha iya makatarag-ob nga gahum. Ginbibiling niya adton kinaburut-on nga mag-aalagad ha iya, tungod ha gugma.—2 Corinto 9:7.

22, 23. (a) Ano an nagpapakita nga nalilipay hi Jehova ha paghatag hin gahum ha iba? (b) Ano an paghihisgotan naton ha masunod nga kapitulo?

²² Kitaon naton an ultimo nga hinungdan kon kay ano nga diri kita kinahanglan mahadlok ha Makagarahum-ha-ngatanan nga Dios. An gamhanan nga mga tawo agsob nga nahahadlok ha paghatag hin gahum ha iba. Kondi, hi Jehova, nalilipay ha paghatag hin gahum ha iya maunungon nga mga magsiringba. Naghahatag hiya hin daku nga awtoridad ha iba, sugad ha iya Anak. (Mateo 28:18) Hi Jehova naghahatag liwat hin gahum ha iya mga surugoon ha iba nga paagi. An Biblia nagsasaysay: “Ikaw, O Jehova, harangdon ngan gamhanan ngan maanyag ngan dungganon ngan mahimayaon, kay ikaw an tag-iya han ngatanan nga butang ha langit ngan ha tuna. . . . Aada ha imo kamot an gahum ngan pagkagamhanan, ngan an imo kamot nakakahimo ha bisan hin-o nga magin bantogan ngan naghahatag hin kusog ha ngatanan.”—1 Cronicas 29:11, 12.

²³ Oo, malilipay hi Jehova ha paghatag ha imo hin kusog. Naghahatag pa ngani hiya hin “diri ordinaryo nga gahum” ha ira nga naruruyag mag-alagad ha iya. (2 Corinto 4:7) Diri ka ba nadadasig nga magin duok ngada hinin dinamiko nga Dios, nga nagamit han iya gahum ha maloloy-on ngan matadong nga mga paagi? Ha masunod nga kapitulo, isisentro naton an paghisgot ha kon paonan-o ginagamit ni Jehova an iya gahum ha paglarang.