1, 2. (a) Paonan-o natural nga nagios an usa nga iroy ha pagtangis han iya minasus-an? (b) Ano nga pagbati an mas makusog pa gud kay ha pagpaid han usa nga iroy?

 HA KATUTNGA han kagab-ihon, nagtatangis an usa nga minasus-an. Nagmata dayon an iroy. Diri hiya nahingangaturog hin maopay sugad hadto—tikang nga natawo an iya anak. Hinbaroan na niya an pagkilala ha magkalainlain nga klase han pagtangis han iya minasus-an. Salit, agsob nga maaram hiya kon an iya bag-o la nga natawo nga minasus-an kinahanglan pasusuhon, kuguson, o mangnoan ha iba nga paagi. Kondi anoman an hinungdan han pagtangis han minasus-an, nagios an iroy. An iya kasingkasing diri natugot ha iya nga igbalewaray an mga panginahanglan han iya anak.

² An pagpaid nga inaabat han usa nga iroy para ha iya anak amo an usa han pinakamalumo nga mga pagbati nga hinbabaroan han mga tawo. Kondi, may-ada usa nga pagbati nga mas makusog pa gud—an malumo nga pagpaid han aton Dios, hi Jehova. An paghisgot mahitungod hinin nakakapahigugma nga kalidad makakabulig ha aton nga magin mas duok kan Jehova. Aton kon sugad paghisgotan kon ano an pagpaid ngan kon paonan-o ipinapakita ito han aton Dios.

3. Ano an kahulogan han Hebreo nga berbo nga iginhubad nga “magpakita hin kalooy” o “malooy”?

³ Ha Biblia, may-ada duok nga relasyon an pagpaid ngan kalooy. Damu nga mga pulong ha Hebreo ngan Griego  an nagpapasabot han kahulogan han malumo nga pagpaid. Tagda, pananglitan, an Hebreo nga berbo nga ra·chamʹ, nga agsob nga ginhuhubad nga “magpakita hin kalooy” o “malooy.” Usa nga reperensya an nagsasaysay nga an berbo nga ra·chamʹ “nagpapahayag hin hilarom ngan malumo nga pagbati hin pagpaid, sugad han ginbabati kon nakikita an kaluyahan o pag-antos hadton mga hinigugma naton o nagkikinahanglan han aton bulig.” Inin Hebreo nga termino, nga inaaplikar ni Jehova ha iya kalugaringon, may kalabotan ha pulong para han “tagoangkan” ngan mahimo ihulagway sugad nga “pagpaid han iroy.” a—Exodo 33:19; Jeremias 33:26.

4, 5. Paonan-o ginagamit han Biblia an mga pagbati han usa nga iroy para ha iya minasus-an ha pagtutdo ha aton mahitungod han pagpaid ni Jehova?

⁴ Ginagamit han Biblia an mga pagbati han iroy para ha iya minasus-an ha pagtutdo ha aton mahitungod han kahulogan han pagpaid ni Jehova. Ha Isaias 49:15, aton mababasa: “Makakalimtan ba han usa nga babaye an iya nasuso nga anak o diri ba hiya malolooy [ra·chamʹ] ha anak han iya tagoangkan? Bisan kon ini nga mga babaye mahingalimot, ako diri gud mahingangalimot ha imo.” Iton makapabantad nga paghulagway nagpapabug-at han kahilarom han pagpaid ni Jehova para ha iya katawohan. Paonan-o?

⁵ Makuri handurawon nga mahingangalimot an usa nga iroy ha pagpasuso ngan pagmangno ha iya minasus-an. Aw, an minasus-an waray-mahihimo; adlaw ngan gab-i an minasus-an nagkikinahanglan han pagtagad ngan gugma han iya iroy. Kondi, makasurubo, kaylap an pagpasibaya han mga iroy, labi na hinin “peligroso nga mga panahon”  diin waray “kinaiya nga gugma.” (2 Timoteo 3:1, 3) Kondi, hi Jehova nagpapahayag: “ako diri gud mahingangalimot ha imo.” An malumo nga pagpaid ni Jehova ha iya mga surugoon diri-napapakyas. Mas makusog gud ito kay ha pinakamalumo nga natural nga pagbati nga mahahanduraw naton—an pagpaid nga natural nga inaabat han usa nga iroy ha iya minasus-an. Diri urusahon nga usa nga komentarista an nagsiring mahitungod han Isaias 49:15: “Ini an usa han gikukusugi, kon diri an gikukusugi nga kapahayagan han gugma han Dios ha Daan nga Testamento.”

6. Ha ano nga paagi gintatagad han damu nga diri-hingpit nga mga tawo an malumo nga pagpaid, kondi ano an iginpapasarig ha aton ni Jehova?

⁶ An malumo nga pagpaid ba usa nga tigaman han kaluyahan? Iton an ginhuhunahuna han damu nga diri-hingpit nga mga tawo. Pananglitan, an Romano nga pilosopo nga hi Seneca, nga kadungandungan ni Jesus ngan bantogan nga makinaadmananon ha Roma, nagtutdo nga “an kalooy usa nga kaluyahan han hunahuna.” Hi Seneca usa nga nag-aghat han Estoisismo, an pilosopiya nga nagpapabug-at han pagin kalmado nga waray pagbati. An maaramon nga tawo mahimo bumulig ha mga naguguol, siring ni Seneca, kondi kinahanglan diri niya tugotan an iya kalugaringon nga malooy, kay an sugad nga pagbati makakagwara han iya pagin kalmado. Iton makikalugaringon nga panhunahuna mahitungod ha kinabuhi waray lugar para han kinasingkasing nga pagpaid. Kondi diri gud sugad hito hi Jehova! Ha iya Pulong, ginpapasarig kita ni Jehova nga hiya “mapinairon hinduro ngan maloloy-on.” (Santiago 5:11, footnote) Sugad han makikita naton, an pagpaid diri kaluyahan kondi usa ka makusog, importante  nga kalidad. Aton usisahon kon paonan-o ipinapakita ito ni Jehova, nga pariho han mahigugmaon nga ginikanan.

7, 8. Ha ano nga paagi nag-antos an mga Israelita ha kadaan nga Ehipto, ngan paonan-o ginios hi Jehova ha ira pag-antos?

⁷ An pagpaid ni Jehova matin-aw nga nakikita ha paagi han iya pagtrato ha nasud han Israel. Ha ikatarapos han ika-16 ka siglo B.C.E., minilyon nga mga Israelita an mga uripon ha kadaan nga Ehipto, diin gintalumpigos hira hinduro. Ginhimo han mga Ehiptohanon nga “mapait an ira kinabuhi tungod han makuri nga trabaho, samtang naghihimo hira hin semento nga tikang ha lapok ngan mga briks ngan nagbubuhat han ngatanan nga klase hin trabaho . . . sugad nga mga uripon.” (Exodo 1:11, 14) Ha ira kasakit, an mga Israelita nanginyupo kan Jehova para han bulig. Paonan-o binaton an Dios nga may malumo nga pagpaid?

⁸ Nabantad an kasingkasing ni Jehova. Hiya nagsiring: “Akon gud nakita an pag-antos han akon katawohan nga aadto ha Ehipto, ngan hinbatian ko an ira reklamo tungod han mga nagpipirit ha ira nga magtrabaho; maaram gud ako han mga kaul-ol nga ira gin-aantos.” (Exodo 3:7) Imposible nga makita ni Jehova an mga pag-antos han iya katawohan o hibatian an ira mga pagtangis nga waray pagbati para ha ira. Sugad han nakita naton ha Kapitulo 24 hini nga libro, hi Jehova usa nga Dios nga may empatiya. Ngan an empatiya—amo an abilidad ha pagbati han kasakit han iba—duok nga may kalabotan ha pagpaid. Kondi hi Jehova diri la kay inabat hin pagpaid para ha iya katawohan; naaghat hiya ha pagbuhat para ha ira. An Isaias 63:9 nasiring: “Tungod han iya gugma ngan pagpaid iya hira gintubos.” Pinaagi han “gamhanan nga kamot,” ginluwas ni  Jehova an mga Israelita tikang ha Ehipto. (Deuteronomio 4:34) Katapos hito, iya gintagan hira han milagroso nga pagkaon ngan gindara hira ngadto ha mabungahon nga tuna nga ira kalugaringon.

9, 10. (a) Kay ano nga pauroutro nga ginluwas ni Jehova an mga Israelita han nag-ukoy na hira ha Tuna nga Iginsaad? (b) Ha panahon ni Jefte, ginluwas ni Jehova an mga Israelita tikang ha ano nga panalumpigos, ngan ano an nagpagios ha iya nga buhaton ito?

⁹ An pagpaid ni Jehova waray matapos dida. Han nag-ukoy na ha Tuna nga Iginsaad, an Israel pauroutro nga nagin diri-matinumanon ngan nag-antos sugad nga resulta. Kondi katapos, an katawohan nakakahunahuna hin maopay ngan natawag kan Jehova. Pauroutro nga iya ginluwas hira. Kay ano? “Kay pinaid hiya ha iya katawohan.”—2 Cronicas 36:15; Hukom 2:11-16.

¹⁰ Tagda an nahitabo ha panahon ni Jefte. Tungod kay an mga Israelita nag-alagad ha buwa nga mga dios, gintugotan ni Jehova nga talumpiguson hira han mga Ammonita ha sulod hin 18 ka tuig. Ha kataposan, an mga Israelita nagbasol. An Biblia nagsusumat ha aton: “Ira ginpananggal tikang ha butnga nira an mga dios han iba nga mga nasud ngan nag-alagad kan Jehova, salit waray na niya mailob an pag-antos han Israel.” b (Hukom 10:6-16) Kon an iya katawohan nagpapakita hin totoo nga pagbasol, diri na mailob ni Jehova nga makita hira nga nag-aantos. Salit an Dios nga may malumo nga pagpaid nagpakusog kan Jefte nga luwason an mga Israelita tikang ha ira mga kaaway.—Hukom 11:30-33.

11. Tikang ha pagtrato ni Jehova ha mga Israelita, ano an mahibabaroan naton mahitungod han pagpaid?

 ¹¹ Ano an igintututdo ha aton mahitungod han malumo nga pagpaid ha pagtrato ni Jehova ha nasud han Israel? Siyahan, nakikita naton nga an malumo nga pagpaid ni Jehova diri la mapinairon nga pagkamaaram ha mga kakurian nga gin-aantos han mga tawo. Hinumdumi an susbaranan han usa nga iroy nga an pagpaid nagpapagios ha iya nga tagdon an pagtangis han iya minasus-an. Sugad man, diri ginbabalewaray ni Jehova an mga kabidoan han iya katawohan. An iya malumo nga pagpaid nagpapagios ha iya nga talwason hira ha ira pag-antos. Dugang pa, an pagtrato ni Jehova ha mga Israelita nagtututdo ha aton nga an pagpaid diri gud kaluyahan, kay inin mahigugmaon nga kalidad nagpagios ha iya nga buhaton an makusog, marig-on nga buhat para ha iya katawohan. Kondi ipinapakita la ba ni Jehova an pagpaid ha iya mga surugoon sugad nga grupo?

12. Paonan-o ipinakita han Balaud an pagpaid ni Jehova para ha mga indibiduwal?

¹² An Balaud nga iginhatag han Dios ha nasud han Israel nagpakita han iya pagpaid ha mga indibiduwal. Tagda, pananglitan, an iya kabaraka ha mga pobre. Maaram hi Jehova nga mahimo umabot an diri-linalaoman nga mga kahimtang nga bangin magpapobre ha usa nga Israelita. Paonan-o tatratuhon an mga pobre? Hi Jehova istrikto nga nagsugo ha mga Israelita: “Ayaw patig-aha an imo kasingkasing o pagkumkoma an imo kamot ha imo pobre nga bugto. Angay ka magin mahinatagon ha iya, ngan diri ka angay maghatag ha iya nga napipiritan la, kay tungod hito hi Jehova nga imo Dios magbibendisyon han tagsa nga imo ginhihimo ngan ginbubuhat.” (Deuteronomio  15:7, 10) Hi Jehova dugang nga nagsugo nga diri aanihon ngatanan han mga Israelita an mga ligid han ira mga uma o puruton an bisan ano nga nahibilin. An sugad nga panirok hin salin para ha mga pobre. (Levitico 23:22; Ruth 2:2-7) Kon susundon han nasud inin mapinairon nga sugo tungod ha mga pobre nga kaupod nira, an nanginginahanglan nga mga indibiduwal ha Israel diri gud makikilimos hin pagkaon. Diri ba ito pagpakita han malumo nga pagpaid ni Jehova?

13, 14. (a) Paonan-o an mga pulong ni David nagpapasarig ha aton nga hi Jehova nagtatagad gud ha aton sugad nga mga indibiduwal? (b) Paonan-o mahimo iilustrar nga hi Jehova hirani ngada hadton “ruba an kasingkasing” o “rumok an espiritu”?

¹³ Yana nga panahon liwat, an aton mahigugmaon nga Dios nagtatagad gud ha aton sugad nga mga indibiduwal. Makakasiguro kita nga maaram gud hiya han bisan ano nga pag-antos nga bangin antuson naton. An salmista nga hi David nagsurat: “An mga mata ni Jehova nagkikita ha magtadong, ngan an iya mga talinga namamati ha ira pangaraba para hin bulig. Hi Jehova hirani ha mga ruba an kasingkasing; iya gintatalwas an mga rumok an espiritu.” (Salmo 34:15, 18) Mahitungod hadton iginhulagway hini nga mga pulong, usa nga komentarista ha Biblia an nasiring: “Hira may-ada masinakitnon nga kasingkasing ngan mabinasulon nga espiritu, nga ginpaubos tungod han sala, ngan waray pagtahod ha kalugaringon; hira ubos ha ira kalugaringon nga paniplatan, ngan waray pagsarig ha ira kalugaringon nga bili.” An sugad nga mga tawo bangin umabat nga hi Jehova hirayo hinduro ngan nga hira diri gud importante nga tagdon niya. Kondi diri sugad hito an kahimtang. An mga pulong ni David nagpapasarig ha aton nga diri babayaan ni Jehova adton “ubos ha ira kalugaringon nga paniplatan.” An aton mapinairon nga Dios maaram nga ha sugad nga mga panahon,  ginkikinahanglan naton hiya labi kay ha kan-o pa man, ngan hirani hiya.

¹⁴ Tagda an usa nga eksperyensya. Usa nga iroy ha Estados Unidos an nagdagmit ha pagdara han iya dos-anyos nga anak nga lalaki ngadto ha ospital tungod kay grabe an iya asma. Katapos eksaminon an bata, nagsiring an mga doktor ha iroy nga kinahanglan magpabilin an bata ha ospital ha bug-os nga gab-i. Diin nagpalabay han gab-i an iroy? Ha lingkoran ha kuwarto han ospital, tupad ha katre han iya anak! Masakit an iya gutiay nga anak, ngan kinahanglan hirani hiya ha iya. Sigurado nga makakalaom kita hin labaw pa gud tikang ha aton mahigugmaon langitnon nga Amay! Aw, ginhimo kita ha iya dagway. (Genesis 1:26) An makabantad nga mga pulong han Salmo 34:18 nagsusumat ha aton nga kon “ruba an [aton] kasingkasing” o “rumok an espiritu,” hi Jehova, pariho han mahigugmaon nga kag-anak, “hirani”—mapinairon pirme ngan andam ha pagbulig.

15. Ha ano nga mga paagi nabulig hi Jehova ha aton sugad nga mga indibiduwal?

¹⁵ Paonan-o, kon sugad, nabulig hi Jehova ha aton sugad nga mga indibiduwal? Diri pirme nga ginkukuha niya an hinungdan han aton pag-antos. Kondi hi Jehova naghihimo hin hura nga mga tagana para hadton nanginginyupo ha iya para han bulig. An iya Pulong, an Biblia, naghahatag hin praktikal nga sagdon nga mapulsanon gud. Ha kongregasyon, hi Jehova nagtatagana hin kuwalipikado ha espirituwal nga mga paramangno, nga nangangalimbasog ha pagpakita han iya pagpaid ha pagbulig ha mga igkasi-magsiringba. (Santiago 5:14, 15) Sugad nga “Parapamati han pag-ampo,” hiya naghahatag han “baraan nga espiritu ha mga nangangaro ha iya.” (Salmo 65:2; Lucas 11:13) Iton nga espiritu makakahatag ha aton han “diri ordinaryo  nga gahum” basi makailob tubtob nga kuhaon na han Ginhadian han Dios an ngatanan nga nakakaguol nga mga problema. (2 Corinto 4:7) Diri ba kita mapasalamaton tungod hini ngatanan nga mga tagana? Diri naton hingalimtan nga mga kapahayagan ito han mahigugmaon nga pagpaid ni Jehova.

16. Ano an gidadakui nga susbaranan han pagpaid ni Jehova, ngan paonan-o ito nakakaapekto ha aton sugad nga mga indibiduwal?

¹⁶ Siyempre, an gidadakui nga susbaranan han pagpaid ni Jehova amo an iya paghatag han Usa nga hinigugma gud niya sugad nga lukat para ha aton. Usa ka mahigugmaon nga sakripisyo ito ha bahin ni Jehova, ngan nag-abri ito han dalan para han aton kaluwasan. Hinumdumi, iton nga tagana nga lukat personal nga nakakaapekto ha aton. May maopay nga hinungdan nga hi Zacarias, nga amay ni Juan nga Parabawtismo, nagtagna nga ini nga regalo nagpadaku han “malumo nga pagpaid han aton Dios.”—Lucas 1:78.

17-19. (a) Paonan-o ipinapakita han Biblia nga may tubtoban an pagpaid ni Jehova? (b) Ano an hinungdan nga inabot ha tubtoban an pagpaid ni Jehova ha iya katawohan?

¹⁷ Sadang ba naton hunahunaon nga an malumo nga pagpaid ni Jehova waray tubtoban? Ha kabaliktaran, matin-aw nga ipinapakita han Biblia nga ha kahimtang han mga indibiduwal nga nakontra ha iya matadong nga mga paagi, husto nga ginpupugngan ni Jehova an iya pagpaid. (Hebreo 10:28) Basi masabtan kon kay ano nga ginbubuhat niya ito, hinumdumi an ehemplo han nasud han Israel.

¹⁸ Bisan kon pauroutro nga ginluwas ni Jehova an mga Israelita tikang ha ira mga kaaway, an iya pagpaid ha kataposan inabot ha tubtoban hito. Inin matinalapasnon nga  katawohan nagbuhat han idolatriya, nagdara pa ngani han ira mangil-ad nga mga idolo ngadto mismo ha templo ni Jehova! (Ezekiel 5:11; 8:17, 18) Dugang pa, kita ginsusumatan: “Padayon nga gin-insulto nira an mga mensahero han tinuod nga Dios, ngan ira gintamay an iya mga pulong ngan ginminos an iya mga propeta, tubtob nga nasina hinduro hi Jehova ha iya katawohan, hasta nga waray na hira paglaom nga matambal.” (2 Cronicas 36:16) An mga Israelita inabot ha punto nga waray na bisan ano nga husto nga basihanan para han pagpaid, ngan ira gin-aghat hi Jehova ha matadong nga kasina. Ano an resulta?

¹⁹ Diri na inaabat ni Jehova an pagpaid ha iya katawohan. Hiya nagpahayag: “Diri ako magpapakita hin pagpaid o masusubo o malolooy ha ira; waray makakapugong ha akon ha pagbungkag ha ira.” (Jeremias 13:14) Salit, ginbungkag an Jerusalem ngan an templo hito, ngan an mga Israelita gindara nga bihag ngadto ha Babilonya. Makasurubo gud kon an makasasala nga mga tawo nagigin rebelyoso hinduro nga nadadangat nira an mga tubtoban han pagpaid han Dios!—Pagtangis 2:21.

20, 21. (a) Ano an mahitatabo kon an pagpaid han Dios umabot ha tubtoban hito ha aton panahon? (b) Ano nga mapinairon nga regalo ni Jehova an paghihisgotan ha masunod nga kapitulo?

²⁰ Kumusta man yana nga panahon? Hi Jehova diri nagbabag-o. Tungod ha pagpaid, ginsusugo niya an iya mga Saksi nga isangyaw an “maopay nga sumat han Ginhadian” ha bug-os inuukyan nga tuna. (Mateo 24:14) Kon nakarawat an matadong-an-kasingkasing nga mga tawo, binubuligan hira ni Jehova nga masabtan an mensahe han Ginhadian. (Buhat 16:14) Kondi ini nga buruhaton diri magpapadayon ha waray kataposan. Diri magigin mapinairon hi Jehova kon tutugotan niya inin maraot nga kalibotan, upod an ngatanan nga kakurian ngan pag-antos  hito, nga magpadayon ha waray kataposan. Kon umabot na ha tubtoban an pagpaid han Dios, ipapadapat ni Jehova an paghukom ngada hini nga sistema han mga butang. Bisan hiton nga panahon, magios hiya tungod han pagpaid—pagpaid para ha iya “baraan nga ngaran” ngan para ha iya maunungon nga mga surugoon. (Ezekiel 36:20-23) Kukuhaon ni Jehova an karaotan ngan titikangan an matadong nga bag-o nga kalibotan. Mahitungod han magraot, hi Jehova nagpapahayag: “An akon mata diri malolooy; diri liwat ako magpapakita hin pagpaid. Ipapadapat ko ha ira mismo ulo an mga resulta han ira panggawi.”—Ezekiel 9:10.

²¹ Tubtob hiton nga panahon, hi Jehova napaid ha katawohan, bisan hadton naatubang ha kabungkagan. An makasasala nga mga tawo nga sinsero nga mabinasulon makakapahimulos tikang ha usa han pinakamapinairon nga mga regalo ni Jehova—pagpasaylo. Ha masunod nga kapitulo, aton paghihisgotan an pipira han mag-opay nga mga ilustrasyon ha Biblia nga nagpapakita han pagkabug-os han pagpasaylo ni Jehova.