1-3. (a) Paonan-o hi Pablo ngan an iya mga kaupod gin-giyahan han baraan nga espiritu? (b) Ano nga mga panhitabo an aton hihisgotan?

 USA nga grupo hin kababayin-an an binaya ha syudad han Filipos ha Macedonia. Waray pag-iha, nakaabot hira ha gutiay nga salog han Gangites. Sugad han ira nahiaraan, liningkod hira ha ligid han salog basi mag-ampo ha Dios han Israel. Gin-oobserbaran hira ni Jehova.—2 Cron. 16:9; Sal. 65:2.

² Hito liwat nga panahon, sobra 800 ka kilometro ha este han Filipos, usa nga grupo hin kalalakin-an an binaya ha syudad han Listra ha sur han Galacia. Paglabay hin pipira ka adlaw, nakaabot hira ha maopay nga kalsada han mga Romano nga tipaweste ngadto ha pinakadamu an populasyon nga distrito han Asia. An kalalakin-an—hira Pablo, Silas, ngan Timoteo—karuyag gud nga magbiyahe hito nga kalsada basi mabisita an Efeso ngan an iba pa nga mga syudad diin yinukot nga tawo an kinahanglan makabati mahitungod han Kristo. Pero antes pa ngani hira makagtikang ha ira biyahe, ginpugngan hira han baraan nga espiritu ha paagi nga waray igsumat han Biblia. Waray hira tuguti nga magsangyaw ha Asia. Kay ano? Karuyag ni Jesus—pinaagi han espiritu han Dios—nga giyahan hi Pablo ngan an iya mga kaupod nga kumadto ha Asia Minor, ha tabok han Dagat Aegean, ngan ngadto ha ligid han gutiay nga salog han Gangites.

³ An paagi ni Jesus ha paggiya kan Pablo ngan ha iya mga kaupod ha diri ordinaryo nira nga pagbiyahe tikadto ha Macedonia may importante nga mga leksyon para ha aton yana. Salit repasuhon naton an pipira nga panhitabo ha ikaduha nga pagbiyahe ni Pablo sugad nga misyonero, nga nagtikang han mga 49 C.E.

4, 5. (a) Ano an nahitabo kan Pablo ngan ha iya mga kaupod hirani ha Bitinia? (b) Ano an desisyon nga ginhimo han mga disipulo, ngan ano an resulta hito?

⁴ Tungod kay hi Pablo ngan an iya mga kaupod waray tuguti nga magsangyaw ha Asia, nagpanorte hira basi magsangyaw ha mga syudad han  Bitinia. Basi makakadto, bangin nagbaktas hira hin pipira ka adlaw ha diri mag-opay nga dalan butnga han mga rehiyon han Frigia ngan Galacia, diin gutiay la an umurukoy. Pero han hirani na hira ha Bitinia, gin-gamit utro ni Jesus an baraan nga espiritu basi pugngan hira. (Buh. 16:6, 7) Hito nga panahon, posible nga nawuwurok na hira. Maaram hira kon ano an igsasangyaw ngan kon paonan-o magsasangyaw, pero diri hira maaram kon diin magsasangyaw. Nagtuktok hira, siring pa, ha purtahan tikadto ha Asia—pero waray mag-abri. Nagtuktok hira ha purtahan tikadto ha Bitinia—pero waray gihap mag-abri. Pero determinado hi Pablo nga magpadayon ha pagtuktok tubtob nga mahiagian niya an purtahan nga mag-aabri. Salit ini nga kalalakin-an naghimo hin desisyon nga baga hin diri praktikal. Nagtipaweste hira ngan nagbaktas hin 550 ka kilometro, nga ginlalabyan an tagsa nga syudad tubtob nga nakaabot hira ha pantalan han Troas, diin makakasakay hira hin barko tikadto ha Macedonia. (Buh. 16:8) Didto, ha ikatulo nga higayon, nagtuktok hi Pablo ha usa nga purtahan, ngan nag-abri na ito!

⁵ An nagsurat han Ebanghelyo nga hi Lucas, nga kumadto kanda Pablo ha Troas, nagsumat han nahitabo: “Durante han gab-i nakakita hi Pablo hin bisyon—may tawo nga taga-Macedonia nga nagtitinindog didto nga nag-aaghat ha iya ngan nasiring: ‘Kadi ha Macedonia ngan buligi kami.’ Katapos gud niya makita an bisyon, nangalimbasog kami pagkadto ha Macedonia, nga naghuhunahuna nga ginsugo kami han Dios ha pagpasamwak han maopay nga sumat ha ira.” a (Buh. 16:9, 10) Yana, maaram na hi Pablo kon diin magsasangyaw. Sigurado nga nalipay gud hi Pablo nga waray hiya umundang ha iya pangalimbasog nga masangyawan an mga tawo ha iba nga mga lugar! Ini nga kalalakin-an sinakay dayon hin barko tipakadto ha Macedonia.

6, 7. (a) Ano nga leksyon an aton mahibabaroan han nahitabo ha pagbiyahe ni Pablo? (b) Kay ano nga an eksperyensya ni Pablo makapadasig ha aton?

⁶ Ano nga leksyon an aton mahibabaroan hito nga asoy? Hunahunaa ini: Nanginlabot an espiritu han Dios dida la han nagbiyahe hi Pablo ngadto ha Asia, ginios hi Jesus dida la han hirani na hi Pablo ha Bitinia, ngan gin-giyahan ni Jesus hi Pablo nga kumadto ha Macedonia dida la han nakaabot hi Pablo ha Troas. Sugad nga Ulo han kongregasyon, bangin giyahan kita ni Jesus yana ha puropariho nga paagi. (Col. 1:18) Pananglitan, bangin maiha-iha na nga naghuhunahuna kita nga magpayunir o bumalhin ha lugar diin mas daku an panginahanglan hin mga magwarali han Ginhadian. Pero bangin kon gumios na kita basi makab-ot an aton tumong, dida la kita gigiyahan ni Jesus pinaagi han espiritu han Dios. Kay ano? Hunahunaa ini nga ehemplo: Mapapaliko la han drayber an iya awto ha wala o ha too kon nalarga na ito. Ha pariho nga paagi, gigiyahan kita ni Jesus nga mapauswag an aton ministeryo, dida la kon nagios na kita—kon nangangalimbasog gud kita ha pagbuhat hito.

 ⁷ Pero ano man kon bisan pa han aton mga pangalimbasog diri ta nakakab-ot dayon an aton mga tumong? Dapat ba kita umundang ngan maghunahuna nga diri kita gin-gigiyahan han espiritu han Dios? Diri. Hinumdumi nga waray dayon makab-ot ni Pablo an iya mga tumong. Pero waray hiya umundang tubtob nga nakabiling hiya hin purtahan nga nag-abri. Makakasiguro kita nga kon padayon kita nga mamiling hin “daku nga purtahan ngadto ha buruhaton,” babalosan liwat kita.—1 Cor. 16:9.

8. (a) Ihulagway an syudad han Filipos. (b) Ano an makalilipay nga resulta han pagsangyaw ni Pablo ha “lugar nga arampoan”?

⁸ Pag-abot ni Pablo ngan han iya mga kaupod ha distrito han Macedonia, nagbiyahe hira ngadto ha Filipos—usa nga syudad diin an mga umurukoy proud nga magin mga tuminungnong han Roma. Para ha retirado nga mga sundalo han Roma nga naukoy didto, an kolonya han Filipos baga hin gutiay nga Italya—usa nga gutiay nga Roma nga ginbutang ha Macedonia. Ha gawas han ganghaan han syudad, ha ligid han gutiay nga salog, nabilngan han mga misyonero an usa nga lugar nga ira ginhuhunahuna sugad nga “lugar nga arampoan.” b Ha Sabbath, kinadto hira hito nga lugar ngan nabilngan an pipira nga kababayin-an nga nagkatirok didto basi magsingba ha Dios. Liningkod an mga disipulo ngan nakiistorya ha ira. An usa nga babaye nga an ngaran hi Lydia “nagpipinamati . . . ,  ngan gin-abrihan ni Jehova hin bug-os an iya kasingkasing.” Napagios gud hi Lydia han iya nahibaroan tikang ha mga misyonero salit hiya ngan an iya panimalay nagpabawtismo. Katapos, ginpakadto niya ha iya balay hi Pablo ngan an iya mga kaupod ngan ginpaukoy didto. c—Buh. 16:13-15.

9. Paonan-o ginsusubad han damu yana an ehemplo ni Pablo, ngan ano nga mga bendisyon an resulta hito?

⁹ Imadyina kon ano kamakalilipay han nabawtismohan hi Lydia! Sigurado nga nalipay gud hi Pablo nga ginkarawat niya an imbitasyon nga ‘kumadto ha Macedonia’ ngan han desisyon ni Jehova nga gamiton hiya ngan an iya mga kaupod ha pagbaton han mga pag-ampo hinin kababayin-an nga may kahadlok ha Dios! Yana, damu nga kabugtoan—batan-on ngan lagas, solo ngan inasaw-an—an nabalhin liwat ha mga lugar diin mas daku an panginahanglan hin mga magwarali han Ginhadian. Oo, naatubang hira hin kakurian, pero balewaray la ito kon ikompara ha kalipay nga ira inaabat kon nakakabiling hira hin mga tawo nga pariho kan Lydia, nga nakarawat han mga kamatuoran ha Biblia. Puydi ka ba maghimo hin mga pagbag-o para ‘makakadto’ ka ha teritoryo diin mas daku an panginahanglan? Bibendisyonan ka ni Jehova kon hihimoon mo ito. Pananglitan, pansina hi Aaron, usa nga brother nga mga 20 anyos nga binalhin ngadto ha usa nga nasud ha Central America. Pariho ha damu nga nag-alagad ha iba nga nasud, hiya nagsiring: “An pag-alagad ha iba nga nasud nakabulig ha akon nga mag-uswag ha espirituwal ngan magin mas duok kan Jehova. Ngan makalilipay gud an pagministeryo—may-ada ako walo nga Bible study!”

10. Ano an ginbuhat han mga demonyo basi kumontra an mga tawo kan Pablo ngan ha iya mga kaupod?

¹⁰ Sigurado nga nasisina gud hi Satanas nga naitanom an maopay nga sumat ha bahin han kalibotan diin hiya ngan an iya mga demonyo may daku nga impluwensya. Salit diri urusahon nga ginhimo han mga demonyo an ira makakaya basi kumontra an mga tawo kan Pablo ngan ha iya mga kaupod! Samtang padayon nga ginbibisita nira an lugar nga arampoan, usa nga surugoon nga babaye nga ginsaniban hin demonyo, nga tungod han iya panigo nagkakaada kità an iya mga agaron, an padayon nga nagsinunod kan Pablo ngan han iya mga kaupod, nga naggiginuliat: “Ini nga mga tawo mga uripon han Gihitaasi nga Dios ngan nagpapasamwak ha iyo han dalan han katalwasan.” Bangin ginpahinabo han demonyo nga iguliat hini nga babaye ini nga mga pulong basi ipakita nga usa la an gintitikangan han iya panigo ngan han mga katutdoan ni Pablo. Hito nga paagi, diri papansinon han mga tawo an tinuod nga mga  sumurunod han Kristo. Pero ginpahilom ni Pablo an babaye pinaagi ha pagpagawas han demonyo.—Buh. 16:16-18.

11. Katapos pagawson an demonyo tikang ha babaye, ano an nahitabo kanda Pablo ngan Silas?

¹¹ Han nasabtan han mga agaron hini nga uripon nga babaye nga diri na hira magkakaada kità tikang ha iya, nangalas gud hira. Gindanas nira hira Pablo ngan Silas ngadto ha merkado, diin an mga mahistrado—mga opisyal nga nagrirepresentar han Roma—nagbibista hin mga kaso. An mga agaron maaram nga nadiri gud an mga hukom ha mga Judio ngan proud hira nga magin Romano, salit sugad hin nagsiring hira: ‘Ginsasamok kita hini nga mga Judio pinaagi ha pagtutdo hin mga kustomre nga diri gud naton makakarawat sugad nga mga Romano.’ An ira mga pulong may resulta dayon. “An mga tawo [ha merkado] urosa nga kinontra ha ira [kanda Pablo ngan Silas],” ngan nagsugo an mga mahistrado nga “kastiguhon hira gamit an mga balbag.” Katapos hito, gindanas hira Pablo ngan Silas ngadto ha prisohan. Iginbutang han gwardya han prisohan inin nasamaran nga kalalakin-an ngadto ha pinakasulod nga bahin han prisohan ngan iginbutang ha pandugan an ira mga tiil. (Buh. 16:19-24) Han ginsadhan han gwardya an purtahan, nagin masirom gud an ira selda ngan sigurado nga haros diri na makita nira Pablo ngan Silas an usa kag usa. Pero nakita ito ni Jehova.—Sal. 139:12.

12. (a) Ano an panhunahuna han mga disipulo han Kristo ha pagtimaraot, ngan kay ano? (b) Ano nga mga klase han pagkontra an ginagamit la gihapon ni Satanas ngan han iya mga sakop?

¹² Mga tuig antes hito, ginsidngan ni Jesus an iya mga sumurunod: “Pagtitimarauton . . . nira kamo.” (Juan 15:20) Salit han kinadto ha Macedonia hi Pablo ngan an iya mga kaupod, andam hira umatubang hin pagkontra. Han gintimaraot hira, ginhunahuna nira ito, diri sugad nga tigaman nga diri hira gin-uuyonan ni Jehova, lugod sugad nga kapahayagan han kasina ni Satanas. Yana, ginagamit la gihapon han mga sakop ni Satanas an puropariho nga mga paagi nga gin-gamit ha Filipos. An diri tangkod nga mga parakontra nagsusumat hin mga buwa parte ha aton ha eskwelahan ngan ha trabaho, nga bangin magin hinungdan hin pagkontra. Ha iba nga mga nasud, gin-aakusaran kita ha korte han mga parakontra tikang ha iba nga mga relihiyon, nga sugad hin nasiring: ‘Ginsasamok kita hini nga mga Saksi pinaagi ha pagtutdo hin mga kustomre nga diri gud naton makakarawat.’ Ha iba naman nga mga lugar, ginkakastigo ngan ginpipriso an aton mga igkasi-magsiringba. Pero hi Jehova nagkikita.—1 Ped. 3:12.

13. Kay ano nga nagpakiana an gwardya: “Ano an kinahanglan ko buhaton basi matalwas?”

¹³ Bangin kinahanglan nira Pablo ngan Silas hin panahon basi makarekober ha pagkastigo ha ira hito nga adlaw. Pero han mga katutnga han  gab-i, nakarekober na hira ha pagkastigo ha ira kay “nag-iinampo ngan nagdadayaw [na hira] ha Dios pinaagi hin kanta.” Katapos, tigda nga naglinog ha prisohan! Nakamata an gwardya, nakita nga abrido an mga purtahan, ngan nahadlok nga nakaeskapo an mga priso. Maaram hiya nga sisirotan hiya tungod hito, salit “ginhulbot niya an iya espada ngan mag-uunay na unta.” Pero ginuliat hi Pablo: “Ayaw ito buhata, kay aadi kami ngatanan!” An nagugupong nga gwardya nagpakiana: “Ano an kinahanglan ko buhaton basi matalwas?” Hira Pablo ngan Silas diri makakatalwas ha iya; hi Jesus la an makakatalwas ha iya. Salit binaton hira: “Too ha Ginoo nga hi Jesus, ngan matatalwas ka.”—Buh. 16:25-31.

14. (a) Paonan-o ginbuligan nira Pablo ngan Silas an gwardya? (b) Ano nga bendisyon an nakarawat nira Pablo ngan Silas tungod han malipayon nga pagpailob ha pagtimaraot?

¹⁴ Kinasingkasing ba an pakiana han gwardya? Waray magruhaduha hi Pablo ha pagin sinsero han lalaki. Hentil an gwardya ngan diri maaram han Kasuratan. Antes hiya magin Kristiano, kinahanglan hibaroan ngan karawaton niya an nangunguna nga mga kamatuoran ha Kasuratan. Salit hira Pablo ngan Silas naggahin hin panahon basi igyakan “an pulong ni Jehova ha iya.” Tungod kay nakapokus hira ha pagtutdo han Kasuratan, bangin nangalimtan nira an kaul-ol tungod han pagkastigo ha ira. Pero napansin han gwardya an hilarom nga mga samad ha ira likod, ngan ginlimpyohan niya ito. Katapos, hiya ngan an iya panimalay “ginbawtismohan dayon.” Ginbendisyonan gud hira Pablo ngan Silas tungod han malipayon nga pagpailob ha pagtimaraot!—Buh. 16:32-34.

15. (a) Paonan-o ginsusubad han damu nga Saksi yana an ehemplo nira Pablo ngan Silas? (b) Kay ano nga dapat ta padayon nga bisitahon utro an mga balay han mga tawo ha aton teritoryo?

¹⁵ Pariho kanda Pablo ngan Silas, damu nga Saksi yana an nagsangyaw han maopay nga sumat samtang priso tungod han ira pagtoo, ngan nagkaada ito mag-opay nga resulta. Pananglitan, ha usa nga lugar diin igindiri an aton mga buruhaton, may panahon nga 40 porsyento han ngatanan nga Saksi nga naukoy didto an nahibaro han kamatuoran mahitungod kan Jehova samtang priso! (Isa. 54:17) Pansina liwat nga an gwardya nangaro hin bulig katapos la magkaada linog. Ha pariho nga paagi, may pipira nga indibiduwal yana nga diri gud nakarawat han mensahe han Ginhadian nga bangin kumarawat la katapos makaeksperyensya hin makasurubo nga panhitabo ha ira kinabuhi. Pinaagi ha padayon nga pagbisita ngan pagbisita utro ha mga naukoy ha aton teritoryo, ginsisiguro ta nga pirme kita andam ha pagbulig ha ira.

16. Ano an nahitabo kinabuwasan katapos kastiguhon hira Pablo ngan Silas?

¹⁶ Pagkaaga katapos kastiguhon hira Pablo ngan Silas, nagsugo an mga  mahistrado nga pagawson hira. Pero nagsiring hi Pablo: “Ginkastigo nira kami ha publiko nga waray pa ngani kami hukmi, bisan kon mga Romano kami, ngan ginpriso nira kami. Katapos yana, sekreto nga pagagawson nira kami? Diri! Hira mismo an kumanhi ngan umupod ha amon paggawas.” Han nahibaroan han mga mahistrado nga tuminungnong han Roma inin duha nga lalaki, “nahadlok” hira kay gintalapas nira an katungod hini nga kalalakin-an. d Nagbag-o an kahimtang. Ginkastigo an mga disipulo ha publiko; yana kinahanglan mangaro hin pasaylo ha publiko an mga mahistrado. Nakimalooy hira kanda Pablo ngan Silas nga bumaya ha Filipos. Sumugot an duha nga disipulo, pero naggahin anay hira hin panahon nga dasigon an ngatanan nga bag-o nga disipulo. Katapos hito, amo na hira bumaya.

17. Ano nga importante nga leksyon an nahibaroan han bag-o nga mga disipulo pinaagi ha pag-obserbar han pagpailob nira Pablo ngan Silas?

¹⁷ Kon ha tinikangan ginrespeto an katungod nira Pablo ngan Silas sugad nga mga tuminungnong han Roma, posible gud nga waray hira makastigo. (Buh. 22:25, 26) Pero bangin mahunahuna han mga disipulo ha Filipos nga gin-gamit hini nga kalalakin-an an ira katungod basi makalikay ha pag-antos tungod ha Kristo. Ano an posible nga magin epekto hito ha pagtoo han mga disipulo nga diri mga tuminungnong han Roma? Kay kon huhunahunaon, diri hira mapuproteksyonan han balaud tikang ha mga pagkastigo. Salit pinaagi ha pag-ilob han sirot, hi Pablo ngan an iya kaupod nagpakita hin ehemplo ha bag-o nga mga tumuroo nga an mga sumurunod han Kristo makakatindog hin marig-on bisan pa han pagtimaraot. Dugang pa, pinaagi ha pag-aghat nga kilalahon an ira pagin tuminungnong han Roma, gin-obligar nira Pablo ngan Silas an mga mahistrado nga ipahibaro ha publiko nga waray nira sunda an balaud. Hito nga paagi, bangin mapugngan hira nga maltratuhon an mga igkasi-tumuroo ni Pablo ngan mahimo ini magtagana hin legal nga proteksyon ha puropariho nga mga pag-atake ha tiarabot.

18. (a) Paonan-o ginsusubad han Kristiano nga mga paramangno yana an ehemplo ni Pablo? (b) Paonan-o ta ‘gindidepensahan ngan legal nga gin-iestablisar an maopay nga sumat’ ha aton panahon?

¹⁸ Yana, an mga paramangno ha Kristiano nga kongregasyon nangunguna liwat pinaagi han ira ehemplo. Anoman an ira ginlalaoman nga buhaton han ira mga igkasi-tumuroo, andam liwat an Kristiano nga mga paramangno nga buhaton ito. Sugad man, pariho kan Pablo, ginhuhunahuna naton hin maopay kon paonan-o ngan kon san-o naton gagamiton an aton legal nga mga katungod basi magkaada proteksyon. Kon kinahanglan, nadaop kita ha lokal, nasyonal, ngan internasyonal pa ngani  nga hudisyal nga mga korte para makakuha hin legal nga proteksyon basi makapadayon ha pagsingba kan Jehova. An katuyoan naton, diri para magkaada reporma ha sosiedad, kondi an ‘pagdepensa ngan legal nga pag-establisar han maopay nga sumat,’ sugad han iginsurat ni Pablo ha kongregasyon ha Filipos mga napulo ka tuig katapos hiya mapriso didto. (Fil. 1:7) Bisan pa hito, anoman an magin resulta han sugad nga mga kaso ha korte, pariho kan Pablo ngan ha iya mga kaupod, determinado kita nga ipadayon an “pagpasamwak han maopay nga sumat” diin man kita giyahan han espiritu han Dios.—Buh. 16:10.