1, 2. Ano nga klase hin pagbiyahe an gin-aatubang ni Pablo, ngan ano an pipira nga bangin iya ginkakabarak-an?

 GINHINUNAHUNA ni Pablo an mga pulong han gobernador, kay daku an magigin epekto hito ha iya kabubuwason. “Makadto ka ha Cesar,” siring ni Gobernador Festo. Duha ka tuig na nga priso hi Pablo, salit tungod han hirayo nga biyahe ngadto ha Roma medyo mababag-o an iya makikita ha palibot. (Buh. 25:12) Kondi makadamu na hi Pablo magbiyahe ha dagat, ngan diri la presko nga hangin ngan kalalawdan an iya nahinunumdoman. Bangin nabaraka liwat hi Pablo ha katuyoan hini nga pagbiyahe nga amo an pag-atubang ha Cesar.

² Damu ka beses na nga inatubang hi Pablo hin “mga peligro ha dagat.” Pananglitan, tulo ka beses nga nakatalwas hiya ha kalunod han barko ngan usa ka gab-i ngan usa ka adlaw pa ngani hiya ha lawod. (2 Cor. 11:25, 26) Dugang pa, magigin iba gud ini ha iya mga pagbiyahe sugad nga misyonero han may kagawasan pa hiya. Hi Pablo magbibiyahe sugad nga priso ngan hirayo gud ito—sobra 3,000 ka kilometro tikang ha Cesarea ngadto ha Roma. Makakabiyahe ba hiya hin talwas? Bisan kon makaabot hiya nga talwas, diri daw la kamatayon an iya kakadtoan? Hinumdumi nga huhukman hiya han pinakagamhanan nga gobyerno ha kalibotan ni Satanas hito nga panahon.

3. Ano an determinasyon ni Pablo, ngan ano an aton hihisgotan hini nga kapitulo?

³ Katapos han tanan nga imo nabasa parte kan Pablo, ha imo hunahuna, nawarayan daw la hiya hin paglaom ngan nahulop tungod han posible mahitabo ha iya? Waray! Maaram hiya nga maatubang hiya hin mga kakurian, pero diri hiya maaram kon ano nga klase hin mga kakurian. Kay ano nga mawawara man an iya kalipay ha iya ministeryo tungod han pagkinabaraka ha mga butang nga diri niya kontrolado? (Mat. 6:27, 34) Maaram hi Pablo nga kaburut-on ni Jehova nga gamiton niya an tagsa nga higayon ha pagsangyaw han maopay nga sumat han Ginhadian han Dios, bisan ha mga magmarando. (Buh. 9:15) Determinado hi Pablo nga tumanon an sugo ha iya, anoman an mahitabo. Diri ba ito liwat an aton determinasyon? Salit  updan ta hi Pablo hinin makasaysayan nga pagbiyahe samtang ginpapamalandong ta an praktikal nga kapulsanan han iya ehemplo.

4. Ano nga klase hin barko an ginsakyan ni Pablo ha pagtikang han iya pagbiyahe, ngan hin-o an iya mga kaupod?

⁴ Hi Pablo ngan an iba pa nga mga priso igintapod ha usa nga Romano nga opisyal nga Julio an ngaran, nga nagdesisyon nga sumakay hin pankargamento nga barko nga inabot ha Cesarea. Tikang ito ha Adramito, usa nga pantalan ha weste nga baybayon han Asia Minor, ha tabok han syudad han Mitilene ha isla han Lesbos. Ito nga barko mabiyahe tipanorte ngan katapos, tipaweste, nga naduong ha iba-iba nga pantalan basi magdiskarga ngan magkarga hin mga kargamento. An sugad nga mga barko diri nakadisenyo para ha mga pasahero ngan labi na nga diri para ha mga priso. (Kitaa an kahon nga “ Mga Ruta han Pagbiyahe ha Dagat.”) Maopay na la kay diri la hi Pablo an Kristiano nga kaupod hito nga grupo han mga kriminal. May kaupod hiya nga diri maminos duha nga igkasi-tumuroo—hira Aristarco ngan Lucas. Syempre, hi Lucas an nagsurat hini nga asoy. Diri kita maaram kon inin duha nga maunungon nga mga kaupod ni Pablo namasahe o ginpasakay hin libre sugad nga iya mga surugoon.—Buh. 27:1, 2.

5. Hin-o an mga nakaupod ni Pablo ha Sidon, ngan ano an mahimo naton mahibaroan tikang hini?

⁵ Katapos hin usa ka adlaw nga pagbiyahe tipanorte nga mga 110 ka kilometro an kahirayo, an barko dinuong ha Sidon, ha baybayon han Sirya. Klaro nga hi Pablo waray tratara ni Julio sugad nga ordinaryo nga kriminal, posible kay hi Pablo usa nga tuminungnong han Roma nga waray pa mapamatud-i nga salaan. (Buh. 22:27, 28; 26:31, 32) Gintugotan ni Julio nga humaw-as hi Pablo basi makigkita ha iya mga igkasi-Kristiano. Sigurado nga nalipay gud an kabugtoan nga atamanon ini nga apostol katapos han iya maiha nga kapriso! May nahuhunahuna ka ba nga mga higayon nga bangin puydi ka magpakita hin sugad hito nga mahigugmaon nga pag-abiabi ngan tungod hito maparig-on ka?—Buh. 27:3.

6-8. Ano an nahitabo ha pagpadayon han biyahe ni Pablo tikang ha Sidon ngadto ha Cinido, ngan ano nga mga oportunidad an posible gud nga ginsalingabot ni Pablo basi makasangyaw?

⁶ An barko binaya ha Sidon, katapos, nagpadayon ha pagbiyahe ngan ginlabyan an Cilicia, hirani ha Tarso, an syudad nga gindak-an ni Pablo. Hi Lucas waray na gin-unabi nga iba pa nga ginduongan, pero gin-api niya an makakurulba nga detalye nga “nasungsong kami ha hangin.” (Buh. 27:4, 5) Bisan pa hito, maiimadyin naton hi Pablo nga ginsasalingabot an tagsa nga higayon basi maisangyaw an maopay nga sumat. Sigurado nga ginsangyawan niya an iya mga igkasi-priso ngan an iba nga mga sakay, upod na an mga tripulante ngan an mga sundalo, pati na an mga  tawo ha bisan diin nga pantalan nga ginduongan han barko. Ginsasalingabot ba liwat naton yana an tagsa nga oportunidad nga makasangyaw?

⁷ Ha urhi, an barko nakaabot ha Mira, usa nga pantalan ha sur nga baybayon han Asia Minor. Didto, hi Pablo ngan an iba pa kinahanglan bumalhin ha lain nga barko, nga magdadara ha ira ha Roma, an ira ultimo nga destinasyon. (Buh. 27:6) Hito nga panahon, an Ehipto an nagsusuplay han kadam-an nga trigo han Roma, ngan an mga barko han Ehipto nga nagdadara hin trigo naduong ha Mira. Nakakita hi Julio hin sugad hito nga barko ngan dida niya ginpasakay an mga sundalo ngan mga priso. Sigurado nga mas daku gud ito kay han una nira nga ginsakyan. May karga ito nga trigo ngan 276 nga tawo—an mga tripulante, mga sundalo, mga priso, ngan posible gud an iba pa nga tipakadto ha Roma. Klaro nga tungod hini nga pagbalhin hin barko, mas nagdamu an masasangyawan ni Pablo, ngan sigurado nga ginsalingabot niya ito.

⁸ Sunod, dinuong hira ha Cinido, ha sur-weste han Asia Minor. Kon abuyon ha hangin, mga usa la ka adlaw an pagbiyahe tipakadto. Pero hi Lucas nagsumat nga “naglayag kami hin mahinay ha sulod hin pipira ka adlaw, ngan katapos hin makuri nga pagbiyahe nakaabot kami ha Cinido.” (Buh. 27:7a) Makuri na an pagbiyahe kay maraot an panahon. (Kitaa an kahon nga “ An Nagbuburobag-o nga Hangin ha Mediteraneo.”) Hunahunaa an mga sakay han barko samtang nasungsong ito ha makusog nga hangin ngan dagku nga balud.

9, 10. Ano nga mga kakurian an nahitabo hirani ha Creta?

⁹ Plano han kapitan nga magpadayon tipaweste tikang ha Cinido, pero hi Lucas nga nakakita han nahitabo nagsiring nga “waray igtugot han hangin nga magpadayon  kami.” (Buh. 27:7b) Samtang an barko nagtitikahirayo ha baybayon, waray na ito dad-a han sulog, katapos, may makusog nga hangin tikang ha norte-weste nga nagduso hito tipasur, salit bangin naglaksi gud an dalagan hito. Kon hadto nasalipdan han isla han Ciprus an barko tikang ha magkusog nga hangin, hini nga higayon nasalipdan ito han isla han Creta. Paglabay han barko ha Salmone ha este nga kataposan han Creta, medyo nag-opay-opay an kahimtang. Kay ano? Kay nahingadto ito ha sur nga ligid han isla, salit medyo nasasalipdan ito tikang ha magkusog nga hangin. Sigurado nga nakaginhawa an mga sakay, bisan kon temporaryo la. Pero maaram an mga tripulante nga hirani na an kathagkot ngan magigin delikado na an pagbiyahe ha dagat. Salit may rason hira nga mabaraka.

¹⁰ Eksakto gud an iginsumat ni Lucas: “Katapos han makuri nga paglayag ha ligid han baybayon [han Creta], inabot kami ha usa nga lugar nga gintatawag nga Maopay nga mga Duruongan.” Bisan kon nagpasalipod na an barko, makuri la gihapon an pagkontrol hito. Pero ha urhi, may nabilngan hira nga mahuhulogan hin angkla ha lugar nga ginhuhunahuna nga antes gud han baybayon nga pakurbada tipanorte. Ano hira kaiha didto? Siring ni Lucas nga “damu ka adlaw,” pero makukurian na hira pagbiyahe. Kon Septyembre o Oktubre, mas delikado an pagbiyahe.—Buh. 27:8, 9.

11. Ano an iginsagdon ni Pablo ha iya mga igkasi-pasahero, pero ano an ginhimo nga desisyon?

¹¹ Bangin may mga pasahero nga nangaro kan Pablo hin sagdon kay eksperyensyado hiya ha pagbiyahe ha Mediteraneo. Nagsuhestyon hiya nga diri magpadayon pagbiyahe an barko. Kay kon magpadayon, magriresulta ito hin ‘kadaot ngan kawad-i,’ bangin kawad-i pa ngani hin kinabuhi. Pero karuyag han kapitan ngan han tag-iya han barko nga magpadayon, posible tungod kay nahunahuna nira nga kinahanglan dayon hira makabiling hin mas talwas nga lugar. Ginkombinse nira hi Julio, ngan nahunahuna han kadam-an nga dapat hira mangalimbasog nga makaabot ha Fenix, usa nga pantalan ha unhan pa nga baybayon. Bangin mas daku ngan mas maopay an pantalan didto basi didto hira magpalabay han kathagkot. Salit han nagkaada mahinay nga hangin tikang ha sur nga baga hin maopay para ha pagbiyahe, linarga an barko.—Buh. 27:10-13.

12. Katapos bumaya ha Creta, ano nga kadelikadohan an gin-atubang han barko, ngan paonan-o nangalimbasog an mga tripulante basi malikyan an kadaot?

¹² Katapos, nagkaada dugang nga problema: hinuyop an “makusog gud nga hangin” nga amihan. Nagpasalipod anay hira ha “gutiay nga isla nga gintatawag nga Cauda” nga mga 65 ka kilometro tikang ha Maopay nga mga Duruongan. Pero naninelikado la gihapon an barko nga mahianod tipasur tubtob nga mahisanglad ito ha mga bungdo han baras hirani ha baybayon han Aprika. Basi malikayan ito, nagkalisang an mga tripulante basi maikarga an gutiay nga sakayan nga gindadanas han barko. Pero nakurian hira kay posible gud nga puno na ito hin tubig. Katapos,  nangalimbasog hira nga higtan an lawas han barko gamit an mga pisi o mga kadena basi diri magburublag an mga tabla hito. Ngan ira ginlukot an daku nga layag hito ngan naniguro pagbiyahe abuyon ha hangin basi maatubang an bagyo. Imadyina kon ano gud kamakaharadlok ito nga eksperyensya! Pero diri la gihapon igo an ira mga paningkamot, kay an barko padayon nga ‘ginlamba-lamba han bagyo.’ Han ikatulo ka adlaw, ira ginlabog an iba nga mga gamit han barko, posible basi padayon ito nga lumutaw.—Buh. 27:14-19.

13. Ano daw la an gin-aabat han mga pasahero ha barko nga ginsakyan ni Pablo samtang nagpapadayon an bagyo?

¹³ Sigurado nga nahadlok gud an mga sakay han barko. Pero hi Pablo ngan an iya mga kaupod nasarig nga makakatalwas hira. Antes hito, hi Pablo ginpasarig han Ginoo nga magpapamatuod hiya ha Roma, ngan ha urhi ginkompirma han usa nga anghel ini nga saad. (Buh. 19:21; 23:11) Bisan pa hito, ha sulod hin duha ka semana, adlaw ngan gab-i nga nagpadayon an bagyo. Tungod han waray undang nga uran ngan han madakmol nga dampog nga nakatabon han adlaw ngan mga bitoon, diri na makita han kapitan kon hain o tikain hira. Bisan an pagkaon imposible na. Hin-o ba ngani an makakahunahuna pagkaon kon ginhahagkot, gin-uuranan, nalilipong o nagsisinuka, ngan nahahadlok?

14, 15. (a) Han nakiistorya hi Pablo ha iya mga igkasi-pasahero, kay ano nga gin-unabi niya an iya nahiuna nga pahamangno? (b) Ano an mahimo naton mahibaroan ha iginsumat ni Pablo nga mensahe nga naghahatag hin paglaom?

¹⁴ Tinindog hi Pablo. Gin-unabi niya an iya nahiuna nga pahamangno pero diri basi sugad hin sidngan hira, ‘Nasiring pa ako ha iyo.’ Lugod, ginpamatud-an han sunod-sunod nga panhitabo nga maopay unta kon ginsunod nira an iya sagdon. Katapos, nagsiring hiya: “Gin-aaghat ko kamo yana nga magin maisugon, kay waray bisan usa ha iyo an mawawara, kondi an barko la.” (Buh. 27:21, 22) Sigurado nga naliaw gud hito an iya mga mamarati! Sigurado liwat nga nalipay gud hi Pablo nga gintagan hiya ni Jehova hin mensahe nga naghahatag hin paglaom basi isumat ha mga sakay han barko. Dapat ta hinumdoman nga importante kan Jehova an kinabuhi han tagsa nga tawo. Birilhon ha iya an kada tagsa. Hi apostol Pedro nagsurat: “Diri [ni Jehova] karuyag nga mabungkag an bisan hin-o, lugod karuyag niya nga magbasol an ngatanan.” (2 Ped. 3:9) Salit apurado para ha aton yana nga mangalimbasog ha pagsumat han mensahe ni Jehova nga naghahatag hin paglaom ha pinakadamu nga tawo tubtob nga posible! Naninelikado an presyoso nga mga kinabuhi.

¹⁵ Posible gud nga damu han mga sakay han barko an ginsangyawan na ni Pablo mahitungod han ‘paglaom ha saad han Dios.’ (Buh. 26:6; Col. 1:5) Yana nga daku an posibilidad nga malunod an barko, may maihahatag hi Pablo nga mapwersa nga basihan para maglaom nga makakatalwas hira. Nagsiring hiya: “Kagab-i an Dios nga nagtatag-iya ha akon . . . nagsugo hin anghel nga tinindog ha akon sapit ngan nagsiring: ‘Ayaw kahadlok, Pablo.  Kinahanglan tumindog ka ha atubangan han Cesar, ngan kitaa! iginhahatag han Dios ha imo an ngatanan nga kaupod mo ha paglayag.’” Gin-aghat hira ni Pablo: “Salit magin maisugon kamo, mga kasangkayan, kay natoo ako ha Dios, nga bubuhaton niya kon ano gud an iginsumat ha akon. Pero kinahanglan mahidagsa kita ha usa nga isla.”—Buh. 27:23-26.

16, 17. (a) Ha ano nga higayon nag-ampo hi Pablo, ngan ano an epekto hito? (b) Paonan-o natuman an iginpahamangno ni Pablo?

¹⁶ Katapos hin duha ka semana nga puno hin kahadlok, diin gin-anod an barko hin mga 870 ka kilometro, naghunahuna an mga tripulante nga posible nga hirani na hira ha tuna, bangin tungod kay nakabati hira hin mga balud nga napusak ha baybayon. Naghulog hira hin mga angkla tikang ha ulin basi diri na hira mahianod ngan basi an dulong maiatubang ha baybayon engkaso makaya nira nga maiduong an barko. Katapos, nagsari hira pagbaya ha barko pero ginpugngan hira han mga sundalo. Nagsiring hi Pablo ha opisyal han kasundalohan ngan ha mga sundalo: “Kon ini nga kalalakin-an diri magpabilin ha barko, diri kamo matatalwas.” Yana nga diri na naaanod an barko, gin-aghat ni Pablo hira ngatanan nga  kumaon ngan ginpasarig hira utro nga makakatalwas hira. Katapos, hi Pablo “nagpasalamat ha Dios ha atubangan nira ngatanan.” (Buh. 27:31, 35) Pinaagi hini nga pag-ampo han pagpasalamat, nagpakita hiya hin ehemplo para kan Lucas, kan Aristarco, ngan ha mga Kristiano yana. An imo ba mga pag-ampo ha publiko nakakaparig-on ngan nakakaliaw ha iba?

¹⁷ Katapos han pag-ampo ni Pablo, “hira ngatanan nagkaada kaisog ngan nagtikang kumaon.” (Buh. 27:36) Ginpagaan pa nira an barko pinaagi ha paglabog han kargamento nga trigo basi mas lumutaw ito samtang nagtitikahirani ha baybayon. Han aga na, gin-utod han mga tripulante an mga pisi han mga angkla, ginbadbad an mga higot han mga bugsay nga pantimon ha ulin, ngan ginbuklad an gutiay nga layag ha dulong basi makamaniobra hira samtang ira ginduduong an barko. Katapos, nahisanglad an dulong han barko, bangin ha bungdo han baras o ha lapok, ngan an ulin nagtikang magburublag tungod han napusak nga mga balud. Karuyag han iba nga mga sundalo nga pamatayon an mga priso basi waray makapuga, pero nanginlabot hi Julio basi pugngan ito. Gin-aghat niya an ngatanan nga lumangoy o magpalutaw-lutaw tipakadto ha baybayon. Natuman an ginsiring ni Pablo—an 276 ka tawo natalwas ngatanan. Oo, “an ngatanan talwas nga nakaabot ha baybayon.” Pero hain hira?—Buh. 27:44.

18-20. Paonan-o iginpakita han mga tawo ha Malta an “sobra nga pagkabuotan,” ngan ano nga milagro an ginhimo han Dios pinaagi kan Pablo?

¹⁸ An mga nakatalwas aadto ngay-an ha isla han Malta, ha sur han Sicily. (Kitaa an kahon nga “ Hain Dapit an Malta?”) Hito nga isla, an mga tawo nga iba an yinaknan nagpakita ha ira hin “sobra nga pagkabuotan.” (Buh. 28:2) Nagharing hira para hini nga mga estranghero nga mahulos ngan nangungurog nga nakaabot ha ira baybayon. An kalayo nakabulig ha ira nga mapasoan bisan pa han kahagkot ngan uran. Katapos, may nahitabo nga milagro.

 ¹⁹ Karuyag ni Pablo nga makabulig. Salit nagtirok hiya hin mga sanga ngan iginbutang ito ha kalayo. Samtang ginbubuhat niya ito, may malara nga halas nga bibora nga ginawas ngan gintukob an iya kamot. An mga taga-Malta naghunahuna nga usa ini nga sirot tikang ha mga dios. a

²⁰ An mga taga-Malta nga nakakita nga gintukob hi Pablo naghunahuna nga ‘manhuhubag hiya.’ An orihinal nga pulong nga gin-gamit dinhi “usa nga medikal nga termino,” sumala ha usa nga reperensya. Diri urusahon nga an sugad nga termino an nahunahuna dayon ni “Lucas, an hinigugma nga doktor.” (Buh. 28:6; Col. 4:14) Pero iginwirik ni Pablo an malara nga halas ngan waray hiya madaot.

21. (a) Ano an pipira nga ehemplo han pagin eksakto, o pagin husto, nga aton mababasa hini nga bahin han asoy ni Lucas? (b) Ano nga mga milagro an ginhimo ni Pablo, ngan ano an nagin epekto hito ha mga taga-Malta?

²¹ Naukoy didto an riko nga tag-iya hin tuna nga hi Publio. Bangin hiya an nangunguna nga Romano nga opisyal ha Malta. Gintawag hiya ni Lucas nga “nangunguna nga lalaki han isla,” nga amo gud an titulo nga nakita ha duha nga inskripsyon ha Malta. Gin-abiabi niya hi Pablo ngan an iya mga kaupod ha sulod hin tulo ka adlaw. Pero may sakit an tatay ni Publio. Husto na liwat an paghulagway ni Lucas hito nga sakit. Nagsurat hiya nga ito nga lalaki “naghihinigda nga may hiranat ngan disenteriya,” nga iginsasaysay an espisipiko nga mga sintomas hito nga sakit gamit an medikal nga mga termino. Nag-ampo hi Pablo ngan igintungbaw an iya mga kamot ngada ha lalaki, ngan natambal hiya. Naimpres gud an mga taga-Malta hini nga milagro salit nagdara hira hin iba pa nga mga may sakit basi matambal, ngan nagdara hira hin mga regalo basi maitagana an panginahanglan ni Pablo ngan han iya mga kaupod.—Buh. 28:7-10.

22. (a) Paonan-o gindayaw han usa nga propesor an asoy ni Lucas mahitungod han pagbiyahe tipakadto ha Roma? (b) Ano an aton hihisgotan ha sunod nga kapitulo?

²² Husto gud an pagkahulagway ha bahin han pagbiyahe ni Pablo nga aton na nahisgotan. Usa nga propesor an nagsiring: “An asoy ni Lucas . . . amo an usa han pinakadetalyado nga mga sinurat ha bug-os nga Biblia. Eksakto gud an mga detalye hito mahitungod han pagbiyahe ha dagat ha siyahan nga siglo ngan husto gud an paghulagway hito ha mga kahimtang han panahon ha este nga Mediteraneo” salit baga gud hin iginbase ito ha usa nga dayari. Posible gud nga ginhimo ni Lucas an sugad nga mga nota samtang nagbibiyahe hiya kaupod han apostol. Kon amo, damu liwat an iya maisusurat mahitungod han sunod nga bahin han pagbiyahe. Ano an mahitatabo kan Pablo kon makaabot na hira ha Roma? Kitaon ta.