Handurawa ini nga sitwasyon: Waray pa mag-dyes minutos hi Karen ha parti han may hibatian hiya nga pamilyar nga tingog.

Lumingi hi Karen ngan nakita niya an iya sangkay nga hi Jessica nga may duha ka botilya nga irimnon. Maaram hiya nga de-alkohol nga irimnon ito. Iginhatag ni Jessica an usa ka botilya kan Karen ngan nagsiring, “Diri ka na bata para mag-enjoy, diri ba?”

Diri unta karuyag ni Karen nga karawaton an iginhahatag ni Jessica, pero sangkay niya hiya. Ngan diri niya karuyag nga hunahunaon han iya sangkay nga killjoy hiya. Gawas pa, maopay an reputasyon ni Jessica. Ngan kon nainom hi Jessica, bangin diri ito maraot. ‘Irimnon la ito,’ nahunahuna ni Karen. ‘Diri ito droga.’

Kon aada ka ha sitwasyon ni Karen, ano an imo bubuhaton?

Basi makahimo hin maaramon nga desisyon ha sugad hini nga sitwasyon, kinahanglan mo hin pangirilal-an. An pangirilal-an an nagsusumat kon hin-o ka ngan kon ano an imo gintotoohan. Mabulig ito ha imo nga makontrol mo an imo kinabuhi imbes nga an iba an magkontrol hito para ha imo.—1 Corinto 9:26, 27.

Paonan-o ka magkakaada hito? Mabulig ha imo an pagbaton han masunod nga mga pakiana.

An paghibaro han imo mga abilidad ngan mag-opay nga kalidad makakagdugang han imo kompyansa.

EHEMPLO HA BIBLIA: Hi apostol Pablo nagsurat: “Bisan kon diri ako maopay magyakan, sigurado nga diri ako sugad hito ha kahibaro.” (2 Corinto 11:6) Tungod han hilarom nga kahibaro ni Pablo ha Kasuratan, nakapabilin hiya nga marig-on bisan kon ginkwestyon hiya han iba. Waray niya tuguti an ira nakakaminos nga mga pulong nga magpaluya han iya kompyansa.—2 Corinto 10:10; 11:5.

USISAHA AN IMO KALUGARINGON: Isurat an imo usa nga talento o abilidad.

Isurat an imo maopay nga kalidad. (Pananglitan, mapinairon ka ba, mahinatagon, responsable, o diri naaatrasar?)

Bisan kon an kadena marig-on, madali ito mautod kon gintataoy an usa nga bahin hito. Ha pariho nga paagi, an imo pangirilal-an madali madaot kon magpapakontrol ka han imo kaluyahan.

EHEMPLO HA BIBLIA: Maaram hi Pablo han iya kaluyahan. Hiya nagsurat: “Ha akon kasingkasing nalilipay gud ako ha balaud han Dios, pero nakikita ko ha akon lawas nga may iba nga balaud nga nakikig-away ha balaud han akon hunahuna ngan naghihimo ha akon nga bihag han balaud han sala.”—Roma 7:22, 23.

USISAHA AN IMO KALUGARINGON: Ano nga kaluyahan an kinahanglan mo mahibaroan ha pagkontrol?

Masakay ka ba hin taxi ngan sisidngan an drayber nga maglinibot-libot tubtob nga mawarayan ito gasolina? Kalurongan ito—ngan magasto!

Ano an leksyon? An tumong naghahatag ha imo hin direksyon ha kinabuhi. Usa nga butang nga karuyag mo matuman ngan plano ha kon paonan-o matutuman ito.

EHEMPLO HA BIBLIA: Hi Pablo nagsurat: “An akon pagdalagan diri kay waray direksyon.” (1 Corinto 9:26) Imbes nga magpadara la, naghimo hi Pablo hin mga tumong ngan nagkinabuhi uyon hito.—Filipos 3:12-14.

USISAHA AN IMO KALUGARINGON: Isurat an tulo nga tumong nga karuyag mo makab-ot ha sunod nga tuig.

Kon waray ka gintotoohan, masayon ka la maimpluwensyahan. Pariho hin kugita, sugad hin magbabag-o ka hin kolor basi la maruyagan han imo mga sangkay—sinyales nga waray ka kalugaringon nga pangirilal-an.

Ha kabaliktaran, kon an imo ginbubuhat basado ha imo gintotoohan, natitipigan mo an imo pangirilal-an—anoman an buhaton han iba.

EHEMPLO HA BIBLIA: Posible nga tin-edyer pa la hi propeta Daniel han “nagtinguha [hiya] ha iya kasingkasing” ha pagtuman han mga balaud han Dios, bisan kon bulag hiya ha iya pamilya. (Daniel 1:8) Ha pagbuhat hito, nagin tangkod hiya ha iya kalugaringon. Nagkinabuhi hiya uyon ha iya mga gintotoohan.

USISAHA AN IMO KALUGARINGON: Ano an imo mga gintotoohan? Pananglitan: Natoo ka ba ha Dios? Kon oo, kay ano? Ano nga ebidensya an nakakombinse ha imo nga naeksister hiya?

Natoo ka ba nga an mga suruklan han Dios ha moral para ha imo kaopayan? Kon oo, kay ano?

Ha ano mo karuyag magin—ha dahon nga ginpapalid-palid bisan han mahinay nga huyop hin hangin o ha puno nga diri natutumba bisan han makusog nga bagyo? Parig-ona an imo pangirilal-an, ngan magigin pariho ka hito nga puno. Ngan mabulig ito ha imo nga mabaton an pakiana, Hin-o ako?