1-3. Kay ano nga nagbag-o an pag-abat han mga Judio ha Babilonya? (Kitaa an retrato hini nga pahina.)

 NAGBAG-O gud an pag-abat han mga Judio ha Babilonya! Mga lima ka tuig nga nanagna hi Ezekiel nga mabubungkag an Jerusalem, pero waray ito epekto ha ira. Bisan pa han mga tigaman nga iya iginpasundayag, ilustrasyon nga iya iginsumat, ngan mensahe nga iya iginpasamwak, an mga distyero nagdumiri pagtoo nga tutugotan ni Jehova nga mahitabo ito. Bisan han hinbaroan nira nga an syudad ginlikosan na han kasundalohan han Babilonya, natapod la gihap hira nga magigin talwas an mga umurukoy hito.

² Pero yana, duha ka tuig katapos magtikang an paglikos, may pinalagiw tikang ha Jerusalem nga inabot pa la ha Babilonya ngan nagsiring: “Nasakop na an syudad!” Nasubo gud an mga distyero. Diri hira makatoo han nahitabo: an hinigugma nga syudad, an baraan nga templo, an ginpapabilhan gud nga tuna​—waray na ngatanan! An marig-on nira nga paglaom nasaliwnan hin kahulop.​—Ezek. 21:7; 33:21.

 ³ Kondi hinin makasurubo nga takna, nakakarawat hi Ezekiel hin makapabantad nga bisyon nga naghahatag hin paglaom. Ano an mensahe hito ha nasusubo nga mga distyero? Ano an kahulogan hito ha katawohan han Dios yana, ngan paonan-o kita personal nga makakapahimulos hito? Basi hibaroan, usisahon naton an iginsumat ni Jehova kan Ezekiel.

4. Ano an naobserbaran ni Ezekiel ha bisyon nga iya nakarawat?

⁴ Basaha an Ezekiel 37:1-10. Ha bisyon, iginbutang hi Ezekiel ha kapatagan nga puno hin tul-an. Baga hin karuyag ni Jehova nga abaton gud ni Ezekiel an epekto han bisyon, salit “ginpaagi” niya an propeta ha nagsasarang nga mga tul-an. Samtang naglalakat hi Ezekiel ha kapatagan, may duha hiya nga naobserbaran ha mga tul-an: an kadamu ngan kahimtang hito. “Damu gud” ito, siring niya, ngan “mga uga gud.”

5. Ano an duha nga iginsugo ni Jehova kan Ezekiel, ngan ano an nahitabo han ginbuhat ito ni Ezekiel?

⁵ Katapos, may duha nga iginsugo hi Jehova kan Ezekiel nga magpapatikang hin hinay-hinay nga pagpahiuli. Siyahan: “Pagtagna mahitungod hini nga mga tul-an” ngan sidngon ini nga ‘mabuhi.’ (Ezek. 37:4-6) Kahuman gud niya magtagna, “nagkaada hin aringasa, hin paglinagatak, ngan an mga tul-an nagtikang pagturugkop,” ngan katapos, ‘nagkaada ito mga litid ngan unod’ ngan ‘naputos hin panit.’ (Ezek. 37:7, 8) Ikaduha: “Pagtagna ha hangin” ngan sidngon ito nga ‘huypan’ an mga lawas. Pagtagna ni Ezekiel, “an gininhawa sinulod ha ira, ngan nabuhi hira ngan nanindog; daku gud hira nga grupo.”​—Ezek. 37:9, 10.

6. Ano an ginsiring ni Jehova nga nakabulig kan Ezekiel nga masabtan an bisyon?

⁶ Sunod, iginsumat ni Jehova kan Ezekiel an iginpapasabot han bisyon: “Ini nga mga tul-an amo an bug-os nga panimalay ni Israel.” Pakahibaro han mga distyero nga nabungkag na an Jerusalem, inabat hira nga sugad hin patay na hira. Salit nanangis hira, nga nasiring: “Uga na an amon mga tul-an, ngan nahanaw na an amon paglaom. Nahibulag gud kami.” (Ezek. 37:11; Jer. 34:20) Sugad nga baton, iginpakita ni Jehova nga inin makasurubo nga bisyon mahitungod han mga tul-an may makalilipay nga mensahe han paglaom para ha Israel.

7. Ano an iginsumat ni Jehova kan Ezekiel, sugad han nakarekord ha Ezekiel 37:12-14, ngan ano an iginpasarig hini ha Iya nadistyero nga katawohan?

⁷ Basaha an Ezekiel 37:12-14. Pinaagi hini nga bisyon, ginpasarig ni Jehova an mga distyero nga bubuhion niya hira, ibabalik ha ira tuna, ngan pauukyon didto. Dugang pa, gintawag hira utro ni Jehova nga “akon katawohan.” Sigurado nga nakaliaw gud ito ha nahuhulop nga mga distyero! Kay ano nga makakasiguro  hira nga matutuman ito nga saad nga ipapahiuli hira? Kay hi Jehova mismo an nagsaad hito. Nagsiring hiya: “Ako mismo, hi Jehova, an nagyakan, ngan ginbuhat ko ito.”

8. (a) Ha ano nga paagi “an bug-os nga panimalay ni Israel” nakada ha sugad-patay nga kahimtang? (b) Paonan-o iginpapakita han Ezekiel 37:9 an hinungdan han simboliko nga kamatay han Israel? (Kitaa an footnote.)

⁸ Paonan-o natuman ha kadaan nga nasud han Israel an makasurubo nga bahin hini nga bisyon? An simboliko nga kamatay han Israel nagtikang han 740 B.C.E. han nasakop ngan nadistyero an napulo-ka-tribo nga ginhadian. Paglabay hin mga 130 ka tuig, han nadistyero liwat an katawohan han Juda, “an bug-os nga panimalay ni Israel” nagin bihag. (Ezek. 37:11) Ha simboliko nga paagi, an bug-os nga grupo han mga distyero patay sugad han mga tul-an ha bisyon ni Ezekiel. * Hinumdumi liwat nga an nakita ni Ezekiel diri la kay mga tul-an kondi “uga gud” nga mga tul-an, nga nagpapasabot nga nag-iha an ira sugad-patay nga kahimtang. Ngani, kon pagtampuhon an Israel ngan Juda, inabot ito hin sobra 200 ka tuig, tikang ha 740 tubtob 537 B.C.E.​—Jer. 50:33.

9. Ano an kaparihoan han naeksperyensyahan han kadaan nga nasud han Israel ngan han “Israel han Dios”?

⁹ An mga tagna mahitungod ha pagpahiuli han Israel, sugad han mga iginyakan ni Ezekiel, may mas daku nga katumanan. (Buh. 3:21) Sugad la nga an kadaan nga nasud han Israel ‘ginpatay’ ngan maiha nga nagpabilin nga simboliko nga patay, an “Israel han Dios”​—an dinihogan nga Kristiano nga kongregasyon—​simboliko nga ginpatay ngan nag-iha an sugad-patay nga pagkabihag hito. (Gal. 6:16) Ngani, maiha gud nga nabihag an dinihogan nga kongregasyon salit an ira espirituwal nga kahimtang maipapariho ha mga tul-an nga “uga gud.” (Ezek. 37:2) Iginsaysay  ha nahiuna nga kapitulo nga an pagkabihag han dinihogan nga Kristiano nga kongregasyon nagtikang han ikaduha ka siglo C.E. ngan inabot hin damu ka siglo, sugad han iginpakita ni Jesus ha iya ilustrasyon mahitungod han trigo ngan mga banwa.​—Mat. 13:24-30.

10. (a) Ano nga maopay nga panhitabo mahitungod ha katawohan han Dios an igintagna ha Ezekiel 37:7, 8? (b) Ano an mga rason nga hinay-hinay nga nagpahiuli han pagtoo han mga distyero nga may kahadlok ha Dios?

¹⁰ Ha kadaan nga panahon, hi Jehova nagtagna nga an iya katawohan hinay-hinay nga bubuhion utro. (Ezek. 37:7, 8) Salit ano an pipira nga rason nga hinay-hinay nga nagpahiuli han pagtoo han mga distyero nga may kahadlok ha Dios nga matutuman an ira paglaom nga bumalik ha Israel? Sigurado nga usa hito an mga tagna han nahiuna nga mga propeta. Pananglitan, hi Isaias nagtagna nga may nabibilin​—“usa nga baraan nga binhi”—​nga mabalik ha ira tuna. (Isa. 6:13; Job 14:7-9) Sugad man, an damu nga tagna ha pagpahiuli nga iginsurat ni Ezekiel sigurado nga nakabulig ha ira nga matipigan ito nga paglaom. Dugang pa, an presensya ha Babilonya han magtinumanon nga kalalakin-an sugad kan propeta Daniel​—pati na an diri katoohan nga pagsakop ha syudad han Babilonya han 539 B.C.E.​—sigurado nga nagparig-on han ira paglaom nga makabalik.

11, 12. (a) Paonan-o hinay-hinay nga iginpahiuli an “Israel han Dios”? (Kitaa liwat an kahon nga “Putli nga Pagsingba​—Hinay-hinay nga Iginpahiuli.”) (b) Ano nga pakiana an nabangon tungod han mga pulong ha Ezekiel 37:10?

¹¹ Ha pariho nga paagi, paonan-o hinay-hinay nga iginpahiuli an “Israel han Dios,” an dinihogan nga Kristiano nga kongregasyon? Paglabay han damu ka siglo han sugad-patay nga pagkabihag,  “nagkaada hin aringasa, hin paglinagatak” han an mga indibiduwal nga may kahadlok ha Dios tinindog para ha tinuod nga pagsingba. Pananglitan, han ika-16 ka siglo, iginhubad ni William Tyndale an Biblia ha Ingles. Nasina an Romano Katoliko nga mga klero nga an Biblia mababasa na han ordinaryo nga tawo. Ginpatay hi Tyndale. Bisan pa hito, an iba nga maisugon nga mga indibiduwal padayon nga naghubad han Biblia ha iba-iba nga yinaknan, ngan an espirituwal nga kahayag hinay-hinay nga naglukop ha masirom nga kalibotan.

¹² Ha urhi, han hi Charles T. Russell ngan an iya mga kaupod madasigon nga nagtikang pagpahiuli han mga kamatuoran ha Biblia, an mga tul-an sugad hin nagkaada “mga litid ngan unod.” An Zion’s Watch Tower ngan iba pa nga publikasyon nakabulig ha sinsero nga mga tawo nga hibaroan an mga kamatuoran ha Biblia, ngan napagios hira nga umupod ha dinihogan nga mga alagad han Dios. Temprano han ika-20 ka siglo, an dinihogan nga katawohan han Dios mas naparig-on han mga garamiton sugad han “Photo-Drama of Creation” ngan han libro nga The Finished Mystery. Waray pag-iha, inabot an panahon han Dios nga ‘patindugon’ an iya katawohan. (Ezek. 37:10) Kakan-o ngan paonan-o ito nahitabo? An mga nahitabo ha Babilonya mabulig ha aton nga mabaton ini.

13. (a) Tikang han 537 B.C.E., paonan-o natuman an mga pulong ha Ezekiel 37:10, 14? (b) Ano nga mga teksto an nagpapakita nga may mga tikang ha napulo-ka-tribo nga ginhadian nga binalik ha Israel?

¹³ Tikang han 537 B.C.E., natuman ha mga Judio ha Babilonya an bisyon. Paonan-o? Ginbuhi hira ngan ‘ginpatindog’ ni Jehova pinaagi ha pagtalwas ha ira ha pagkabihag ngan pagpabalik ha Israel. May 42,360 nga Israelita ngan mga 7,000 nga diri Israelita nga binaya ha Babilonya basi tukuron utro an Jerusalem ngan an templo ngan mag-ukoy ha Israel. (Ezra 1:1-4; 2:64, 65; Ezek. 37:14) Paglabay hin mga 70 ka tuig, mga 1,750 nga distyero an inupod kan Ezra ha pagbalik ha Jerusalem. (Ezra 8:1-20) Salit ha kabug-osan, sobra 44,000 nga Judio an binalik​—‘daku gud nga grupo.’ (Ezek. 37:10) Dugang pa, iginpapakita han Pulong han Dios nga may mga tikang ha napulo-ka-tribo nga ginhadian, nga an mga kaapoy-apoyan igindistyero han mga Asiryano han ikawalo ka siglo B.C.E., nga binalik liwat ha Israel basi bumulig pagtukod utro han templo.​—1 Cron. 9:3; Ezra 6:17; Jer. 33:7; Ezek. 36:10.

14. (a) Paonan-o an mga pulong ha Ezekiel 37:24 nabulig ha aton nga hibaroan kon san-o an mas daku nga katumanan hini nga tagna? (b) Ano an nahitabo han 1919? (Kitaa liwat an kahon nga “‘Uga nga mga Tul-an’ Ngan ‘Duha nga Saksi’​—Ano an Koneksyon?”)

¹⁴ Ano an mas daku nga katumanan hini nga bahin han tagna ni Ezekiel? Sugad han iginsumat ni Jehova kan Ezekiel ha konektado nga tagna, an mas daku nga katumanan hini mahitatabo pipira ka panahon kahuman magtikang pagmando sugad nga Hadi an Mas Harangdon nga David, hi Jesu-Kristo. * (Ezek. 37:24)  Nahitabo ito han 1919, han iginbutang ni Jehova ha iya katawohan an iya espiritu. Salit ‘nabuhi’ hira ngan nakagawas ha pagkabihag ha Babilonya nga Gamhanan. (Isa. 66:8) Katapos, gintugotan hira ni Jehova nga umukoy ha ira “tuna”​—ha espirituwal nga paraiso. Kondi paonan-o an katawohan ni Jehova yana nagin ‘daku nga grupo’?

15, 16. (a) Paonan-o an katawohan ni Jehova yana nagin ‘daku nga grupo’? (b) Paonan-o ini nga tagna ni Ezekiel nabulig ha aton nga maatubang an magkuri nga sitwasyon ha aton kinabuhi? (Kitaa an kahon nga “Bulig nga Makatindog Utro.”)

¹⁵ Waray pag-iha tikang han gintokahan han Kristo an matinumanon nga uripon han 1919, an mga alagad han Dios nagtikang makaeksperyensya han igintagna ni Zacarias, usa nga propeta nga kaupod han binalik nga mga distyero: “Damu nga mga katawohan ngan gamhanan nga mga nasud an makadto . . . basi pamilngon hi Jehova.” Iginhulagway niya ito nga mga namimiling kan Jehova sugad nga “napulo nga lalaki tikang ha ngatanan nga yinaknan han mga nasud.” Makapot hira hin maopay ha “usa nga Judio,” an espirituwal nga Israel, samtang nasiring: “Karuyag namon umupod ha iyo, kay nabatian namon nga an Dios kaupod niyo.”​—Zac. 8:20-23.

¹⁶ Yana, kon pagtarampuhon an mga kaapi han espirituwal nga Israel (an nabibilin nga mga dinihogan) ngan an “napulo nga lalaki” (an iba nga mga karnero), “daku gud hira nga grupo” nga minilyon an kadamu. (Ezek. 37:10) Sugad nga mga sundalo han Kristo hinin nagtitikadaku pa nga grupo, ginsusundan gud naton an aton Hadi, hi Jesus, tipakadto ha tiarabot nga mga bendisyon.​—Sal. 37:29; Ezek. 37:24; Fil. 2:25; 1 Tes. 4:16, 17.

17. Ano an aton hihisgotan ha sunod nga kapitulo?

¹⁷ Ini nga pagpahiuli han putli nga pagsingba naghahatag ha katawohan han Dios hin importante nga responsabilidad. Ano ito? Basi mabaton ini, kinahanglan balikon naton ngan usisahon an usa nga igintoka ni Jehova kan Ezekiel antes pa mabungkag an Jerusalem. Ito an aton bubuhaton ha sunod nga kapitulo.