1, 2. (a) Ano an nagpapamatuod nga an mga tawo nangangalimbasog gud nga magkaada kagawasan? (b) Ano an resulta han sugad nga mga pangalimbasog?

YANA, komon nga isyu an mahitungod ha pagkaada patas nga katungod ngan kagawasan. Karuyag han mga tawo ha damu nga nasud nga magkaada kagawasan tikang ha panalumpigos, diskriminasyon, ngan kapobrehan. Igin-iinsister han iba nga tagan hira hin kagawasan ha pagyakan, ha pagpili, ngan ha pagdesisyon para ha ira kalugaringon. An pagkaada kagawasan nga buhaton an ira karuyag ngan magkinabuhi uyon ha ira karuyag baga hin ginhihingyap gud han mga tawo ha bisan diin.

² Kondi an pagtagbaw hito nga mga hingyap iba liwat nga isyu. Basi makab-ot an ira mga hingyap, damu an nag-oorganisar hin mga protesta, pagrebelde, ngan rebolusyon pa ngani. Kondi, nakakab-ot ba nira an ira mga hingyap pinaagi ha pagbuhat hito? Diri. Kasagaran na nga nagriresulta la lugod ito hin mga trahedya ngan kamatayon. Iginpapakita hini nga tinuod gud an giniyahan nga obserbasyon ni Hadi Solomon: “An usa ka tawo may gahum labaw han iba ha iya karautan.”​—Ekles. 8:9.

3. Ano an mahimo naton buhaton basi magkaada tinuod nga kalipay ngan katagbaw?

³ An Kristiano nga disipulo nga hi Santiago nag-unabi kon ano an kinahanglan buhaton basi magkaada tinuod nga kalipay ngan katagbaw.  Hiya nagsurat: “Hiya nga nagkikita hin maopay han perpekto nga balaud nga naghahatag hin kagawasan ngan nagpapadayon hito, . . . magigin malipayon hiya ha pagbuhat hito.” (San. 1:25) Hi Jehova, nga naghatag hito nga perpekto nga balaud, maaram gud kon ano an ginkikinahanglan han mga tawo basi magkaada bug-os nga kalipay ngan katagbaw. Basi magin malipayon an siyahan nga mag-asawa, gintagan hira han Dios han ngatanan nga ira ginkikinahanglan​—upod na an tinuod nga kagawasan.

4. Ano nga kagawasan an napahimulosan nira Adan ngan Eva? (Kitaa an retrato ha tinikangan hini nga artikulo.)

⁴ Ha siyahan nga duha nga kapitulo han Genesis, mahibabaroan naton nga hira Adan ngan Eva nagpahimulos han klase han kagawasan nga ginhihingyap na la han mga tawo yana​—kagawasan tikang ha kahadlok ngan panalumpigos ngan kagawasan ha pagkaada han ira mga panginahanglan. An siyahan nga mag-asawa waray gud ginkakabarak-an may kalabotan ha pagkaon, trabaho, sakit, ngan kamatayon. (Gen. 1:27-29; 2:8, 9, 15) Nagpapasabot ba ini nga bug-os nga kagawasan an napahimulosan nira Adan ngan Eva? Kitaon naton.

5. Kabaliktaran ha ginhuhunahuna han damu, ano an ginkikinahanglan basi mapahimulosan han mga tawo an kagawasan?

⁵ Damu an naghuhunahuna nga an pagkaada tinuod nga kagawasan nagpapasabot nga puydi nira himoon an ngatanan o an bisan ano nga ira karuyag, anoman an resulta hito. An pulong nga kagawasan gintagan hin kahulogan han The World Book Encyclopedia sugad nga an “abilidad ha paghimo hin mga desisyon ngan pagbuhat hito.” Kondi ito nagdugang: “Ha legal nga punto de bista, may kagawasan an mga tawo kon an sosiedad diri nagpapatuman hin diri husto, diri kinahanglanon, o diri makatadunganon nga mga limitasyon ha ira.” Iginpapasabot hini nga kinahanglan an pipira nga limitasyon basi an ngatanan ha sosiedad magpahimulos ha kagawasan nga iginhahatag ha ira. Kondi an pakiana amo ini: Hin-o an may katungod ha pagdesisyon kon ano nga mga limitasyon an husto, kinahanglanon, ngan makatadunganon?

6. (a) Kay ano nga hi Jehova la an may bug-os nga kagawasan? (b) Ano nga klase hin kagawasan an mahimo mapahimulsan han mga tawo, ngan kay ano?

⁶ May kalabotan ha kagawasan, importante nga hinumdoman naton nga hi Jehova nga Dios la an may bug-os ngan waray limitasyon nga kagawasan. Kay ano? Tungod kay hiya an Maglalarang han ngatanan nga butang, an Makagarahum-ha-ngatanan, ngan an Soberano han uniberso. (1 Tim. 1:17; Pah. 4:11) Hinumdumi an makaruruyag nga paghulagway ni Hadi David han naiiba gud ngan hitaas nga katungdanan nga hi Jehova la an nagtatag-iya. (Basaha an 1 Kronikas 29:11, 12.) Salit, an ngatanan nga linarang ha langit ngan ha tuna relatibo la an kagawasan. Kinahanglan kilal-on nira nga hi Jehova la an may bug-os nga awtoridad ha pagdesisyon kon ano an husto, kinahanglanon, ngan makatadunganon nga mga limitasyon. Ha pagkamatuod, ha tinikangan pa la han paglarang ni Jehova nga Dios ha tawo, naghatag na hiya hin mga limitasyon ha ira.

7. Ano an pipira nga butang nga natural na la nga ginbubuhat naton nga nakakadugang han aton kalipay?

⁷ Bisan kon ha tinikangan nagpahimulos hira Adan ngan Eva hin kagawasan ha damu nga paagi, gintagan liwat hira hin mga limitasyon. An pipira hito natural na la nira nga ginbubuhat, pero mga limitasyon gihapon ito. Pananglitan, maaram an aton siyahan nga mga kag-anak nga basi mabuhi kinahanglan nira guminhawa, kumaon, kumaturog, ngan iba pa. Masisiring ba nira nga waray hira kagawasan kay ginbubuhat nira ini nga mga butang? Diri, kay ginsiguro ni Jehova nga bisan ha pagbuhat hiton rutina na la nga mga butang, aabaton nira an kalipay ngan kakontento. (Sal. 104:14, 15; Ekles. 3:12, 13) Hin-o an diri malilipay ha paghinggot hin presko nga hangin, pagkaon han iya paborito nga pagkaon, o pagmata tikang ha maopay nga pagkaturog ha gab-i? Nalilipay kita ha pagbuhat hini nga mga butang ngan diri naton ginhuhunahuna nga ginlilimitahan kita o mabug-at an  pagbuhat hini. Sigurado nga ito liwat an inabat nira Adan ngan Eva.

8. Ano nga espisipiko nga sugo an iginhatag han Dios kanda Adan ngan Eva, ngan ano an katuyoan hito?

⁸ Hi Jehova espisipiko nga nagsugo kanda Adan ngan Eva nga pun-on an tuna, ngan mangnoan ito. (Gen. 1:28) Ini ba nga sugo nagwara han ira kagawasan? Waray gud! Iginhatag ito para makabulig an mga tawo ha pagtuman han katuyoan han ira Maglalarang nga himoon an tuna nga paraiso basi ukyan han hingpit nga mga tawo ha kadayonan. (Isa. 45:18) Yana, diri supak ha kaburut-on ni Jehova kon pilion han mga tawo nga magpabilin nga solo o pilion nira nga mag-asawa pero diri magkaanak. Kondi, kadam-an an nagdidesisyon nga mag-asawa ngan magkaanak bisan kon nag-uupod ito hin mga pagsari. (1 Cor. 7:36-38) Kay ano? Tungod kay kasagaran na nga naabat hira hin kalipay ngan katagbaw ha pagbuhat hito. (Sal. 127:3) An pagkaada malipayon nga pag-asawa ngan pamilya amo unta an klase hin kinabuhi nga mapapahimulosan nira Adan ngan Eva ha kadayonan.

9. Kay ano nga an sugo han Dios nga makikita ha Genesis 2:17 diri masisiring nga diri husto, diri kinahanglanon, o diri makatadunganon?

⁹ Hi Jehova naghatag kanda Adan ngan Eva hin usa pa nga sugo diin matin-aw nga iginsumat ha ira an sirot kon tatalapason nira ito: “Han kahoy han kinaadman han kaopayan ngan han karautan, diri ka makakakaon: kay ha adlaw nga ikaw kumaon hito, ikaw gud mamamatay.” (Gen. 2:17) Ini ba nga sugo diri husto, diri kinahanglanon, o diri makatadunganon? Nagwara ba ito han kagawasan nira Adan ngan Eva? Waray gud. Ngani, damu nga eskolar ha Biblia an nagkomento mahitungod han pagin makatadunganon ngan pagin maaramon hito nga sugo. Pananglitan, usa nga eskolar an nagsiring: “An sugo ha [Genesis 2:16, 17] nagpapasabot nga an Dios la an maaram kon ano an maopay . . . para ha katawohan ngan an Dios la an maaram kon ano an diri maopay . . . para ha ira. Basi mapahimulosan an ‘maopay,’ an mga tawo kinahanglan sumarig ha Dios ngan sugton hiya. Kon diri hira sumugot, hira na an magdidesisyon para ha ira kalugaringon kon ano an maopay . . . ngan kon ano an diri maopay.” Usa ito nga mabug-at nga pinas-an nga diri makakaya han mga tawo ha ira la kalugaringon nga pangalimbasog.

10. Kay ano nga diri naton sadang igpariho an kagawasan ha pagbuot ha katungod ha pagdesisyon kon ano an maopay ngan kon ano an maraot?

¹⁰ Samtang ginbabasa an sugo ni Jehova kan Adan, bangin damu yana an magsiring nga waray tagi hi Adan hin kagawasan nga himoon an iya mga karuyag. Kon ito an ira ginhuhunahuna, diri nira nasasabtan an kaibahan han kagawasan ha pagbuot ngan han katungod ha pagdesisyon kon ano an maopay ngan kon ano an maraot. Hira Adan ngan Eva may kagawasan ha pagpili kon susugton ba nira an Dios o diri. Kondi, hi Jehova gud la an may bug-os nga katungod ha pagdesisyon kon ano an maopay ngan kon ano an maraot, sugad han ginsisimbolohan han “kahoy han kinaadman han kaopayan ngan han karautan” ha hardin han Eden. (Gen. 2:9) Kinahanglan karawaton naton nga diri kita pirme maaram han magigin resulta han aton mga desisyon; ngan diri liwat kita maaram kon makakaopay ba pirme ha aton an resulta hito. Salit kasagaran na nga naoobserbaran naton nga an mga tawo naghihimo hin mga pagpili o desisyon nga may maopay nga intensyon, pero nagriresulta la ha pag-antos, kadaot, o trahedya. (Prob. 14:12) Tungod ito han limitasyon han tawo. Pinaagi han iya sugo, mahigugmaon nga gintutdoan ni Jehova hira Adan ngan Eva kon paonan-o gagamiton an tinuod nga kagawasan. Kay ano nga nakasiring kita hito, ngan ginsunod ba ini han siyahan nga mag-asawa?

11, 12. Kay ano nga maraot gud an nagin resulta han desisyon nira Adan ngan Eva? Iilustrar.

¹¹ Makasurubo, ginpili han aton siyahan nga mga kag-anak nga magtalapas. An nakakadani nga saad ni Satanas​—“an iyo mga mata mapupukrat, ngan kamo mahanunugad ha Dios, nga maginaramon na han kaopayan ngan han  karautan”—​nagin makaruruyag gud para kan Eva. (Gen. 3:5) Nagkaada ba dugang nga kagawasan hira Adan ngan Eva tungod han ira ginhimo nga pagpili? Waray gud. An resulta han ira ginhimo nga pagpili kabaliktaran gud han ginsiring ni Satanas ha ira. Ngani, waray pag-iha nasabtan nira nga an pagsalikway ha giya ni Jehova ngan pagsunod ha ira la karuyag nagresulta hin kadaot. (Gen. 3:16-19) Kay ano? Tungod kay waray tagi ni Jehova an mga tawo hin kagawasan nga magdesisyon para ha ira kalugaringon ha kon ano an maopay ngan kon ano an maraot.​—Basaha an Proberbios 20:24; Jeremias 10:23.

¹² Maipapariho ini ha usa nga piloto nga nagpapalupad hin eruplano. Basi talwas nga makaabot ha iya destinasyon, kinahanglan niya sundon an inaprobaran nga ruta gamit an mga instrumento ha pagnabigar nga aada ha sulod han eruplano. Kinahanglan liwat niya makigkomunikar ha mga tawo nga naghahatag hin mga instruksyon sugad han kon diin ngan san-o hiya malupad ngan malanding. Kondi, kon igbalewaray han piloto ito nga giya ngan umagi ha iya karuyag la nga ruta, mahimo gud ini magresulta hin disgrasya. Pariho hito nga piloto, nagdesisyon hira Adan ngan Eva nga buhaton an ira la karuyag. Ira iginsalikway an giya han Dios. Ano an resulta? Nadisgrasya hira, siring pa, ngan nagresulta ito ha sala ngan kamatayon​—diri la ha ira kondi pati ha ira magigin mga anak. (Roma 5:12) Tungod kay naglugaring hira pagdesisyon kon ano an maopay ngan kon ano an maraot, nawara nira an tinuod nga kagawasan nga iginhatag ha ira.

13, 14. Ano an sadang naton buhaton basi magkaada kita tinuod nga kagawasan?

¹³ An mga tawo bangin naghuhunahuna nga magigin mas maopay an ira kahimtang kon may-ada nira dugang nga kagawasan. Pero ha pagkamatuod, an pagkaada kagawasan nga waray limitasyon pariho hin espada nga paluyoluyo an tarom. Oo, damu an kaopayan ha pagkaada kagawasan; kondi, mahahanduraw mo ba an magigin kahimtang han kalibotan kon waray mga limitasyon nga iginpapatuman? An The World Book Encyclopedia nasiring nga komplikado an mga balaud han tagsa nga organisado nga sosiedad tungod kay kinahanglan ito magpanalipod ha kagawasan han tawo ngan ha pariho nga higayon magbutang hin limitasyon hito nga kagawasan. Diri ini pirme masayon. Salit diri urusahon nga damu hinduro an mga balaud nga iginsurat han tawo ngan damu hinduro an mga  abogado ngan huwes nga nangangalimbasog pagsaysay ngan pagpatuman hito.

¹⁴ Ha kabaliktaran, hi Jesu-Kristo nag-unabi hin simple nga paagi ha pagkaada tinuod nga kagawasan. Hiya nagsiring: “Kon pirme niyo ginbubuhat an akon ginsisiring, mga disipulo ko gud kamo, ngan mahibabaro kamo han kamatuoran, ngan an kamatuoran maghahatag ha iyo hin kagawasan.” (Juan 8:31, 32) Ini nga giya ni Jesus may kalabotan ha pagkaada tinuod nga kagawasan nag-uupod hin duha nga butang nga sadang buhaton: Siyahan, karawata an kamatuoran nga iya igintutdo, ngan ikaduha, magin iya disipulo. An pagbuhat hini magriresulta ha tinuod nga kagawasan. Kagawasan ha ano? Hi Jesus padayon nga nagsiring: “An nagbubuhat hin sala uripon han sala. . . . Kon an Anak maghatag ha iyo hin kagawasan, magkakaada gud kamo kagawasan.”—Juan 8:34, 36.

15. Kay ano nga an kagawasan nga iginsaad ni Jesus maghahatag ha aton hin tinuod nga kagawasan?

¹⁵ Matin-aw, an kagawasan nga iginsaad ni Jesus ha iya mga disipulo mas labaw gud kay han klase han kagawasan nga ginhihingyap han kadam-an nga tawo yana. Han nagsiring hi Jesus: “Kon an Anak maghatag ha iyo hin kagawasan, magkakaada gud kamo kagawasan,” iya ginhihisgotan an mahitungod ha kagawasan tikang ha pinakamaraot nga pagkauripon ngan panalumpigos nga naieksperyensyahan han katawohan—an pagin “uripon han sala.” An sala diri la nag-aaghat ha aton nga magbuhat hin maraot kondi nagpupugong liwat ito ha aton ha pagbuhat hin butang nga maaram kita nga husto o ha pagbuhat han mga butang nga maaram kita nga kaya naton buhaton. Iginpapakita hito nga mga uripon kita han sala, ngan an resulta hini amo an kasubo, kasakit, pag-antos, ngan kamatayon. (Roma 6:23) Naeksperyensyahan ni apostol Pablo inin duro nga kasakit ngan kasubo. (Basaha an Roma 7:21-25.) Magkakaada la kita han tinuod nga kagawasan nga napahimulosan hadto han aton siyahan nga mga kag-anak kon bug-os na nga wad-on an sala.

16. Paonan-o kita magkakaada tinuod nga kagawasan?

¹⁶ An ginsiring ni Jesus nga “kon pirme niyo ginbubuhat an akon ginsisiring” nagpapasabot nga may mga kinahanglan naton buhaton o mga limitasyon nga angay sundon basi tagan kita niya hin kagawasan. Sugad nga dedikado nga mga Kristiano, iginsalikway na naton an aton kalugaringon ngan ginpili nga magkinabuhi uyon ha mga limitasyon nga igintutdo han Kristo ha iya mga disipulo. (Mat. 16:24) Sugad han iginsaad ni Jesus, magkakaada kita tinuod nga kagawasan kon bug-os na naton nga makarawat an mga kapulsanan han iya halad-lukat.

17. (a) Ano an maghahatag ha aton hin tinuod nga kalipay ngan katagbaw? (b) Ano an aton hihisgotan ha sunod nga artikulo?

¹⁷ Kon susundon naton an mga katutdoan ni Jesus sugad nga iya mga disipulo, magkakaada gud kita makakalipay ngan makapatagbaw nga kinabuhi. An pagbuhat hini maghahatag ha aton hin paglaom nga magkaada bug-os nga kagawasan tikang ha pagkauripon ha sala ngan kamatayon. (Basaha an Roma 8:1, 2, 20, 21.) Hihisgotan ha sunod nga artikulo kon paonan-o naton magagamit hin maaramon an kagawasan nga ginpapahimulosan naton yana basi mapasidunggan ha kadayonan hi Jehova, an Dios nga naghahatag han tinuod nga kagawasan.