1-3. (a) Ano nga sitwasyon an gin-aatubang yana han ngatanan nga batan-on, ngan paonan-o ini mahimo iilustrar? (Kitaa an retrato hini nga pahina.) (b) Ano an mabulig ha Kristiano nga mga batan-on ha pag-atubang hini nga sitwasyon?

HANDURAWA nga nagpaplano ka pagbiyahe ngadto ha hirayo nga bungto para hin importante nga okasyon. Basi makaabot didto, kinahanglan mo magbiyahe sakay hin bus. Ha terminal han bus, bangin mawurok ka tungod kay damu hinduro an pasahero ngan mga bus. Maopay na la nga matin-aw ha imo hunahuna an imo tumong—makasakay ha bus nga tikadto ha imo destinasyon! An pagsakay hin bus nga iba an ruta magdadara ha imo ha sayop nga destinasyon.

² An mga batan-on yana maipapariho hito nga mga pasahero. May-ada hira hirayo nga biyahe, diri pinaagi hin bus, kondi ha ira kinabuhi. Usahay bangin nakukurian hira ha pagdesisyon tungod han damu nga oportunidad o mapipilian. Mga batan-on, magigin masayon ha iyo an paghimo hin husto nga desisyon kon matin-aw ha iyo hunahuna kon tikain gud kamo, siring pa. Ano nga ruta an sadang niyo pilion?

³ Ginbabaton hini nga artikulo ito nga pakiana pinaagi ha pag-aghat ha mga batan-on nga ipokus an ira kinabuhi ha ira hingyap nga lipayon  hi Jehova. Nagpapasabot ito nga kinahanglan nira sundon an sagdon ni Jehova ha ngatanan nga bahin han ira kinabuhi—ha edukasyon, trabaho, responsabilidad ha pamilya, ngan iba pa. Nagpapasabot liwat ito hin pagkab-ot hin espirituwal nga mga tumong. An mga batan-on nga nagpapabilin nga nakapokus ha pag-alagad makakasiguro nga bibendisyonan hira ni Jehova ngan bubuligan nga magin malampuson.—Basaha an Proberbios 16:3.

4. Ano an aton hihisgotan hini nga artikulo?

⁴ Maaramon an pagkaada espirituwal nga mga tumong samtang bata pa. Kay ano? Hihisgotan naton an tulo nga rason. An siyahan ngan an ikaduha nga rason nagpapakita nga an pangalimbasog ha pagkab-ot hin espirituwal nga mga tumong nabulig ha usa nga maparig-on an iya relasyon kan Jehova; an ikatulo nagpapabug-at han kapulsanan han pagkaada espirituwal nga mga tumong samtang bata pa.

5. Ano an nangunguna nga rason ha paghimo hin espirituwal nga mga tumong?

⁵ An nangunguna nga rason ha paghimo hin espirituwal nga mga tumong amo an pagpakita kan Jehova nga mapasalamaton gud kita han iya gugma ngan han iya mga ginbubuhat para ha aton. An salmista nagsiring: “Maopay nga butang an pagpasalamat ngadto kan Jehova, . . . kay ikaw, Jehova, pinapag malipay mo ako pinaagi han imo buhat: Magdadaug ako dida hiton mga binuhat han imo mga kamot.” (Sal. 92:1, 4) Mga batan-on, hunahunaa an mga butang nga ginhatag ha iyo ni Jehova—an iyo kinabuhi, an iyo pagtoo, an Biblia, an kongregasyon, ngan an iyo makalilipay nga paglaom ha tidaraon. Kon gin-uuna niyo an espirituwal nga mga butang, iginpapakita niyo nga mapasalamaton kamo ha Dios tungod hini nga mga bendisyon ngan mabulig ito nga magin mas duok kamo ha iya.

6. (a) Ano an epekto han aton espirituwal nga mga tumong ha aton relasyon kan Jehova? (b) Ano nga mga tumong an puydi himoon han usa bisan kon bata pa hiya?

⁶ An ikaduha nga rason amo ini: Kon nangangalimbasog ka na ha pagkab-ot han imo espirituwal nga mga tumong, nagtitikang ka na paghimo hin mag-opay nga buhat ha atubangan ni Jehova. Mabulig ini nga magin mas duok ka pa ha iya. Hi apostol Pablo nagpasarig: “An Dios diri kay diri-matadong nga kalimtan niya an iyo mga buhat ngan an gugma nga iyo iginpakita para ha iya ngaran.” (Heb. 6:10) Ayaw hunahunaa nga bata ka pa hinduro para maghimo hin mga tumong. Pananglitan, hi Christine dyes anyos pa la han ginhimo niya nga tumong an pagbasa hin regular han mga istorya han kinabuhi han matinumanon nga mga Saksi. Hi Toby 12 anyos pa la han ginhimo niya nga tumong nga mabasa an bug-os nga Biblia antes hiya mabawtismohan. Hi Maxim 11 anyos pa la ngan an iya manghod nga hi Noemi 10 anyos pa la han nabawtismohan hira. Ginhimo nga tumong hini nga magbugto an pag-alagad ha Bethel. Basi magpabilin hira nga nakapokus ha ira tumong, nagpaskin hira ha bungbong han ira balay hin application form para ha Bethel. Kay ano nga diri maghunahuna hin mga tumong nga importante ha imo ngan mangalimbasog nga kab-uton ito?—Basaha an Filipos 1:10, 11.

7, 8. (a) Paonan-o an paghimo hin mga tumong makakabulig nga magin mas masayon an paghimo hin desisyon? (b) Kay ano nga nagdesisyon an usa nga tin-edyer nga diri umiskwela ha unibersidad?

⁷ An ikatulo nga rason ha paghimo hin espirituwal nga mga tumong samtang bata pa may-ada kalabotan ha paghimo hin desisyon. An mga batan-on kinahanglan maghimo hin mga desisyon may kalabotan ha edukasyon, trabaho, ngan iba pa. An paghimo hin desisyon puropariho ha pagpili han husto nga dalan kon aada ka ha nagsasanga nga kalsada. Kon maaram ka han dalan tikadto ha imo destinasyon, diri ka makukurian ha pagpili han husto nga dalan. Ha pariho nga paagi, kon maaram ka han imo mga tumong, nagigin mas masayon an paghimo hin desisyon. An Proberbios 21:5 nasiring: “An mga hunahuna han madoroto tipakadto la ha kahuraan.” Samtang mas temprano ka nga nagpaplano pinaagi ha paghimo hin mag-opay nga tumong, mas temprano ka nga mabubuligan hito nga makahimo hin husto nga desisyon. Ito an naeksperyensyahan ni Damaris han kinahanglan niya maghimo hin importante nga desisyon han tin-edyer hiya.

 ⁸ Higtaas an grado ni Damaris han naggradwar hiya ha hayskul. Puydi unta hiya magin eskolar ha usa nga unibersidad basi mag-eskwela hin pagkaabogada, pero ginpili niya nga magtrabaho hin part-time. Kay ano? Hiya nagsiring: “Bata pa ako, tumong ko na magpayunir. Nagpapasabot ito nga kinahanglan ko magtrabaho hin part-time. Kon nakatapos ako hin pagkaabogada, puydi unta ako magkaada daku nga sweldo, pero makukurian ako pamiling hin part-time nga trabaho.” Hi Damaris 20 ka tuig na nga payunir. Inabat ba niya nga husto nga tumong ngan desisyon an iya ginhimo han tin-edyer hiya? “Ha akon gintatrabahoan . . . damu an akon nakakaistorya nga abogado. Kon nag-eskwela ako hin pagkaabogada, pariho unta ha ira an akon trabaho yana. Kondi damu ha ira an diri malipayon ha ira trabaho. An akon desisyon nga magpayunir nakabulig ha akon nga malikyan an mga kasubo nga resulta han pagkaada sekular nga karera ngan magin malipayon ha pag-alagad kan Jehova.”

9. Kay ano nga angay gud tagan hin sinsero nga kumendasyon an mga batan-on ha kongregasyon?

⁹ Yinukot nga batan-on ha mga kongregasyon ha bug-os nga kalibotan an angay gud tagan hin sinsero nga kumendasyon. Ginagamit nira an ira kinabuhi para kan Jehova ngan nagpupokus ha espirituwal nga mga tumong. Ini nga mga batan-on nalilipay gud ha ira kinabuhi ngan nahibabaro hira ha pagsunod han giya ni Jehova ha ngatanan nga ira ginbubuhat, may kalabotan man ito ha edukasyon, trabaho, pamilya, ngan iba pa. Hi Solomon nagsurat: “Sarig kan Jehova ha bug-os mo nga kasingkasing, . . . ha ngatanan mo nga dalan kilalaha hiya, ngan hiya magtututdo han imo mga agianan.” (Prob. 3:5, 6) An mga batan-on ha Kristiano nga kongregasyon presyoso kan Jehova. Ginhihigugma gud niya hira, ginpapanalipdan, gin-gigiyahan, ngan ginbibendisyonan.

10. (a) Kay ano nga kinahanglan magin prayoridad gud naton an ministeryo? (b) Paonan-o kita magigin epektibo ha ministeryo?

¹⁰ An usa nga batan-on nga nakapokus ha iya hingyap nga lipayon hi Jehova naghahatag hin daku nga importansya ha ministeryo. Hi Jesu-Kristo nagsiring nga “an maopay nga sumat kinahanglan isangyaw anay.” (Mar. 13:10) Tungod kay apurado gud an buruhaton nga pagsangyaw, sadang naton ito magin prayoridad. Mahimo mo ba himoon nga tumong an pakigbahin ha ministeryo hin mas agsob? Mahimo ka ba magpayunir? Pero ano man kon diri ka bug-os nga nalilipay ha pagsangyaw? Ngan paonan-o ka magigin mas epektibo ha pagsaysay han imo gintotoohan? May duha nga butang nga makakabulig ha imo: Pag-andam hin maopay ngan ayaw pag-undang ha pagsumat ha iba han imo hinbabaroan. Bangin masurprisa ka ha paghibaro kon mationan-o kamakalilipay an pagsangyaw.

11, 12. (a) Ano an mahimo buhaton han mga batan-on basi magin andam ha pagsangyaw ha iba? (b) Paonan-o ginsalingabot han usa nga batan-on an higayon nga makasangyaw ha eskwelahan?

¹¹ Mahimo ka magtikang pinaagi ha pag-andam hin baton ha pakiana nga kasagaran nga iginpapakiana han imo mga kaeskwela, sugad han “Kay ano nga natoo ka nga may Dios?” An aton jw.org nga website may mga artikulo nga gindisenyo basi buligan an mga batan-on kon paonan-o nira babatunon ito nga pakiana. Kitaa an TURO NG BIBLIYA > TIN-EDYER. May-ada ito worksheet nga may ulohan nga “Bakit Ako Naniniwalang May Diyos?” Mabulig ini ha imo ha pag-andam han imo baton. May-ada ini tulo nga teksto nga magagamit mo ha pagsaysay han imo gintotoohan—an Hebreo 3:4, Roma 1:20, ngan Salmos 139:14. Gamit ini nga mga worksheet, makakag-andam ka hin baton ha iba pa nga pakiana.—Basaha an 1 Pedro 3:15.

¹² Kon may-ada ka higayon, aghata an imo mga kaeskwela nga kitaon an jw.org. Ito an ginbuhat ni Luca. Han ginhisgotan han ira klase an iba-iba nga relihiyon, nakita ni Luca nga an libro nga ira ginagamit may sayop nga mga impormasyon mahitungod ha mga Saksi ni Jehova. Bisan kon ginkukulba, nagsarit hiya ha maestra nga tagan hiya hin higayon nga isaysay kon kay ano nga sayop ito nga mga impormasyon, ngan tumugot an maestra.  Iginsaysay ni Luca an iya gintotoohan ngan iya liwat iginpakita ha bug-os nga klase an aton website. Sugad nga asaynment, ginsidngan han maestra an mga estudyante nga kitaon an video nga Talunin ang Bully Nang Hindi Nakikipag-away. Nalipay gud hi Luca nga nakasangyaw hiya.

13. Kay ano nga diri kita sadang umundang kon naatubang kita hin magkuri nga sitwasyon?

¹³ Ayaw kahulop bisan kon usahay lubak-lubak an dalan nga imo gin-aagian. (2 Tim. 4:2) Kon naatubang ka hin magkuri nga sitwasyon, ayaw hingalimti an imo mga tumong. Han 17 anyos hi Katharina, ginhimo niya nga tumong nga sangyawan an tagsa niya nga katrabaho. Pipira ka beses nga gin-insulto hiya han usa niya nga katrabaho, pero waray hiya magpaapekto hito. An iya maopay nga panggawi bisan pa hiton diri maopay nga pagtratar ha iya nagkaada positibo nga epekto ha usa niya nga katrabaho nga hi Hans. Sugad nga resulta, nagtikang hi Hans pagbasa han aton mga publikasyon, nag-aram han Biblia, ngan nagpabawtismo. Waray mahibaro hito hi Katharina kay bumalhin hiya ha iba nga lugar. Paglabay hin 13 ka tuig, hunahunaa la an iya kalipay samtang natambong hiya ha Kingdom Hall kaupod an iya pamilya han iginpakilala hi Hans sugad nga bisita nga mamumulong! Maopay gud nga waray umundang hi Katharina ha iya tumong nga masangyawan an iya mga katrabaho!

14, 15. (a) Ano an sadang mo hinumdoman kon gin-iimpluwensyahan ka han iba nga buhaton an ira ginbubuhat? (b) Ano an mahimo mo buhaton basi diri ka maimpluwensyahan han iba nga buhaton an ira ginbubuhat?

¹⁴ Sugad han ginhisgotan na, ini nga artikulo nag-aaghat ha imo nga magdesisyon nga isentro an imo kinabuhi ha pag-alagad kan Jehova. Nagpapasabot ito nga kinahanglan ipokus mo an imo kinabuhi ha espirituwal nga mga tumong. Bangin igpokus han imo mga kaedad an ira kinabuhi ha kalipayan, ngan posible nga aghaton ka nira nga buhaton liwat ito. Maabot an panahon, kinahanglan mo ipakita nga determinado ka gud nga kab-uton an imo mga tumong. Ayaw tuguti nga an impluwensya han iba magin hinungdan nga mahingalimtan mo an imo mga tumong. Aw, hunahunaa utro an ilustrasyon mahitungod han bus. Sigurado nga diri ka masakay hin bus nga iba an ruta tungod la kay an mga pasahero hito baga hin nagkakalipay.

¹⁵ May mga paagi basi diri ka maimpluwensyahan han iba nga buhaton an ira ginbubuhat. Pananglitan, likayi an mga sitwasyon diin puydi ka masulay.  (Prob. 22:3) Ngan hunahunaa an masakit nga mga resulta han pagsubad han magraot nga ginbubuhat han iba. (Gal. 6:7) Makakabulig liwat kon kakarawaton mo nga kinahanglan mo hin maopay nga sagdon. An pagin mapainubsanon mabulig ha imo nga karawaton an sagdon han imo mga kag-anak ngan han mga kabugtoan ha kongregasyon nga hamtong ha espirituwal.—Basaha an 1 Pedro 5:5, 6.

16. Pag-unabi hin eksperyensya nga nagpapakita han kapulsanan han pagin mapainubsanon.

¹⁶ An pagin mapainubsanon nakabulig kan Christoph nga karawaton an maopay nga sagdon. Waray pag-iha katapos niya mabawtismohan, nagtikang hiya pagbansay hin regular ha usa nga gym. Gin-aghat hiya han iba nga batan-on didto nga umapi ha ira grupo hin isport. Nakiistorya hiya ha usa nga tigurang mahitungod hito, ngan ginsidngan hiya han tigurang nga hunahunaon an pipira nga peligro antes hiya magdesisyon, sugad han peligro nga magin hilig an pakigkompetensya. Pero umapi la gihap hi Christoph hito nga grupo. Kondi waray pag-iha, nakita niya nga bayolente ngan delikado pa ngani ito nga isport. Nakiistorya hiya utro ha pipira nga tigurang, ngan ginsagdonan nira hiya tikang ha Kasuratan. Hi Christoph nagsiring: “Gintagan ako ni Jehova hin maopay nga mga magsaragdon, ngan namati ako ha Iya, bisan kon waray ko dayon ito iaplikar.” Andam ka ba magpaubos ngan kumarawat hin maopay nga sagdon?

17, 18. (a) Ano an karuyag ni Jehova nga maeksperyensyahan han mga batan-on yana? (b) Ano nga makasurubo nga sitwasyon an bangin maeksperyensyahan han mga adulto, ngan paonan-o ini malilikyan? Paghatag hin ehemplo.

¹⁷ “Paglipay, O batan-on nga lalaki [o babaye], ha imo pagkabatan-on, ngan papaglipaya ha imo an imo kasingkasing ha mga adlaw han imo pagkabatan-on.” (Ekles. 11:9) Oo, karuyag ni Jehova nga magin malipayon ka ha imo pagkabatan-on. Ginpapabug-atan hini nga artikulo kon paonan-o ito magigin posible. Pagpokus ha espirituwal nga mga tumong ngan ig-upod hi Jehova ha ngatanan mo nga plano. Kon mas temprano mo ini nga bubuhaton, mas temprano mo liwat nga makakarawat an giya, proteksyon, ngan bendisyon ni Jehova. Hunahunaa an ngatanan nga mag-opay nga sagdon tikang ha Pulong han Dios, ngan iaplikar ini nga sagdon: “Hinumdumi yana an imo Magburuhat ha mga adlaw han imo pagkabatan-on.”—Ekles. 12:1.

¹⁸ Waray bisan usa nga nagpapabilin nga batan-on. An mga batan-on madagmit nga nagigin adulto. Makasurubo, damu nga adulto an nagbasol nga sayop nga mga tumong an ira ginkab-ot han batan-on hira, o mas makasurubo pa gud, an iba ha ira waray ngani ginhimo nga tumong. Pero an mga batan-on yana nga nagpapabilin nga nakapokus ha espirituwal nga mga tumong magigin malipayon gud kon magin adulto na hira tungod han mga desisyon nga ira ginhimo. Ito an naeksperyensyahan ni Mirjana. Han tin-edyer hiya, makarit gud hiya ha isport. Gin-aghat hiya nga umapi ha Winter Olympic Games pero ginpili niya nga mag-alagad hin bug-os-panahon. Paglabay hin sobra 30 ka tuig, nag-aalagad pa gihapon hi Mirjana hin bug-os-panahon, kaupod an iya bana. Hiya nagsiring: “An pagin kilala, pagin dungganon, pagkaada awtoridad, ngan karikohan temporaryo la ngan diri importante nga mga tumong ha kinabuhi. An pag-alagad ha Dios ngan an pangalimbasog nga magkaada gutiay nga bahin ha pagbulig ha mga tawo nga makilala an Dios maopay gud ngan nagpapadayon nga mga tumong.”

19. Isaysay an mga kapulsanan han pagpokus ha espirituwal nga mga tumong samtang bata pa.

¹⁹ Angay gud tagan hin sinsero nga kumendasyon an mga batan-on ha kongregasyon tungod han ira paagi ha pag-atubang han magkuri nga sitwasyon ngan ha pagin determinado nga magpokus ha pag-alagad kan Jehova. Ginbubuhat nira ini pinaagi ha pagkab-ot hin espirituwal nga mga tumong ngan ha paghatag hin daku nga importansya ha pagsangyaw nga buruhaton. Dugang pa, determinado hira nga diri magpaimpluwensya ha kalibotan basi diri nira hingalimtan an ira mga tumong. Makakasarig gud an mga batan-on nga diri kawang an ira mga pangalimbasog. Makakalaom hira han mahigugmaon nga suporta han ira kabugtoan, ngan kon isasarig nira kan Jehova an ira kinabuhi, sigurado nga maglalampos an ira mga plano.