“TATAY,” “PAPA,” “TIYO.” Ito an tawag ha akon han damu nga batan-on ha Bethel. Ngan sugad nga 89 anyos na, naruruyagan ko ito. Inin mahigugmaon nga paagi han ira pagtawag ha akon gintatagad ko nga balos tikang kan Jehova tungod han akon 72 ka tuig nga pag-alagad hin bug-os-panahon. Tungod han akon mga naeksperyensyahan ha pag-alagad ha Dios, maipapasarig ko gud hini nga mga batan-on, ‘Bibendisyonan an iyo pag-alagad​—kon diri niyo papaluyluyon an iyo mga kamot.’​—2 Kron. 15:7.

An akon mga kag-anak binalhin ha Canada tikang ha Ukraine. Nag-ukoy hira ha bungto han Rossburn ha probinsya han Manitoba. An akon mahigugmaon nga nanay nagkaanak hin 8 nga lalaki ngan 8 nga babaye, waray kambal ha amon​—ako an ika-14. An akon tatay natoo gud ha Biblia ngan ginbabasa niya ito ha amon kada Domingo han aga, pero para ha iya ginagamit la an relihiyon ha pangwarta. Usahay nag-iintremes hiya, “Hin-o daw la an nagsuhol kan Jesus ha iya pagsangyaw ngan pagpanutdo?”

Walo han akon kabugtoan​—upat nga lalaki ngan upat nga babaye—​an kinarawat han kamatuoran. An akon ate nga hi Rose nagpayunir tubtob han iya kamatay. Gin-gamit niya an iya nabibilin nga panahon ha pagdasig ha ngatanan nga nakakaupod niya nga maghatag hin atensyon ha Pulong han Dios. Siring niya: “Karuyag ko kamo makita ha bag-o nga kalibotan.” An akon kuya nga hi Ted nagtututdo hadto mahitungod han impyerno. Kada Domingo han aga nagwawali hiya ha radyo, pauroutro ngan mapwersa nga ginsisidngan niya an iya mga mamarati nga an makasasala susunugon hin dayon ha diri napaparong nga kalayo han impyerno. Pero ha urhi, nagin matinumanon ngan madasigon hiya nga surugoon ni Jehova.

Usa ka adlaw han Hunyo 1944 han inuli ako ha balay tikang ha eskwelahan, may nakita ako ha amon lamesa nga usa nga bokleta nga may ulohan nga The Coming World Regeneration. * Ginbasa ko an siyahan nga pahina, an ikaduha, ngan waray na ako umundang pagbinasa hito. Katapos ko mabasa an bug-os nga bokleta, nagdesisyon ako nga mag-alagad kan Jehova sugad la han ginhimo ni Jesus.

Paonan-o ito nga bokleta nahingadto ha amon lamesa? An akon kuya nga hi Steve nagsiring nga may duha nga lalaki nga “nagbabaligya” hin mga libro ngan bokleta nga kumadto ha amon balay. Hiya nagsiring: “Ginpalit ko ito kay tag-singko sentabos la  ito.” Binalik an kalalakin-an pagkasunod nga Domingo. Ginsumatan nira kami nga mga Saksi ni Jehova hira ngan ginagamit nira an Biblia ha pagbaton han mga pakiana han mga tawo. Naruyagan namon ito kay ginpadaku kami han amon mga kag-anak nga may pagtahod ha Pulong han Dios. Ginsidngan liwat kami han duha nga lalaki nga magkakaada kombensyon an mga Saksi ha Winnipeg, ha syudad diin naukoy an akon ate nga hi Elsie. Nagdesisyon ako nga tumambong hito nga kombensyon.

Nagbisikleta ako hin mga 320 ka kilometro pakadto ha Winnipeg pero humapit anay ako ha bungto han Kelwood, diin naukoy an duha nga Saksi nga binisita ha amon. Samtang nakadto ako, tinambong ako hin katirok ngan hinbaroan ko kon ano an gintatawag nga kongregasyon. Nasabtan ko liwat nga an ngatanan​—lalaki, babaye, ngan batan-on—​sadang magtutdo ha balay-balay pariho han ginhimo ni Jesus.

Ha Winnipeg, nagkita kami han akon kuya nga hi Jack, nga nagbiyahe tikang ha norte nga Ontario basi tumambong ha kombensyon. Ha siyahan nga adlaw han kombensyon, iginpahibaro han usa nga bugto nga magkakaada bawtismo. Nagdesisyon kami ni Kuya Jack nga magpabawtismo hito nga kombensyon. Determinado kami nga magpayunir dayon katapos han amon bawtismo. Nagpayunir dayon hi Kuya Jack katapos han kombensyon. Tungod kay 16 anyos pa la ako, kinahanglan ko ipadayon an akon pag-eskwela, pero pagkasunod nga tuig, nagpayunir liwat ako.

Kaupod hi Stan Nicolson, nagtikang ako pagpayunir ha Souris, usa nga bungto ha probinsya han Manitoba. Waray pag-iha, hinbaroan ko nga diri pirme masayon an pagpayunir. Hinay-hinay nga naubos an amon kwarta, pero nagpadayon la gihapon kami. Makausa katapos han bug-os-adlaw nga pagsangyaw, inuli kami nga waray na kwarta ngan gutom na gud. Nalipay gud kami han nakita namon ha amon purtahan nga may daku nga sako nga puno hin pagkaon! Tubtob yana, diri pa gihapon kami maaram kon hin-o an nagbutang hito nga pagkaon. Hito nga gab-i, damu gud an amon nakaon. Usa gud ito nga bendisyon tungod kay waray namon paluyloya an amon mga kamot! Ngani, ha kataposan hito nga bulan, mas tinambok ako kay han hadto.

Paglabay hin pipira ka bulan, igintoka kami ha bungto han Gilbert Plains, nga mga 240 ka kilometro tipanorte tikang ha Souris. Hito nga panahon, an kada kongregasyon may hilapad nga tsart ha entablado nga nagpapakita han rekord han pagsangyaw han kongregasyon kada bulan. Han naghamubo an rekord han usa ka bulan, nagdumara ako hin pahayag basi pabug-atan ha kabugtoan nga kinahanglan nira dugangan an ira mga pangalimbasog. Katapos han katirok, usa nga edaran nga payunir nga sister, nga diri Saksi an bana, an dumaop ha akon nga nagtatangis ngan nagsiring, “Nangalimbasog man ako, pero ito gud la an akon kaya himoon.” Katapos ako liwat an nagtangis, ngan nangaro ako ha iya hin pasaylo.

Pariho ha akon, an magdasigon nga batan-on masayon la makahimo hin sayop nga pariho hito ngan maghunahuna nga pakyas hira. Pero sugad han akon naeksperyensyahan, imbes nga manluya, mas maopay nga mahibaro kita hin leksyon tikang ha usa nga sayop ngan hinumdoman ito nga leksyon samtang nagpapadayon kita ha buruhaton. Makakakarawat gud kita hin balos kon padayon kita nga makikigbahin ha buruhaton.

Han 21 anyos ako, nakakarawat ako hin daku nga pribilehiyo! Nakaeskwela ako ha ika-14 nga klase han Gilead School ngan naggradwar han Pebrero 1950. Mga 25 porsyento han akon mga kaklase an igintoka ha probinsya han Quebec, Canada nga Franses an yinaknan. Hito nga lugar, gintitimaraot gud an mga Saksi. Igintoka ako ha Val-d’Or, usa nga bungto ha nasud nga ginmiminahan hin bulawan. Usa ka adlaw, nagsangyaw an pipira ha amon ha baryo han Val-Senneville. An padi hito nga lugar nagtarhog nga ipapakastigo niya kami kon diri kami bumaya dayon didto. An iya panarhog nagresulta hin kaso ha korte diin ako an nagkiha. Ginmultahan an padi. *

Ito nga mga hitabo ngan an iba pa nga puropariho hito nagin bahin han “Pakig-away ha Quebec.” Ha sulod hin sobra 300 ka tuig, kontrolado han Romano Katoliko an Quebec. Gintimaraot han kapadian ngan han ira kaalyansa ha politika an mga Saksi ni Jehova.  Makuri an kahimtang hito nga panahon, ngan gutiay la kami; pero waray namon paluyloya an amon mga kamot. Ginkarawat han tangkod an kasingkasing nga mga taga-Quebec an kamatuoran. Nakapribilehiyo ako nga dumarahan hin pag-aram ha Biblia an pipira ha ira. May-ada ako gindumarahan hin pag-aram ha Biblia nga usa nga pamilya nga may napulo nga membro. Hira ngatanan nagtikang pag-alagad kan Jehova. An ira iginpakita nga kaisog nag-aghat ha iba nga bumaya ha pagin Katoliko. Nagpadayon kami ha pagsangyaw, ngan waray pag-iha nagdaog kami ha amon pakig-away!

Han 1956, igintoka ako ha Haiti. Kadam-an han bag-o nga mga misyonero didto nakukurian magyakan hin Franses, pero namamati an mga tawo. An misyonero nga hi Stanley Boggus nagsiring: “Nalilipay gud kami nga nangangalimbasog an mga tawo ha pagbulig ha amon nga maipahayag an amon karuyag isumat ha ira.” Ha tinikangan, may bentaha ako kay nahibaro ako pagyakan hin Franses ha Quebec. Pero waray pag-iha, nasantop namon nga kadam-an han lokal nga kabugtoan Haitian Creole la an ginagamit nga yinaknan. Salit kon karuyag namon magin epektibo nga misyonero, kinahanglan namon pag-adman an lokal nga yinaknan. Ito an amon ginhimo, ngan ginbendisyonan gud an amon pangalimbasog.

Basi mabuligan pa an kabugtoan, gin-aprobaran kami han Nagmamando nga Lawas nga ihubad an The Watchtower ngan an iba pa nga publikasyon ha Haitian Creole. Madagmit nga dumamu an mga natambong ha mga katirok ha bug-os nga nasud. May 99 nga magwarali ha Haiti han 1950, pero han 1960 inabot ito hin sobra 800! Hito nga panahon, igintoka ako ha Bethel. Han 1961, nakapribilehiyo ako nga magin kaapi ha mga nagdumara han Kingdom Ministry School. Kwarenta nga tigurang ngan espesyal payunir an amon ginbansay. Ha kombensyon han Enero 1962, gin-aghat namon an kwalipikado nga mga brother hito nga lugar nga magpahaluag han ira ministeryo, ngan an pipira ha ira igintoka sugad nga espesyal payunir. Napapanahon gud ini, kay ha diri maiha makakaeksperyensya kami hin pagkontra.

Han Enero 23, 1962, katapos gud la han kombensyon, gin-aresto ako pati an akon kaupod nga misyonero nga hi Andrew D’Amico ha sanga nga opisina, ngan ginkumpiskar an Enero 8, 1962 nga gowa han Awake! (ha Franses nga yinaknan). Ini nga gowa han Awake! nagkotar tikang ha Franses nga mga pahayagan nga nagreport nga komon an espiritismo ha  Haiti. Waray hito maruyag an iba ngan nagsiring hira nga kami an nagsurat hito nga artikulo ha sanga nga opisina. Paglabay hin pipira ka semana, ginpaiwas ha nasud an mga misyonero. * Pero an lokal nga mga brother nga nabansay nagpadayon gud ha buruhaton. Yana, naduyog ako ha ira kalipay tungod han ira pagin mapailubon ngan espirituwal nga pag-uswag. May-ada na ngani hira yana han New World Translation of the Holy Scriptures ha Haitian Creole​—nga hadto, ginhihingyap la namon.

Katapos ha Haiti, igintoka ako sugad nga misyonero ha Central African Republic. Ha urhi, nag-alagad ako sugad nga nagbibiyahe nga paramangno ngan katapos, nagin paramangno han sanga nga opisina.

Hito nga panahon, damu nga Kingdom Hall an simple hinduro. Nahibaro ako panguha hin dagami ha huron ngan pag-atop gamit ito. Nahihimo ako nga kiritaon han mga nangangagi kon naoobserbaran nira an akon paniguro nga mahibaro hini nga bag-o nga trabaho. Nag-aghat liwat ito ha kabugtoan nga mas makigbahin ha pagtukod ngan pagmintinar han ira Kingdom Hall. Gintatamay kami han mga lider han relihiyon tungod kay yero an atop han ira mga singbahan samtang an amon dagami la. Pero bisan pa hito, nagpadayon kami ha pag-alagad gamit an amon simple nga Kingdom Hall nga dagami an atop. Naundang an pagtamay han may inagi nga makusog nga bagyo ha Bangui, an kapital han nasud. Iginpalid hito an yero nga atop han usa nga singbahan ngan iginpusak ha kalsada. Waray matanggal an dagami nga atop han amon Kingdom Hall. Basi mapanginano hin maopay an buruhaton han Ginhadian, nagtukod kami hin bag-o nga sanga nga opisina ngan missionary home ha sulod la hin lima ka bulan. *

Han 1976, igindiri an aton buruhaton ha Central African Republic, salit igintoka ako ha N’Djamena, an kapital han kahirani nga nasud nga Chad. Didto, may makalilipay nga nahitabo ha akon; nakilala ko hi Happy, usa nga madasigon nga espesyal payunir nga taga-Cameroon. Nagpakasal kami han Abril 1, 1978. Hito gihapon nga bulan nagtikang an girra sibil, ngan pariho han ginbuhat han damu, pumalagiw kami ngadto ha sur nga bahin han nasud. Han natapos na an araway, binalik kami, ngan hinbaroan namon nga an amon balay nagin headquarters hin armado nga grupo. Diri la mga literatura an nawara, pati liwat an kan Happy bado ha kasal ngan an mga regalo han amon kasal. Pero waray namon tuguti nga manluyloy an amon mga kamot. Magkaupod pa gihapon kami ngan andam para ha dugang nga mga buruhaton ha tidaraon.

Paglabay hin mga duha ka tuig, ginkuha an pagdiri ha aton buruhaton ha Central African Republic. Binalik kami ngadto ngan nag-alagad ako sugad nga nagbibiyahe nga paramangno. An amon balay usa nga van nga may folding bed, dram nga mahimo masudlan hin 200 ka litro nga tubig, pridyeder nga ginpapaandar gamit an gas, ngan lutoan. Makuri an pagbiyahe. Ha amon usa nga biyahe, ginpara kami hin diri maminos 117 ka beses ha mga checkpoint han pulis.

An temperatura kasagaran na nga naabot hin 50°C. Ha mga asembleya, usahay makuri an pamiling hin tubig para ha bawtismo. Salit an kabugtoan nag-uukad ha nagmara nga mga salog ngan nag-aalog hin tubig nga igo para ha bawtismo, nga kasagaran nga ginhihimo ha usa nga dram.

Han 1980 igintoka kami ha Nigeria. Ha sulod hin duha ngan tunga ka tuig, binulig kami pagpangandam para ha pagtukod han bag-o nga sanga nga opisina. An kabugtoan nagpalit hin duha ka andana nga bodega nga kinahanglan igdismantol ngan katapos, ig-aasembol ha aton lote. Usa ka adlaw, sinaka ako ha hitaas nga bahin han bilding basi bumulig pagdismantol. Han tikaudto na, hinay-hinay ako nga linusad; didto ako umagi ha akon gin-agian pagsaka. Pero tungod kay gindismantol na an pipira nga bahin, waray na ako gintamakan salit nahulog ako. Inabat ko nga grabe an akon kondisyon, pero katapos  hin mga X-ray ngan pag-eksamin han doktor ha akon, ginsidngan han doktor hi Happy: “Ayaw kabaraka. May nautod la nga pipira nga litid ngan mag-oopay na hiya ha sulod hin usa ka semana o sobra pa.”

Han 1986 binalhin kami ha Côte d’Ivoire, ngan nag-alagad ako didto sugad nga nagbibiyahe nga paramangno. Tungod hito nga toka, nakaabot kami ha kahirani nga nasud, an Burkina Faso. Waray gud namon mahunahuna nga paglabay hin mga tuig, an Burkina an amon magigin urukyan ha sulod hin pipira ka panahon.

Binaya ako ha Canada han 1956, pero han 2003, paglabay hin 47 ka tuig, nakabalik ako ha Bethel ha Canada kaupod na hi Happy. Ha papel, mga taga-Canada kami, pero ha amon kasingkasing mga taga-Aprika kami.

Katapos, han 2007 han 79 anyos ako, nakabalik na liwat kami ha Aprika! Igintoka kami ha Burkina Faso, diin nag-alagad ako sugad nga membro han Komite han Nasud. Ha urhi, an opisina didto ginhimo nga remote translation office nga ginpapanginano han sanga nga opisina han Benin, ngan han Agosto 2013, igintoka kami ha Bethel ha Benin.

Bisan kon maluya na an akon kahimsog, hinigugma ko pa gihapon an ministeryo. Han naglabay nga tulo ka tuig, pinaagi han mahigugmaon nga bulig han mga tigurang ngan han akon asawa, nalipay gud ako nga makita nga nabawtismohan an akon duha nga Bible study, hira Gédéon ngan Frégis. Yana, madasigon hira nga nag-aalagad kan Jehova.

Ha pagkayana, iginbalhin na kami nga mag-asawa ha sanga nga opisina ha Sur Aprika, diin igintatagana han pamilya han Bethel an akon mga panginahanglan ha kahimsog. An Sur Aprika amo an ikapito nga nasud ha Aprika diin nakapribilehiyo ako nga mag-alagad. Ngan han Oktubre 2017, nakakarawat kami hin talagsahon gud nga bendisyon. Nakatambong kami han dedikasyon han headquarters ha Warwick, New York. Diri ko gud hingangalimtan ito nga okasyon!

An 1994 Yearbook ha pahina 255, nasiring: “Ha ngatanan nga nagpapadayon ha buruhaton hin damu na ka tuig, gin-aaghat namon kamo: ‘Magmakusganon kamo, ngan ayaw pahumoka [o, paluyloya] an iyo mga kamot; kay an iyo buhat pagbabaslan.’​—2 Kron. 15:7.” Determinado kami ni Happy nga sundon ito ngan aghaton an iba nga buhaton liwat ito.