1. Ano kaimportante an tinapay ha mga tawo nga gin-uunabi ha Biblia?

 AN TINAPAY usa han nangunguna nga pagkaon han mga tawo nga gin-unabi ha Biblia. (Gen. 14:18; Luc. 4:4) Ngani, duro gud ito kaimportante nga usahay kon gin-uunabi han Biblia an “tinapay” nagpapasabot ito hin pagkaon. (Mat. 6:11; Buh. 20:​7, study note) An tinapay usa liwat ha importante nga bahin han duha nga kilala nga milagro ni Jesus. (Mat. 16:​9, 10) An usa hito nga mga rekord mababasa naton ha Juan kapitulo 6. Samtang aton ginrirepaso ini nga rekord, mamimiling kita hin mga leksyon nga maiaaplikar naton yana.

2. Ano nga sitwasyon an nagkaada panginahanglan hin pagkaon?

² Han natapos han mga apostol ni Jesus an usa nga paglibot basi magsangyaw, igin-upod niya hira ha sakayan basi tumabok ha Dagat han Galilea para makapahuway hira. (Mar. 6:​7, 30-32; Luc. 9:10) Inabot hira ha usa nga nahibubulag nga lugar ha Betsaida. Pero yinukot nga tawo an kinadto han nahibaroan nira nga nakadto hi Jesus . Waray hira igbalewaray ni Jesus. May pagkabuotan nga gintagan niya hira hin panahon basi tutdoan mahitungod han Ginhadian ngan tambalon an mga may sakit. Han nagtitikagab-i na, naghunahuna an mga disipulo kon paonan-o daw la ito nga mga tawo makakakaon. An iba ha ira posible nga gutiay la an dara nga pagkaon, pero an kadam-an kinahanglan kumadto ha mga baryo ngan mamalit hin pagkaon. (Mat. 14:15; Juan 6:​4, 5) Ano an bubuhaton ni Jesus?

USA NGA MILAGRO NGA NAGTAGANA HIN TINAPAY

3. Ano an ginbuhat ni Jesus basi maihatag an panginahanglan han mga tawo? (Kitaa liwat an piktyur.)

³ Ginsidngan ni Jesus an iya mga apostol: “Diri nira kinahanglan bumaya; tagi niyo hira hin makakaon.” (Mat. 14:16) Pero an problema kay mga 5,000 nga kalalakin-an an nakadto. Ngan kon iuupod an kababayin-an ngan kabataan, posible nga 15,000  ka tawo an pakakaunon. (Mat. 14:21) Hi Andres nagsiring: “Aadi an usa nga bata nga lalaki nga may lima nga tinapay nga sebada ngan duha nga gudtiay nga isda. Pero paonan-o ini maeksakto ha damu gud nga tawo?” (Juan 6:9) An tinapay nga sebada kasagaran na nga pagkaon han mga pobre ngan han iba, ngan an gudtiay nga isda posible nga inasinan ngan binulad. Bisan pa hito, an dara han bata diri gud maeksakto ha pagpakaon ha sugad kadamu nga tawo!

4. Ano an aton mahibabaroan ha Juan 6:​11-13? (Kitaa liwat an mga piktyur.)

⁴ Tungod kay karuyag ni Jesus nga magin maabiabihon ha mga tawo, ginsugo niya an mga tawo nga mangalingkod ha kabanwaan nga nakagrupo-grupo. (Mar. 6:​39, 40; basaha an Juan 6:​11-13.) Aton mababasa nga ginpasalamatan ni Jesus an iya Amay tungod han tinapay ngan isda. Angay gud la pasalamatan an Dios, nga amo an gintitikangan han pagkaon. Maopay ito nga pahinumdom para ha aton nga sundon an ehemplo ni Jesus nga mag-ampo antes kumaon, nag-uusahan man kita o may mga kaupod. Nagsugo hi Jesus nga ipanhatag an mga pagkaon, ngan nangaon an mga tawo tubtob nga nabusog. May mga nasalin pa ngani nga diri karuyag ni Jesus nga makarag. Salit ginpatirok ni Jesus an mga nasalin, posible para mapulsan pa. Nagpakita hi Jesus hin susbaranan ha aton ha maaramon nga paggamit han mga butang para waray makarag. Kon usa ka nga kag-anak, maopay nga repasuhon ini nga rekord kaupod an imo mga anak ngan hisgotan an mga leksyon nga mahibabaroan mahitungod ha pag-ampo, pagin maabiabihon, ngan pagin mahinatagon.

5. Ano an nagin reaksyon han mga tawo ha ginhimo ni Jesus hito nga adlaw, ngan ano an iya ginbuhat?

 ⁵ Naimpres an mga tawo ha paagi han pagtutdo ni Jesus ngan ha iya mga milagro. Tungod kay hi Moises nagsaad nga an Dios magpipili hin usa nga espesyal nga propeta, bangin maghunahuna hira, ‘Hi Jesus na ba ito?’ (Deut. 18:​15-18) Kon oo, baga hin magigin maopay gud hiya nga magmarando, kay kaya niya magtagana hin pagkaon para ha bug-os nga nasud. Salit karuyag han mga tawo nga ‘kuhaon hi Jesus basi himoon nga hadi.’ (Juan 6:​14, 15) Kon nagpadara hi Jesus ha presyur, magigin kaapi hiya ha politika han mga Judio, nga sakop han pagmando han Roma. Nagpadara ba hiya? Waray. Aton nabasa nga ‘kinadto dayon hi Jesus ha bukid.’ Salit bisan pa han pagpresyur han iba, diri hiya magigin kaapi ha politika. Importante gud ini nga leksyon para ha aton!

6. Paonan-o naton maipapakita nga karuyag naton subaron an ehemplo ni Jesus? (Kitaa liwat an piktyur.)

⁶ Syempre, diri kita hahangyoon han iba nga padamuon an tinapay o tambalon an mga may sakit pinaagi hin milagro; o hihimoon kita nira nga hadi o lider han usa nga nasud. Pero bangin presyuron kita nira nga umapi ha politika pinaagi ha pagbutos o pagsuporta ha usa nga ginhuhunahuna nira nga magigin maopay nga magmarando. Pero klaro an ehemplo ni Jesus. Diniri hiya nga makigbahin ha politika, ha urhi nagsiring pa ngani hiya: “An akon Ginhadian diri bahin hini nga kalibotan.” (Juan  17:14; 18:36) Sugad nga mga Kristiano, kinahanglan naton subaron an panhunahuna ngan mga buhat ni Jesus. Nasuporta kita ha Ginhadian, nagsasangyaw mahitungod hito, ngan nag-aampo nga umabot na ito. (Mat. 6:10) Balikon ta an rekord mahitungod ha milagroso nga pagtagana ni Jesus hin tinapay ngan hisgotan naton kon ano pa an aton mahibabaroan.

“AN KAHULOGAN HAN MILAGRO MAY KALABOTAN HAN MGA TINAPAY”

7. Ano an ginbuhat ni Jesus ngan han mga apostol? (Juan 6:​16-20)

⁷ Katapos ni Jesus pakaunon an mga tawo, ginpabaya niya an iya mga apostol hito nga lugar ngan ginpabalik ha Capernaum sakay hin sakayan ngan kinadto hiya ha bukid, salit nalikyan niya an paningkamot han mga tawo nga himoon hiya nga hadi. (Basaha an Juan 6:​16-20.) Samtang nagbibiyahe an mga apostol, nagkaada subasko, salit nagkusog gud an hangin ngan nagkaada dagku nga balud. Ngan hi Jesus kinadto ha ira, nga naglalakat ha bawbaw han tubig. Katapos, ginsidngan niya hi Pedro nga maglakat liwat ha tubig. (Mat. 14:​22-31) Pakasakay ni Jesus ha sakayan, nagkalma an hangin. Salit an mga disipulo nakasiring: “Ikaw gud an Anak han Dios.” a (Mat. 14:33) Bisan pa hito, waray nira makita an koneksyon hito nga milagro ngan ha nahitabo pa la kaupod an damu nga tawo. Hi Marcos nagdugang hini nga detalye: “Nahipausa gud [an mga apostol], kay waray nira masabti an kahulogan han milagro may kalabotan han mga tinapay, kondi an ira kasingkasing diri la gihapon nakakasabot.” (Mar. 6:​50-52) Oo, waray nira masabti an kadaku han gahum nga iginhatag ni Jehova kan Jesus ha paghimo hin mga milagro. Pero waray pag-iha, gin-istorya utro ni Jesus an milagro may kalabotan ha tinapay, ngan naghatag hiya hin leksyon para ha aton.

8-9. Kay ano nga ginbiling han mga tawo hi Jesus? (Juan 6:​26, 27)

⁸ An mga tawo nga ginpakaon ni Jesus nga nakapokus ha pagtagbaw han ira pisikal nga mga panginahanglan ngan mga hingyap. Paonan-o? Ha sunod nga adlaw, nakita nira hi Jesus ngan an iya mga apostol nga binaya na. Salit an mga tawo sinakay ha mga sakayan nga inabot tikang ha Tiberias, ngan kinadto ha Capernaum basi bilngon hi Jesus. (Juan 6:​22-24) Ginhimo ba nira ito basi mas makabati pa mahitungod han Ginhadian? Diri. An ira prayoridad amo an pakakaon hin tinapay. Kay ano nga makakasiring kita hito?

⁹ Pansina kon ano an nahitabo han nabilngan han mga tawo hi Jesus hirani ha Capernaum. Ginprangka hira ni Jesus nga ginbiling nira hiya kay karuyag la nira hin materyal nga pagkaon. Nagsiring hiya nga “nangaon [hira] han mga tinapay ngan nabusog” han “pagkaon nga nadudunot.” Lugod, gin-aghat niya hira nga mangalimbasog para ha “pagkaon nga nagpapadayon ngadto ha kinabuhi nga waray kataposan.” (Basaha an Juan 6:​26, 27.) Nagsiring hi Jesus nga an iya Amay magtatagana hin sugad nga pagkaon. Sigurado nga urusahon gud an ideya nga may pagkaon nga makakahatag hin kinabuhi nga waray kataposan! Ano daw la nga pagkaon an makakahatag hin sugad hito, ngan paonan-o ito makakarawat han mga mamarati ni Jesus?

10. Ano nga “buruhaton han Dios” an dapat mahibaroan han mga tawo?

¹⁰ Posible gud nga inabat hito nga mga Judio nga may-ada hira kinahanglan buhaton o paningkamotan basi magin kwalipikado ha pagkarawat hito nga pagkaon. Bangin naghihinunahuna hira han “mga buruhaton” han Mosaiko nga Balaud. Pero ginsidngan hira ni Jesus: “Ini an buruhaton han Dios, nga magpakita kamo  hin pagtoo ha iya ginsugo.” (Juan 6:​28, 29) Kinahanglan an pagpakita hin pagtoo ha representante han Dios basi “magkaada kinabuhi nga waray kataposan.” Ngani, iginyakan pa la ni Jesus an mahitungod hini. (Juan 3:​16-18, 36) Ngan ha urhi, damu pa an iya igin-istorya kon paonan-o magkakaada kinabuhi nga waray kataposan.​—Juan 17:3.

11. Kay ano nga masisiring naton nga an mga Judio nakapokus la gihapon nga mabusog han tinapay? (Salmo 78:​24, 25)

¹¹ Waray karawata hito nga mga Judio an katutdoan ni Jesus mahitungod han bag-o nga “buruhaton han Dios.” Ginpakianhan nira hiya: “Ano an imo bubuhaton sugad nga tigaman, basi makita namon ito ngan tumoo ha imo?” (Juan 6:30) Gin-unabi nira nga an ira mga kaapoy-apoyan ha panahon ni Moises nakakarawat hin manna, nga maipapariho ha tinapay. (Neh. 9:15; basaha an Salmo 78:​24, 25.) Klaro nga nakapokus la gihapon hira ha pagkaon han literal nga tinapay. Waray na ngani hira magpakiana kan Jesus para klaruhon an iya sunod nga ginyakan mahitungod “han tinuod nga tinapay tikang ha langit,” nga pariho han manna nga tikang ha langit nga naghahatag hin kinabuhi. (Juan 6:32) Nakapokus gud la hira ha ira pisikal nga mga panginahanglan nga tungod hito ginbalewaray nira an espirituwal nga mga kamatuoran nga karuyag isumat ha ira ni Jesus. Ano an aton mahibabaroan tikang hini nga rekord?

AN DAPAT NATON POKUSAN

12. Paonan-o ni Jesus ginpakita kon ano an pinakaimportante?

¹² Ini an usa han importante nga leksyon para ha aton nga mababasa ha Juan kapitulo 6. Dapat an aton nangunguna nga pokus amo an aton espirituwal nga mga panginahanglan. Tigamni nga gin-gamit na ni Jesus ito nga punto han gin-atohan niya an pagsulay ni Satanas. (Mat. 4:​3, 4) Ngan ha Sermon ha Bukid, ginpabug-atan niya nga importante gud nga an usa magin mahunahunaon ha espirituwal nga panginahanglan. (Mat. 5:3) Salit mahimo naton pakianhan an aton kalugaringon, ‘Nakikita ba ha akon pagkinabuhi nga mas gin-uuna ko an akon espirituwal nga panginahanglan kay ha akon pisikal nga mga hingyap?’

13. (a) Kay ano nga tama la nga mag-enjoy kita han pagkaon? (b) Ano nga pahamangno an dapat naton tagan hin atensyon? (1 Corinto 10:​6, 7, 11)

¹³ Angayan la nga ig-ampo naton an aton pisikal nga mga panginahanglan ngan ig-enjoy ito. (Luc. 11:3) Tungod han aton paniguro ha pagtrabaho ‘nakakakaon kita ngan nakakainom’ nga nakakapalipay ha aton, ngan “tikang [ito] ha kamot han tinuod nga Dios.” (Ecles. 2:24; 8:15; San. 1:17) Pero dapat kita maghirot nga an materyal nga mga butang diri an magin pinakaimportante ha aton kinabuhi. Ginpabug-atan ini ni apostol Pablo han nagsurat hiya ha mga Kristiano nga nagkikinabuhi ha panahon nga hirani na an kataposan han sistema han mga butang han mga Judio. Gin-unabi niya an mga nahitabo ha Israel hadto, upod na an nahitabo hirani ha Bukid Sinai. Ginpahamangnoan niya an mga Kristiano nga “diri . . . maghingyap han nakakadaot nga mga butang, sugad han . . . paghingyap hito” han mga Israelita. (Basaha an 1 Corinto 10:​6, 7, 11.) Gintugotan han mga Israelita nga ‘makadaot’ ha ira an ira hingyap ha pagkaon nga milagroso nga igintagana ni Jehova. (Num. 11:​4-6, 31-34) Ngan may kalabotan ha bulawan nga nati nga baka, nangaon hira, nanginom, ngan nagkalipay. (Ex. 32:​4-6) Gin-unabi ni Pablo an ira eksperyensya sugad nga pahamangno para ha mga Kristiano nga nagkikinabuhi antes han kataposan han sistema han mga butang han mga Judio han 70 C.E. Yana, nagkikinabuhi kita ha ikatarapos han sistema han mga butang, salit dapat naton tagan gud hin atensyon an sagdon ni Pablo.

14. May kalabotan ha pagkaon, ano an aton malalaoman ha bag-o nga kalibotan?

 ¹⁴ Han gin-unabi ni Jesus an mahitungod ha “amon pagkaon para yana nga adlaw,” gintutudlok niya an panahon nga matutuman an kaburut-on han Dios “ha tuna sugad han ha langit.” (Mat. 6:​9-11) Ano an imo naiimadyin parte hito? Gin-uunabi han Biblia nga an kaburut-on han Dios ha tuna nag-uupod han mag-opay nga pagkaon. Sumala ha Isaias 25:​6-8, magkakaada hura nga magrasa nga pagkaon nga mai-enjoy ha Ginhadian ni Jehova. An Salmo 72:16 nagtatagna: “Magkakaada hin hura nga lugas ha tuna; ha pungkay han kabukiran magsasap-ay ito.” Eksayted ka ba ha paggamit hito nga mga lugas ha pagluto han imo paborito nga tinapay o pagtesting hin bag-o nga mga resipe? Upod hito, mahimo mo liwat ma-enjoy an bunga han mga urubasan nga imo igintanom. (Isa. 65:​21, 22) Ngan diri ka mag-uusahan.

15. Ano nga edukasyon an mahibabaroan han mga binanhaw? (Juan 6:35)

¹⁵ Basaha an Juan 6:35. Ano an kabubuwason hadton kinaon han tinapay ngan isda nga igintagana ni Jesus? Ha tiarabot nga pamanhaw, posible nga igkita mo an iba ha ira. Bisan kon ha naglabay waray hira magpakita hin pagtoo, posible nga banhawon hira. (Juan 5:​28, 29) Pero kinahanglan nira mahibaroan an kahulogan han mga pulong ni Jesus: “Ako an tinapay han kinabuhi. An bisan hin-o nga napakadi ha akon diri na gud magugutom.” Dapat nira kultibaron an pagtoo nga iginhalad ni Jesus an iya kinabuhi para ha ira. Hito nga panahon, magkakaada programa han espirituwal nga edukasyon para ha mga binanhaw ngan ha bisan hin-o nga kabataan nga matatawo didto. Makalilipay gud nga magin bahin hito nga programa han pagpanutdo! An imo pagbuhat hito magigin mas makalilipay kay ha pagkaon han literal nga tinapay. Oo, an espirituwal nga mga butang amo an magigin pinakaimportante.

16. Ano an aton hihisgotan ha sunod nga artikulo?

¹⁶ Ginhisgotan naton an bahin han rekord ha Juan kapitulo 6, pero damu pa an igtututdo ni Jesus mahitungod han “kinabuhi nga waray kataposan.” An mga Judio nga ginsumatan ni Jesus kinahanglan mamati hin maopay ha iya ginsisiring ngan kita liwat. Aton ipapadayon an paghisgot han Juan kapitulo 6 ha sunod nga artikulo.