Natawo ako han 1927 ha gutiay nga bungto hirani ha Chicago, Illinois, U.S.A. Hira Tatay ngan Nanay may lima nga anak—hi Jetha, hi Don, ako, hi Karl, ngan hi Joy. Determinado kami ngatanan nga mag-alagad kan Jehova hin bug-os-kalag. Hi Jetha nakaeskwela ha ikaduha nga klase han Gilead han 1943. Hira Don, Karl, ngan Joy sunod-sunod nga gintawag ha Bethel ha Brooklyn, New York, han 1944, 1947, ngan 1951. Nakadasig gud ha akon an ira mag-opay nga ehemplo pati han akon mga kag-anak.

Hira Tatay ngan Nanay mga parabasa han Biblia nga nahigugma ha Dios ngan gintutdoan liwat nira kami nga higugmaon an Dios. Pero hi Tatay nawad-an hin respeto ha mga relihiyon katapos niya magsundalo ha Europe han Girra ha Kalibotan I. Hi Nanay nga mapasalamaton gud nga nakauli hi Tatay nga buhi, nagsiring ha iya: “Karl, singba kita pariho hadto.” Binaton hi Tatay: “Uupdan ko ikaw ngadto, pero diri ako masulod.” Nagpakiana hi Nanay: “Kay ano?” Binaton hiya: “Ha panahon han girra, ginbibendisyonan han paluyoluyo nga mga klero nga magkapariho an relihiyon an magkakontra nga mga sundalo ngan an ira mga armas! Hin-o ha ira an dadapigan han Dios?”

Ha urhi, samtang nakadto pa hi Nanay ha singbahan, may duha nga Saksi ni Jehova nga binisita ha balay. Nag-offer hira kan Tatay hin duha nga libro nga gintatawag nga Light, nga naghihisgot han libro han Pahayag. Interesado hi Tatay ngan ginkarawat ito. Han nakita ni Nanay an mga libro, ginbinasa niya ito. Ngan usa ka adlaw, nakita niya an pahibaro ha lokal nga dyaryo nga nag-iimbitar ha mga interesado ha pag-aram ha Biblia gamit an mga libro nga Light. Nagdesisyon hiya nga kumadto. Han nakaabot na hiya, usa nga edaran nga babaye an nag-abri han purtahan. Samtang kapot-kapot an usa hito nga mga libro, nagpakiana hi Nanay, “Nag-aaram kamo hini dinhi?” Binaton an babaye: “Oo inday, kadi sulod.” Ha sunod nga semana, gin-upod ni Nanay kami nga magburugto, ngan katapos hito regular na kami nga napakadto.

Ha usa nga katirok, ginhangyo ako han nagdudumara nga basahon an Salmo 144:​15, nga nasiring nga malipayon adton nagsisingba kan Jehova. Naimpres gud ako ha ginsiring han teksto, pati pa han duha nga teksto—an 1 Timoteo 1:​11, nga nasiring nga “malipayon  nga Dios” hi Jehova, ngan an Efeso 5:​1, nga nag-aaghat ha aton nga ‘subaron an Dios.’ Nakasiring ako nga dapat ako malipay ha kon ano an akon nahihimo para ha akon Maglalarang ngan pasalamatan hiya tungod ha pribilehiyo—an mga kamatuoran nga nagin importante ha akon kinabuhi.

An distansya han pinakahirani nga kongregasyon ha Chicago 32 ka kilometro. Bisan pa hito, tinambong kami ngan nag-uswag an akon kahibaro ha Biblia. Nahinumdoman ko nga makausa gintawag hi Jetha han nagdudumara basi magkomento. Samtang namamati ako ha iya, nahunahuna ko: ‘Maaram ako hito. Nag-alsa unta ako han akon kamot basi magkomento.’ Nagtikang na ako pag-andam ngan paghimo han akon kalugaringon nga mga komento. Ngan an mas importante, nag-uswag ako ha espirituwal pariho ha akon kabugtoan. Nabawtismohan ako han 1941.

Nahinunumdoman ko pa gud an kombensyon han 1942 ha Cleveland, Ohio. Sobra 50 pa nga mga lokasyon ha United States an nakakonektar pinaagi ha telepono. An amon pamilya nag-ukoy ha mga tent nga hirani ha “trailer city” nga compound nga ginhikay han kabugtoan. Hito nga panahon, an Girra ha Kalibotan II nagtitikagrabe, ngan an pagkontra ha mga Saksi ni Jehova nagtitikaduro liwat. Ha gab-i, nakita ko an mga grupo han kabugtoan nga iginpaparada an ira mga sarakyan nga an mga headlight nakaatubang ha gawas. Nagsarabot hira ngatanan nga may mapwesto ha kada sarakyan ha bug-os nga gab-i basi magbantay. Kon may makita hira nga bisan ano nga sinyales nga magkakaada samok, palalagahon han mga brother an ira mga headlight basi masilawan an mga naatake ngan diri makakita ngan mabusina hira. An iba naman madalagan dayon basi bumulig. Nahunahuna ko, ‘Andam gud an katawohan ni Jehova ha ngatanan!’ Ngan tungod kay inabat ko nga safe ako, nakakaturog ako hin maopay, ngan waray maraot nga nahitabo.

Paglabay hin mga tuig, han ginpamalandong ko ito nga kombensyon, na-realize ko nga an akon nanay waray gud magpakita hin kabaraka o kahadlok. Bug-os gud hiya nga sinarig kan Jehova ngan ha iya organisasyon. Diri ko gud mangangalimtan an iya maopay nga ehemplo.

Han hirani na an kombensyon, nagin regular payunir hi Nanay. Salit namati gud hiya hin maopay ha mga pahayag nga naghihisgot han bug-os-panahon nga pag-alagad. Han tipauli na kami, nagsiring hiya, “Karuyag ko magpadayon pag-payunir, pero kon hihimoon ko ito diri ko maaasikaso hin maopay an aton panimalay.” Salit nagpakiana hiya kon makakabulig ba kami. Siring namon oo, salit gin-asayn niya an kada usa o duha ha amon nga limpyohan an mga kwarto antes mamahaw. Pagbaya namon pakadto ha eskwelahan, gintsitsek niya an balay kon nalimpyohan ba ngan katapos napakadto na hiya ha ministeryo. Busy gud hiya, pero waray gud niya pabay-i an iya mga anak. Kon nauli kami para maniudto ngan kon human na an amon klase, pirme namon hiya kaupod. May mga adlaw katapos han klase, naupod kami ha iya ha ministeryo, nga nakabulig ha amon nga masabtan kon ano an karuyag sidngon han pagin payunir.

Nagtikang ako pagpayunir ha edad nga 16. Bisan kon diri pa Saksi hi Tatay, interesado hiya han akon ginbubuhat. Usa ka gab-i, ginsidngan ko hiya nga bisan pa han akon paningkamot, waray ako nabibilngan  nga naruruyag magpa-Bible study. Katapos, nagpakiana ako, “Karuyag mo ba nga mag-study kita?” Naghunahuna anay hiya hin madaliay ngan binaton, “Waray rason nga dumiri ako.” Salit an akon tatay an akon siyahan nga Bible study. Daku gud ito nga pribilehiyo!

Gin-adman namon an libro nga “The Truth Shall Make You Free.” Samtang nagpapadayon an amon pag-study, na-realize ko nga ginbubuligan ako ni Tatay nga magin mas maopay nga estudyante ngan magturutdo. Pananglitan, usa ka gab-i katapos namon basahon an usa ka parapo, nagsiring hiya: “Nakita ko kon ano an ginsisiring han libro. Pero kay ano nga nakasiring ka nga tama an libro?” Diri ako andam nga batunon an iya pakiana, salit nagsiring ako: “Diri ko ikaw mababaton yana, pero ha sunod naton nga pag-study, may baton na ako.” Ngan ito an akon ginbuhat. Nakabiling ako hin mga teksto nga nasuporta ha punto nga amon ginhihisgotan. Katapos hito, nahibaro ako pag-research, salit mas andam na ako ha amon pag-study. Nakabulig ito ha akon pag-uswag ha espirituwal ngan kan tatay. Gin-aplikar niya an iya mga nahibabaroan ngan nagpabawtismo han 1952.

Binaya ako ha balay han 17 anyos ako. Hi Jetha a nagin misyonero, ngan hi Don nagin Bethelite. Hinigugma nira an ira mga asaynment, ngan nakadasig gud ito ha akon. Salit nag-aplay ako ha Bethel ngan ha Gilead School ngan iginsarig ko an ngatanan kan Jehova. Ano an resulta? Gintawag ako ha Bethel han 1946.

Ha sulod hin damu ka tuig, nagkaada ako damu nga iba-iba nga asaynment ha Bethel, salit damu nga bag-o nga butang an akon nahibaroan. Ha akon 75 ka tuig ha Bethel, gintutdoan ako ha accounting ngan ha paghimo hin mga libro. Nahibaro liwat ako ha trabaho nga pag-import ngan pag-export hin importante nga mga butang. Pero labaw ha ngatanan, na-enjoy ko an nagpapadayon nga espirituwal nga edukasyon nga igintatagana han Bethel pinaagi han morning worship ngan han mga lecture nga basado ha Biblia.

Nahibaro liwat ako ha akon manghod, nga hi Karl, nga gintawag ha Bethel han 1947. Maopay gud hiya nga estudyante ngan magturutdo han Biblia. May panahon nga nagpabulig ako ha iya ha pahayag nga igin-asayn ha akon. Iginsumat ko kan Karl nga damu an akon igin-andam nga reperensya pero nakukurian ako kon paonan-o ito gagamiton. Ginbuligan niya ako nga magkaada solusyon pinaagi hin usa nga pakiana, “Joel, ano an imo tema?” Nasabtan ko dayon an iya punto—gamita la an impormasyon nga magpapaklaro han tema ngan diri ig-api an iba. Waray ko gud hingalimti ito nga leksyon.

Basi magin malipayon ha Bethel, kinahanglan namon bug-os nga makigbahin ha ministeryo, ngan  mahimo ito magresulta hin makapadasig nga mga eksperyensya. An usa nga eksperyensya nga nahinunumdoman ko gud amo an nahitabo temprano han gab-i ha Bronx ha New York City. Ako ngan an usa nga brother binisita ha babaye nga ha naglabay kinarawat hin An Barantayan ngan Pagpamata! Nagpakilala kami nga nasiring, “Yana nga gab-i ginbubuligan namon an mga tawo nga mahibaro hin makaparig-on nga mga butang tikang ha Biblia.” Binaton hiya, “Kon mahitungod ito ha Biblia, kadi sulod.” Nagbasa kami ngan naghisgot hin pipira nga teksto mahitungod ha Ginhadian han Dios ngan ha tiarabot nga bag-o nga kalibotan. Klaro nga naimpres gud hiya, kay gin-imbitar niya an pipira han iya kasangkayan nga umapi ha amon ha sunod nga semana. Ha urhi, hiya ngan an iya bana nagin matinumanon nga mga alagad ni Jehova.

Mga napulo ka tuig na ako nga nagbibiniling hin maarasawa antes ko makilala an akon asawa. Ano an nakabulig ha akon nga makabiling hin maopay nga asawa? Nag-ampo ako ngan naghunahuna, ‘Ano ba an karuyag ko buhaton kon mag-asawa na kami?’

Katapos han 1953 nga kombensyon ha Yankee Stadium, nakilala ko an sister nga hi Mary Aniol. Nagin magklasmeyt hira ni Jetha ha ikaduha nga klase han Gilead, ngan nagin magkapartner hira sugad nga misyonero. Eksayted gud hi Mary ha pag-inistorya ha akon mahitungod han iya mga asaynment sugad nga misyonero ha Caribbean ngan han iya mga Bible study ha sulod hin mga katuigan. Samtang nakikilala namon an usa kag usa, na-realize namon nga pariho an amon mga goal ha espirituwal. Nahigugma gud kami ha usa kag usa, ngan nagpakasal kami han Abril 1955. Ha damu nga paagi, iginpakita ni Mary nga regalo hiya tikang kan Jehova ngan usa nga ehemplo nga angay subaron. Malipayon hiya anoman nga asaynment an ihatag ha iya. Maduruto hiya, sinsero nga gin-aataman an iba, ngan pirme gin-uuna an mga buruhaton han Ginhadian. (Mat. 6:33) Nag-alagad kami ha sirkito nga buruhaton ha sulod hin tulo ka tuig, ngan han 1958, gintawag kami ha Bethel sugad nga mag-asawa.

Damu an akon nahibaroan kan Mary. Pananglitan, han bag-o pa la kami nga mag-asawa, nagsabot kami nga basahon an Biblia nga magkaupod, ngan mga 15 ka bersikulo an amon ginbabasa. Katapos basahon han usa ha amon an usa nga seksyon, ginkukomentohan namon an mga teksto ngan ginhihisgotan kon paonan-o ito iaaplikar ha amon kinabuhi. Agsob ig-istorya ha akon ni Mary an iya mga nahibaroan ha Gilead o ha pagmisyonero. Ini nga mga paghisgot naghatag ha akon hin hilarom nga pagsabot ngan nakabulig ha akon ha pagpauswag han akon mga pahayag ngan ha personal nga pagdasig nga akon iginhahatag ha mga sister.​—Prob. 25:11.

An akon hinigugma nga hi Mary namatay han 2013. Eksayted gud ako nga makita hiya ha bag-o nga kalibotan! Pero yana, determinado ako nga padayon nga mahibaro, sumarig kan Jehova ha akon bug-os nga kasingkasing. (Prob. 3:​5, 6) Naliliaw ako ngan nalilipay ha paghunahuna ha kon ano an bubuhaton han katawohan ni Jehova ha bag-o nga kalibotan. Sigurado nga nag-uupod ito han pag-aram han bag-o nga mga butang tikang ha aton Harangdon nga Instruktor ngan mahitungod ha iya! Oo, diri ko gud hiya bug-os nga mapapasalamatan ha iya mga igintutdo ha akon ngan ha damu nga kapahayagan han iya diri matupngan nga pagkabuotan.