Maaram Ka Ba?
Paonan-o an usa nga kadaan nga inskripsyon nasuporta ha Biblia?
HA Bible Lands Museum ha Jerusalem, may usa nga bloke hin bato nga may inskripsyon nga ginhimo han mga 700-600 B.C.E. Ito nga bato ginkuha tikang ha usa nga lubnganan nga lungib nga hirani ha Hebron ha Israel. An inskripsyon nasiring: “Igsumpa unta ni Yahweh Sabaot hi Hagaf nga anak nga lalaki ni Hagav.” Paonan-o ini nga inskripsyon nasuporta ha Biblia? Iginpapakita hito nga an ngaran han Dios nga Jehova, nga iginsurat nga YHWH ha kadaan nga Hebreo nga mga letra, hinbabaroan gud ngan ginagamit han mga tawo ha panahon han Biblia. Ngani, may iba pa nga mga inskripsyon tikang ha lubnganan nga mga lungib nga nagpapakita nga an mga tawo nga nagkakatirok didto ngan nagtatago kaurogan na nga nagsusurat ha bungbong han lungib han ngaran han Dios, pati hin personal nga mga ngaran nga may kalakip nga ngaran han Dios.
May kalabotan hini nga mga inskripsyon, hi Dr. Rachel Nabulsi han University of Georgia nagsiring: “Importante an pauroutro nga paggamit han ngaran nga YHWH. . . . An mga sinurat ngan mga inskripsyon nagpapakita nga importante hi YHWH ha kinabuhi han mga tawo ha Israel ngan Juda.” Nasuporta ini ha Biblia, diin an ngaran han Dios nga iginsurat nga YHWH ha Hebreo nga mga letra, makikita hin yinukot ka beses. Kaurogan na nga iginlalakip an ngaran han Dios ha personal nga mga ngaran.
An mga pulong nga “Yahweh Sabaot,” nga nakaukit ha bloke hin bato, nangangahulogan hin “Jehova han mga hugpo.” Baga hin iginpapakita hini nga diri la an ngaran han Dios an komon nga ginagamit ha panahon han Biblia kondi pati an ekspresyon nga “Jehova han mga hugpo.” Ginsusuportaran liwat hini an paggamit han Biblia han ekspresyon nga “Jehova han mga hugpo,” kaupod na an iba pa nga mga ekspresyon nga puropariho hito, nga makikita hin 283 ka beses ha Hebreo nga Kasuratan, nga an kadam-an mababasa ha mga sinurat nira Isaias, Jeremias, ngan Zacarias.