Hi Harvey an suhag ha upat nga magburugto. An iya pamilya nagin Saksi ha Midland Junction, Western Australia, ha panahon nga makuri gud an ekonomiya han dekada han 1930. Ginhigugma ni Harvey hi Jehova ngan nabawtismohan han 14 anyos hiya. Waray pag-iha, nahibaro hiya nga diri gud bumaribad ha iginhahatag ha iya nga mga toka ha pag-alagad. Makausa han bata pa hiya, diniri hiya han gintokahan hiya nga magbasa han An Barantayan ha katirok, kay naghunahuna hiya nga diri hiya kwalipikado. Pero ginsidngan hiya han usa nga brother, “Kon an usa nga bugto ha organisasyon ni Jehova may iginpapabuhat ha imo, para ha iya kwalipikado ka!”​—2 Cor. 3:5.

Ako naman, nahibaroan ko an kamatuoran ha England, pati hira Nanay ngan Ate. Ha siyahan, nakontra hi Tatay pero ha urhi nagin Saksi liwat hiya. Bisan kon nadiri hiya, nagpabawtismo ako han noybe anyos ako. Karuyag ko magpayunir ngan magin misyonero. Pero nadiri hi Tatay nga magpayunir ako kon diri pa ako 21 anyos. Diri ko karuyag maghinulat  hin maiha. Salit han 16 anyos pa la ako, kinadto ako kan Ate ha Australia ngan didto na nag-ukoy, ngan tinugot hito hi Tatay. Katapos, pag-18 ko nagpayunir ako.

Ha Australia, nakilala ko hi Harvey. Pariho namon karuyag nga mag-alagad kan Jehova sugad nga misyonero. Ginkasal kami han 1951. Katapos namon magpayunir hin duha ka tuig, igintoka kami ha sirkito nga buruhaton. Sakop han amon sirkito an daku nga bahin han Western Australia, salit kaurogan nga nagbibiyahe kami ha mamara ngan hirayo gud nga mga lugar.

Han 1954, gin-imbitar kami nga umiskwela ha ika-25 nga klase han Gilead. Hirani na gud matuman an amon maiha na nga hingyap nga magin misyonero! Inabot kami ha New York pinaagi hin barko, ngan nagtikang kami umiskwela diin gin-adman gud namon hin maopay an Biblia. Sugad nga bahin han kurikulum, kinahanglan namon mag-aram hin Espanyol, ngan nakurian gud hito hi Harvey kay diri niya naluluwas an letra nga r uyon ha pagkaluwas hito ha Espanyol.

Ha amon klase, iginpahibaro han mga instruktor nga adton naruruyag mag-alagad ha Japan puydi maglista han ira ngaran para mag-eskwela ha Japanese-language class. Nagdesisyon kami nga bahala na an organisasyon ni Jehova nga amo an magpili han amon magigin toka. Waray pag-iha, nahibaroan ni Albert Schroeder, nga usa han mga instruktor ha Gilead, nga waray kami maglista han amon ngaran. Ginsidngan niya kami: “Puydi pa niyo ito hunahunaon.” Han nagruruhaduha pa gihapon kami, hi Brother Schroeder nagsiring: “Ako ngan an iba pa nga instruktor naglista na han iyo ngaran. Kitaa la niyo kon kaya niyo mahibaro hin Japanese.” Nahibaro dayon hi Harvey hini nga linggwahe.

Inabot kami ha Japan han 1955. Ha bug-os nga nasud, 500 la an magwarali. Hito nga panahon, 26 anyos hi Harvey ngan ako naman 24. Igintoka kami ha syudad han Kobe, ngan nag-alagad kami didto hin upat ka tuig. Katapos, nalipay kami kay gin-imbitar kami utro ha pagbiyahe nga buruhaton, ngan nag-alagad kami hirani ha syudad han Nagoya. Nag-i-enjoy gud kami ha amon toka​—ha kabugtoan, ha pagkaon, ngan ha maopay nga mga view. Pero waray pag-iha, nagkaada kami utro higayon nga diri bumaribad kan Jehova.

Katapos hin tulo ka tuig ha pagbiyahe nga buruhaton, ginpakianhan kami han sanga nga opisina han  Japan kon maruruyag ba kami nga itoka ha Taiwan basi magsangyaw ha Amis nga tribo. May mga kabugtoan liwat nga Amis nga nagin mga apostata, salit an sanga nga opisina ha Taiwan nanginahanglan hin brother nga maaram mag-Japanese basi bumulig ha pagsulbad hito nga problema. * Hinigugma namon an amon toka ha Japan, salit makuri adto nga desisyon. Pero nahibaro hi Harvey nga diri gud bumaribad ha usa nga toka, salit ginkarawat namon ito.

Inabot kami ha Taiwan han Nobyembre 1962. May-ada 2,271 nga magwarali didto, ngan kadam-an ha ira mga Amis. Pero kinahanglan anay namon mag-aram hin Chinese. May-ada kami usa la nga libro ngan usa nga magturutdo nga diri maaram mag-English, pero nahibaro gihap kami mag-Chinese.

Waray pag-iha pag-abot namon ha Taiwan, igintoka hi Harvey sugad nga branch servant. Gutiay la an sanga nga opisina, salit naaasikaso niya an iya mga buruhaton ha opisina ngan nakakaupod la gihapon an Amis nga kabugtoan tubtob tulo ka semana kada bulan para panginanoon an mga buruhaton. Nag-alagad liwat hiya sugad nga paramangno han distrito ha panapanahon, ngan nagpapahayag liwat hiya ha mga asembleya. Puydi unta hi Harvey mag-Japanese ha iya mga pahayag, ngan masasabtan ito han Amis nga kabugtoan. Pero Chinese la an igintutugot han gobyerno nga gamiton ha relihiyoso nga mga katirok. Salit bisan kon nakukurian hi Harvey, nag-Chinese hiya ha iya mga pahayag, ngan gin-iinterpret ito ha Amis han usa nga brother.

Hito nga panahon may martial law ha Taiwan, salit an kabugtoan kinahanglan kumuha hin permit para makagdumara hin mga asembleya. Diri masayon an pagkuha hito, ngan kaurogan na nga diri dayon hira gintatagan han mga pulis. Kon diri pa hira tagan hin permit ha semana han asembleya, magliliningkod hi Harvey ha estasyon han pulis tubtob nga maghatag hira. Epektibo gud ini kay naaawod an mga pulis nga may foreigner nga naghihinulat ha ira estasyon, salit nahatag dayon hira permit.

Ha mga semana nga kaupod namon an kabugtoan, kaurogan na nga nagbabaktas kami hin usa ka oras o sobra pa, nasagka hin mga kabukiran ngan natabok hin mga salog. Nahinunumdoman ko an akon siyahan nga pagsagka hin bukid. Katapos hin madagmit nga pamahaw, sinakay kami hin bus ha alas–5:30 ha aga ngadto ha hirayo nga baryo, tinabok kami hin haluag nga salog, ngan sinagka hin hitaas nga bukid. Bakilid gud ito, salit kon nagkikita ako ha unhan nakikita ko na an tiil han bugto nga nag-uuna ha akon.

Hito nga aga, nagsangyaw hi Harvey kaupod han pipira nga kabugtoan, ako naman nagsangyaw nga nag-uusahan ha usa nga gutiay nga baryo nga may mga naukoy nga nagyayakan hin Japanese. Han mga ala-una na, baga hin madidismayo na ako kay waray ako kaon-kaon hin pipira ka oras. Han nagkita na kami ni Harvey, waray na an kabugtoan. May dara na hi Harvey nga tulo nga hilaw nga bonay hin manok nga kabalyo han pipira nga magasin. Ginpakita niya ha akon kon paonan-o ito kakaunon. Iya ito ginbuhoan ngan ginhigop. Bisan kon baga hin diri ito marasa, nagtesting ako hin usa. Pero hin-o an makaon han ikatulo nga bonay? Iginhatag ito ha akon ni Harvey kay naghunahuna hiya nga diri niya ako kaya alsahon tipalugsad ha bukid kon madismayo ako tungod ha gutom.

Ha usa nga sirkito nga asembleya, may naeksperyensyahan ako nga naiiba gud. Inukoy kami ha balay han usa nga bugto nga sapit la han Kingdom Hall. Tungod kay importante gud ha mga Amis an pagkarigo, an asawa han paramangno han sirkito nag-andam han amon ikakarigo. Tungod kay busy hi Harvey, ginpauna niya ako pagkarigo. Gin-andaman kami hin usa ka balde hin matugnaw nga tubig, usa ka balde hin mapaso nga tubig, ngan waray sulod nga planggana. Nahipausa ako kay iginbutang ito han asawa han paramangno han sirkito ha gawas han balay nga klaro nga nakikita han kabugtoan nga aadto ha Kingdom Hall nga nabulig ha pagpangandam para ha asembleya. Nag-aro ako ha iya hin maisasalipod, pero masilhag nga plastik an iya iginhatag. Ha luyo han balay na la unta ako makarigo, pero may mga gangsa didto ngan bangin tuktukon ako. Ginhunahuna ko na la: ‘Sabagay, busy an kabugtoan, salit diri nira ako mapapansin. Ngan kon diri ako kumarigo, masisina hira. Sige dinhi na la ako makarigo!’ Salit ito an akon ginbuhat.

Nakita ni Harvey nga mahinay an pag-uswag ha espirituwal han Amis nga kabugtoan kay damu ha ira an diri maaram magbasa ngan waray publikasyon ha ira linggwahe. Tungod kay gintitikangan na isurat an Amis nga linggwahe gamit an Roman nga mga karakter, baga hin praktikal nga tutdoan an kabugtoan ha pagbasa han ira kalugaringon nga linggwahe. Daku ini nga buruhaton, pero hinay-hinay nga nahibaro an kabugtoan ha pag-aram mahitungod kan Jehova ha ira kalugaringon nga linggwahe. Nagkaada mga literatura ha Amis ha ikatarapos han dekada han 1960, ngan han 1968, gintikangan an pagpublikar han An Barantayan ha Amis nga linggwahe.

Pero igindiri han gobyerno an mga publikasyon nga diri Chinese. Salit basi malikyan an problema, iginpublikar an Barantayan ha Amis nga linggwahe ha iba-iba nga paagi. Pananglitan, ha sulod hin 17 ka bulan, an Barantayan nga amon gin-gamit iginsurat ha duha nga linggwahe, an Mandarin ngan Amis. Kon may-ada nagpapakiana, nakikita niya nga baga hin Chinese nga linggwahe an amon ginagamit ha pagtutdo ha mga tawo. Tikang hito nga panahon, padayon nga nagtatagana an organisasyon ni Jehova hin damu nga literatura ha Amis nga linggwahe basi buligan inin hinigugma nga mga tawo nga mahibaro han mga kamatuoran ha Biblia.​—Buh. 10:34, 35.

Ha mga dekada han 1960 ngan 1970, damu nga Amis nga kabugtoan an diri nagkikinabuhi uyon ha mga suruklan han Dios. Tungod kay diri nira bug-os nga nasasabtan an mga prinsipyo ha Biblia, an iba ha ira mga imoral, parahubog, o nagamit hin tabako ngan nagmamama. Ginbisita ni Harvey an damu nga kongregasyon basi buligan an kabugtoan nga masabtan an panhunahuna ni Jehova hito nga mga butang. Samtang tipakadto kami ha usa hito nga mga kongregasyon, naeksperyensyahan namon an akon igin-istorya ha tinikangan.

An mapainubsanon nga kabugtoan naghimo hin mga pagbag-o, pero makasurubo, damu an waray salit ginutiay an kadamu han mga magwarali ha Taiwan, tikang ha sobra 2,450 nagin mga 900 na la ito ha sulod hin 20 ka tuig. Makasurubo gud ito. Pero maaram kita nga diri gud bibendisyonan ni Jehova an mahugaw nga organisasyon. (2 Cor. 7:1) Paglabay han panahon, nalimpyohan an mga kongregasyon tikang ha magraot nga buhat, ngan tungod ha bendisyon ni Jehova sobra 11,000 na yana an magwarali ha Taiwan.

Tikang han dekada han 1980, nakita namon nga nag-uswag ha espirituwal an Amis nga mga kongregasyon ngan mas daku na nga panahon an nagagamit ni Harvey para ha mga Chinese. Nalipay gud hiya nga mabuligan nga magin Saksi ni Jehova an asawa han pipira nga sister. Nahinunumdoman ko nga nagsiring hiya nga nalipay gud hiya han an usa hito nga iya mga ginbubuligan nag-ampo kan Jehova ha siyahan nga higayon. Nalilipay liwat ako nga nakakagtutdo ako ha damu nga sinsero nga tawo nga magin duok kan Jehova. Ngani, makalilipay kay nakaupod ko ha pag-alagad ha sanga nga opisina ha Taiwan an anak nga lalaki ngan an anak nga babaye han usa han akon mga Bible study hadto.

Yana, waray na ako asawa. Katapos hin haros 59 ka tuig namon nga pag-asawa, namatay an akon hinigugma nga hi Harvey han Enero 1, 2010 tungod ha kanser. Haros 60 ka tuig hiya ha bug-os-panahon nga pag-alagad! Sobra nga namimingaw pa gihapon ako ha iya. Pero nalipay gud ako nga mag-alagad kaupod niya ha duha nga makaruruyag nga nasud! Nahibaro kami magyakan hin duha nga makuri nga linggwahe han Asia, pero hi Harvey nahibaro liwat hito magsurat.

Paglabay hin mga upat ka tuig, nagdesisyon an Nagmamando nga Lawas nga makakaopay ha akon kon bumalik ako ha Australia tungod kay lagas na ako. An sinulod dayon ha akon hunahuna, ‘Diri ko karuyag bumaya ha Taiwan.’ Pero gintutdoan ako ni Harvey nga diri gud bumaribad ha organisasyon ni Jehova, salit ginsunod ko an ira desisyon. Ha urhi, nakita ko nga maaramon gud ito nga desisyon.

Yana, nagtatrabaho ako ha sanga nga opisina ha Australasia, ngan kon Sabado ngan Domingo nagsasangyaw ako kaupod han usa nga kongregasyon. Ha Bethel, nalilipay ako kay nagagamit ko an akon nahibaroan nga mga linggwahe nga Japanese ngan Chinese kon nagtu-tour guide ako. Pero ginpapamulat ko gud an panahon nga matutuman na an pagbanhaw ha mga patay kay maaram ako nga hi Harvey, nga diri gud nabaribad kan Jehova, aada ha iya panumdoman.​—Juan 5:28, 29.