1. Ano an imo masisiring ha pamilya ni Santiago?

 HI Santiago nga bugto ni Jesus nagdaku ha pamilya nga marig-on an espirituwalidad. * An iya mga kag-anak, nga hira Jose ngan Maria, nahigugma gud kan Jehova ngan ginbuhat an ira pinakamaopay ha pag-alagad ha Iya. Hi Santiago may napahimulsan nga usa pa nga bendisyon—an iya magurang nga bugto amo an magigin iginsaad nga Mesias. Daku gud nga pribilehiyo para kan Santiago nga magin bahin hito nga pamilya!

2. Ano an mga rason ni Santiago nga respetuhon gud an iya magurang nga bugto?

² Damu an rason ni Santiago nga respetuhon gud niya an iya magurang nga bugto. (Mat. 13:55) Pananglitan, han 12 anyos hi Jesus, maaram na gud hiya ha Kasuratan salit naimpres gud ha iya an mga magturutdo ha Jerusalem. (Luc. 2:46, 47) Posible nga nakaupod liwat ni Santiago hi Jesus ha pagtrabaho sugad nga panday. Kon ito an nahitabo, sigurado nga kilala gud niya hin maopay an iya bugto. Hi Nathan H. Knorr agsob magsiring, “Mas nakikilala mo an usa nga tawo kon nakakaupod mo hiya ha trabaho.” * Posible nga nakita liwat ni Santiago kon paonan-o “hi Jesus padayon nga nagtubo ngan nag-uswag an kinaadman ngan nalipayan han Dios ngan han mga tawo.” (Luc. 2:52) Salit bangin maghunahuna kita nga hi Santiago kaapi hadton siyahan nga nagin disipulo ni Jesus. Pero diri ito amo an nahitabo.

3. Ano an reaksyon ni Santiago han nagtikang hi Jesus ha iya ministeryo?

 ³ Durante han ministeryo ni Jesus dinhi ha tuna, waray niya magin disipulo hi Santiago. (Juan 7:3-5) Ngani, hi Santiago bangin usa han mga paryente ni Jesus nga naghunahuna nga “nalulurong na hiya.” (Mar. 3:21) Ngan waray indikasyon nga hi Santiago kaupod han ira nanay nga hi Maria han ginpatay hi Jesus ha pasakitan nga kahoy.​—Juan 19:25-27.

4. Ano nga mga leksyon an aton hihisgotan?

⁴ Ha urhi, tinoo hi Santiago kan Jesus ngan nagin respetado nga membro han Kristiano nga kongregasyon. Hini nga artikulo, hihisgotan naton an duha nga leksyon nga aton mahibabaroan tikang kan Santiago: (1) kon kay ano nga kinahanglan magpabilin kita nga mapainubsanon ngan (2) kon paonan-o kita magigin maopay nga magturutdo.

5. Ano an ginbuhat ni Santiago han nagpakita ha iya an ginbanhaw nga hi Jesus?

⁵ Kakan-o hi Santiago nagin maunungon nga sumurunod ni Jesus? Han ginbanhaw na hi Jesus, “nagpakita hiya kan Santiago, katapos, ha ngatanan nga apostol.” (1 Cor. 15:7) Katapos hito, nagin disipulo hi Santiago. Nakadto hiya han ginhulat han mga apostol an iginsaad nga baran nga espiritu ha usa nga kwarto ha igbaw ha Jerusalem. (Buh. 1:13, 14) Ha urhi, nalipay hi Santiago nga mag-alagad sugad nga membro han siyahan-siglo nga nagmamando nga lawas. (Buh. 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Ngan antes han 62 C.E., gin-giyahan hiya pagsurat ha dinihogan nga mga Kristiano. Ito nga surat nabulig ha aton yana, langitnon man o tunan-on an aton paglaom. (San. 1:1) Sumala ha siyahan-siglo nga historyador nga hi Josephus, hi Santiago ginpatay tungod han sugo han Judio nga hitaas nga saserdote nga hi Ananias nga anak ni Anas. Hi Santiago nagpabilin nga matinumanon kan Jehova tubtob nga natapos an iya kinabuhi ha tuna.

6. Kay ano nga naiiba hi Santiago ha relihiyoso nga mga lider ha iya panahon?

⁶ Hi Santiago mapainubsanon. Kay ano nga nakasiring kita hito? Tagda an kaibahan han reaksyon ni Santiago ngan han damu nga relihiyoso nga lider mahitungod kan Jesus. Han nakita ni Santiago an klaro nga ebidensya nga hi Jesus an Anak han Dios, mapainubsanon nga ginkarawat niya ito. Pero waray ito karawata han punoan nga mga saserdote ha Jerusalem. Pananglitan, diri hira makakagnigar nga ginbanhaw ni Jesus hi Lazaro. Imbes nga karawaton nga hi Jesus representante ni Jehova, nangalimbasog hira nga patayon hira Jesus ngan Lazaro. (Juan 11:53; 12:9-11) Ha urhi, han ginbanhaw mismo hi Jesus, nagsarabot hira nga itago ito nga kamatuoran  tikang ha mga tawo. (Mat. 28:11-15) Tungod han pagin mapahitas-on hito nga relihiyoso nga mga lider, iginsalikway nira an Mesias.

7. Kay ano nga kinahanglan likyan naton an pagpahitaas?

⁷ An leksyon: Likyi an pagpahitaas, ngan magin andam pirme ha pagpatutdo. Sugad hin sakit nga mahimo magpatig-a han mga ugat han literal nga kasingkasing salit makukurian ito pagpitik, an pagpahitaas mahimo magpatig-a han aton simboliko nga kasingkasing salit makukurian kita pagsunod han giya ni Jehova. Gintugotan han mga Pariseo an ira kasingkasing nga magin matig-a gud, salit waray nira karawata an klaro nga ebidensya nga iginpakita ha ira pinaagi han espiritu han Dios. (Juan 12:37-40) Delikado gud ito nga ira ginbuhat kay tungod hito, waray nira makarawat an kinabuhi nga waray kataposan. (Mat. 23:13, 33) Importante gud nga padayon nga tugotan naton an Pulong han Dios ngan an iya espiritu nga magmolde han aton personalidad ngan makaimpluwensya han aton panhunahuna ngan mga desisyon! (San. 3:17) Tungod kay mapainubsanon hi Santiago, nagpatutdo hiya kan Jehova. Ngan, sugad han aton mahibabaroan, tungod han iya pagin mapainubsanon, nagin maopay hiya nga magturutdo.

8. Ano an mabulig ha aton nga magin maopay nga magturutdo?

⁸ Hi Santiago waray magkaada hitaas nga sekular nga edukasyon. Sigurado nga ginhunahuna hiya han relihiyoso nga mga lider ha iya panahon pariho han ira paghunahuna kanda apostol Pedro ngan Juan​—‘diri edukado ngan ordinaryo la nga tawo.’ (Buh. 4:13) Pero nagin epektibo nga magturutdo hi Santiago, sugad han aton makikita kon babasahon naton an libro han Biblia nga gintawag ha iya ngaran. Pariho kan Santiago, bangin diri liwat hitaas an aton sekular nga edukasyon. Bisan pa hito, ha bulig han espiritu ni Jehova ngan han praktikal nga pagbansay tikang ha iya organisasyon, mahimo liwat kita magin maopay nga magturutdo. Hisgotan naton an ehemplo ni Santiago sugad nga magturutdo ngan kitaon naton an mga leksyon nga aton mahibabaroan.

9. Ano an paagi han pagtutdo ni Santiago?

⁹ Hi Santiago waray gumamit hin magkuri nga pulong o komplikado nga pangatadongan. Tungod hito, maaram an iya mga mamarati kon ano an kinahanglan nira buhaton ngan kon paonan-o nira ito bubuhaton. Tagda pananglitan an simple  nga paagi han pagtutdo ni Santiago nga an mga Kristiano kinahanglan magin andam nga antuson an kawaray-hustisya nga diri nagtitipig hin kasina. Hiya nagsurat: “Gintatagad naton nga malipayon adton nagpailob. Hinbatian niyo an mahitungod han pagpailob ni Job ngan hinbaroan niyo an bendisyon nga iginhatag ni Jehova, nga hi Jehova malumo hinduro magpalangga ngan maloloy-on.” (San. 5:11) Tigamni nga iginbasar ni Santiago ha Kasuratan an iya mga igintutdo. Gin-gamit niya an Pulong han Dios basi buligan an iya mga mamarati nga makita nga hi Jehova pirme nagbabalos ha mga maunungon ha Iya, pariho kan Job. Igintutdo ni Santiago ito nga leksyon gamit an simple nga mga pulong ngan pangatadongan. Hito nga paagi, ginbuligan niya an iya mga mamarati nga magpokus, diri ha iya kalugaringon, kondi kan Jehova.

10. Ano an usa nga paagi nga masusubad naton hi Santiago kon nagtututdo kita?

¹⁰ An leksyon: Pirme himoa nga simple an imo mensahe ngan pagtutdo tikang ha Pulong han Dios. Dapat an aton tumong, diri basi magpaimpres ha iba kon ano kadamu an aton nahibabaroan, kondi basi maimpres hira han kadamu han nahibabaroan ni Jehova ngan han iya daku nga gugma ha ira. (Roma 11:33) Mabubuhat naton ito kon pirme naton igbabasar ha Kasuratan an aton ginsisiring. Pananglitan, imbes nga sidngan naton an aton mga Bible study kon ano an aton bubuhaton kon kita an aada ha ira sitwasyon, kinahanglan buligan naton hira nga mangatadongan gamit an mga ehemplo ha Biblia ngan masabtan an panhunahuna ngan pag-abat ni Jehova. Pinaagi hito, mapapagios hira nga iaplikar an ira mga nahibabaroan tungod kay karuyag nira mapalipay hi Jehova, diri kita.

11. Ano nga mga problema an naieksperyensyahan han pipira nga Kristiano ha panahon ni Santiago, ngan ano an iya iginsagdon ha ira? (Santiago 5:13-15)

¹¹ Hi Santiago reyalistiko. Ha surat ni Santiago, klaro nga maaram hiya han mga problema nga naieksperyensyahan han iya mga igkasi-tumuroo, ngan iya hira gintagan hin matin-aw nga giya kon paonan-o ito malalamposan. Pananglitan, may pipira nga Kristiano nga diri dayon nag-aaplikar han sagdon. (San. 1:22) An iba nagpapaurog ha mga riko. (San. 2:1-3) An iba naman, nakukurian pagkontrol ha ira dila. (San. 3:8-10) Ito nga mga Kristiano may-ada seryoso nga mga problema, pero hi Santiago waray mawad-i hin paglaom nga magbabag-o hira. Iya hira gintagan hin sagdon ha buotan pero ha prangka nga paagi, ngan iya gindasig adton may problema ha espirituwal nga mangaro hin dugang nga bulig ha mga tigurang.​—Basaha an Santiago 5:13-15.

12. Paonan-o kita magpapabilin nga positibo kon ginbubuligan naton an aton mga Bible study?

¹² An leksyon: Magin reyalistiko, pero magkaada pirme positibo nga panhunahuna ha iba. Damu han aton mga Bible study an bangin nakukurian pag-aplikar han mga sagdon ha Biblia. (San. 4:1-4) Bangin diri dayon mawara an ira maraot nga mga batasan ngan masaliwnan ito hin Kristiano nga mga kalidad. Pariho kan Santiago, kinahanglan magkaada kita kaisog nga sidngan an aton mga estudyante kon ano an kinahanglan nira pauswagon. Kinahanglan liwat naton magpabilin nga positibo, nga nasarig nga ipapahirani ni Jehova ngada ha iya an mapainubsanon nga mga tawo ngan tatagan hira hin kusog basi makahimo hin mga pagbag-o.​—San. 4:10.

13. Sugad han iginpapakita han Santiago 3:2 ngan footnote, ha ano aminado hi Santiago?

¹³ Gintipigan ni Santiago an husto nga panhunahuna ha iya kalugaringon. Waray maghunahuna hi Santiago nga espesyal o labaw hiya ha iba nga mga Kristiano tungod han pamilya nga iya gindak-an o han iya mga pribilehiyo. Gintawag niya an iya mga igkasi-magsiringba sugad nga “hinigugma ko nga kabugtoan.” (San. 1:16, 19; 2:5) Waray hiya maghatag hin impresyon nga perpekto hiya. Lugod, igin-api niya an iya kalugaringon han nagsiring hiya: “Kita ngatanan  nakakasayop hin damu ka beses.”​—Basaha an Santiago 3:2 ngan footnote.

14. Kay ano nga kinahanglan andam kita pagkarawat han aton mga sayop?

¹⁴ An leksyon: Hinumdumi nga kita ngatanan makasasala. Diri kita dapat maghunahuna nga labaw kita ha aton mga gintututdoan. Kay ano? Kon maghahatag kita hin impresyon ha aton estudyante nga diri kita nakakasala, bangin maghunahuna hiya nga diri gud niya masusunod an mga sugo han Dios. Pero kon tangkod nga igsusumat naton ha iya nga usahay nakukurian kita ha pagsunod han mga prinsipyo ha Kasuratan ngan isasaysay ha iya kon paonan-o kita ginbubuligan ni Jehova nga malamposan ito, mabubuligan naton hiya nga makita nga kaya liwat niya mag-alagad kan Jehova.

15. Ano an imo masisiring ha mga ilustrasyon nga gin-gamit ni Santiago? (Santiago 3:2-6, 10-12)

¹⁵ Hi Santiago ginamit hin mga ilustrasyon nga nakabantad han kasingkasing. Sigurado nga ginbuligan hiya han baraan nga espiritu, pero posible liwat nga damu an iya nahibaroan kon paonan-o magtututdo pinaagi ha pag-aram han mga ilustrasyon nga gin-gamit han iya magurang nga bugto nga hi Jesus. An mga ilustrasyon nga gin-gamit ni Santiago ha iya surat simple ngan klaro an leksyon.​—Basaha an Santiago 3:2-6, 10-12.

16. Kay ano nga dapat gumamit kita hin epektibo nga mga ilustrasyon?

¹⁶ An leksyon: Gamit hin epektibo nga mga ilustrasyon. Kon nagamit ka hin angayan nga mga ilustrasyon, diri la kay nababatian han mga tawo an leksyon nga karuyag mo itutdo ha ira, nakikita liwat nira ito. Nabubuligan mo hira nga maimadyin an imo igintututdo. Nabulig ini ha imo mga mamarati nga mahinumdoman an importante nga mga kamatuoran ha Biblia. Hi Jesus eksperto ha paggamit hin epektibo nga mga ilustrasyon, ngan ginsunod han iya bugto nga hi Santiago an iya ehemplo. Usisahon naton an usa han mga ilustrasyon ni Santiago ngan hisgotan naton kon kay ano nga epektibo gud ito.

17. Kay ano nga epektibo gud an ilustrasyon ha Santiago 1:22-25?

¹⁷ Basaha an Santiago 1:22-25. An ilustrasyon nga gin-gamit ni Santiago mahitungod han espiho epektibo ha damu nga rason. Nagtututdo hiya hin espisipiko nga leksyon​—basi magpahimulos tikang ha Pulong han Dios, kinahanglan labaw pa an aton himoon kay ha pagbasa la hito; kinahanglan iaplikar naton an aton nababasa. Gumamit hi Santiago hin ilustrasyon nga masayon masabtan han iya mga mamarati​—usa nga tawo nga nangingespiho. Ano nga leksyon an iya igintututdo? Magigin waray pulos kon an usa  nga tawo mangingespiho ngan makita niya nga may kinahanglan hiya ayuson ha iya kalugaringon, pero waray hiya ginbubuhat hito. Ha pariho nga paagi, magigin waray pulos kon magbabasa kita han Pulong han Dios ngan may makita kita nga kinahanglan naton bag-uhon ha aton personalidad, pero waray kita ginbubuhat hito.

18. Ano an tulo nga butang nga kinahanglan naton buhaton kon nagamit kita hin ilustrasyon?

¹⁸ Kon nagamit hin ilustrasyon, masusubad mo an ehemplo ni Santiago kon bubuhaton mo inin tulo nga butang: (1) Siguroha nga angayan an ilustrasyon ha punto nga imo ginhihisgotan. (2) Gamit hin ilustrasyon nga masayon masabtan han imo mga mamarati. (3) Himoa nga klaro an leksyon nga igintututdo han ilustrasyon. Kon nakukurian ka kon ano an imo gagamiton nga angayan nga mga ilustrasyon, kitaa an Watch Tower Publications Index. Ha ulohan nga “Illustrations,” may makikita ka nga damu nga ehemplo nga mahimo mo gamiton. Pero hinumdumi nga an mga ilustrasyon pariho hin mikropono​—ginpapadaku hito an punto nga karuyag mo itutdo. Salit siguroha nga gumamit la hin ilustrasyon ha nangunguna nga mga punto nga karuyag mo itutdo. Syempre, an aton nangunguna nga rason kon kay ano nga karuyag naton mapauswag an aton abilidad ha pagtutdo, diri basi magpaimpres, kondi basi buligan an damu tubtob nga posible nga magin bahin han malipayon nga pamilya ni Jehova.

19. Paonan-o naton iginpapakita nga hinigugma naton an aton espirituwal nga pamilya?

¹⁹ Waray kita makapribilehiyo nga magdaku nga may perpekto nga magurang nga bugto, pero may pribilehiyo kita nga mag-alagad kan Jehova kaupod an usa nga daku nga pamilya han Kristiano nga kabugtoan. Iginpapakita naton nga hinigugma ta hira pinaagi ha pakig-upod ha ira, paghibaro tikang ha ira, ngan maunungon nga pag-alagad kaupod nira ha pagsangyaw ngan pagtutdo nga buruhaton. Kon naniningkamot kita nga subaron an ehemplo ni Santiago ha aton disposisyon, panggawi, ngan paagi han pagtutdo, napapasidunggan naton hi Jehova ngan nabubuligan an sinsero nga mga tawo nga magin duok ha aton mahigugmaon nga Amay ha langit.