Maaram Ka Ba?
Ha panahon ni Jesus, ano nga klase hin mga buhis an kinahanglan baydan han mga tawo?
HA SULOD hin damu ka tuig, nahiaraan han mga Israelita nga maghatag hin kwarta basi suportaran an tinuod nga pagsingba. Pero ha panahon ni Jesus, damu nga buhis an kinahanglan baydan han mga Judio salit nakapabug-at ito ha ira.
Basi masuportaran an pagsingba ha santuaryo han Dios, an ngatanan nga adulto nga Judio kinahanglan magbayad hin tunga ka sekel (duha ka drakma). Ha siyahan nga siglo, gin-gamit ito para ha pag-ataman han templo nga ginhimo ni Herodes ngan para ha mga halad dida hito. An pipira nga Judio nagpakiana kan Pedro kon nagbabayad ba hi Jesus hito nga buhis, ngan an Kristo waray magsiring nga sayop an pagbayad hito. Ngani, ginsugo niya hi Pedro nga magkuha hin sinselyo para ibayad hito nga buhis.—Mat. 17:24-27.
An katawohan han Dios hadto kinahanglan liwat magbayad hin usa pa nga buhis nga gintatawag nga ikanapulo, nga nagpapasabot nga ihahatag nira an ikanapulo ka bahin han ira mga ani o han ira kità. (Lev. 27:30-32; Num. 18:26-28) An mga lider han relihiyon nag-insister nga kinahanglan ibanan hin ikanapulo ka bahin an tagsa nga utanon, bisan an ‘herbabuena ngan an eneldo ngan an kumino’ basi ibayad sugad nga buhis. Waray magsiring hi Jesus nga sayop an pagbayad han ikanapulo, lugod an paagi ha pagpatuman han mga eskriba ngan Pariseo hito nga balaud amo an sayop.—Mat. 23:23.
Pero hito nga panahon, an mga Romano an nagmamando, ngan gin-obligar nira an mga tawo nga magbayad hin iba-iba nga buhis. Usa hito amo an buhis nga iginbabayad han mga nagtatag-iya hin tuna, ngan mahimo nira ito baydan pinaagi hin kwarta o mga produkto. Mga 20 tubtob 25 porsyento han mga produkto han ira tuna an kinahanglan nira ibayad. An tagsa nga Judio kinahanglan liwat magbayad hin buhis. Ito nga klase hin buhis an iginpakiana han mga Pariseo kan Jesus. Iginpakita ni Jesus kon ano an dapat naton magin panhunahuna ha pagbayad hin buhis han nagsiring hiya: “Kon sugad, ihatag ha Cesar an mga butang han Cesar, pero ihatag ha Dios an mga butang han Dios.”—Mat. 22:15-22.
May buhis liwat an mga produkto nga nasulod o nagawas ha usa nga distrito. Ito nga buhis ginkukolekta ha mga pantalan, tulay, nagsasanga nga mga dalan, o entrada han mga bungto o merkado.
Nakapabug-at gud ha mga tawo an damu nga buhis nga igin-oobligar han gobyerno han Roma. An Romano nga historyador nga hi Tacitus nagsiring nga ha pagmando ni Emperador Tiberio han nakanhi hi Jesus ha tuna, “an Sirya ngan Judæa nakimalooy nga ibanan an buhis nga ira ginbabaydan kay nabubug-atan gud hira hito.”
Mas nakapabug-at pa gud an paagi han pagkolekta hito nga mga buhis. An trabaho nga pagin parapanukot hin buhis iginhahatag ha usa nga tawo nga makakabayad han pinakadaku nga kantidad. Ngan ito nga tawo, nga magpapatubo ha susukton nga mga buhis, mangungontrata hin mga tawo nga aktuwal nga manunukot, ngan hira liwat magpapaganansya. Posible gud nga hi Zakeo may sugad hito nga mga parapanukot nga iya ginkontrata. (Luc. 19:1, 2) Salit natural la nga nasisina hito an mga tawo ngan diri maopay an ira pagkita hadton mga nanunukot ha ira hin buhis.