ARADMAN NGA ARTIKULO 19
Gugma Ngan Hustisya Bisan Pa ha Karaotan
“Kay diri ka an usa nga Dios nga nalilipay ha karautan: An karat-an diri mahabubunyog upud ha imo.”—SAL. 5:4.
KARANTAHON 142 Marig-on nga Tipigi an Aton Paglaom
MAHITUNGOD HAN ARTIKULO *
1-3. (a) Sumala ha Salmos 5:4-6, ano an inaabat ni Jehova ha karaotan? (b) Kay ano nga masisiring naton nga an pag-abuso ha bata supak ha “balaud han Kristo”?
HI Jehova nga Dios nangangalas han ngatanan nga klase han karaotan. (Basaha an Salmos 5:4-6.) Nangangalas gud hiya ha seksuwal nga pag-abuso ha bata—usa nga buhat nga mangil-ad ngan maraot hinduro! Sugad nga pagsubad kan Jehova, kita nga iya mga Saksi nangangalas ha pag-abuso ha bata ngan diri naton ito ginkukonsinter ha Kristiano nga kongregasyon.—Roma 12:9; Heb. 12:15, 16.
2 An bisan ano nga pag-abuso ha bata supak gud ha “balaud han Kristo”! (Gal. 6:2) Kay ano nga masisiring naton ito? Sugad han aton nahibaroan ha nahiuna nga artikulo, an balaud han Kristo—an ngatanan nga igintutdo ni Jesus pinaagi ha pulong ngan ehemplo—iginbasar ha gugma ngan nag-aaghat hin hustisya. Tungod kay ginsusunod han tinuod nga mga Kristiano ini nga balaud, gintatratar nira an kabataan ha paagi nga aabaton han kabataan nga talwas hira ngan tinuod nga ginhihigugma. Kondi an pag-abuso ha bata usa nga makikalugaringon ngan sayop nga buhat nga tungod hito inaabat han usa nga bata nga diri hiya talwas ngan diri hinigugma.
3 Makasurubo, an seksuwal nga pag-abuso ha bata nahitatabo ha bug-os nga kalibotan, ngan apektado hini an tinuod nga mga Kristiano. Kay ano? Damu na gud “an magraot nga tawo ngan mga impostor,” ngan an iba ha ira bangin magsari pagsulod ha kongregasyon. (2 Tim. 3:13) Dugang pa, may pipira nga nag-aangkon nga bahin han kongregasyon nga nagpadara ha sayop nga mga hingyap han unod ngan nagbuhat hin seksuwal nga pag-abuso ha bata. Aton hisgotan kon kay ano nga an pag-abuso ha bata seryoso gud nga sala. Katapos, hihisgotan naton kon ano an hihimoon han mga tigurang kon may nakabuhat hin seryoso nga sala, upod na an pag-abuso ha bata, ngan kon paonan-o mapuproteksyonan han mga kag-anak an ira mga anak. *
SERYOSO NGA SALA
4-5. Kay ano nga an pag-abuso ha bata usa nga sala kontra ha biktima?
4 An pag-abuso ha bata may maiha gud nga epekto. Nakakapasakit ito ha biktima pati ha mga nahigugma ha biktima—an iya mga kapamilya ngan an iya Kristiano nga kabugtoan. An pag-abuso ha bata seryoso nga sala.
5 Sala kontra ha biktima. * Sala an pagpasakit ngan pagpaantos ha iba. Sugad han aton mahibabaroan ha sunod nga artikulo, ito gud an ginbubuhat han nag-aabuso ha bata—ginpapasakitan niya an bata ha nakakadaot gud nga mga paagi. Gindadaot niya an pagtapod han bata, ngan ginkukuha niya ha bata an pag-abat hin pagin talwas. Kinahanglan panalipdan an mga bata tikang hito nga maraot nga buhat, ngan kinahanglan liawon ngan buligan an mga biktima hito.—1 Tes. 5:14.
6-7. Kay ano nga an pag-abuso ha bata usa nga sala kontra ha kongregasyon ngan ha gobyerno?
6 Sala kontra ha kongregasyon. Kon an usa nga indibiduwal nga bahin han kongregasyon nag-abuso hin bata, gindadaot niya an reputasyon han kongregasyon. (Mat. 5:16; 1 Ped. 2:12) Kon pasasagdan la hiya han kongregasyon, kawaray-hustisya ini para ha minilyon nga matinumanon nga Kristiano nga ‘nakikig-away para ha pagtoo’! (Jud. 3) Diri naton tutugotan nga magpabilin ha kongregasyon an mga nagbubuhat hin maraot nga diri nagbabasol ngan nagdadaot han maopay nga reputasyon han kongregasyon.
7 Sala kontra ha gobyerno. An mga Kristiano kinahanglan “magpasakop ha higtaas nga awtoridad.” (Roma 13:1) Iginpapakita naton nga nagpapasakop kita kon ginrirespeto naton an mga balaud han gobyerno. Kon may usa ha kongregasyon nga nagtalapas hin balaud, sugad han pag-abuso hin bata, nakasala hiya ha gobyerno. (Ikompara an Buhat 25:8.) Bisan kon an mga tigurang diri awtorisado ha pagpatuman han balaud han gobyerno, diri nira ginpuproteksyonan an nag-abuso hin bata tikang ha legal nga penalidad tungod han iya sala. (Roma 13:4) Aanihon han nakasala an iya igintanom.—Gal. 6:7.
8. Ano an panhunahuna ni Jehova ha mga sala nga ginbubuhat kontra ha igkasi-tawo?
8 Labaw ha ngatanan, sala kontra ha Dios. (Sal. 51:4) Kon an usa nga tawo nakakasala ha iya igkasi-tawo, nakakasala liwat hiya kan Jehova. Kitaa an usa nga ehemplo han Balaud nga iginhatag han Dios ha Israel. Sumala han Balaud, an tawo nga nangangagaw o nanlilimbong ha iya amyaw nagbubuhat hin “pagtalapas patok kan Jehova.” (Leb. 6:2-4) Salit matin-aw, kon an usa nga indibiduwal nga bahin han kongregasyon nag-aabuso hin bata, nagpapakita hiya hin pagin diri matinumanon ha Dios kay iya gin-aagaw o ginkukuha ha bata an pag-abat han pagin talwas. An nan-abuso nagpapasipara han ngaran ni Jehova. Tungod hito nga rason, an pag-abuso ha bata kinahanglan naton trataron sugad nga seryoso nga sala ha Dios ngan kinahanglan naton kangalasan.
9. Ano nga Kasuratanhon nga mga impormasyon an igintatagana han organisasyon ni Jehova ha damu na nga katuigan, ngan kay ano?
9 Ha damu na nga katuigan, an organisasyon
ni Jehova nagtatagana hin damu nga Kasuratanhon nga impormasyon mahitungod han pag-abuso ha bata. Pananglitan, may mga artikulo ha An Barantayan ngan Pagpamata! nga naghihisgot kon paonan-o aatubangon han mga biktima han seksuwal nga pag-abuso an ira nagpapabilin nga kasakit ha emosyon, kon paonan-o an iba makakabulig ngan makakaparig-on ha ira, ngan kon paonan-o mapuproteksyonan han mga kag-anak an ira mga anak. An mga tigurang nakakakarawat hin detalyado nga Kasuratanhon nga pagbansay kon ano an hihimoon ha usa nga nakasala tungod han pag-abuso hin bata. Padayon nga ginrirepaso han organisasyon kon paonan-o gindudumara han mga kongregasyon an sala nga pag-abuso ha bata. Kay ano? Basi masiguro nga an aton paagi ha pagdumara hito nauyon ha balaud han Kristo.KON ANO AN BUBUHATON KON MAY MAKABUHAT HIN SERYOSO NGA SALA
10-12. (a) Kon an mga tigurang nag-aasikaso hin bisan ano nga nabuhat nga seryoso nga sala, ano an ira gindudumdom, ngan ano an ira mga ginkukonsiderar? (b) Sumala ha Santiago 5:14, 15, an mga tigurang naniningkamot nga buhaton an ano?
10 Kon an mga tigurang nag-aasikaso hin bisan ano nga nabuhat nga seryoso nga sala, pirme nira gindudumdom nga an balaud han Kristo nag-oobligar nga an panon trataron nira hin mahigugmaon ngan buhaton nira an husto ngan matadong ha atubangan han Dios. Tungod hini, damu an ira ginkukonsiderar kon may nakakarawat hira nga sumat nga may nakabuhat hin seryoso nga sala. An pinakaimportante ha mga tigurang amo an pagtipig han pagkabaraan han ngaran han Dios. (Leb. 22:31, 32; Mat. 6:9) Importante gud liwat ha ira an espirituwal nga kaopayan han ira kabugtoan ha kongregasyon ngan karuyag nira buligan an bisan hin-o nga biktima hin seryoso nga sala.
11 Dugang pa, kon an nakasala bahin han kongregasyon, naniningkamot an mga tigurang nga maibalik an iya maopay nga relasyon kan Jehova kon posible. (Basaha an Santiago 5:14, 15.) An usa nga Kristiano nga nagpapadara ha sayop nga hingyap ngan nagbubuhat hin seryoso nga sala may sakit ha espirituwal. Karuyag sidngon, waray na hiya maopay nga relasyon kan Jehova. * Ha espirituwal nga paagi, an mga tigurang maipapariho naton ha mga doktor. Naniningkamot hira nga ‘maopay [o, matambal] an may sakit,’ nga hini nga kahimtang, an nakasala. An ira sagdon tikang ha Kasuratan makakabulig ha nakasala nga maibalik an iya relasyon ha Dios, pero magigin posible la ini kon tinuod hiya nga nagbabasol.—Buh. 3:19; 2 Cor. 2:5-10.
12 Matin-aw, an mga tigurang may mabug-at nga responsabilidad. Hinigugma gud nira an panon nga igintapod ha ira han Dios. (1 Ped. 5:1-3) Karuyag nira nga abaton han ira kabugtoan nga talwas hira ha kongregasyon. Salit, ginpapanginano dayon nira kon may nakakarawat hira nga sumat mahitungod hin seryoso nga sala, upod na an pag-abuso ha bata. Kitaa an mga pakiana ha tinikangan han parapo 13, 15, ngan 17.
13-14. An mga tigurang ba nasunod ha mga balaud han gobyerno nga ireport an usa nga aligasyon mahitungod ha pag-abuso ha bata? Isaysay.
13 An mga tigurang ba nasunod ha mga balaud han gobyerno nga ireport ha awtoridad an usa nga aligasyon mahitungod ha pag-abuso ha bata? Oo. Ha mga lugar nga may sugad hito nga balaud, naniningkamot an mga tigurang nga sundon an balaud han gobyerno mahitungod ha pagreport han mga aligasyon nga may kalabotan han pag-abuso. (Roma 13:1) Ito nga balaud diri nasupak ha balaud han Dios. (Buh. 5:28, 29) Salit kon an mga tigurang may nahibabaroan nga aligasyon, nangangaro dayon hira hin giya kon paonan-o masusunod an balaud may kalabotan ha pagreport hito.
14 Ginpapasarig han mga tigurang an mga biktima ngan an ira mga kag-anak pati an iba pa nga maaram han nahitabo nga puydi nira ireport ha awtoridad an usa nga aligasyon may kalabotan han pag-abuso. Kondi ano man kon an ira iginreport usa nga indibiduwal nga bahin han kongregasyon nga tungod hito nahibaroan han komunidad an nahitabo? Angay ba abaton han Kristiano nga nagreport nga ginpasiparahan niya an ngaran han Dios? Diri. An nan-abuso amo an nagpasipara ha ngaran han Dios.
15-16. (a) Sumala ha 1 Timoteo 5:19, kay ano nga kinahanglan an diri maminos duha nga testigo antes maghimo hin hudisyal nga aksyon an mga tigurang? (b) Ano an ginbubuhat han mga tigurang kon may nahibabaroan hira nga may usa ha kongregasyon nga gin-akusaran hin pag-abuso ha bata?
15 Ha kongregasyon, kay ano nga kinahanglan magkaada diri maminos duha nga testigo antes maghimo an mga tigurang hin hudisyal nga aksyon? Bahin ini han hitaas nga suruklan han Biblia ha hustisya. Kon diri magsumat an nakasala, kinahanglan hin duha nga testigo antes magporma an mga tigurang hin hudisyal nga komite. (Deut. 19:15; Mat. 18:16; basaha an 1 Timoteo 5:19.) Nangangahulogan ba ini nga antes ireport ha awtoridad an usa nga aligasyon kinahanglan may-ada duha nga testigo? Diri ginkikinahanglan an duha nga testigo antes ireport han mga tigurang o han iba an aligasyon mahitungod han usa nga krimen.
16 Kon may mahibaroan an mga tigurang nga may usa ha kongregasyon nga gin-akusaran nga nag-abuso hin bata, maniningkamot hira pagsunod ha bisan ano nga balaud han gobyerno mahitungod ha pagreport hito, katapos, maghihimo hira hin imbistigasyon nga uyon ha Kasuratan. Kon magnigar an akusado, ikukonsiderar han mga tigurang an testimonya han mga testigo. Kon may-ada diri maminos duha ka tawo—an nag-aakusar ngan an makakagpamatuod nga gin-abuso han akusado ito nga bata o an iba nga bata ha lain nga panahon—basihan na ito para magporma hin hudisyal nga komite. * Kon waray ikaduha nga testigo, diri karuyag sidngon nga an nag-aakusar diri nagsusumat han kamatuoran. Bisan kon an usa nga akusasyon mahitungod han nabuhat nga sala diri mapapamatud-an hin duha nga testigo, ginkakarawat han mga tigurang nga bangin may ginbuhat an akusado nga seryoso nga sala, nga nakapasakit gud ha iba. An mga tigurang padayon nga mabulig ha bisan hin-o nga indibiduwal nga bangin nasakitan. Dugang pa, an mga tigurang padayon nga magigin alerto ha gin-akusaran basi maproteksyonan an kongregasyon ha posible nga peligro.—Buh. 20:28.
17-18. Isaysay an papel han hudisyal nga komite.
17 Ano an papel han hudisyal nga komite? An pulong nga “hudisyal” diri nangangahulogan nga an mga tigurang an naghuhukom, o nagdidesisyon, kon angay ba sirotan han awtoridad an akusado tungod han pagtalapas han balaud. An mga tigurang diri nanginginlabot ha pagpatuman han balaud; iginsasarig nira ha mga awtoridad an kriminal nga mga kaso. (Roma 13:2-4; Tito 3:1) Lugod, an mga tigurang an naghuhukom, o nagdidesisyon, kon an akusado ba makakapabilin ha kongregasyon.
18 Kon an mga tigurang kaapi ha usa nga hudisyal nga komite, an ira papel amo an pag-asikaso han mga butang nga may kalabotan ha espirituwal, o relihiyon. Gamit an Kasuratan, naghuhukom hira kon mabinasulon ba an nan-abuso o diri. Kon diri hiya mabinasulon, ginpapaiwas hiya ha kongregasyon, ngan iginpapahibaro ito ha kongregasyon. (1 Cor. 5:11-13) Kon mabinasulon hiya, mahimo hiya magpabilin ha kongregasyon. Pero, susumatan hiya han mga tigurang nga diri na hiya kwalipikado nga makakarawat hin bisan ano nga pribilehiyo o responsabilidad ha kongregasyon ha sulod hin damu nga katuigan, o posible ha bug-os niya nga kinabuhi. Tungod kay importante an kaopayan han kabataan, bangin pribado nga pahamangnoan han mga tigurang an mga kag-anak han mga minor-de-edad ha kongregasyon nga bantayan an ira mga anak kon aada ito nga indibiduwal. Kon ginhihimo ito han mga tigurang, naghihirot hira nga diri mahibaroan kon hin-o an nagin mga biktima.
KON PAONAN-O MAPUPROTEKSYONAN AN IYO KABATAAN
19-22. Ano an mahihimo han mga kag-anak basi maproteksyonan an ira mga anak? (Kitaa an retrato ha kobre.)
19 Hin-o an may responsabilidad ha pagprotektar ha mga anak tikang ha peligro? An mga kag-anak. * An iyo mga anak igintapod ha iyo han Dios, usa nga “panorondon tumikang kan Jehova.” (Sal. 127:3) Responsabilidad niyo nga panalipdan ito nga igintapod ha iyo. Ano an iyo mahihimo basi maproteksyonan an iyo mga anak tikang ha pag-abuso?
20 Siyahan, hibaroi an mahitungod han pag-abuso. Hibaroi kon ano nga klase hin mga tawo an nag-aabuso ha mga bata ngan an ira mga taktika basi malimbongan an mga bata. Magin alerto ha posible nga mga peligro. (Prob. 22:3; 24:3) Hinumdumi nga ha kadam-an nga panhitabo, an nag-aabuso usa nga indibiduwal nga kilala na ngan gintataporan han bata.
21 Ikaduha, tipigi an maopay nga komunikasyon ha iyo mga anak. (Deut. 6:6, 7) Kaupod hito an pagin maopay nga parapamati. (San. 1:19) Hinumdumi nga an kabataan kasagaran nga nag-aalang pagsumat nga gin-abuso hira. Bangin nahahadlok hira nga waray tumuod ha ira, o bangin gintatarhog hira han nan-abuso basi diri hira magsumat. Kon abaton niyo nga may maraot nga nahitabo, pakianhi hira ha buotan nga paagi ngan pamatii hin maopay an ira isisiring.
22 Ikatulo, tutdui an iyo mga anak. Sumati hira hin mga impormasyon nga angayan han ira edad mahitungod han sex. Tutdui hira kon ano an ira isisiring ngan bubuhaton kon may magsari pagkapot ha ira ha diri angayan nga paagi. Gamita an impormasyon nga igintatagana han organisasyon han Dios kon paonan-o puproteksyonan an iyo mga anak.—Kitaa an kahon nga “ Tutdui an Imo Kalugaringon Ngan an Imo mga Anak.”
23. Ano an aton panhunahuna ha seksuwal nga pag-abuso ha bata, ngan ano nga pakiana an babatunon han sunod nga artikulo?
23 Para ha aton nga mga Saksi ni Jehova, an seksuwal nga pag-abuso ha bata seryoso nga sala ngan maraot nga buhat. Tungod kay ginsusunod naton an balaud han Kristo, diri ginpuproteksyonan han aton mga kongregasyon an mga nag-aabuso hin bata tikang ha magraot nga resulta han ira sala. Ha luyo nga bahin, ano an aton maibubulig ha mga biktima han pag-abuso? Babatunon ini han sunod nga artikulo.
KARANTAHON 103 Mga Paramangno—Regalo nga Kalalakin-an
^ par. 5 Hihisgotan hini nga artikulo kon paonan-o mapapanalipdan an kabataan tikang ha seksuwal nga pag-abuso. Mahibabaroan naton kon paonan-o mapuproteksyonan han mga tigurang an kongregasyon ngan kon paonan-o mapuproteksyonan han mga kag-anak an ira mga anak.
^ par. 3 AN IGINPAPASABOT: An seksuwal nga pag-abuso ha bata nahitatabo kon an usa nga adulto nagamit hin bata basi tagbawon an iya seksuwal nga mga hingyap. Nag-uupod ito han pakighilawas; oral o anal sex; paghinapyod han seksuwal nga organo, suso, o bubot; o iba pa nga imoral nga buhat. Bisan kon an kadam-an nga biktima mga babaye, damu liwat an gin-aabuso nga lalaki. Bisan kon an kadam-an nga nag-aabuso kalalakin-an, may kababayin-an liwat nga nag-aabuso hin mga bata.
^ par. 5 AN IGINPAPASABOT: Hini nga artikulo ngan ha masunod, an pulong nga “biktima” nagtutudlok ha usa nga seksuwal nga gin-abuso sugad nga bata. Ginagamit naton ini nga termino basi ipatin-aw nga an bata nag-aantos hin kasakit, gin-abuso, ngan inosente.
^ par. 11 An pagkaada sakit ha espirituwal diri rason nga maghimo hin seryoso nga sala. An nakasala an responsable han iya sayop nga mga desisyon ngan mga buhat ngan may baratunon hiya kan Jehova.—Roma 14:12.
^ par. 16 Diri obligado an bata nga makig-atubang ha akusado. An kag-anak o an iba nga tinaporan mahimo makig-istorya ha mga tigurang mahitungod han nahitabo. Hini nga paagi, malilikyan han bata an dugang nga kasakit ha emosyon.
^ par. 19 An impormasyon dinhi mahitungod ha mga kag-anak naaplikar liwat ha mga guardian o ha iba nga natindog sugad nga pinakakag-anak han usa nga minor-de-edad.