1. Kay ano nga bangin nahipausa ka han siyahan nga iginsumat mo ha iba an mensahe han Biblia?

NAHINUNUMDOMAN mo ba an panahon nga nakombinse ka nga nabilngan mo na an kamatuoran? An mga katutdoan han Biblia nga imo nahibaroan masayon gud masabtan​—ngan klaro gud ito! Inabat mo nga kakarawaton liwat ito han ngatanan. Kombinsido ka nga an mensahe han Biblia maghahatag ha ira hin mas malipayon nga kinabuhi yana ngan makaruruyag nga paglaom ha tiarabot. (Sal. 119:105) Salit malipayon nga iginsumat mo ha ngatanan mo nga kasangkayan ngan kapamilya an mga kamatuoran nga imo nahibaroan. Pero ano an nahitabo? Nahipausa ka gud kay damu ha ira an waray tumoo ha imo iginsumat.

2-3. Ha panahon ni Jesus, ano an reaksyon ha iya han kadam-an nga tawo?

² Diri kita angay mahipausa kon diri ginkakarawat han iba an mensahe nga aton iginsasangyaw. Ha panahon ni Jesus, ginsalikway hiya han kadam-an nga tawo bisan kon naghimo hiya hin mga milagro nga nagpapamatuod nga ginbubuligan hiya han Dios. Pananglitan, ginbanhaw ni Jesus hi Lazaro​—usa nga milagro nga diri maininigar hadton mga nakontra ha iya. Bisan pa hito, an Judio nga mga lider waray tumoo nga hi Jesus an Mesias. Karuyag pa ngani nira patayon hiya ngan hi Lazaro!​—Juan 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Maaram hi Jesus nga diri matoo an kadam-an nga tawo nga hiya an Mesias. (Juan 5:39-44) Nagsiring hiya ha usa nga grupo han mga disipulo ni Juan Bawtista: “Malipayon hiya nga diri nakakaagi hin hinungdan nga mahipakdol ha akon.” (Mat. 11:2, 3, 6) Kay ano nga damu an waray tumoo kan Jesus?

4. Ano an aton hihisgotan hini nga artikulo?

⁴ Hini nga artikulo ngan ha masunod, uusisahon naton an pipira nga rason kon kay ano nga damu nga tawo ha siyahan nga siglo an waray tumoo kan Jesus. Hibabaroan liwat naton kon kay  ano nga damu yana an diri nakarawat han aton mensahe. Labaw ha ngatanan, mahibabaroan naton kon paonan-o kita magkakaada marig-on nga pagtoo kan Jesus basi diri kita mahipakdol.

5. Kay ano nga bangin naghunahuna an iba nga hi Jesus diri amo an igintagna nga Mesias?

⁵ Damu an waray kumarawat kan Jesus tungod han iya gindak-an. Aminado hira nga maopay gud nga magturutdo hi Jesus ngan naghimo hiya hin mga milagro. Pero para ha ira, anak la hiya hin pobre nga panday. Ngan taga-Nazaret hiya, usa nga syudad nga bangin ginhuhunahuna han mga tawo nga diri importante. Bisan hi Natanael, nga nagin disipulo ni Jesus, ha siyahan nagsiring: “May maopay ba nga magtitikang ha Nazaret?” (Juan 1:46) Posible nga diri karuyag ni Natanael an syudad diin naukoy hi Jesus. O bangin ginhunahuna niya an tagna ha Micas 5:2, nga nasiring nga an Mesias matatawo ha Bethlehem, diri ha Nazaret.

6. Ano unta an nakabulig ha mga tawo ha panahon ni Jesus basi makilala nira nga hiya an Mesias?

⁶ Ano an ginsisiring han Kasuratan? Igintagna ni propeta Isaias nga an mga kaaway ni Jesus diri maghahatag hin atensyon “ha mga detalye han . . . henerasyon” han Mesias. (Isa. 53:8) Igintagna an damu hito nga mga detalye. Kon gin-usisa la unta han mga tawo an husto nga mga impormasyon, mahibabaroan nira nga natawo hi Jesus ha Bethlehem ngan tulin hiya ni Hadi David. (Luc. 2:4-7) Salit natawo hi Jesus ha lugar nga igintagna mismo ha Micas 5:2. Kon sugad, ano an problema? Naghimo dayon hin konklusyon an mga tawo bisan kon diri hira maaram han ngatanan nga detalye. Tungod hito, waray hira tumoo kan Jesus.

7. Kay ano nga damu an nadiri ha katawohan ni Jehova?

⁷ Nahitatabo ba liwat ito yana? Oo. Kadam-an han katawohan ni Jehova diri riko o prominente. Salit ginhuhunahuna han damu nga “diri hira edukado ngan ordinaryo la.” (Buh. 4:13) An iba naghuhunahuna nga an katawohan han Dios diri angay magtutdo han Biblia kay waray man hira mag-eskwela ha kilala nga mga eskwelahan para ha mga relihiyon. An iba nasiring nga an mga Saksi ni Jehova “relihiyon han mga Amerikano,” bisan kon ha pagkamatuod, mga 1 la ha kada 7 nga Saksi ni Jehova an taga-United States. An iba naman, may nagsumat ha ira nga an mga Saksi diri natoo kan Jesus. Damu na ka tuig nga gintatawag an katawohan ni Jehova sugad nga “mga Komunista,” “mga espiya han Amerika,” ngan “mga extremist.” Salit damu an nadiri ha mga Saksi ni Jehova kay nakabati hira hini nga mga istorya ngan diri hira maaram han kamatuoran mahitungod ha mga Saksi.

8. Sumala ha Buhat 17:11, ano an dapat buhaton han mga tawo kon karuyag nira mahibaroan kon hin-o an mga surugoon han Dios yana?

⁸ Paonan-o malilikyan han usa nga mahipakdol? Kinahanglan usisahon han mga tawo kon husto ba an usa nga impormasyon. Ito an ginpangalimbasogan nga buhaton han parasurat han Ebanghelyo nga hi Lucas. Gin-usisa gud niya “an ngatanan nga butang tikang ha tinikangan ngan nakakuha hin husto nga impormasyon.” Karuyag niya nga an iya mga magbarasa ‘mahibaro hin bug-os han pagkamasasarigan han mga butang’ nga ira nahibaroan mahitungod kan Jesus. (Luc. 1:1-4) Pariho liwat kan Lucas an mga Judio ha kadaan nga Berea. Han siyahan nga nahibaroan nira an maopay nga sumat mahitungod kan Jesus, ira gin-usisa an Hebreo nga Kasuratan basi kompirmahon kon tinuod ba an iginsumat ha ira. (Basaha an Buhat 17:11.) Sugad man, kinahanglan usisahon han mga tawo yana kon tinuod ba an usa nga impormasyon. Kinahanglan ikompara nira an mga igintututdo ha ira han katawohan han Dios ha kon ano an ginsisiring han Kasuratan. Kinahanglan liwat nira pag-adman kon ano an mga ginbubuhat han katawohan ni Jehova ha moderno nga  panahon. Kon gin-uusisa nira kon husto ba an usa nga impormasyon, diri hira dayon maghuhunahuna hin negatibo ha iba o matuod ha mga sumat-sumat la.

9. Ano an nahitabo han nagdumiri hi Jesus ha paghatag hin tigaman tikang ha langit?

⁹ An pipira nga tawo ha panahon ni Jesus waray makontento ha iya mag-opay nga katutdoan. Karuyag nira hin iba pa. Nag-insister hira nga pamatud-an niya nga hiya an Mesias pinaagi ha pagpakita hin “tigaman tikang ha langit.” (Mat. 16:1) Bangin karuyag nira nga ito an iya buhaton tungod kay sayop an ira pagsabot han Daniel 7:13, 14. Pero diri pa ito an panahon ni Jehova para matuman ito nga tagna. An mga igintutdo ni Jesus dapat nakakombinse na unta ha ira nga hiya an Mesias. Pero han nagdumiri hi Jesus ha paghatag han tigaman nga ira karuyag, napakdol hira ha iya.​—Mat. 16:4.

10. Paonan-o gintuman ni Jesus an iginsurat ni Isaias mahitungod ha Mesias?

¹⁰ Ano an ginsisiring han Kasuratan? Hi propeta Isaias nagsurat mahitungod ha Mesias: “Diri hiya maguliat o magdadaku han iya tingog, ngan an iya tingog diri niya ipapabati ha kalye.” (Isa. 42:1, 2) Ginhimo ni Jesus an iya ministeryo ha paagi nga diri nagpapaimpres ha mga tawo. Waray hiya maghimo hin dagku nga mga templo, ngan waray hiya magsul-ot hin espesyal nga mga bado nga panrelihiyon o waray hiya mag-insister nga tawagon hiya pinaagi hin prominente nga relihiyoso nga mga titulo. Han ginbibista hiya, waray hiya magpaimpres kan Hadi Herodes pinaagi ha paghimo hin milagro. (Luc. 23:8-11) Oo, naghimo hi Jesus hin mga milagro, pero an iya pinakaimportante nga buruhaton amo an pagsangyaw han maopay nga sumat. “Tungod hini kinanhi ako,” siring niya ha iya mga disipulo.​—Mar. 1:38.

11. Ano an sayop nga panhunahuna han iba nga mga tawo yana?

¹¹ Nahitatabo ba liwat ito yana? Oo. Damu yana an naiimpres ha dagku nga singbahan nga may marahalon nga mga dekorasyon, ha mga lider han relihiyon nga may prominente nga mga titulo, ngan ha mga seremonya nga an gintikangan ngan kahulogan nahingalimtan na han kadam-an. Pero ano an nahibabaroan han mga  tawo ha mga katirok han ira relihiyon mahitungod ha Dios ngan ha iya katuyoan? An mga naatender ha aton Kristiano nga mga katirok nahibabaro kon ano an iginpapabuhat ha aton ni Jehova ngan kon paonan-o kita magkikinabuhi uyon ha iya kaburut-on. An aton mga Kingdom Hall limpyo ngan simple nga mga katirokan nga waray magarbo nga mga dekorasyon. An mga nangunguna diri nagsusul-ot hin naiiba nga mga bado ngan diri hira gintatawag pinaagi hin prominente nga mga titulo. An Pulong han Dios an basihan han aton mga katutdoan ngan mga gintotoohan. Bisan pa hito, damu an diri nakarawat han aton mensahe kay naghuhunahuna hira nga sobra kasimple an aton paagi han pagsingba, ngan an aton mga igintututdo diri amo an ira karuyag mabatian.

12. Uyon ha Hebreo 11:1, 6, ha ano dapat iginbasar an aton pagtoo?

¹² Paonan-o naton malilikyan nga mahipakdol? Ginsidngan ni apostol Pablo an mga Kristiano ha Roma: “Nagkakaada la hin pagtoo katapos mabatian an butang. Ngan an nabatian, pinaagi han pulong mahitungod han Kristo.” (Roma 10:17) Salit ginpaparig-on naton an aton pagtoo pinaagi ha pag-aram han Kasuratan, diri ha pakigbahin ha diri Kasuratanhon nga mga seremonya han relihiyon, bisan kon bangin makaruruyag pagkit-on ito nga mga seremonya. Kinahanglan magkaada kita marig-on nga pagtoo basado ha husto nga kahibaro tungod kay “kon waray pagtoo imposible nga mapalipay gud an Dios.” (Basaha an Hebreo 11:1, 6.) Salit diri kinahanglan nga makakita kita hin urusahon nga tigaman tikang ha langit basi makombinse kita nga nabilngan na naton an kamatuoran. An pag-aram hin maopay ha mga katutdoan han Biblia nga nakakaparig-on han pagtoo makakakombinse na ha aton ngan makakawara han bisan ano nga pagruhaduha.

13. Kay ano nga damu an nagsalikway kan Jesus?

¹³ Ha panahon ni Jesus, nahipausa an mga disipulo ni Juan Bawtista kay an mga disipulo ni Jesus diri nagpupuasa. Ginsaysay ni Jesus nga waray rason nga magpuasa samtang buhi pa hiya. (Mat. 9:14-17) Bisan pa hito, ginsalikway hiya han mga Pariseo ngan han iba pa nga  nakontra ha iya kay waray niya sunda an ira mga kustomre ngan mga tradisyon. Nasina hira han nagtambal hiya hin mga may sakit ha Sabbath. (Mar. 3:1-6; Juan 9:16) Iginrakudaku nira nga gintutuman nira an Sabbath; pero gintugotan la nira an pagnegosyo ha templo. Nasina gud hira han nag-isog hi Jesus tungod hito. (Mat. 21:12, 13, 15) Ngan nasina gud an mga ginsangyawan ni Jesus ha sinagoga ha Nazaret han naggamit hiya hin mga ehemplo tikang ha kasaysayan han Israel basi ipakita nga makikalugaringon hira ngan waray pagtoo. (Luc. 4:16, 25-30) Damu an nagsalikway kan Jesus kay an iya ginbuhat kabaliktaran ha ira ginlalaoman.​—Mat. 11:16-19.

14. Kay ano nga ginkondenar ni Jesus an mga tradisyon nga diri uyon ha Kasuratan?

¹⁴ Ano an ginsisiring han Kasuratan? Hi Jehova nagsiring pinaagi kan propeta Isaias: “Ini nga mga tawo nadaop ha akon pinaagi han ira baba ngan nagpapasidungog hira ha akon pinaagi han ira mga im-im, pero an ira kasingkasing hirayo gud ha akon; ngan an ira kahadlok ha akon iginbasar ha mga sugo han mga tawo nga amo an igintutdo ha ira.” (Isa. 29:13) Husto la nga ginkondenar ni Jesus an mga tradisyon han mga tawo nga diri uyon ha Kasuratan. Adton naghunahuna nga an mga surundon ngan tradisyon nga hinimo han tawo mas importante kay ha Kasuratan nagsalikway kan Jehova ngan ha iya iginsugo nga Mesias.

15. Kay ano nga damu yana an nadiri ha mga Saksi ni Jehova?

¹⁵ Nahitatabo ba liwat ito yana? Oo. Damu an nasisina kon an mga Saksi ni Jehova diri naapi ha ira ha pagselebrar han diri Kasuratanhon nga mga tradisyon sugad han birthday ngan Pasko. An iba nasisina kon diri naapi an mga Saksi ni Jehova ha mga selebrasyon han nasud o diri nasunod ha mga kustomre ha paglubong nga supak ha Pulong han Dios. Adton mga nasisina ha mga Saksi ni Jehova tungod hini nga mga rason bangin sinsero nga natoo nga ginkakarawat han Dios an ira paagi han pagsingba. Pero diri nira hiya mapapalipay kon mas ginpipili nira nga sundon an mga tradisyon han kalibotan kay ha klaro nga mga katutdoan han Biblia.​—Mar. 7:7-9.

16. Sumala ha Salmo 119:97, 113, 163-165, ano an kinahanglan naton buhaton ngan kinahanglan likyan?

¹⁶ Paonan-o naton malilikyan nga mahipakdol? Kinahanglan magkaada kita marig-on nga gugma ha mga balaud ngan mga prinsipyo ni Jehova. (Basaha an Salmo 119:97, 113, 163-165.) Kon hinigugma naton hi Jehova, isasalikway naton an bisan ano nga tradisyon nga nakakapasubo ha iya. Diri naton tutugotan an bisan ano nga magin mas importante kay han aton gugma kan Jehova.

17. Ano an ginlalaoman han damu ha panahon ni Jesus nga bubuhaton han Mesias?

¹⁷ Ha panahon ni Jesus, karuyag han pipira nga mabag-o an gobyerno. Naglalaom hira nga tatalwason hira han Mesias tikang ha matalumpiguson nga pagmando han mga Romano. Pero han nangalimbasog hira nga himoon hi Jesus nga ira hadi, diniri hiya. (Juan 6:14, 15) An iba, upod na an mga saserdote, nabaraka nga liwanan ni Jesus an gobyerno kay makakapasina gud ito ha mga Romano, nga naghatag ha mga saserdote hin gahum ngan awtoridad. Tungod hini nga mga ginkakabarak-an may kalabotan ha politika, damu nga Judio an waray kumarawat kan Jesus.

18. Ano nga mga tagna ha Biblia mahitungod ha Mesias an ginbalewaray han damu?

¹⁸ Ano an ginsisiring han Kasuratan? Bisan kon damu nga tagna an nag-uunabi nga an Mesias magigin madaugon nga Girriro, iginpapakita han iba nga tagna nga mamamatay anay hiya para ha aton mga sala. (Isa. 53:9, 12) Salit kay ano nga sayop an ira mga ginlalaoman? Damu ha panahon ni Jesus an nagbalewaray ha bisan  ano nga tagna nga diri nagsasaad hin ora mismo nga solusyon ha ira mga problema.​—Juan 6:26, 27.

19. Kay ano nga damu yana an diri nakarawat han aton mensahe?

¹⁹ Nahitatabo ba liwat ito yana? Oo. Damu yana an nadiri ha aton kay neutral kita ha politika. Naghuhunahuna hira nga dapat nabutos kita ha eleksyon. Pero maaram kita nga para kan Jehova, ginsasalikway naton hiya kon nagpipili kita hin lider nga tawo basi magmando ha aton. (1 Sam. 8:4-7) Bangin naghuhunahuna liwat an mga tawo nga dapat maghimo kita hin mga eskwelahan ngan mga hospital ngan hin iba pa nga mga buruhaton para ha pagbulig ha komunidad. Diri hira nakarawat han aton mensahe kay nagpupokus kita ha pagsangyaw nga buruhaton imbes nga ha pagsulbad han mga problema yana ha kalibotan.

20. Sumala ha ginsiring ni Jesus ha Mateo 7:21-23, ano an dapat magin pinakaimportante ha aton?

²⁰ Paonan-o naton malilikyan nga mahipakdol? (Basaha an Mateo 7:21-23.) An dapat magin pinakaimportante ha aton amo an pagbuhat han buruhaton nga iginsugo ni Jesus. (Mat. 28:19, 20) Diri kita angay magpinaniguro ha paghatag hin solusyon ha mga problema ha kalibotan. Hinigugma naton an mga tawo ngan napaid kita ha ira mga problema, pero maaram kita nga an pinakamaopay nga maibubulig naton ha aton mga igkasi-tawo amo an pagtutdo ha ira mahitungod han Ginhadian han Dios ngan pagbulig ha ira nga magin sangkay ni Jehova.

21. Ano an kinahanglan naton magin determinasyon?

²¹ Hini nga artikulo, ginhisgotan naton an upat nga hiparakdolan nga nagin hinungdan nga damu an nagsalikway kan Jesus ha siyahan nga siglo ngan mahimo magin hinungdan nga isalikway liwat han iba yana an mga sumurunod ni Jesus. Pero ini la ba nga mga butang an kinahanglan naton likyan? Diri. Ha sunod nga artikulo, hihisgotan naton an upat pa nga hiparakdolan. Hinaot magin determinado kita nga likyan nga mahipakdol ngan siguruhon nga marig-on pirme an aton pagtoo!