1. Ano an nakakaliaw nga leksyon nga igintutdo ni Jehova kan Abraham?

 PAG-ISTORYA adto nga diri gud mahingangalimtan ni Abraham. Pinaagi han anghel, ginsumatan han Dios hi Abraham nga pupoohon Niya an mga syudad han Sodoma ngan Gomorra. Nabaraka ito nga matinumanon nga tawo. Nagpakiana hiya: “Imo gud ba pupoohon an magtadong kaupod han magraot? . . . Diri ba magbubuhat hin husto an Hukom han bug-os nga tuna?” Pasensyoso nga gintutdoan ni Jehova an iya hinigugma nga sangkay hin leksyon nga nakakabulig ngan nakakaliaw ha aton ngatanan: Diri gud bubungkagon han Dios an mga magtadong nga tawo.—Gen. 18:​23-33.

2. Ano an nagpapasarig ha aton nga matadong ngan may kalooy an mga paghukom ni Jehova?

² Kay ano nga makakasiguro kita nga matadong ngan may kalooy an mga buhat ni Jehova ha paghukom? Tungod kay maaram kita nga “nakikita ni Jehova an kasingkasing” han mga tawo. (1 Sam. 16:7) Ngani, maaram hiya han “tagsa nga kasingkasing han tawo.” (1 Hadi 8:39; 1 Cron. 28:9) Nakakaimpres gud ito nga kamatuoran. An mga paghukom ni Jehova diri gud naton bug-os nga masasabtan. Salit angay la nga hi apostol Pablo gin-giyahan ha pagsiring mahitungod kan Jehova nga Dios: “Diri gud matugkad an iya mga paghukom!”—Roma 11:33.

3-4. Usahay, ano an bangin naton hunahunaon, ngan ano an aton hihisgotan hini nga artikulo? (Juan 5:​28, 29)

³ Bisan pa hito, usahay bangin makapakiana kita pariho han mga iginpakiana ni Abraham. Bangin pa ngani maghunahuna kita: ‘May paglaom ba an sugad nga mga tawo pariho han ginhukman ha Sodoma ngan Gomorra? Posible ba nga may mahiuupod ha ira ha “pagkabanhaw han . . . mga diri magtadong”?’—Buh. 24:15.

 ⁴ Repasuhon naton an aton nasabtan mahitungod ha pagkabanhaw. Hinin bag-o la, nakarawat naton an pagklaro han pagsabot mahitungod ha “pagkabanhaw ngadto ha kinabuhi” ngan ha “pagkabanhaw ngadto ha paghukom.” a (Basaha an Juan 5:​28, 29.) Ini nga pagklaro nagresulta hin dugang pa nga mga pagbag-o, nga hihisgotan hini nga artikulo ngan ha masunod. Mahitungod han matadong nga mga paghukom ni Jehova, aton anay hihisgotan kon ano an aton diri nahibabaroan ngan katapos kon ano la an aton nahibabaroan.

KON ANO AN ATON DIRI NAHIBABAROAN

5. Ano an gin-unabi han aton naglabay nga mga publikasyon mahitungod hadton ginbungkag ha Sodoma ngan Gomorra?

⁵ Ha naglabay, ginhisgotan han aton mga publikasyon an pakiana nga kon ano an nahitatabo ha mga ginhukman ni Jehova sugad nga mga diri magtadong. Nagsiring kita nga an mga tawo nga ginbungkag ni Jehova, sugad hadton mga ginbungkag ha Sodoma ngan Gomorra, waray na paglaom nga banhawon. Pero katapos han pag-inaram hin maopay ngan pag-inampo mahitungod hini, klaro nga diri kita makakasiring hito hin sigurado. Kay ano nga diri?

6. Ano an pipira nga ehemplo han paghukom ni Jehova ha mga diri magtadong nga tawo, ngan ano an diri kita maaram?

⁶ Pansina an damu nga konektado nga pakiana. Damu nga rekord ha Biblia an nagpapakita han mga paghukom ni Jehova ha mga diri magtadong nga tawo, sugad han waray unabiha nga kadamu han nagkamatay ha Baha o an pito nga nasud ha Tuna nga Iginsaad nga iginpabungkag ni Jehova ha iya katawohan o an 185,000 nga sundalo han Asirya nga ginpatay han usa nga anghel ni Jehova ha usa la ka gab-i. (Gen. 7:23; Deut. 7:​1-3; Isa. 37:​36, 37) Hini nga mga kahimtang, may klaro ba nga impormasyon nga iginsusumat an Biblia nga ito ngatanan nga tawo ginsentensyahan ni Jehova hin permanente nga kabungkagan, nga diri na gud babanhawon? Waray. Kay ano nga makakasiring kita hito?

7. Ano an diri kita maaram mahitungod ha mga tawo nga ginbungkag ha Baha o ha ginsakop nga Canaan? (Kitaa an piktyur.)

⁷ Diri kita maaram kon paonan-o ginhukman ni Jehova an tagsa nga tawo; o diri kita maaram kon adto ba nga mga ginpamatay nagkaada oportunidad nga mahibaro parte kan Jehova ngan magbasol. Ha panahon han Baha, an Biblia klaro nga nasiring nga hi Noe “parasangyaw han katadongan.” (2 Ped. 2:5) Pero waray ito magsiring nga samtang ginhihimo niya an daku gud nga arka, naniningkamot liwat hiya nga makaistorya an tagsa nga tawo ha kalibotan nga maatubang hin kabungkagan pinaagi han Delubyo. Sugad man, ha kahimtang han mga nasud ha Canaan, diri kita maaram kon an ngatanan ba nga magraot nga tawo nagkaada oportunidad nga mahibaro mahitungod kan Jehova ngan magbag-o han ira mga panggawi.

8. Ano an aton diri nahibabaroan mahitungod ha mga tawo ha Sodoma ngan Gomorra?

⁸ Kumusta man an mga tawo ha Sodoma ngan Gomorra? An matadong nga hi Lot inukoy didto. Pero maaram gud ba kita kon hi Lot nagsangyaw ha ira ngatanan? Diri. Magraot gud hira, pero maaram ba an tagsa ha ira kon ano an tama ngan kon ano an sayop? Hinumdumi nga may grupo hin kalalakin-an hito nga syudad nga naruruyag paglugos ha mga bisita ni Lot. An Biblia nasiring nga an kaupod hito nga grupo may mga ‘bata ngan mga lagas.’ (Gen. 19:4; 2 Ped. 2:7) Maaram gud ba kita nga kamatayon nga waray paglaom nga mabanhaw an sentensya ha tagsa ha ira han maloloy-on nga Dios, hi Jehova? Ginpasarig ni Jehova hi Abraham nga waray umabot hin napulo ka tawo an matadong hito nga syudad. (Gen. 18:32) Salit diri hira mga magtadong, ngan tama hi Jehova nga bungkagon  hira tungod han ira mga binuhatan. Pero sigurado gud ba kita nga makakasiring kita nga waray ha ira mabangon ha “pagkabanhaw han . . . mga diri magtadong”? Diri kita sigurado!

9. Ano an aton diri nahibabaroan mahitungod kan Solomon?

⁹ May mga rekord liwat ha Biblia nga may matadong nga mga tawo nga nagin diri matadong. An usa hito amo hi Hadi Solomon. Gintutdoan gud hiya hin maopay han mga paagi han Dios ngan ginbendisyonan gud ni Jehova; pero ha urhi, nagsingba hiya ha buwa nga mga Dios. Nakapasina gud kan Jehova an iya mga sala ngan nag-antos an nasud han Israel han maraot nga mga epekto hito ha sulod hin ginatos nga katuigan. Oo, an Kasuratan nasiring nga hi Solomon “pinahuway kaupod han iya mga kaapoy-apoyan,” upod hito nga matinumanon nga kalalakin-an an sugad kan Hadi David. (1 Hadi 11:​5-9, 43; 2 Hadi 23:13) Pero an paagi ba han paglubong ha iya naggagarantiya nga babanhawon hiya? Waray ginsisiring an Biblia. Pero bangin maghunahuna an iba nga “hiya nga namatay gin-abswelto na ha iya sala.” (Roma 6:7) Pero diri ini nagpapasabot nga an tanan nga nagkamatay babanhawon, nga baga hin tungod kay namatay hiya angay hiya mabuhi utro. An pagkabanhaw regalo tikang ha mahigugmaon nga Dios. Iginhahatag niya ito ha mga karuyag niya tagan hin oportunidad nga mag-alagad ha iya ha waray kataposan. (Job 14:​13, 14; Juan 6:44) Makakakarawat ba hi Solomon hin sugad nga regalo? Hi Jehova an maaram; kita diri. Pero maaram gud kita nga bubuhaton ni Jehova an tama.

KON ANO LA AN ATON NAHIBABAROAN

10. Ano an inaabat ni Jehova mahitungod ha pagbungkag ha mga tawo? (Ezekiel 33:11) (Kitaa liwat an piktyur.)

¹⁰ Basaha an Ezekiel 33:11. Kon may kalabotan ha paagi ni Jehova ha paghukom ha katawohan, may pagkabuotan nga iginsusumat niya ha aton an iya mga inaabat. Pariho han ginsurat ni Ezekiel hi apostol Pedro nagsiring, “diri [ni Jehova] karuyag nga mabungkag an bisan hin-o.” (2 Ped. 3:9) Uyon hito nga makapasarig nga kamatuoran, maaram kita nga hi Jehova diri dayon nagbubungkag ha mga tawo ha kadayonan. Puno gud hiya hin kalooy ngan nagpapakita hiya hin kalooy tubtob nga posible.

11. Hin-o an diri babanhawon, ngan kay ano nga maaram kita hito?

¹¹ Ano la an aton nahibabaroan mahitungod ha mga tawo nga diri babanhawon? An Biblia may gin-uunabi nga pipira la nga ehemplo. b Gin-unabi ni Jesus nga hi Judas Iscariote diri babanhawon. (Mar. 14:21; kitaa liwat an Juan 17:12 ngan study note.) Hi Judas maaram gud ngan tinuyo nga ginkontra hi Jehova nga Dios ngan an Iya Anak. (Kitaa an Marcos 3:29 ngan mga study note.) Sugad man, hi Jesus nagsiring nga may mga lider han relihiyon nga kinontra ha iya an mamamatay nga waray paglaom nga mabanhaw. (Mat. 23:33; kitaa an Juan 19:11 ngan study note ha Tagalog nga “taong.”) Ngan hi apostol Pablo nagpahamangno nga an diri nagbabasol nga mga apostata diri babanhawon.—Heb. 6:​4-8; 10:29.

12. Ano an aton nahibabaroan mahitungod ha kalooy ni Jehova? Paghatag hin mga ehemplo.

¹² Pero ano an aton nahibabaroan mahitungod han kalooy ni Jehova? Sugad han gin-unabi na, hi Jehova puno hin kalooy ngan “diri niya karuyag nga mabungkag an bisan hin-o.” Paonan-o niya iginpakita an kalooy ha pipira nga nakabuhat hin seryoso nga mga sala? Hi Hadi David nakabuhat hin sunod-sunod nga seryoso nga mga sala, sugad han pag-adulteryo ngan pagpatay. Pero nagbasol hi David, salit maloloy-on nga ginpasaylo hiya ni Jehova. (2 Sam. 12:​1-13) Nagin maraot gud hi Hadi Manases ha sulod hin maiha nga panahon. Pero bisan pa hito nga sobra nga karaotan, ginkaloy-an ni Jehova hi Manases ngan ginpasaylo tungod kay nagbasol hiya.  (2 Cron. 33:​9-16) Ini nga mga ehemplo nagpapahinumdom ha aton nga hi Jehova nagpapakita hin kalooy kon may nakikita hiya nga basihan. Babanhawon niya an sugad nga mga tawo kay nasantop nira nga nakabuhat hira hin seryoso nga mga sala ngan nagbasol.

13. (a) Kay ano nga hi Jehova nagpakita hin kalooy ha mga taga-Nineve? (b) Ha urhi, ano an ginsiring ni Jesus mahitungod ha mga taga-Nineve?

¹³ Maaram liwat kita ha iginpakita ni Jehova nga kalooy ha mga taga-Nineve. An Dios nagsiring kan Jonas: “An ira karaotan nakaabot ha akon.” Pero han nagbasol hira han ira mga sala, may pagkabuotan nga ginpasaylo hira ni Jehova. Mas maloloy-on gud Hiya kay ha kan Jonas. Kinahanglan pahinumdoman han Dios an iya nasisina nga propeta nga an mga taga-Nineve “diri ngani maaram kon ano an husto ngan sayop.” (Jon. 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11) Ha urhi, gin-gamit ito ni Jesus nga ehemplo basi magtutdo mahitungod han hustisya ngan kalooy ni Jehova. Nagsiring hi Jesus nga an nagbasol nga mga taga-Nineve “bubuhion . . . ha Adlaw han Paghukom.”—Mat. 12:41.

14. Ano an iginpapasabot para ha mga taga-Nineve han “pagkabanhaw ngadto ha paghukom”?

¹⁴ Pero ano an iginpapasabot nga an mga taga-Nineve “bubuhion” ha “Adlaw han Paghukom”? Nagtutdo hi Jesus mahitungod han tiarabot nga “pagkabanhaw ngadto ha paghukom.” (Juan 5:29) An iya iginpapasabot amo an iya Usa ka Yukot ka Tuig nga Pagmando nga hito nga panahon an “mga magtadong ngan [an] mga diri magtadong” babanhawon. (Buh. 24:15) Para ha mga diri magtadong magigin “pagkabanhaw [ito] ngadto ha paghukom.” Karuyag sidngon, oobserbahan ni Jehova ngan ni Jesus kon magigin masinugtanon ba hira ngan mag-aaplikar han ira mga nahibaroan. Kon an ginbanhaw nga taga-Nineve nadiri pagsingba kan Jehova, diri hiya tutugotan nga magpadayon nga buhi. (Isa. 65:20) Pero an ngatanan nga magigin matinumanon ha pagsingba kan Jehova, magkakaada hira oportunidad nga mabuhi ha waray kataposan!—Dan. 12:2.

15. (a) Kay ano nga dapat naton likyan an pagsiring nga waray babanhawon ha mga tawo nga ginbungkag ha Sodoma ngan Gomorra? (b) Paonan-o naton mahimo sabuton an mga pulong nga nakarekord ha Judas 7? (Kitaa an kahon nga “ Ano an Iginpapasabot ni Judas?”)

¹⁵ Han hi Jesus naghihisgot mahitungod ha mga tawo han Sodoma ngan Gomorra, nagsiring hiya nga magigin mas masayon para ha ira an “Adlaw han Paghukom” kay han mga tawo nga  nagsalikway ha iya ngan ha iya mga katutdoan. (Mat. 10:​14, 15; 11:​23, 24; Luc. 10:12) Ano an iya karuyag sidngon? Bangin maghunahuna kita nga hi Jesus naggamit hin hyperbole hini nga higayon. c Pero baga hin diri ito an iya iginpapasabot. Kay han nagsiring hiya nga an mga taga-Nineve “bubuhion . . . ha Adlaw han Paghukom,” literal an iya iginpapasabot. Sigurado nga pariho la nga “Adlaw han Paghukom” an gin-uunabi niya hini nga duha nga higayon. Pariho han mga taga-Nineve, an mga tawo ha Sodoma ngan Gomorra nagbuhat hin magraot. Pero an mga taga-Nineve nagkaada oportunidad nga magbasol. Hinumdumi liwat nga hi Jesus nagsiring mahitungod ha “pagkabanhaw ngadto ha paghukom.” Upod hito “an mga nagbuhat hin maraot.” (Juan 5:29) Salit baga hin may paglaom pa an mga tawo ha Sodoma ngan Gomorra. Posible nga may pipira gihapon hito nga mga tawo an babanhawon, ngan bangin may oportunidad kita nga matutdoan hira mahitungod kan Jehova ngan kan Jesu-Kristo.

16. Ano an aton nahibabaroan mahitungod ha desisyon ni Jehova kon hin-o an babanhawon? (Jeremias 17:10)

¹⁶ Basaha an Jeremias 17:10. Ito nga bersikulo nabulig ha aton nga masumaryo kon ano la an aton nahibabaroan: Hi Jehova la pirme an “nag-uusisa han kasingkasing, an nag-uusisa han gihilarumi nga mga panhunahuna.” Kon may kalabotan ha tiarabot nga pagkabanhaw, pirme niya, ‘ihahatag ha kada tagsa an uyon ha iya mga panggawi.’ Magigin marig-on hi Jehova ha iya desisyon kon kinahanglan pero magigin maloloy-on hiya tubtob nga posible. Salit diri kita dapat magsiring nga an usa nga tawo diri gud babanhawon gawas la kon maaram kita kay ginsiring ito han Biblia!

“MAGBUBUHAT HIN HUSTO AN HUKOM HAN BUG-OS NGA TUNA”

17. Ano an magigin kabubuwason han mga tawo nga nagkamatay?

¹⁷ Tikang han hi Adan ngan Eva dinapig kan Satanas ngan nagrebelde kan Jehova nga Dios, binilyon na nga tawo an nagkamatay. An kamatayon sobra gud karaot nga “kaaway”! (1 Cor. 15:26) Ano an mahitatabo hito ngatanan nga tawo? An limitado nga kadamu nga 144,000, nga  matinumanon nga mga sumurunod han Kristo makarawat hin pagkabanhaw ngadto ha imortal nga kinabuhi ha langit. (Pah. 14:1) An daku nga ihap han matinumanon nga kalalakin-an ngan kababayin-an nga nahigugma kan Jehova magigin kaupod ha ‘babanhawon nga mga magtadong,’ ngan maukoy hira ha waray kataposan ha tuna kon magpapabilin hira nga matadong ha panahon han Usa ka Yukot ka Tuig nga Pagmando han Kristo ngan ha ultimo nga pagsari. (Dan. 12:13; Heb. 12:1) Ha panahon liwat han Milenyo, an “mga diri magtadong”—upod na adton waray gud mag-alagad kan Jehova o “nagbuhat [pa ngani] hin maraot”—tatagan hin oportunidad nga magbag-o han ira pagkinabuhi ngan magin matinumanon. (Luc. 23:​42, 43) Pero an iba nga mga tawo sobra gud karaot, nga determinado gud nga kontrahon hi Jehova ngan an iya mga katuyoan, salit hi Jehova nagdesisyon nga diri na gud hira babanhawon.—Luc. 12:​4, 5.

18-19. (a) Kay ano nga makakasarig kita mahitungod ha mga paghukom ni Jehova ha mga nagkamatay na? (Isaias 55:​8, 9) (b) Ano an aton hihisgotan ha masunod nga artikulo?

¹⁸ Makakasiguro gud ba kita nga tama an ngatanan nga desisyon ni Jehova kon naghuhukom hiya ha mga tawo? Oo! Sugad han nasabtan hin maopay ni Abraham, hi Jehova an perpekto, maaramon ha ngatanan, maloloy-on nga “Hukom han bug-os nga tuna.” Gin-train niya an iya Anak ngan ginhatag ha iya an responsabilidad han paghukom ha ngatanan. (Juan 5:22) An Amay ngan an Anak pariho nakakabasa kon ano an aada ha kasingkasing han usa nga tawo. (Mat. 9:4) Ha ngatanan nga kahimtang, bubuhaton nira kon ano an “husto”!

¹⁹ Magin determinado kita nga sumarig nga hi Jehova maaram han pinakamaopay. Maaram kita nga diri kita kwalipikado ha paghukom—pero hiya kwalipikado gud! (Basaha an Isaias 55:​8, 9.) Salit iginsasarig naton an ngatanan nga paghukom ha iya ngan ha iya Anak, an Hadi nga perpekto nga iginpapakita an hustisya ngan kalooy han iya Amay. (Isa. 11:​3, 4) Pero ano an aton maisisiring mahitungod ha paghukom ni Jehova ngan ni Jesus ha mga tawo ha panahon han daku nga kasakitan? Ano an aton diri nahibabaroan? Ngan ano la an aton nahibabaroan? Babatunon han sunod nga artikulo ito nga mga pakiana.