1. Ano nga sagdon an iginsurat ni apostol Pablo ha iya mga igkasi-Kristiano? (Kitaa an retrato hini nga pahina.)

GINHIMO ni apostol Pablo an iya surat ha mga Kristiano ha Colosas han hirani na matapos an iya sentensya ha iya siyahan nga kapriso ha Roma, o han mga 60-61 C.E. Gin-unabi niya ha ira an pagkaimportante han pagkaada “pagsabot ha espirituwal nga mga butang.” (Col. 1:9) Hi Pablo nagdugang: “Ginsisiring ko ini basi waray tawo nga makalimbong ha iyo pinaagi hin makakombinse nga mga argumento. Siguroha nga waray magbihag ha iyo pinaagi han pilosopiya ngan waray pulos nga panlimbong nga iginbasar ha tradisyon han tawo, ha basihan nga mga prinsipyo han kalibotan ngan diri uyon ha katutdoan han Kristo.” (Col. 2:4, 8) Katapos, iginsaysay ni Pablo kon kay ano nga sayop an pipira han popular nga mga ideya ngan kon kay ano nga bangin nakakadani ha diri perpekto nga mga tawo an kalibotanon nga panhunahuna. Pananglitan, mahimo ito mag-aghat ha usa nga maghunahuna nga mas baltok o labaw hiya ha iba. Katuyoan han surat nga buligan an kabugtoan nga isalikway an kalibotanon nga panhunahuna ngan sayop nga mga buhat.​—Col. 2:16, 17, 23.

2. Kay ano nga hihisgotan naton an mga ehemplo han kalibotanon nga panhunahuna?

² An kalibotanon nga panhunahuna nagbabalewaray o nagmiminos ha  mga suruklan ni Jehova, ngan an impluwensya hito mahimo nga hinay-hinay nga magpaluya han aton pagtoo. Yana, mahimo kita maimpluwensyahan han kalibotanon nga panhunahuna kay igin-aaghat ito ha telebisyon, ha Internet, ha trabaho, o ha eskwelahan. Hini nga artikulo, aton uusisahon kon ano an aton mahihimo basi diri kita maimpluwensyahan han sugad nga panhunahuna. Hihisgotan liwat naton an lima nga ehemplo han kalibotanon nga panhunahuna ngan kon paonan-o naton ito maisasalikway.

3. Ano nga panhunahuna an nakakadani ha damu nga tawo, ngan kay ano?

³ “Puydi ako magin maopay nga tawo bisan kon diri ako natoo ha Dios.” Ha damu nga nasud, diri na urusahon nga may mga tawo nga nasiring nga diri hira natoo ha Dios; gintatagad nira an ira kalugaringon nga diri relihiyoso. Bangin diri hira interesado nga hibaroan kon may-ada gud ba Dios; lugod, naaaghat hira ha panhunahuna nga puydi nira buhaton an bisan ano nga ira karuyag. (Basaha an Salmos 10:4.) Bangin ginhuhunahuna han iba nga baltok gud hira kon nasiring hira, “mahimo ako magkaada higtaas nga prinsipyo bisan kon diri ako natoo ha Dios.”

4. Paonan-o kita mangangatadongan ha usa nga nasiring nga waray Maglalarang?

⁴ May marig-on ba nga basihan an mga diri tumuroo ha pagsiring nga waray Maglalarang? Kon an usa mamimiling hin baton pinaagi han syensya basi hibaroan kon ginlarang ba an kinabuhi, bangin mawurok gud hiya tungod han diri klaro nga impormasyon. Pero ha pagkamatuod, simple la an baton. Kon an usa nga bilding nagkikinahanglan hin magturukod, labi na gud an buhi nga mga linarang! Ngani, bisan an pinakasimple nga buhi nga selyula ha tuna mas komplikado gud kay ha bisan ano nga balay kay may nahihimo an selyula nga diri nahihimo han balay​—an pagpadamu. Ini nga selyula may abilidad ha pagtipig ngan pagkopya han impormasyon nga ginkikinahanglan ha pagpadamu. Hin-o an nagdisenyo han buhi nga mga selyula? An Biblia nabaton: “An tagsa nga balay may nagtukod, pero an naghimo han ngatanan nga butang amo an Dios.”​—Heb. 3:4.

5. Paonan-o kita mangangatadongan may kalabotan ha panhunahuna nga an usa mahimo mahibaro han maopay bisan kon diri hiya natoo ha Dios?

⁵ Paonan-o kita mangangatadongan may kalabotan ha panhunahuna nga an usa mahimo mahibaro han maopay bisan kon diri hiya natoo ha Dios? An Pulong han Dios nasiring nga an mga diri tumuroo posible nga magkaada maopay nga mga prinsipyo. (Roma 2:14, 15) Pananglitan, bangin respetuhon ngan higugmaon nira an ira mga kag-anak. Pero masasarigan ba an mga suruklan ha moral han usa nga tawo nga nadiri pagkilala ha aton mahigugmaon nga Maglalarang sugad nga an Usa nga naghahatag han mga suruklan kon ano an husto ngan sayop? (Isa. 33:22) Damu nga intelihente nga tawo yana an mauyon nga an maraot hinduro nga mga kahimtang ha kalibotan nagpapamatuod nga kinahanglan han tawo an bulig han Dios. (Basaha an Jeremias 10:23.) Salit diri gud kita sadang magpaimpluwensya han panhunahuna nga an usa mahimo mahibaro hin bug-os kon ano an husto ngan sayop bisan kon diri hiya natoo ha Dios ngan diri nasunod ha Iya mga suruklan.​—Sal. 146:3.

6. Ano an panhunahuna han damu nga tawo mahitungod ha relihiyon?

⁶ “Mahimo ka magin malipayon bisan kon waray ka relihiyon.” Inin kalibotanon nga panhunahuna nakakadani ha damu nga tawo kay gintatagad nira an relihiyon sugad nga diri makalilipay ngan waray pulos. Dugang pa, iginpapahirayo han damu nga relihiyon an mga tawo tikang ha Dios pinaagi han katutdoan mahitungod han impyerno, pangulekta han ikanapulo, o pagsuporta ha politika. Diri urusahon nga nagtitikadamu an naabat nga mahimo hira magin malipayon bisan kon waray hira relihiyon! Bangin magsiring hira, “Interesado ako ha espirituwal nga mga butang, pero diri ko karuyag magin membro hin organisado nga relihiyon.”

7. Paonan-o an tinuod nga relihiyon nabulig ha usa nga magin malipayon?

⁷ Mahimo gud ba magin malipayon an usa bisan kon waray hiya relihiyon? An usa mahimo magin malipayon bisan kon waray an buwa nga relihiyon, pero diri hiya magigin tinuod nga malipayon kon waray  hiya maopay nga relasyon kan Jehova, an Usa nga iginhuhulagway sugad nga an “malipayon nga Dios.” (1 Tim. 1:11) Ngatanan nga ginbubuhat han Dios nakakaopay ha iba. An iya mga surugoon malipayon kay nakapokus hira ha pagbulig ha iba. (Buh. 20:35) Pananglitan, tagda kon paonan-o an tinuod nga pagsingba nabulig nga magkaada malipayon nga pamilya. An tinuod nga pagsingba nagtututdo ha aton nga pasidunggan ngan respetuhon an aton padis, tagdon an saad ha pag-asawa sugad nga sagrado, likyan an pag-adulteryo, bansayon an mga anak nga magin matinalahuron, ngan ipakita an tinuod nga gugma. Salit an tinuod nga pagsingba nagbubugkos ha katawohan han Dios ha malipayon nga mga kongregasyon ngan ha malipayon nga pagminagburugto ha bug-os nga kalibotan.​—Basaha an Isaias 65:13, 14.

8. Paonan-o naton magagamit an Mateo 5:3 ha pagbaton han pakiana nga, Ano an nakakapalipay ha tawo?

⁸ Paonan-o kita mangangatadongan may kalabotan ha kalibotanon nga panhunahuna nga mahimo magin malipayon an usa bisan kon diri hiya nag-aalagad ha Dios? Tagda ini nga pakiana, Ano an nakakapalipay ha tawo? An pipira natatagbaw ha trabaho, ha isport, o ha mga hilangkagan. An iba liwat nalilipay ha pag-ataman ha ira mga kapamilya o kasangkayan. Ito ngatanan mahimo maghatag hin kalipay ngan katagbaw, pero may mas labaw pa nga katuyoan an aton kinabuhi nga nagriresulta hin nagpapadayon nga kalipay. Diri pariho han mga hayop, may abilidad kita nga makilala an aton Maglalarang ngan mag-alagad ha iya nga matinumanon. Ginlarang kita ha paagi nga malilipay kita ha pagbuhat hito. (Basaha an Mateo 5:3.) Pananglitan, an tinuod nga mga magsiringba nalilipay ngan napaparig-on gud kon nagkakatirok hira ha pagsingba kan Jehova. (Sal. 133:1) Nalilipay liwat hira nga bahin hira han nagkakaurosa nga pagminagburugto ngan may-ada hira makapatagbaw nga kinabuhi ngan makalilipay nga paglaom.

9. (a) Ano nga panhunahuna may kalabotan ha pakighilawas an komon ha kalibotan yana? (b) Kay ano nga igindidiri han Pulong han Dios an pakighilawas han diri mag-asawa?

⁹ “Kay ano nga igdiri an pakighilawas han diri mag-asawa?” Bangin an mga tawo magsiring ha aton: “Kinahanglan mag-enjoy kita ha aton kinabuhi. Kay ano nga igdiri an pakighilawas han diri mag-asawa?” An panhunahuna nga puydi la ha usa nga Kristiano nga magbuhat hin imoralidad sayop gud. Kay ano? Kay igindidiri han Pulong han Dios an imoralidad. * (Basaha an 1 Tesalonica 4:3-8.) Hi Jehova an may katungod ha paghimo hin mga balaud para ha aton kay hiya an naglarang ha aton. Igintutugot la han balaud han Dios an pagkaada seksuwal nga relasyon han lalaki ngan babaye kon kasal na hira. Gintatagan kita han Dios hin mga balaud kay hinigugma kita niya. Para ito ha aton kaopayan. An pamilya nga nagsusunod hito mas nagigin mahigugmaon, matinalahuron, ngan naabat hin seguridad. Diri ginkukonsinter han Dios an tinuyo nga nagtatalapas han iya balaud.​—Heb. 13:4.

10. Paonan-o malilikyan han usa nga Kristiano an imoralidad?

¹⁰ An Pulong han Dios nagtututdo ha aton kon paonan-o makakalikay ha imoralidad. Usa han importante nga paagi basi mahimo ito amo an pagkontrol han aton ginkikita. Hi Jesus nagsiring: “An bisan hin-o nga padayon nga nagkikinita ha usa nga babaye ngan may malaw-ay nga hingyap ha iya, nag-aadulteryo na ha iya kasingkasing. Kon an imo too nga mata nagigin hinungdan han imo pakasala, lukata ito ngan ilabog.” (Mat. 5:28, 29) Salit sadang likyan han usa nga Kristiano an pagkinita hin pornograpiya o pagpinamati hin musika nga may imoral nga mga liriko. Hi apostol Pablo nagsurat ha mga igkasi-Kristiano: “Pataya an mga bahin han iyo lawas nga tikang ha tuna may kalabotan ha imoralidad.” (Col. 3:5) Kinahanglan liwat naton kontrolon kon ano an aton ginhuhunahuna ngan igin-iistorya.​—Efe. 5:3-5.

11. Kay ano nga baga hin nakakadani an pagpokus ha sekular nga karera?

¹¹ “An pagpokus ha sekular nga karera amo an naghahatag hin kalipay.” Damu nga tawo an nag-aaghat ha aton nga himoon nga tumong an pagpokus ha sekular nga karera. Ito nga karera mahimo magtugway ha aton nga magin prominente, magkaada awtoridad, ngan magin riko. Tungod kay damu an nagpupokus ha sekular nga karera, bangin maimpluwensyahan an usa nga Kristiano han sugad nga panhunahuna.

12. An pagkaada ba maopay nga sekular nga karera amo an naghahatag hin kalipay?

¹² Tinuod ba nga an pagkaada maopay nga sekular nga karera nga nagtutugway ha pagin prominente ngan ha pagkaada awtoridad naghahatag hin nagpapadayon nga kalipay? Diri. Tigamni nga an paghingyap nga makontrol an iba ngan dayawon han iba amo an nakadani kan Satanas, pero nasisina hiya ngan diri malipayon. (Mat. 4:8, 9; Pah. 12:12) Limitado gud la an kalipay nga naihahatag han sekular nga karera kon ikukompara ha nagpapadayon nga kalipay nga resulta han pagbulig ha mga tawo nga magpahimulos ha kinaadman han Dios basi makarawat nira an kinabuhi nga waray kataposan. Dugang pa, kalyap hini nga kalibotan an duro nga kompetisyon. Nag-aaghat ito ha mga tawo nga magpalabaw-labaw, maawa, kondi ha urhi, usa la ngay-an nga “panalinguha ha hangin.”​—Ekles. 4:4.

13. (a) Ano an sadang naton magin panhunahuna ha sekular nga karera? (b) Sumala ha surat ni Pablo ha mga taga-Tesalonica, ano an nakahatag ha iya hin totoo nga kalipay?

¹³ Oo, nagkikinahanglan kita hin pakabuhi, ngan diri sayop an pagpili hin trabaho nga naruruyagan naton. Pero an sekular nga trabaho diri naton sadang magin prayoridad. Hi Jesus nagsiring: “Waray makakagserbi ha duha nga agaron kay masisina hiya ha usa ngan hihigugmaon an usa, o magpapabilin hiya ha usa ngan babayaan an usa. Diri niyo mahimo pagdunganon an pagpauripon ha Dios ngan ha Karikohan.” (Mat. 6:24) Kon uunahon naton an pag-alagad kan Jehova ngan an pagtutdo ha iba mahitungod han iya Pulong, aabaton naton an waray kapariho nga kalipay. Naeksperyensyahan mismo ito ni apostol Pablo. Han burobata pa hiya, may maopay hiya nga karera ha Judaismo, pero nagin totoo la hiya nga malipayon han ginbuligan niya an iba nga magin mga disipulo ngan han nakita niya kon paonan-o ginkarawat han mga tawo an mensahe han Dios ngan kon paonan-o hito ginbag-o an ira kinabuhi. (Basaha an 1 Tesalonica 2:13, 19, 20.) Waray iba nga karera nga naghahatag hin sugad nga kalipay.

14. Kay ano nga baga hin nakakadani an panhunahuna nga kaya masulbad han mga tawo an ira mga problema?

¹⁴ “Kaya masulbad han mga tawo an ira mga problema.” Damu nga tawo an baga hin nadadani hinin kalibotanon nga panhunahuna. Kay ano? Kay kon tinuod ito, mangangahulogan ito nga diri kinahanglan han tawo an paggiya han Dios ngan mahihimo han tawo an anoman nga iya karuyag. Dugang pa, an panhunahuna nga kaya han mga tawo masulbad an ira mga problema baga hin makakombinse kay​—sumala ha pipira nga pag-aram—​an girra, krimen, sakit, ngan kapobrehan nagtitikawara na. May report nga nasiring: “Nagtitikaopay an kahimtang han katawohan tungod kay determinado hira nga himoon an kalibotan nga mas maopay nga urukyan.” An sugad ba nga komento nagpapasabot nga maaram na an mga tawo kon paonan-o susulbaron an maiha na nga mga problema ha kalibotan? Basi mabaton ito, usisahon naton ito nga mga problema.

15. Ano an mga pamatuod nga nagtitikaduro an problema han katawohan?

¹⁵ Girra: Ginbabanabana nga 60 ka milyon o sobra pa an namatay tungod han duha nga dagku nga girra ha kalibotan. Bisan han katapos han Girra ha Kalibotan II, waray la gihapon mahibaro an mga tawo kon paonan-o lilikyan an girra. Han 2015, an mga tawo nga napiritan pagbaya ha ira balay tungod han girra o pagtimaraot inabot na hin mga 65 ka milyon. Hito la nga tuig, mga 12.4 ka milyon an napiritan nga pumalagiw. Krimen: Bisan kon naghamubo an pipira nga klase hin krimen ha pipira nga lugar, an iba nga krimen sugad han cybercrime, kamadarahog ha pamilya, ngan terorismo malaksi gud nga nag-uuswag. Dugang pa, damu an natoo nga nagtitikaduro an korapsyon ha bug-os nga kalibotan. Waray kapas an mga tawo ha pagwara han krimen. Sakit: May pipira nga sakit nga nabilngan na hin tambal. Pero an usa nga report nga iginpublikar han 2013 nagsiring nga kada tuig siyam ka milyon an namamatay ha edad nga 60 paubos tungod han sakit ha kasingkasing, istrok, kanser, sakit ha baga, ngan diabetes. Kapobrehan: Sumala ha World Bank, ha Aprika pa la, adton nakakaeksperyensya hin duro nga kapobrehan nagdamu tikang han 280 ka milyon han 1990 ngadto ha 330 ka milyon han 2012.

16. (a) Kay ano nga an Ginhadian han Dios gud la an makakasulbad han mga problema han katawohan? (b) Ano nga mga bendisyon han Ginhadian an igintagna ni Isaias ngan han usa nga salmista?

¹⁶ An presente nga sistema han ekonomiya ngan politika kontrolado han makikalugaringon nga mga tawo. Matin-aw nga ito nga mga tawo diri makakagwara han girra, krimen, sakit, ngan kapobrehan​—an Ginhadian han Dios gud la an makakahimo hito. Tagda an bubuhaton ni Jehova para ha katawohan. Girra: Wawad-on han Ginhadian han Dios kon ano gud an hinungdan han girra sugad han pagin makikalugaringon, korapsyon, nasyonalismo, buwa nga relihiyon, ngan hi Satanas mismo. (Sal. 46:8, 9) Krimen: Gintututdoan na han Ginhadian han Dios an minilyon nga tawo nga maghigugmaay ngan magkaada pagtapod ha kada tagsa, ngan waray iba nga gobyerno nga nakakahimo hito. (Isa. 11:9) Sakit: Tatagan ni Jehova an iya katawohan hin perpekto nga kahimsog. (Isa. 35:5, 6) Kapobrehan: Wawad-on ito ni Jehova ngan magtatagana hiya ha iya katawohan hin hura nga espirituwal ngan pisikal nga panginahanglan, mas birilhon gud ini kay ha karikohan.​—Sal. 72:12, 13.

17. Paonan-o mo maisasalikway an kalibotanon nga panhunahuna?

¹⁷ Kon makabati ka hin kalibotanon nga panhunahuna nga baga hin nagsasari han imo pagtoo, pagsaliksik kon ano an ginsisiring han Pulong han Dios mahitungod hito nga topiko ngan ipakiistorya ito ha eksperyensyado nga kabugtoan. Tagda kon kay ano nga baga hin nakakadani ito nga panhunahuna, kay ano nga sayop ito nga panhunahuna, ngan kon paonan-o ka mangangatadongan may kalabotan hito nga panhunahuna. Oo, mapapanalipdan han tagsa ha aton an aton kalugaringon tikang ha kalibotanon nga panhunahuna pinaagi ha pagsunod ha iginsagdon ni Pablo ha kongregasyon ha Colosas: ‘Padayon nga gumawi hin maaramon ha mga taga-gawas. Hibaroi kon paonan-o ka mabaton ha tagsa nga tawo.’​—Col. 4:5, 6.