AN Judio nga hi Mordecai may-ada importante nga papel ha mga panhitabo ha libro han Esther ha Biblia. Usa hiya nga gindistyero nga Judio nga nagtrabaho ha palasyo han hadi han Persia. Nahitabo ini ha tinikangan han ikalima nga siglo B.C.E. “ha mga adlaw ni [Hadi] Ahasuero.” (Yana kadam-an nga tawo an natoo nga ini nga hadi amo hi Xerxes I.) Ginpugngan ni Mordecai an plano nga patayon an hadi. Sugad nga pagpasalamat, ginhikay han hadi nga pasidunggan hi Mordecai ha publiko. Ha urhi, kamatay ni Haman, nga kaaway ni Mordecai ngan han iba pa nga Judio, ginhimo han hadi hi Mordecai nga primero ministro. Ito nga posisyon naghatag hin higayon kan Mordecai nga magpagawas hin sugo nga nagtalwas ha mga Judio ha Imperyo han Persia basi diri mapoo an ira lahi.—Esther 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Nagsiring an pipira nga historyador temprano han ika-20 ka siglo nga an libro han Esther diri tinuod ngan hi Mordecai waray gud mabuhi. Pero han 1941, nakita han mga arkeologo an posible nga ebidensya nga nasuporta ha ginsisiring han Biblia mahitungod kan Mordecai. Ano an ira nakita?

Nadiskobrehan han mga researcher an usa nga cuneiform nga sinurat ha Persia nga nag-uunabi ha usa nga tawo nga hi Marduka (Mordecai ha Waray-Waray). Nagtrabaho hiya sugad nga administrador, posible usa nga accountant, ha Susan. Han nadiskobrehan ini nga dokumento, hi Arthur Ungnad, usa nga eksperto ha kasaysayan hito nga lugar, nagsurat nga “ini an siyahan nga higayon nga gin-unabi hi Mordecai ha usa nga dokumento nga diri bahin han Biblia.”

Tikang han report ni Ungnad, ginhubad han mga eskolar an yinukot nga iba pa nga cuneiform ha Persia. Upod hini an mga papan ha Persepolis, nga nakita ha kagubaan han Tiripigan han Bahandi, hirani ha mga pader han syudad. Ini nga mga papan tikang pa ha panahon han paghadi ni Xerxes I. Sinurat ito ha linggwahe han mga Elamita ngan mababasa dida hito an pipira nga ngaran nga makikita ha libro han Esther. a

May pipira nga papan ha Persepolis nga nag-uunabi han ngaran nga Marduka, nga nagtrabaho sugad nga sekretaryo han hadi ha palasyo han Susan ha panahon han pagmando ni Xerxes I. Usa nga papan an naghuhulagway kan Marduka sugad nga parahubad. Ito nga detalye amo gud an pagkahulagway han Biblia kan Mordecai. Usa hiya nga opisyal nga nagtrabaho ha palasyo ni Hadi Ahasuero (Xerxes I) ngan nagyayakan hin diri maminos duha nga linggwahe. Hi Mordecai regular nga nalingkod ha ganghaan han hadi ha palasyo ha Susan. (Esther 2:19, 21; 3:3) Ini nga ganghaan daku gud nga istraktura diin nagtatrabaho an mga opisyal han palasyo.

May-ada makapainteres nga kaparihoan hi Marduka nga gin-unabi ha mga papan ngan hi Mordecai nga gin-unabi ha Biblia. Nabuhi hira ha pariho nga panahon ngan ha pariho nga lugar ngan nagtrabaho sugad nga opisyal ha pariho nga lugar. Ini ngatanan nga kaparihoan baga hin nagpapakita nga an mga nadiskobrehan han mga arkeologo posible nga nagtutudlok kan Mordecai nga ginhulagway ha libro han Esther.