1, 2. Kay ano nga an pakigsangkay ni Jonatan kan David talagsahon nga ehemplo han pagkamaunungon?

SIGURADO nga nahipausa hi Jonatan kon paonan-o ginpirde han batan-on nga hi David an higante nga hi Goliat. Hini nga takna, hi David natindog ha atubangan han tatay ni Jonatan nga hi Hadi Saul han Israel, “dara an ulo han Pilisteohanon nga nakada ha iya kamot.” (1 Sam. 17:57) Posible nga binilib hi Jonatan ha kaisog ni David. Matin-aw nga gin-uuyonan han Dios hi David, ngan nagin duok nga magsangkay hira ni Jonatan. Ngani, nagsaad hira nga magigin maunungon hira ha kada tagsa. (1 Sam. 18:1-3) Ha bug-os nga kinabuhi ni Jonatan, nagin maunungon hiya kan David.

² Padayon nga nagmaunungon hi Jonatan kan David, bisan kon hi David imbes nga hiya, an ginpili han Dios nga magin hadi ha Israel. Han gin-ikaparatay ni Saul hi David, nabaraka hi Jonatan ha iya sangkay. Maaram hiya nga natago hi David ha disyerto ha Hores, salit kinadto hiya basi parig-unon an iya sangkay nga padayon nga sumarig kan  Jehova. Hiya nagsiring: “Ayaw kahadlok; . . . ikaw mahahadi ha Israel, ngan ako an ikaduha ha imo.”​—1 Sam. 23:16, 17.

3. Ano an mas importante kan Jonatan kay ha iya pagkamaunungon kan David, ngan paonan-o kita nahibaro? (Kitaa an retrato ha tinikangan hini nga artikulo.)

³ Kasagaran nga gin-aapresyar naton an usa nga maunungon. Kondi diri naton hibabaroan an usa nga importante nga leksyon kon aapresyaron naton an pagkamaunungon ni Jonatan kan David pero diri naton aapresyaron an iya pagkamaunungon ha Dios. Kay ano nga ginhunahuna ni Jonatan hi David sugad nga sangkay imbes nga karibal? Matin-aw nga may mas importante kan Jonatan kay han iya kalugaringon nga bentaha. Tigamni nga ginparig-on niya hi David nga padayon nga sumarig kan Jehova. Waray ruhaduha nga mas importante kan Jonatan an pagkamaunungon ha Dios. Oo, ito an hinungdan nga nagin maunungon hiya kan David. Gintuman hini nga magsangkay an ira iginsaad: “Hi Jehova mapabutnga ha akon ngan ha imo, ngan mapabutnga han akon tulin ngan han imo tulin, ha gihapon.”​—1 Sam. 20:42.

4. (a) Ano an makakahatag ha aton hin tinuod nga kalipay ngan katagbaw? (b) Ano an aton hihisgotan hini nga artikulo?

⁴ Sugad nga mga Kristiano, diri la kay gin-aapresyar naton an pagkamaunungon han usa nga tawo, maunungon liwat kita ha aton mga kapamilya, kasangkayan, ngan igkasi-tumuroo. (1 Tes. 2:10, 11) Pero labaw ha ngatanan, kan kanay kita siyahan sadang magin maunungon? Ha Usa nga naghatag ha aton han kinabuhi! (Pah. 4:11) Kon magpapabilin kita nga maunungon ha iya, maieksperyensyahan naton an tinuod nga kalipay ngan katagbaw. Pero kon karuyag naton pamatud-an nga maunungon kita ha Dios, kinahanglan magmaunungon kita ha iya bisan pa ha magkuri nga pagsari. Hihisgotan naton hini nga artikulo kon paonan-o an ehemplo ni Jonatan makakabulig ha aton nga pamatud-an an aton pagkamaunungon kan Jehova ha upat nga kahimtang: (1) kon an usa nga may awtoridad baga hin diri angay respetuhon, (2) kon kinahanglan naton pumili kon kan kanay kita magigin maunungon, (3) kon diri kita nasasabtan o ginhuhukman kita hin sayop, ngan (4) kon nakukurian kita pagtuman han aton saad.

5. Kay ano nga nasarihan an pagkamaunungon ha Dios han mga Israelita durante han pagmando ni Saul?

⁵ Bisan kon gindihogan han Dios nga magin hadi hi Saul, an tatay ni Jonatan, ha urhi hi Saul nagin diri matinumanon salit iginsalikway hiya ni Jehova. (1 Sam. 15:17-23) Tungod kay waray dayon tanggala han Dios hi Saul ha trono, an iya maraot nga buhat nagsari ha pagkamaunungon han iya mga sakop ngan han mga duok ha iya. Nasarihan an ira pagkamaunungon ha Dios kay an hadi nga ‘nalingkod ha trono ni Jehova,’ nagbubuhat hin maraot.​—1 Kron. 29:23.

6. Ano an nagpapakita nga hi Jonatan nagpabilin nga maunungon kan Jehova?

⁶ Han nagin diri masinugtanon hi Saul, an iya anak nga hi Jonatan nagpabilin nga maunungon kan Jehova. (1 Sam. 13:13, 14) Hi propeta Samuel nagsiring: “Hi Jehova diri mabaya han iya katawohan tungod . . . han iya harangdon nga ngaran.” (1 Sam. 12:22) Iginpakita ni Jonatan nga natoo gud hiya hini han ginsulong an Israel han damu nga kasundalohan han mga Pilisteohanon nga may 30,000 nga karomata ha pakig-away. Hi Saul may 600 la nga sundalo, ngan hira la ni Jonatan an may armas! Kondi ginsulong ni Jonatan upod han iya paradara han kutamaya an usa nga kampo han mga Pilisteohanon. Hiya nagsiring: “Waray makakapugong kan Jehova ha pagluwas pinaagi ha damu o ha gutiay.” Ginpatay nira an mga 20 nga sundalo nga nakadto ha kampo. Katapos nagpahinabo hi Jehova hin linog, salit nahadlok an mga Pilisteohanon. Tungod han kagupong, nag-unay hira pag-aragway. Salit an pagtoo ni Jonatan ha Dios nagresulta hin kadaogan.​—1 Sam. 13:5, 15, 22; 14:1, 2, 6, 14, 15, 20.

7. Paonan-o gintratar ni Jonatan an iya tatay?

⁷ Bisan kon nagin diri masinugtanon hi Saul kan Jehova, hi Jonatan nagpabilin nga masinugtanon  ha iya tatay tubtob nga posible. Pananglitan, magkaupod hira nga nakig-away basi depensahan an katawohan han Dios.​—1 Sam. 31:1, 2.

8, 9. Kay ano nga an pagrespeto ha mga may awtoridad nagpapakita nga maunungon kita ha Dios?

⁸ Pariho kan Jonatan, mapapamatud-an naton nga maunungon kita kan Jehova pinaagi ha relatibo nga pagpasakop ha higtaas nga awtoridad, sugad han ginkikinahanglan ni Jehova, bisan kon an pipira baga hin diri angay respetuhon. Pananglitan, bangin korap an usa nga opisyal ha gobyerno, pero kinahanglan pa gihapon naton respetuhon an iya awtoridad tungod kay relatibo nga nagpapasakop kita ha “higtaas nga awtoridad.” (Basaha an Roma 13:1, 2.) Oo, mapapamatud-an naton ngatanan nga maunungon kita kan Jehova pinaagi ha pagrespeto ha mga gintagan niya hin awtoridad.​—1 Cor. 11:3; Heb. 13:17.

⁹ Hi Olga ^[1] nga taga-Sur Amerika, nagpakita hin pagkamaunungon ha Dios pinaagi ha pagrespeto ha iya bana bisan pa ha makuri nga mga kahimtang. Ha sulod hin mga katuigan, gintratar hiya hin maraot han iya bana tungod han iya pagin Saksi ni Jehova. Gin-iinsulto hiya, ginyayaknan hin maraot, diri ginkakaistorya, ngan gintatarhog pa ngani nga dadad-on an ira mga anak ngan babayaan hiya. Pero hi Olga waray bumulos hin maraot ha maraot. Ginbuhat niya an ngatanan basi magin maopay nga asawa pinaagi ha pag-asikaso han pagkaon han iya bana, ha iya mga bado, ngan ha iba niya nga kapamilya. (Roma 12:17) Ngan kon posible, gin-uupdan niya an iya bana ha mga katitirok han iya mga kapamilya o katrabaho. Pananglitan, han karuyag han iya bana nga kumadto ha iba nga syudad basi umatender ha lubong han iya tatay, gin-asikaso niya an ira mga anak ngan an ira ginkikinahanglan para ha pagbiyahe. Naghulat hiya ha iya bana ha gawas han singbahan tubtob nga natapos an seremonya. Paglabay hin damu ka tuig, an iya bana maopay na an pagtratar ha iya tungod han iya pagpailob ngan pagrespeto. Yana, gindudul-ong na hiya han iya bana ha Kingdom Hall ngan gin-aaghat pa ngani nga tumambong, ngan usahay naupod ha iya ha pagtambong.​—1 Ped. 3:1.

10. Paonan-o hinbaroan ni Jonatan kon kan kanay hiya sadang magin maunungon?

¹⁰ Tungod kay determinado hi Saul nga patayon hi David, kinahanglan pumili hi Jonatan kon kan kanay hiya magigin maunungon. Bisan kon  naghimo hira ni David hin kasabotan, hi Jonatan mapinasakupon liwat ha iya tatay. Pero maaram hi Jonatan nga hi David an gin-uuyonan han Dios, diri hi Saul. Salit nagin maunungon hiya kan David imbes nga ha iya tatay. Ginpahamangnoan niya hi David nga tumago, ngan katapos iginsaysay niya kan Saul kon kay ano nga diri angay patayon hi David.​—Basaha an 1 Samuel 19:1-6.

11, 12. Paonan-o an gugma ha Dios nabulig ha aton nga magdesisyon nga magin maunungon ha iya?

¹¹ Hi Alice nga taga-Australia, kinahanglan magdesisyon kon kan kanay hiya magigin maunungon. Han nagtikang hiya pag-aram ha Biblia, ginsusumatan niya an iya pamilya mahitungod han mag-opay nga butang nga iya hinbabaroan. Ha urhi, ginsidngan niya hira nga diri na hiya maapi ha ira pagsaurog han Pasko ngan iginsaysay niya kon kay ano. Ha siyahan nasubo hira, pero ha urhi nasina na gud hira ha iya. Inabat nira nga ginbabalewaray na niya hira. Hi Alice nagsiring: “Ginsidngan pa ngani ako ni Nanay nga iginsalikway na niya ako. Natigdaan ako ngan nasakitan hinduro kay hinigugma ko gud an akon pamilya. Pero determinado ako nga unahon ha akon kinabuhi hi Jehova ngan an iya Anak, salit nagpabawtismo ako han sumunod nga asembleya.”​—Mat. 10:37.

¹² Kon diri kita mag-iikmat, bangin mas magin importante ha aton an pagkamaunungon ha nasud, eskwelahan, o team ha isport kay ha aton pagkamaunungon ha Dios. Pananglitan, hi Henry mahilig gud mag-uyag hin chess. An ira eskwelahan pirme nagdadaog, salit karuyag gud niya magin kampeon. Hiya nagsiring: “Hinay-hinay nga nagigin mas maunungon na ako ha eskwelahan imbes nga ha Dios. An pag-inuyag hin chess kada kataposan han semana nakaulang ha akon espirituwal nga mga buruhaton. Salit nagdesisyon ako nga diri na umapi ha team han chess.”​—Mat. 6:33.

13. Paonan-o an pagkamaunungon ha Dios nabulig ha aton nga masulbad an mga problema ha pamilya?

¹³ Usahay makuri an pagpili kon kan kanay kita magigin maunungon ha sulod han pamilya. Pananglitan, hi Ken nagsiring: “Karuyag ko pirme bisitahon an akon lagas na nga nanay ngan paukyon hiya ha amon ha panapanahon. Pero diri hira nagkakauyon han akon asawa. Ha siyahan, nakurian gud ako kay kon lilipayon ko an usa, mapapasubo ko an usa. Katapos nasantop ko nga ha sugad nga kahimtang, kinahanglan magin maunungon ako siyahan ha akon asawa. Salit naghunahuna ako hin solusyon nga makakapalipay ha iya.” An pagkamaunungon ha Dios ngan pagtahod ha iya Pulong nakabulig kan Ken nga maisaysay ha iya asawa kon kay ano nga sadang magin buotan ha iya nanay ngan maisaysay ha iya nanay kon kay ano nga kinahanglan respetuhon an iya asawa.​—Basaha an Genesis 2:24; 1 Corinto 13:4, 5.

14. Paonan-o gintratar hin maraot ni Saul hi Jonatan?

¹⁴ An aton pagkamaunungon kan Jehova mahimo masarihan kon ginhuhukman kita hin sayop han usa nga may awtoridad. Posible nga naeksperyensyahan ito ni Jonatan. Hi Hadi Saul, nga dinihogan han Dios, maaram nga magsangkay hi David ngan an iya anak, pero diri hiya maaram han rason han ira pagkamagsangkay. Nasina gud hi Saul kan Jonatan ngan ginpakaalohan niya hiya. Pero waray bumulos hi Jonatan. Nagpabilin hiya nga maunungon ha Dios ngan kan David, nga magigin hadi ha Israel.​—1 Sam. 20:30-41.

15. Kon maraot an pagtratar ha aton han usa nga bugto, ano an sadang naton magin reaksyon?

¹⁵ Ha aton mga kongregasyon yana, an nangunguna nga kalalakin-an nangangalimbasog nga trataron hin maopay an ngatanan. Pero tungod kay diri hira hingpit, bangin magsayop hira pagsabot han aton ginbubuhat. (1 Sam. 1:13-17) Salit kon diri kita nasasabtan o ginhuhukman kita hin sayop, hinaot magpabilin kita nga maunungon kan Jehova.

16. Ha ano nga mga kahimtang kinahanglan magmaunungon kita ha Dios ngan diri magin makikalugaringon?

¹⁶ Gin-aghat ni Saul hi Jonatan nga unahon an kalugaringon nga bentaha. (1 Sam. 20:31) Pero an  kan Jonatan pagkamaunungon ha Dios nagpagios ha iya nga makigsangkay kan David imbes nga mangalimbasog nga magin hadi. Mahimo naton masubad an pagin diri makikalugaringon ni Jonatan kon aton hinunumdoman nga an gin-uuyonan ni Jehova amo adton mga nagtutuman pirme han ira saad bisan kon makuri an pagtuman hito. (Sal. 15:4) Gintuman gud ni Jonatan an iya saad kan David; sadang liwat naton tumanon an aton mga saad. Pananglitan, kon may-ada kita kasabotan ha negosyo nga makuri tumanon, an aton pagkamaunungon ha Dios ngan pagtahod ha Biblia sadang magpagios ha aton nga tumanon an aton saad. Ano man kon may bumangon nga diri ginlalaoman nga problema ha aton pag-asawa? An gugma ha Dios sigurado nga magpapagios ha aton nga magin maunungon ha aton padis.​—Basaha an Malakias 2:13-16.

17. Paonan-o ka nabuligan hini nga pag-aram?

¹⁷ Kon ginpapamalandong naton an ehemplo ni Jonatan, diri ba napapagios kita nga subaron an iya pagkamaunungon ha Dios? Hinaot diri kita magin makikalugaringon. Ngan pariho kan Jonatan, hinaot pamatud-an naton nga maunungon kita kan Jehova pinaagi ha pagin maunungon ha Iya katawohan, bisan hadton bangin nakakapasina ha aton. Kon maunungon kita kan Jehova nga Dios bisan pa ha magkuri nga kahimtang, ginpapalipay naton an iya kasingkasing, ngan nagigin malipayon gud kita. (Prob. 27:11) Kon magpapabilin kita nga maunungon ha iya, makakasiguro kita nga bubuhaton niya pirme an pinakamaopay para hadton nahigugma ha iya. Ha masunod nga artikulo, hihisgotan naton an importante nga mga leksyon mahitungod ha pagin maunungon ngan pagin diri maunungon han mga kadungan-dungan ni David.