1, 2. (a) Ano an panhunahuna han damu mahitungod ha pagin espirituwal nga tawo? (b) Ano nga importante nga mga pakiana mahitungod ha pagin espirituwal nga tawo an aton hihisgotan?

“AN PAGIN espirituwal nga tawo nakabulig ha akon nga magin mas malipayon, ngan nabuligan ako hito nga malamposan an adlaw-adlaw nga mga pagsari,” siring han sister nga taga-Canada. Usa liwat nga brother nga taga-Brazil an nagsiring, “An amon 23 ka tuig nga pag-asawa nagin makalilipay gud—salamat nga nangalimbasog kami nga magin mahunahunaon ha espirituwal.” Ngan usa pa nga brother nga taga-Pilipinas an nagsiring, “An pagin espirituwal nga tawo naghatag ha akon hin kamurayawan ha hunahuna, ngan nakabulig ito nga magin mas maopay an akon pagtratar ha kabugtoan nga iba-iba an gintikangan.”

² An sugad nga mga komento nagpapakita han kapulsanan han pagin mahunahunaon ha espirituwal. Salit bangin makagpakiana kita ha aton kalugaringon, ‘Paonan-o ako mag-uuswag ha pagin espirituwal nga tawo ngan bug-os nga magpapahimulos han mga kapulsanan nga gin-unabi ha igbaw?’ Pero antes naton ito batunon, kinahanglan anay naton masabtan hin matin-aw kon ano an ginsisiring han Biblia mahitungod ha pagin mahunahunaon ha espirituwal, o pagin espirituwal nga tawo. Hini nga artikulo, aton babatunon inin tulo nga importante nga pakiana. (1) Ano an iginpapasabot han pagin espirituwal nga tawo? (2) Ano nga mga ehemplo an  mabulig ha aton basi mag-uswag an aton espirituwalidad? (3) Paonan-o an aton pangalimbasog nga magkaada han “panhunahuna han Kristo” mabulig ha aton nga magin espirituwal nga tawo?

3. Paonan-o iginhuhulagway han Biblia an kaibahan han pisikal nga tawo ha espirituwal nga tawo?

³ Ginbubuligan kita ni apostol Pablo nga masabtan kon ano an “espirituwal nga tawo” pinaagi ha pagkompara hito ha “pisikal nga tawo.” (Basaha an 1 Corinto 2:14-16.) Ano an ira kaibahan? An “pisikal nga tawo” iginhuhulagway sugad nga “diri nakarawat han mga butang han espiritu han Dios, kay para ha iya kalurongan la ito; ngan diri hiya mahibabaro hito.” Ha luyo nga bahin, an “espirituwal nga tawo” amo adton “nag-uusisa gud han ngatanan nga butang” ngan adton may-ada han “panhunahuna han Kristo.” Gin-aaghat kita ni Pablo nga magin espirituwal nga tawo. Ano pa an kaibahan han pisikal nga tawo ha espirituwal nga tawo?

4, 5. Ano an mga pangirilal-an han pisikal nga tawo?

⁴ Usisahon anay naton an kinaiya han pisikal nga tawo. Komon ha kalibotan an disposisyon nga nakapokus ha unudnon nga mga hingyap. Iginhuhulagway ito ni Pablo sugad nga “an espiritu nga nag-iimpluwensya yana ha mga diri-masinugtanon.” (Efe. 2:2) Gin-iimpluwensyahan hini nga “espiritu” an kadam-an nga tawo nga subaron an usa nga komon nga panhunahuna—sumunod la ha kadam-an. An ira la pirme ginhihinunahuna amo an unudnon nga mga hingyap. Tungod hito, ginbubuhat han kadam-an ha ira kon ano an ira ginhuhunahuna nga maopay ngan diri hira nangangalimbasog nga sundon an mga suruklan han Dios. An pisikal nga tawo, o an tawo nga unudnon an panhunahuna, kasagaran nga nakapokus la ha pangalimbasog nga magin prominente ngan magkaada materyal nga mga butang o ha pagdepensa han iya ginhuhunahuna nga iya katungod.

⁵ Ano pa an posible nga pangirilal-an han pisikal nga tawo? Nahiuupod hito nga kategoriya an mga tawo nga naghihimo han “mga buhat han makasasala nga lawas.” (Gal. 5:19-21) An siyahan nga surat ni Pablo ha kongregasyon han Corinto nag-uunabi han iba pa nga mga pangirilal-an hadton may unudnon nga panggawi. Nag-uupod ito han: pag-aghat hin pagkabahin-bahin, paboritismo, diri pagkauruyon, pagkihaay, kawaray-respeto han pagkaulo, ngan sobra nga pagkinaon ngan pag-ininom. Kon naatubang hin pagsulay an tawo nga unudnon an panhunahuna, nagpapadara hiya hito. (Prob. 7:21, 22) Hi Judas nag-unabi mahitungod han mga tawo nga magigin maluya hinduro tubtob ha punto nga ‘mawawara an ira espirituwalidad.’—Jud. 18, 19.

6. Ano an mga pangirilal-an han espirituwal nga tawo?

⁶ Kon sugad, ano an iginpapasabot han pagin “espirituwal nga tawo”? An espirituwal nga tawo nakapokus ha iya personal nga relasyon ha Dios, kabaliktaran han pisikal nga tawo. An mga tawo nga mahunahunaon ha espirituwal nangangalimbasog nga ‘subaron an Dios.’ (Efe. 5:1) Nagpapasabot ito nga nangangalimbasog hira nga masabtan an panhunahuna ni Jehova ha mga butang ngan gintatagad an mga butang uyon ha iya panhunahuna. Tinuod gud an Dios ha ira. Diri pariho ha mga tawo nga unudnon an panhunahuna, an espirituwal nga mga tawo nangangalimbasog nga ipahiuyon an ngatanan nira nga ginbubuhat ha mga suruklan ni Jehova. (Sal. 119:33; 143:10) Imbes nga magpokus ha unudnon nga mga buhat, an tawo nga mahunahunaon ha espirituwal nangangalimbasog nga ipakita “an bunga han espiritu.” (Gal. 5:22, 23) Basi mas masabtan an termino nga “mahunahunaon ha espirituwal,” hunahunaa ini nga pagtanding: An usa nga eksperto ha pagdumara hin negosyo masisiring nga mahunahunaon ha negosyo. Ha pariho nga paagi, an usa nga nagpapabili gud ha espirituwal o ha mga butang nga may kalabotan ha pagsingba ha Dios matatawag nga mahunahunaon ha espirituwal.

7. Ano an ginsisiring han Biblia mahitungod ha mga tawo nga mahunahunaon ha espirituwal?

⁷ Iginpapakita han Biblia nga mapulsanon an pagin mahunahunaon ha espirituwal. An Mateo 5:3 nasiring: “Malipayon an mga mahunahunaon han ira espirituwal nga panginahanglan, kay para ha ira an Ginhadian han langit.” Iginpapakita ha Roma 8:6 an kaopayan han pagin mahunahunaon ha espirituwal. Ito nasiring: “An paghunahuna han mga hingyap  han lawas nangangahulogan hin kamatayon, kondi an paghunahuna han espiritu nangangahulogan hin kinabuhi ngan kamurayawan.” Pinaagi ha pagpokus ha espirituwal nga mga butang, nagkakaada kita yana mamurayawon nga relasyon ha Dios, kamurayawan ha hunahuna, ngan paglaom nga mabuhi ha waray kataposan ha tidaraon.

8. Kay ano nga kinahanglan an pangalimbasog ha pagpatubo ngan pagtipig han espirituwalidad?

⁸ Kondi nagkikinabuhi kita hinin peligroso nga kalibotan. Tungod kay komon an unudnon nga disposisyon, kinahanglan mangalimbasog gud kita nga patuboon an aton espirituwalidad ngan tipigan ito kon may-ada na kita hito. Kon diri naton susudlan an aton hunahuna hin espirituwal nga mga butang, pupun-on han kalibotan an aton hunahuna hin unudnon nga disposisyon. Ano an makakabulig ha aton basi diri ito mahitabo? Paonan-o kita mag-uuswag ha espirituwal?

9. (a) Ano an mahimo makabulig ha aton nga mag-uswag ha espirituwal? (b) Kan kanay ehemplo han pagin espirituwal nga tawo an aton hihisgotan?

⁹ An usa nga bata mahimo magin hamtong pinaagi ha pag-obserbar ngan pagsubad han maopay nga ehemplo han iya mga kag-anak. Ha pariho nga paagi, mahimo kita mag-uswag ha espirituwal pinaagi ha pag-obserbar ngan pagsubad ha mga tawo nga hamtong ha espirituwal. Ha kabaliktaran, an mga ehemplo han mga tawo nga may unudnon nga panhunahuna sadang magin pahamangno ha aton. (1 Cor. 3:1-4) Mababasa naton ha Biblia an mag-opay ngan magraot nga ehemplo. Pero tungod kay tumong naton nga mag-uswag sugad nga espirituwal nga tawo, usisahon naton an pipira han mag-opay nga ehemplo nga mahimo naton masubad. Hihisgotan naton an ehemplo nira Jacob, Maria, ngan Jesus.

10. Paonan-o iginpakita ni Jacob nga espirituwal hiya nga tawo?

¹⁰ Siyahan, tagda an ehemplo ni Jacob. Sugad han naieksperyensyahan han kadam-an ha aton yana, diri masayon an nagin kinabuhi ni Jacob. Kinahanglan niya magpailob ha iya bugto nga unudnon an panhunahuna, nga hi Esau, nga nag-iikaparatay ha iya. Labot pa hito, kinahanglan niya pakiangayan an iya ugangan, nga pauroutro nga naglimbong ha iya. Pero bisan kon “pisikal nga tawo” an iya mga nakaupod, nagpabilin hiya nga espirituwal nga tawo. Natoo  hiya ha iginsaad kan Abraham ngan nagpokus hiya ha pag-ataman han pamilya nga magkakaada espesyal nga bahin ha pagtuman han katuyoan ni Jehova. (Gen. 28:10-15) Iginpapakita han mga pulong ngan buhat ni Jacob nga gintitipigan niya ha iya hunahuna an mga suruklan ngan kaburut-on han Dios. Pananglitan, han inabat niya nga mamimeligro hiya kan Esau, nag-ampo hiya ha Dios: “Luwasa ako, ako nanginginyupo ha imo . . . Ikaw nagsiring: Ha pagkamatuud ako magbubuhat ha imo hin maopay, ngan akon hihimoon an imo katulinan sugad hin baras ha dagat nga diri maiihap tungud han kadamu.” (Gen. 32:6-12) Matin-aw nga natoo hiya ha mga saad ni Jehova ha iya ngan ha iya kaapoy-apoyan, ngan determinado hiya nga magbuhat uyon ha kaburut-on ngan katuyoan han Dios.

11. Paonan-o kita nahibaro nga espirituwal nga tawo hi Maria?

¹¹ Tagda an usa pa nga ehemplo, hi Maria. Kay ano nga ginpili hiya ni Jehova nga magin nanay ni Jesus? Sigurado nga tungod ito kay mahunahunaon hiya ha espirituwal. Paonan-o kita nahibaro? An iya mag-opay nga kapahayagan hin pagdayaw ha Dios han binisita hiya ha balay han iya paryente nga hira Sakarias ngan Elizabeth matin-aw nga nagpapakita nga may marig-on hiya nga espirituwalidad. (Basaha an Lucas 1:46-55.) Iginpapakita han mga iginyakan ni Maria nga hinigugma gud niya an Pulong han Dios ngan pamilyar gud hiya ha Hebreo nga Kasuratan. (Gen. 30:13; 1 Sam. 2:1-10; Mal. 3:12) Tigamni liwat nga bisan bag-o pa la hira nga mag-asawa ni Jose, ginpugngan nira nga magkaada hira seksuwal nga relasyon tubtob nga ig-anak hi Jesus. Ano an iginpapakita hito? Mas importante ha ira an pagbuhat han kaburut-on ni Jehova kay ha pagpatagbaw han ira personal nga mga hingyap. (Mat. 1:25) Samtang nalabay an panahon, gin-obserbaran hin maopay ni Maria an mga nahitatabo ha kinabuhi ni Jesus ngan namati ha maaramon nga mga pulong ni Jesus. Dugang pa, “an ngatanan nga [kan Jesus] ginsiring gintipigan gud [ni Maria].” (Luc. 2:51) Matin-aw nga interesado hiya ha saad han Dios may kalabotan han Mesias. Diri ba an ehemplo ni Maria nag-aaghat ha aton nga hunahunaon kon paonan-o naton mahimo unahon ha aton kinabuhi an kaburut-on han Dios?

12. (a) Paonan-o ginsubad ni Jesus an iya Amay? (b) Paonan-o naton masusubad an ehemplo ni Jesus? (Kitaa an retrato ha tinikangan hini nga artikulo.)

¹² Pero ha ngatanan nga tawo nga nabuhi ha kalibotan, hin-o an pinakamaopay nga ehemplo han pagin espirituwal nga tawo? Syempre, hi Jesus. Ha iya bug-os nga kinabuhi ngan ministeryo, iginpakita niya nga karuyag niya subaron an iya Amay nga hi Jehova. Ginsubad niya an panhunahuna, pagbati, ngan paggios ni Jehova, ngan nagkinabuhi hiya uyon ha kaburut-on ngan mga suruklan han Dios. (Juan 8:29; 14:9; 15:10) Pananglitan, hunahunaa kon paonan-o iginhulagway ni propeta Isaias an kalooy ni Jehova, ngan ikompara ito ha paghulagway han parasurat han Ebanghelyo nga hi Marcos mahitungod han kalooy ni Jesus. (Basaha an Isaias 63:9; Marcos 6:34.) Pariho ba kita kan Jesus nga pirme andam nga magpakita hin kalooy kon may nakikita kita nga nanginginahanglan hin bulig? Dugang pa, gin-gamit ni Jesus an iya kinabuhi ha pagsangyaw ngan pagtutdo han maopay nga sumat. (Luc. 4:43) Ito ngatanan nga pag-abat ngan paggios pangirilal-an han usa nga espirituwal nga tawo.

13, 14. (a) Ano an aton mahibabaroan ha susbaranan han mga indibiduwal yana nga mahunahunaon ha espirituwal? (b) Pag-unabi hin ehemplo.

¹³ Labot la han mga ehemplo nga mababasa ha Biblia, damu yana an susbaranan nga indibiduwal nga mahunahunaon ha espirituwal nga nag-uuswag gud ha pagsubad han personalidad han Kristo. Posible nga nakikita mo an ira kadasig ha ministeryo, an ira pagin maabiabihon, an ira pagin maloloy-on, o an iba pa nga mag-opay nga kalidad. Pariho ha aton, gin-aatohan nira an ira mga kaluyahan ngan pagkadiri-hingpit samtang nangangalimbasog nga mapatubo iton diosnon nga mga kalidad. Hi Rachel, usa nga sister nga taga-Brazil, nagsiring: “Mahilig ako sumunod ha kalibotanon nga mga uso. Salit medyo diri desente an akon pamado. Pero an paghibaro han kamatuoran nagpagios ha akon nga mangalimbasog nga magin espirituwal nga tawo. Diri masayon an paghimo hin mga pagbag-o, pero nagin mas malipayon ako ngan nagkaada katuyoan an akon kinabuhi.”

¹⁴ Hi Reylene, usa nga sister nga taga-Pilipinas,  inatubang hin iba nga pagsari. Nagpokus hiya ha pagkaada hitaas nga edukasyon ngan maopay nga trabaho basi magin malampuson ha kinabuhi. Hiya nagsiring: “Hinay-hinay nga nawara an akon espirituwal nga mga tumong. Pero nasantop ko nga may kulang ha akon kinabuhi, usa nga butang nga mas importante kay ha akon trabaho. Salit ginbag-o ko an akon panhunahuna, ngan nagpokus ako ha pag-alagad kan Jehova.” Tikang hito nga panahon, hi Reylene nagin usa nga buhi nga susbaranan ha pagpakita hin pagtoo ha saad ni Jehova nga mababasa ha Mateo 6:33, 34. Hiya nagsiring: “Sigurado ako nga mamangnoan ako ni Jehova!” Posible nga may kilala ka ha iyo kongregasyon nga nagpapakita hin sugad hito nga ehemplo. Diri ba kita napapagios nga subaron inin matinumanon nga kabugtoan samtang nangangalimbasog hira pagsunod han Kristo?—1 Cor. 11:1; 2 Tes. 3:7.

15, 16. (a) Basi masubad an Kristo, ano an kinahanglan naton buhaton? (b) Paonan-o naton mas mahibabaroan an “panhunahuna han Kristo”?

¹⁵ Paonan-o naton masusubad an Kristo? An 1 Corinto 2:16 nag-uunabi mahitungod han pagkaada han “panhunahuna han Kristo.” Ngan an Roma 15:5 naghihisgot han pagkaada han “disposisyon nga pariho han kan Kristo Jesus.” Kon sugad, basi masubad an Kristo, kinahanglan naton mahibaroan an paagi han iya paghunahuna ngan masabtan an iya bug-os nga personalidad. Katapos, kinahanglan naton sundon an iya mga pitad. An hunahuna ni Jesus nakapokus ha iya relasyon ha Dios. Salit an pagsubad kan Jesus sugad hin pagsubad kan Jehova. Tungod hini nga mga rason, nagigin matin-aw kon mationan-o kaimportante nga subaron an panhunahuna ni Jesus.

¹⁶ Paonan-o naton ito mahihimo? An mga disipulo ni Jesus nakakita han iya mga milagro, nakabati han iya mga sermon, nakakita kon paonan-o niya gintratar an iba-iba nga klase hin tawo, ngan nakaobserbar kon paonan-o niya igin-aplikar an mga prinsipyo han Dios. Hira nagsiring: “Mga testigo kami han ngatanan nga ginbuhat niya.” (Buh. 10:39) Ha luyo nga bahin, diri naton aktuwal nga maoobserbaran hi Jesus. Kondi mahigugmaon nga igintagana ni Jehova an mga asoy han Ebanghelyo basi magin matin-aw ha aton hunahuna kon ano an personalidad ni Jesus. Pinaagi ha pagbasa ngan pagpamalandong han mga libro ha Biblia nga Mateo, Marcos, Lucas, ngan Juan, mas mahibabaroan naton an panhunahuna han Kristo. Hini nga paagi, ‘masusunod naton hin maopay an iya mga pitad,’ ngan ‘magkakaada kita panhunahuna nga pariho han panhunahuna han Kristo.’—1 Ped. 2:21; 4:1.

17. Ano nga mga kapulsanan an aton makakarawat ha pagsubad han panhunahuna han Kristo?

¹⁷ Ano nga mga kapulsanan an aton makakarawat ha pagsubad han panhunahuna han Kristo? Sugad la nga an pagkaon hin masustansya nga pagkaon nagpapakusog ha pisikal nga lawas, an pagpuno han aton hunahuna han panhunahuna han Kristo nagpaparig-on han aton espirituwalidad. Hinay-hinay nga nahibabaroan naton kon ano an bubuhaton han Kristo ha tagsa nga sitwasyon. Sugad nga resulta, nabulig ini ha aton nga maghimo hin mga desisyon nga maghahatag ha aton hin limpyo nga konsensya ngan pag-uyon han Dios. Diri ka ba mauyon nga ini nga mga kapulsanan naghahatag ha aton hin maopay nga rason nga ‘subaron an Ginoo nga hi Jesu-Kristo’?—Roma 13:14.

18. Ano an imo mga nahibaroan ha paghisgot mahitungod ha pagin espirituwal nga tawo?

¹⁸ Nahisgotan naton kon ano an iginpapasabot han pagin espirituwal nga tawo. Nasabtan liwat naton nga may mahibabaroan kita ha mag-opay nga susbaranan han espirituwal nga mga tawo. Ngan hinbaroan naton kon paonan-o an pagkaada han “panhunahuna han Kristo” nabulig ha aton nga mag-uswag ha pagin espirituwal nga tawo. Kondi may iba pa nga bahin han espirituwalidad nga sadang naton tagan hin atensyon. Pananglitan, paonan-o naton mahibabaroan kon mationan-o karig-on an aton espirituwalidad? Ano pa an aton mahihimo basi mapauswag ito? Ngan paonan-o an aton espirituwalidad nakakaapekto ha aton adlaw-adlaw nga pagkinabuhi? Bubuligan kita han sunod nga artikulo nga mabaton ini nga mga pakiana.