1, 2. (a) Ano an makuri nga responsabilidad han mga kag-anak, ngan paonan-o hira maglalampos ha pagbuhat hito? (b) Ano an upat nga punto nga aton hihisgotan?

“NATOO kami kan Jehova, pero diri ito nagpapasabot nga matoo liwat an amon mga anak,” siring han mag-asawa nga taga-Fransia. Nagsiring liwat hira: “An pagtoo diri napapanunod. Hinay-hinay nga nagkakaada hito an aton mga anak.” Usa nga bugto ha Australia an nagsurat: “An pagbulig ha mga anak nga magkaada marig-on nga pagtoo bangin amo an pinakamakuri nga responsabilidad. Kinahanglan mo pahimulsan an ngatanan nga garamiton nga makakabulig ha imo. Bangin ginhuhunahuna mo nga nabaton mo na an pakiana han imo anak. Pero ha urhi ipapakiana na liwat niya ito ha imo! An mga baton nga nakapatagbaw han imo anak yana bangin diri na makapatagbaw ha iya ha tidaraon. Bangin kinahanglan mo isaysay hin pauroutro an pipira nga topiko.”

² Kon usa ka nga kag-anak, inaabat mo ba usahay nga diri mo kaya an pagtutdo ngan pagmolde ha imo mga anak nga magin adulto nga may pagtoo? Ha pagkamatuod, diri naton ito mahihimo ha aton la kalugaringon nga kinaadman! (Jer. 10:23) Pero kon magpapagiya kita ha Dios,  maglalampos kita. Hisgotan naton an upat nga puydi mo buhaton basi mabuligan an imo mga anak nga magkaada marig-on nga pagtoo: (1) Kilalaha hira hin maopay. (2) Higugmaa an kamatuoran ngan itutdo ito ha ira. (3) Gamit hin epektibo nga mga ilustrasyon. (4) Magin mapailubon ngan mainampoon.

3. Paonan-o masusubad han mga kag-anak an ehemplo han pagtutdo ni Jesus?

³ Hi Jesus waray mag-alang pagpakiana ha iya mga sumurunod kon ano an ira gintotoohan. (Mat. 16:13-15) Mahimo mo subaron an iya ehemplo. Aghata an imo mga anak nga isumat an ira ginhuhunahuna ngan inaabat sugad han ira mga pagruhaduha, o kabaraka, ngan mas maopay kon bubuhaton mo ito ha relaks nga kahimtang. Usa nga 15 anyos nga brother ha Australia an nagsurat: “Pirme nakikiistorya ha akon hi Tatay kon ano an akon gintoohan ngan ginbubuligan niya ako nga mangatadongan. Ginpapakianhan niya ako: ‘Ano an ginsisiring han Biblia?’ ‘Natoo ka ba han ginsisiring hito?’ ‘Kay ano nga natoo ka hito?’ Karuyag niya nga batunon ko ito ha akon kalugaringon nga mga pulong imbes nga magsinubad la ha iya o kan Nanay. Samtang nagdadaku ako, kinahanglan ko pauswagon an akon mga baton.”

4. Kay ano nga sadang tagan hin atensyon an mga pakiana han kabataan? Paghatag hin ehemplo.

⁴ Kon nagruruhaduha an imo anak ha pipira nga katutdoan, ayaw dayon kasina o pangalimbasog ha pagdepensa. Mapailubon nga buligi hiya nga mangatadongan may kalabotan hito nga topiko. “Tagi hin atensyon an ira mga pakiana,” siring han usa nga tatay. “Ayaw ito igbalewaray nga baga hin diri importante, ngan ayaw ito likyi tungod la kay diri ka komportable hito.” Ngani, an sinsero nga mga pakiana han imo anak nagpapakita nga interesado hiya mahibaro. Bisan han 12 anyos pa la hi Jesus, may higlarom na hiya nga mga pakiana. (Basaha an Lucas 2:46.) Usa nga batan-on ha Denmark an nahinunumdom: “Han nagsiring ako nga naghuhunahuna ako kon kita gud ba an tinuod nga relihiyon, kalmado nga nakiistorya ha akon an akon mga kag-anak​—bisan kon bangin nababaraka hira ha akon. Ginbaton nira an ngatanan ko nga pakiana gamit an Biblia.”

5. Paonan-o maipapakita han mga kag-anak nga gintatagan nira hin atensyon an pagtoo han ira mga anak?

⁵ Kilalaha hin maopay an imo mga anak; hibaroi an ira ginhuhunahuna, inaabat, ngan ginkakabarak-an. Ayaw hunahunaa nga may pagtoo na an imo mga anak tungod kay naupod hira ha imo ha mga katirok ngan pagsangyaw. Pag-istorya hin espirituwal nga mga butang kon magkaupod kamo ha iyo mga buruhaton kada adlaw. Ig-ampo hira ngan pag-ampo kaupod nira. Pangalimbasog nga mahibaroan mo an anoman nga pagsari nga ira inaatubang ngan buligi hira nga malamposan ito.

6. Kon hinigugma han mga kag-anak an kamatuoran, paonan-o ini makakabulig ha ira nga magin maopay nga magturutdo?

⁶ Ha pagtutdo ni Jesus, naabot niya an kasingkasing han iya mga mamarati kay hinigugma niya hi Jehova, an Pulong han Dios, ngan an mga tawo. (Luc. 24:32; Juan 7:46) Kon ipapakita han mga kag-anak an sugad nga gugma, maaabot liwat nira an kasingkasing han ira mga anak. (Basaha an Deuteronomio 6:5-8; Lucas 6:45.) Salit mga kag-anak, magin maduruto nga estudyante han Biblia ngan ha aton mga garamiton ha pag-aram. Magin interesado ha mga linarang ngan ha mga publikasyon nga naghihisgot may kalabotan ha paglarang. (Mat. 6:26, 28) Ha pagbuhat hini, maghihilarom an imo kahibaro, magigin mas duok ka kan Jehova, ngan magigin mas maopay ka nga magturutdo ha imo mga anak.​—Luc. 6:40.

7, 8. Kon an kamatuoran ha Biblia aada gud ha kasingkasing han kag-anak, ano an ira bubuhaton? Isaysay.

⁷ Kon an kamatuoran aada gud ha imo kasingkasing, mapapagios ka nga hisgotan ito ha imo pamilya. Buhata ini diri la kon nangangandam para ha Kristiano nga mga katirok o pagsingba han pamilya kondi ha ngatanan nga panahon. Pero ini nga  mga paghisgot diri sadang ipirit kondi kinahanglan magin natural ngan bahin han iyo adlaw-adlaw nga pag-iristorya. Usa nga mag-asawa ha Estados Unidos an nag-iistorya mahitungod kan Jehova kon may naruruyagan hira nga partikular nga linarang o pagkaon. Hira nagsiring: “Iginpapahinumdom namon ha amon mga anak kon paonan-o mahigugmaon nga igin-andam ni Jehova an mga butang para ha aton.” Ha Sur Aprika, samtang nagtatanom ha hardin an usa nga mag-asawa kaupod han ira mga anak, igin-iistorya nira an urusahon nga pagturok han mga liso ngan kon paonan-o ito natubo. An mga kag-anak nagsiring: “Nangangalimbasog kami nga tutdoan an amon mga anak nga pabilhan gud an kinabuhi ngan an urusahon nga pagkadisenyo hito.”

⁸ Ha Australia, iginpasyada han usa nga tatay ha museum an iya anak nga mga dyes anyos ngan ginsalingabot ito nga higayon basi parig-unon an pagtoo han iya anak mahitungod ha Dios ngan ha paglarang. An tatay nagsiring: “May nakita kami nga nakadispley nga mga linarang ha dagat nga ineksister hadto nga gintatawag nga ammonoid ngan trilobite. Binilib gud kami ha pagkaurusahon, pagkakomplikado, ngan ha maopay gud nga pagkahimo hini nga mga hayop, pariho la ha aton nakikita [nga iba nga linarang] yana. Salit kon an pag-eksister han kinabuhi nagtikang ha simple ngan nagin komplikado, kay ano man nga ini nga mga linarang nga ineksister hadto komplikado na nga daan? Ito nga kamatuoran nagkaada gud daku nga epekto ha akon ngan iginsumat ko liwat ito ha akon anak.”

9. Kay ano nga epektibo an paggamit hin mga ilustrasyon, ngan paonan-o ito ginhimo han usa nga nanay?

⁹ Hi Jesus agsob gumamit hin mga ilustrasyon nga nagpapagios ha mga mamarati nga maghunahuna ngan nabulig nga maabot an ira kasingkasing ngan mahinumdoman an iya igintututdo. (Mat. 13:34, 35) An kabataan haluag an imahinasyon. Salit gin-aaghat an mga kag-anak nga gumamit hin mga ilustrasyon ha pagtutdo. Ito an ginbuhat han usa nga nanay nga taga-Japan. Han otso ngan dyes anyos an iya mga anak, gintutdoan niya hira mahitungod han atmospera han tuna ngan kon paonan-o ito ginhimo hin maopay ni Jehova. Gintagan niya hira hin gatas, asukar, ngan kape. Ngan ginhangyo niya hira nga timplahan hiya hin kape. “Gintimpla gud nira ito hin maopay,” siring niya. “Han ginpakianhan ko hira kon kay ano nga gin-opay gud nira an pagtimpla, siring nira nga karuyag nira nga maruyagan ko gud an kape. Iginsaysay ko nga gintimpla liwat han Dios hin maopay an hangin ha atmospera​—eksakto gud para kita mabuhi.” Angayan gud ito nga ilustrasyon para ha ira edad, ngan mas epektibo ito nga pagtutdo. Sigurado nga nahinunumdoman pa nira an leksyon hito!

10, 11. (a) Ano nga ilustrasyon an mahimo mo gamiton basi buligan an imo anak nga magkaada marig-on nga pagtoo ha Dios? (Kitaa an retrato ha tinikangan hini nga artikulo.) (b) Ano nga mga ilustrasyon an naobserbaran mo nga epektibo?

¹⁰ Mahimo ka liwat gumamit hin resipe basi buligan an imo anak nga magkaada marig-on nga pagtoo ha Dios. Paonan-o? Katapos maghimo hin keyk o hin cookies, isaysay an gamit han resipe. Ngan tagi an imo anak hin prutas, sugad han mansanas, ngan pakianhi hiya: “Maaram ka ba nga ini nga mansanas nagtikang ha usa nga ‘resipe’?” Katapos,  tungaa an mansanas ngan ipakita an liso. Mahimo mo hisgotan ha iya nga an resipe han mansanas “nakasurat” ha liso hito, pero mas makuri ini maintindihan kay han mga resipe nga aada ha libro. Puydi mo hiya pakianhan: “Kon may nagsurat han resipe han keyk, hin-o man an nagsurat han mas komplikado nga resipe han mansanas?” Ha mas edaran nga bata, mahimo mo isaysay nga an resipe han mansanas, o an puno mismo hito, nakasurat ha DNA hito. Puydi liwat niyo kitaon an mga ilustrasyon ha pahina 10 tubtob 20 han aton brosyur nga The Origin of Life​—Five Questions Worth Asking.

¹¹ Damu nga kag-anak an nalilipay paghisgot ha ira mga anak han mga serye nga “May-ada ba Nagdisenyo Hito?” ha artikulo han Pagpamata! O ginagamit nira ini nga artikulo basi tutdoan hin simple nga mga leksyon an ira kabataan. Pananglitan, iginkompara han usa nga mag-asawa nga taga-Denmark an mga eruplano ha mga tamsi. Hira nagsiring: “An mga eruplano puropariho hin tamsi. Pero nagbubonay ba an eruplano basi magkaada gudti nga eruplano? Nagkikinahanglan ba an tamsi hin landingan? Ngan hain man an mas maopay, an tunog han eruplano o an huni han tamsi? Salit hin-o man an mas baltok​—an naghimo han eruplano o an naghimo han tamsi?” An sugad nga pangatadongan ngan mag-opay nga pakiana, makakabulig ha imo anak nga magkaada abilidad ha paghunahuna ngan marig-on nga pagtoo ha Dios.​—Prob. 2:10-12.

12. Paonan-o an mga ilustrasyon makakabulig ha mga anak nga magkaada marig-on nga pagtoo ha Biblia?

¹² An epektibo nga mga ilustrasyon mahimo liwat magparig-on ha pagtoo han imo anak may kalabotan ha pagin husto han Biblia. Pananglitan, tagda an Job 26:7. (Basaha.) Paonan-o mo maipapakita nga giniyahan ini nga teksto? Imbes nga sumatan la an imo anak nga tinuod ito, tutdui hiya ha paagi nga mapapagios hiya nga gamiton an iya imahinasyon. Sumati hiya nga nabuhi hi Job antes pa maimbento an mga teleskopyo ngan an mga spaceship. Katapos, ipapakita han imo anak nga makuri gud toohan nga an daku hinduro nga butang sugad han planeta nga Tuna nakabitay ha waray binibitayan. Mahimo hiya gumamit hin bola o bato basi ipakita nga an usa nga butang nga may bug-at kinahanglan may ginbubutangan. An sugad nga leksyon magtututdo ha imo anak nga husto an mga impormasyon ha Biblia ngan maiha na ito nga iginpasurat ni Jehova antes pa ito mapamatud-an han tawo.​—Neh. 9:6.

13, 14. Paonan-o mahimo pabug-atan han mga kag-anak ha ira mga anak an kapulsanan han pagsunod ha mga prinsipyo ha Biblia?

¹³ Importante nga pabug-atan mo ha imo mga anak an daku nga kapulsanan han pagsunod ha mga prinsipyo ha Biblia. (Basaha an Salmo 1:1-3.) Mahihimo mo ini ha damu nga paagi. Pananglitan, mahimo mo ipahanduraw ha imo mga anak nga makadto hira ha hirayo nga isla ngan mag-uupod hin pipira nga tawo basi umukoy kaupod nira. Katapos, pakianhi hira, “Ano nga mga kalidad an kinahanglan nga may-ada an tagsa hito nga mga tawo basi an ngatanan mag-ukoy hin mamurayawon ngan nagkakaurosa?” Mahimo mo liwat unabihon ha imo mga anak an maaramon nga giya nga mababasa ha Galacia 5:19-23.

¹⁴ Hito nga paagi, matututdoan mo an imo mga anak hin duha nga importante nga leksyon. Siyahan, an pagsunod ha mga suruklan han Dios nagriresulta hin tinuod nga kamurayawan ngan pagkaurosa. Ikaduha, gintututdoan kita ni Jehova yana basi iandam para ha pagkinabuhi ha bag-o nga kalibotan. (Isa. 54:13; Juan 17:3) Mahimo mo pabug-atan ini nga mga punto pinaagi ha pagpili hin mga eksperyensya ha aton mga publikasyon, sugad han mga serye han artikulo nga “An Biblia Nakakagbag-o hin Kinabuhi” ha An Barantayan. O kon may kakongregasyon ka nga naghimo hin daku nga pagbag-o ha iya kinabuhi basi mapalipay hi Jehova, mahimo mo hiya imbitaron ngan hangyoon nga isumat an iya eksperyensya. An sugad nga mga ehemplo nagpapakita nga mapulsanon gud an mga prinsipyo ha Biblia!​—Heb. 4:12.

15. Ano an sadang mo magin tumong kon nagtututdo ha imo mga anak?

 ¹⁵ An punto amo ini: Gamit hin iba-iba nga paagi ha pagtutdo ha imo mga anak. Gamita an imo imahinasyon. Uyon ha ira edad, tutdui hira ha paagi nga maaaghat hira nga maghunahuna. Himoa nga makalilipay ngan makaparig-on ha pagtoo an imo pagtutdo. “Ayaw gud undang ha pamiling hin bag-o nga mga pamaagi ha pagtutdo han mga topiko nga ginhisgotan na hadto,” siring han usa nga tatay.

16. Kay ano nga importante gud nga magin mapailubon ha pagtutdo ha mga anak? Iilustrar.

¹⁶ Kinahanglan an espiritu han Dios basi magkaada marig-on nga pagtoo. (Gal. 5:22, 23) Pariho hin bunga, an pagtoo nagkikinahanglan hin panahon basi tumubo. Salit kinahanglan mo magin mapailubon ngan mapinadayunon ha pagtutdo ha imo mga anak. “Kami han akon asawa naghahatag gud hin panahon ha amon mga anak,” siring han tatay nga taga-Japan nga may duha nga anak. “Bisan han gudtiay pa hira, naggagahin ako hin 15 minutos kada adlaw basi tutdoan hira, labot la kon matambong kami ha Kristiano nga mga katirok. Diri makuri para ha amon ngan ha ira an paggahin hin 15 minutos para ha pag-aram.” Usa nga paramangno han sirkito an nagsurat: “Han tin-edyer ako, damu an akon pakiana o pagruhaduha nga diri ko naisusumat. Paglabay han panahon, damu hito an nabaton durante han mga katirok o pag-aram han pamilya o personal nga pag-aram. Salit importante nga magin mapinadayunon ha pagtutdo an mga kag-anak.”

17. Kay ano nga importante nga magin maopay nga susbaranan an mga kag-anak, ngan paonan-o ini iginpakita han usa nga mag-asawa?

¹⁷ Syempre, importante liwat nga magpakita ka hin maopay nga susbaranan ha pagtoo. Ginkikita han imo mga anak an imo ginbubuhat, ngan may positibo ito nga epekto ha ira. Salit sugad nga kag-anak, padayon nga parig-ona an imo pagtoo. Ipakita ha imo mga anak nga tinuod gud ha imo hi Jehova. Kon nakakaeksperyensya hin mga problema an usa nga mag-asawa nga taga-Bermuda, nag-aampo hira upod han ira mga anak nga giyahan hira ni Jehova, ngan gin-aaghat nira hira nga magkaada personal pag-ampo. “Ginsisidngan liwat namon an mas magurang namon nga anak, ‘Sarig hin bug-os kan Jehova, magin sagipo ha mga buruhaton han Ginhadian, ngan ayaw pagkinabaraka hinduro.’ Kon nakikita niya an mga resulta, maaram hiya nga ginbubuligan kami ni Jehova. Napaparig-on gud hini an iya pagtoo ha Dios ngan ha Biblia.”

18. Ano nga kamatuoran an sadang hinumdoman han mga kag-anak?

¹⁸ Syempre, an mga anak an magpaparig-on han ira pagtoo. Sugad nga mga kag-anak, mahimo ka magtanom ngan magsaribo, pero an Dios la an makakagpatubo hito. (1 Cor. 3:6) Salit pag-ampo para han iya espiritu ngan magin maduruto ha pagtutdo ha imo hinigugma nga mga anak kay pinaagi hito, bibendisyonan ka gud ni Jehova.​—Efe. 6:4.