1, 2. (a) Ano an mahimo magin resulta han kawaray-pagpugong ha kalugaringon? (b) Kay ano nga importante nga hisgotan naton yana an mahitungod ha pagpugong ha kalugaringon?

AN PAGPUGONG ha kalugaringon usa nga diosnon nga kalidad. (Gal. 5:22, 23) Hi Jehova may perpekto nga pagpugong ha kalugaringon. Ha luyo nga bahin, an mga tawo nakukurian ha pagpugong ha kalugaringon tungod han pagin diri perpekto. Ngani, an kawaray-pagpugong ha kalugaringon an hinungdan han kadam-an nga problema han mga tawo yana. Mahimo ito magresulta ha paglangan-langan ngan diri pagbuhat han pinakamaopay ha eskwelahan o ha trabaho. Mahimo liwat ito magresulta ha pagyakan hin nakakasakit, paghubog, kamadarahog, pagdiborsyo, sobra nga pagpinangutang, pagin adik, kapriso, kasakit ha emosyon, pagkaada sakit nga nakukuha ha pakighilawas, diri karuyag nga pagburod, ngan iba pa.—Sal. 34:11-14.

² Matin-aw, an mga tawo nga waray pagpugong ha kalugaringon naghahatag hin problema ha ira kalugaringon ngan ha iba. Ngan nagtitikadamu an waray pagpugong ha kalugaringon. Han dekada han 1940, nagkaada pag-aram mahitungod ha pagdisiplina ha kalugaringon ngan naobserbaran nga problema na ito hadto; pero iginpapakita han bag-o la nga mga pag-aram nga mas nakukurian an mga tawo yana ha pagdisiplina ha kalugaringon. Diri hini nahipapausa an mga estudyante han Pulong han Dios kay an Biblia nagtagna nga an usa nga tigaman nga nagkikinabuhi na kita ha “kataposan nga mga adlaw” amo an ‘kawaray-pagpugong  ha kalugaringon’ han mga tawo.—2 Tim. 3:1-3.

3. Kay ano nga sadang kultibaron han mga Kristiano an pagpugong ha kalugaringon?

³ Kay ano nga sadang mo kultibaron ini nga kalidad? Tagda an duha nga importante nga rason. Siyahan, naobserbaran nga adton may pagpugong ha kalugaringon kasagaran na nga pipira la nga dagku nga problema an inaatubang. Mas kontrolado nira an ira emosyon ngan mas nagkakaada hira maopay nga relasyon ha iba. Ngan diri hira pariho hadton waray pagpugong ha kalugaringon nga madali masina, mabaraka, ngan madepres. Ikaduha, an pag-ato ha mga pagsulay ngan pagkontrol ha sayop nga mga hingyap importante basi padayon nga uyonan han Dios. Ito an waray mahimo nira Adan ngan Eva. (Gen. 3:6) Ngan hunahunaa an magraot nga resulta nga naeksperyensyahan hadton waray magpakita hinin importante nga kalidad.

4. Ano an nakakaliaw nga kamatuoran para hadton nakukurian pagpugong ha kalugaringon?

⁴ An diri perpekto nga tawo diri perpekto nga makakagpakita hin pagpugong ha kalugaringon. Maaram hi Jehova han mga pangalimbasog han iya mga surugoon may kalabotan hini, ngan karuyag niya nga buligan hira nga madaog an ira makasasala nga mga tendensya. (1 Hadi 8:46-50) Sugad nga mahigugmaon nga Sangkay, gindadasig niya an sinsero nga mga tawo nga karuyag mag-alagad ha iya pero nakukurian ha pagpugong ha kalugaringon ha pipira nga bahin han ira kinabuhi. Hisgotan naton an perpekto nga susbaranan ni Jehova. Katapos, hihisgotan liwat naton an mga asoy ha Biblia mahitungod han mag-opay ngan magraot nga ehemplo. Ngan rirepasuhon naton an praktikal nga mga suhestyon nga makakabulig ha aton nga makultibar an pagpugong ha kalugaringon.

5, 6. Ano nga susbaranan an iginpakita ni Jehova may kalabotan ha pagpugong ha kalugaringon?

⁵ Perpekto nga iginpapakita ni Jehova an pagpugong ha kalugaringon kay perpekto an ngatanan niya nga ginbubuhat. (Deut. 32:4) Pero an mga tawo diri perpekto. Kondi basi masabtan naton ini nga kalidad, kinahanglan naton usisahon an susbaranan ni Jehova para mas masubad naton hiya. Ano an pipira nga makatirigamnan nga panhitabo diin nagpakita hi Jehova hin pagpugong ha kalugaringon?

⁶ Hunahunaa kon paonan-o iginpakita ni Jehova an pagpugong ha kalugaringon han nagrebelde hi Satanas. Kinahanglan sulbaron ito nga isyu. An mga akusasyon han Yawa sigurado nga nagin hinungdan nga mapungot, masina, ngan mawad-an hin pagtahod an maunungon nga mga surugoon han Dios ha langit. Bangin ito liwat an imo inaabat kon ginhuhunahuna mo an ngatanan nga pag-antos nga aton naieksperyensyahan tungod han pagrebelde ni Satanas. Pero waray magdali-dali pagdesisyon hi Jehova. Husto ngan angayan gud an iya reaksyon. Nagpabilin hiya nga mahinay ha kasina ngan makatadunganon ha iya pagsulbad ha pagrebelde ni Satanas. (Eks. 34:6; Job 2:2-6) Kay ano gintugotan ni Jehova nga lumabay an panahon? Kay diri niya karuyag nga mabungkag an bisan hin-o, lugod “karuyag niya nga magbasol an ngatanan.”—2 Ped. 3:9.

7. Ano an aton mahibabaroan ha susbaranan ni Jehova?

⁷ An susbaranan ni Jehova ha pagpugong ha kalugaringon nagtututdo ha aton nga sadang liwat naton hunahunaon hin maopay an aton iyayakan ngan bubuhaton; diri kita sadang magdali-dali. Kon kinahanglan mo maghimo hin importante nga desisyon, paggahin hin panahon ha paghunahuna basi mabuhat an husto. Pag-ampo para hin kinaadman basi husto an imo maiyakan o mabuhat. (Sal. 141:3) Kon nasisina kita, madali kita madara han aton emosyon. Damu ha aton an nagbabasol tungod han aton naiyakan o nabuhat nga waray hunahunaa hin maopay!—Prob. 14:29; 15:28; 19:2.

8. (a) Diin kita makakabiling hin susbaranan han mga nagpakita hin diosnon nga mga kalidad? (b) Ano an nakabulig kan Jose nga diri magpadara ha pauroutro nga pagdani han asawa ni Potipar? (Kitaa an retrato ha tinikangan hini nga artikulo.)

⁸ Ano nga mga ehemplo ha Biblia an nagpapabug-at han pagkaimportante han pagkontrol han aton reaksyon? Sigurado nga may nahinunumdoman ka nga mga tawohan ha Biblia nga nagpakita hin pagpugong  ha kalugaringon han inatubang hira hin pagsari. Usa hito an anak ni Jacob nga hi Jose. Iginpakita niya an pagpugong ha kalugaringon han nag-aalagad hiya ha balay ni Potipar, an pangulo han mga gwardya han Paraon. Naruyagan han asawa ni Potipar hi Jose, nga macho ngan gwapo, ngan ginsinulay hiya hini nga babaye nga makighilawas. Ano an nakabulig kan Jose nga diri magpadara ha pauroutro nga pagdani ha iya? Sigurado nga ginhinunahuna niya an magigin resulta kon magpapadara hiya ha karuyag han asawa ni Potipar. Ngan han nagtikaduro an pagsulay, pinalagiw hiya tikang hito nga babaye. Nangatadongan hiya: “Oonan-on ko in pagbuhat hini nga daku nga karat-an, ngan paglapas kontra han Dios?”—Gen. 39:6, 9; basaha an Proberbios 1:10.

9. Paonan-o ka makakapangandam basi madaog an mga pagsulay?

⁹ Ano an igintututdo ha aton han ehemplo ni Jose? Kon ginsusulay kita nga talapason an usa han mga balaud han Dios, kinahanglan kita pumalagiw tikang ha pagsulay. An pipira hadto nga nagin mga Saksi na yana, kinahanglan mangalimbasog nga bayaan an sobra nga pagkinaon, pagin parahubog, pagsigarilyo, pagin adik ha droga, imoralidad, ngan iba pa nga magraot nga buhat. Bisan han nabawtismohan na hira, bangin usahay nasusulay hira nga bumalik ha ira magraot nga buhat. Kon nasusulay ka nga talapason an usa han mga balaud ni Jehova, parig-ona an imo kalugaringon pinaagi ha paggahin hin panahon ha paghunahuna han posible nga magraot nga resulta ha imo espirituwalidad kon diri mo pupugngan an imo kalugaringon tikang ha makasasala nga mga hingyap. Mahimo mo hunahunaon hin abanse an mga kahimtang nga posible magin pagsulay ha imo ngan mahimo ka magdesisyon kon paonan-o ito malilikyan. (Sal. 26:4, 5; Prob. 22:3) Kon umatubang ka hito nga pagsulay, paghangyo kan Jehova nga tagan ka hin kinaadman ngan pagpugong ha kalugaringon basi madaog ito.

10, 11. (a) Ano nga pagsari an gin-aatubang yana han damu nga batan-on ha eskwelahan? (b) Ano an makakabulig ha Kristiano nga mga batan-on nga maatohan an pagsulay nga magbuhat hin maraot?

¹⁰ Damu nga Kristiano nga batan-on an naatubang hin pagsari nga puropariho han kan Jose. Tagda hi Kim. Kadam-an han iya mga kaklase an nakikig-sex, ngan kon nagkikirigta hira katapos han Sabado ngan Domingo, ira iginhahambog an ira eksperyensya ha pakig-sex. Pero waray sugad hito nga ig-iistorya hi Kim. Hiya nagsiring nga tungod han iya pagin naiiba, usahay inaabat niya nga “iginsalikway ngan nag-uusahan” hiya ngan gintatagad hiya han iya mga igkasi-batan-on nga uwat kay diri hiya nakikig-date. Pero maaramon ito nga desisyon ni Kim kay maaram hiya nga makusog gud ha mga batan-on an pagsulay nga makighilawas. (2 Tim. 2:22) Kasagaran na nga ginpapakianhan hiya han iya mga kaeskwela kon birhen pa hiya. Naghahatag ito ha iya hin higayon nga isaysay kon kay ano nga diri hiya nakikig-sex. Nalilipay gud kita ha Kristiano nga mga batan-on nga determinado nga likyan an pagbuhat hin imoral, ngan sigurado nga nalilipay liwat hi Jehova ha ira!

¹¹ Ha Biblia, mababasa naton an magraot nga ehemplo han mga indibiduwal nga waray pagpugong ha kalugaringon may kalabotan ha imoralidad. Iginpapakita liwat hito an makasurubo nga mga resulta kon diri naton pupugngan an aton kalugaringon ha pagbuhat hin imoral. Maopay nga hunahunaon han bisan hin-o nga naatubang hin sitwasyon nga pariho han kan Kim an asoy ha Proberbios kapitulo 7 mahitungod han diri maaramon nga batan-on. Hunahunaa liwat an ginbuhat ni Amnon ngan an maraot gud nga resulta hito. (2 Sam. 13:1, 2, 10-15, 28-32) Mahimo mabuligan han mga kag-anak an ira mga anak nga magkaada pagpugong ha kalugaringon ngan kinaadman may kalabotan ha romantiko nga relasyon pinaagi ha paghisgot hito nga topiko durante han pagsingba han pamilya, gamit an gin-unabi pa la nga mga teksto.

12. (a) Paonan-o ginpugngan ni Jose an iya inaabat han nakita niya an iya kabugtoan? (b) Ha ano nga mga kahimtang sadang naton pugngan an aton inaabat?

¹² Ha iba nga kahimtang, nagpakita utro hi Jose hin maopay nga susbaranan ha pagpugong ha kalugaringon. Basi masabtan kon ano an aada ha kasingkasing han iya kabugtoan, waray dayon magpakilala hi Jose ha ira han kumadto hira ha Ehipto basi  pumalit hin pagkaon. Ngan han duro na an iya inaabat, kumadto hiya ha pribado nga lugar basi diri makita an iya pagtangis. (Gen. 43:30, 31; 45:1) Kon an usa nga igkasi-Kristiano o hinigugma nagin diri maaramon ha iya desisyon, an pagpugong ha kalugaringon pariho han ginbuhat ni Jose bangin makabulig ha imo nga diri dayon magreak. (Prob. 16:32; 17:27) Kon may kapamilya ka nga ginpaiwas ha kongregasyon, bangin kinahanglan mo pugngan an imo inaabat basi malikyan an diri ginkikinahanglan nga pakigkomunikar ha iya. An pagpugong ha kalugaringon ha sugad nga mga kahimtang diri awtomatiko, pero mas masayon ito ipakita kon nasasantop naton nga ginsusubad naton an Dios ngan ginsusunod an iya mga sugo.

13. Ano nga mga leksyon an aton mahibabaroan ha asoy mahitungod kan Hadi David?

¹³ Mababasa liwat ha Biblia an makatirigamnan nga susbaranan ni Hadi David. Bisan kon may-ada hiya daku nga awtoridad, waray niya ito gamita ha madarahog nga paagi han gin-insulto hiya ni Saul ngan ni Simei. (1 Sam. 26:9-11; 2 Sam. 16:5-10) Pero may mga panahon nga waray mapugngi ni David an iya kalugaringon—han nakasala hiya kaupod ni Batseba ngan han iya reaksyon ha pagin hakog ni Nabal. (1 Sam. 25:10-13; 2 Sam. 11:2-4) Bisan pa hito, may mahibabaroan kita nga importante nga leksyon mahitungod kan David. Siyahan, an mga paramangno han katawohan han Dios labi nga nagkikinahanglan nga magpugong ha kalugaringon basi malikyan nira an pag-abuso han ira awtoridad. Ikaduha, diri sadang magin kampante an bisan hin-o ngan maghunahuna nga diri hiya madadara han pagsulay.—1 Cor. 10:12.

14. Ano an naeksperyensyahan han usa nga bugto, ngan kay ano nga importante an aton reaksyon kon umatubang kita ha sugad nga mga sitwasyon?

¹⁴ Ano an mahimo mo buhaton basi makultibar an pagpugong ha kalugaringon? Tagda ini nga eksperyensya. May sarakyan nga nakabunggo ha awto ni Luigi. Bisan kon an nakabunggo an may sayop, gin-insulto han drayber hi Luigi ngan gin-ayat hin away. Nag-ampo hi Luigi kan Jehova nga magkaada hiya pagpugong ha kalugaringon, ngan nangalimbasog hiya nga pakalmahon an drayber—pero nasina la gihapon an drayber. Iginsurat ni Luigi an numero han plaka han nakabunggo ha iya ngan lumakat hiya samtang nag-iinisog pa an lalaki. Paglabay hin usa ka semana, may ginbalik-bisita hi Luigi nga babaye ngan hinbaroan niya nga an bana han babaye amo an nakabunggo ha iya! Naawod an lalaki ngan nangaro hin pasaylo tungod han iya maraot nga paggawi. Nagsiring an lalaki nga kukontakon niya an insurance company han awto ni Luigi basi maipaayad dayon ito. Namati liwat an lalaki ha ira paghisgot ha Biblia ngan nalipay ha iya mga hinbaroan. Nasantop ni Luigi an pagkaimportante han iya pagpabilin nga kalmado katapos han aksidente ngan an maraot gud nga epekto kon waray hiya magpugong ha iya kalugaringon.—Basaha an 2 Corinto 6:3, 4.

15, 16. Paonan-o an pag-aram ha Biblia makakabulig ha imo ngan ha imo pamilya nga makultibar an pagpugong ha kalugaringon?

¹⁵ An maduruto ngan sinsero nga pag-aram ha Biblia makakabulig ha mga Kristiano nga makultibar an pagpugong ha kalugaringon. Hinumdumi an ginsiring han Dios kan Josue: “Ini nga basahon han balaud diri ibulag ha imo baba, kondi magpalandong ka hito ha adlaw ngan ha gab-i, nga mabantayan mo pagbuhat sumala han ngatanan nga nahisurat dida: kay dida hito ikaw magmamauswagon ha imo paglakat, ngan dida hito mamamayada ka maopay nga kauswagan.” (Jos. 1:8) Paonan-o an pag-aram ha Biblia makakabulig ha imo nga makultibar an pagpugong ha kalugaringon?

¹⁶ Sugad han aton pa la ginhisgotan, an Kasuratan nag-uunabi hin mga asoy nga matin-aw nga nagpapakita han mga kapulsanan ngan han magraot nga resulta han aton mga ginbubuhat. Iginpasurat ini ni Jehova kay may-ada ini katuyoan. (Roma 15:4) Salit maaramon gud an pagbasa, pagpamalandong, ngan pag-aram hini nga mga asoy! Hibaroi kon paonan-o ini naaplikar ha imo ngan ha imo pamilya. Pangaro hin bulig kan Jehova nga maiaplikar mo an iya Pulong. Kon makita mo nga may angay ka  pa pauswagon may kalabotan ha pagpugong ha kalugaringon, karawata ito. Katapos, ig-ampo ito ngan hibaroi kon paonan-o ka mag-uuswag. (San. 1:5) An pagsaliksik ha aton mga publikasyon sigurado nga makakabulig ha imo nga makita an iba pa nga angayan nga materyal nga mas makakabulig ha imo.

17. Ha ano nga mga paagi mabubuligan han mga kag-anak an ira mga anak nga makultibar an pagpugong ha kalugaringon?

¹⁷ Paonan-o mo mabubuligan an imo mga anak nga makultibar an pagpugong ha kalugaringon? Maaram an mga kag-anak nga diri awtomatiko nga nagkakaada hini nga kalidad an mga batan-on. Ngan pariho han iba pa nga kalidad nga kinahanglan makultibar han ira mga anak, sadang ipakita han mga kag-anak an maopay nga susbaranan. (Efe. 6:4) Salit kon nakikita mo nga nakukurian an imo mga anak ha pagpugong ha kalugaringon, pakianhi an imo kalugaringon kon nagpapakita ka ba hin maopay nga susbaranan. Ayaw minosa an maopay nga epekto han imo regular nga pakigbahin ha ministeryo, pagtambong ha mga katirok, ngan pagdumara han pagsingba han pamilya. Kon may gin-aaro an imo mga anak, ayaw pag-alang pagsiring nga diri kon kinahanglan! Hi Jehova naghatag hin mga limitasyon kanda Adan ngan Eva—mga limitasyon nga mabulig ha ira nga tahuron an iya awtoridad. Sugad man, kon gindidisiplina han kag-anak an ira mga anak ngan nagpapakita hira hin maopay nga susbaranan, makakabulig ito nga makultibar han ira mga anak an pagpugong ha kalugaringon. An pagkilala ha awtoridad ni Jehova ngan pagrespeto ha iya mga suruklan amo an pipira han pinakapresyoso nga butang nga mahimo mo maipasilsil ha imo mga anak.—Basaha an Proberbios 1:5, 7, 8.

18. Kay ano nga makakasarig ka nga bendisyon an pagkaada maopay nga mga kaupod?

¹⁸ Kag-anak ka man o diri, ayaw igbalewaray an pagkaimportante han maaramon nga pagpili hin mga kaupod—adton mag-aaghat ha imo nga magkab-ot hin mapulsanon nga mga tumong ngan maglikay ha mga problema. (Prob. 13:20) An hamtong ha espirituwal nga mga kaupod may maopay nga impluwensya ha imo ngan mag-aaghat ha imo nga subaron an ira pagkinabuhi nga nagpapakita hin pagpugong ha kalugaringon. Ngan sigurado nga an imo maopay nga panggawi magpaparig-on liwat ha imo kasangkayan. An pagkaada pagpugong ha kalugaringon mabulig ha imo nga magpahimulos hin makalilipay nga kinabuhi nga may pag-uyon han Dios ngan hin maopay nga relasyon ha imo mga hinigugma.