1-3. (a) Kay ano nga ginhigugma ni Jehova hi Solomon, ngan ano nga mga bendisyon an napahimulsan ni Solomon? (b) Ano nga mga pakiana an babatunon hini nga artikulo?

BATAN-ON pa hi Solomon han nagin hadi hiya han Israel. Ha temprano nga bahin han iya pagmando, nagpakita ha iya hi Jehova ha usa nga inop ngan nagsiring: “Pangaro kon ano an ihahatag ko ha imo.” Hi Solomon binaton: “Ako usa la nga gutiay nga bata; diri ako maaram kon oonanhon paggowa o pagsulud. . . . Busa hatagi an imo sorogoon hin masinabuton [o, masinugtanon] nga kasingkasing ha paghukom han imo katawohan.” (1 Hadi 3:5-10) Usa nga masinugtanon nga kasingkasing​—mapainubsanon gud ito nga hangyo! Diri urusahon nga ginhigugma ni Jehova hi Solomon! (2 Sam. 12:24) Nalipay gud an aton Dios ha baton han batan-on nga hadi nga hi Solomon salit gintagan niya hiya “hin makinaadmanon ngan masinabuton nga kasingkasing.”​—1 Hadi 3:12.

² Han matinumanon pa hi Solomon, nagpahimulos hiya hin damu nga bendisyon. Nakapribilehiyo hiya ha pagtukod hin templo “ha ngaran ni Jehova, an Dios ha Israel.” (1 Hadi 8:20) Nagin bantogan hiya tungod han kinaadman nga iginhatag han Dios. Ngan an iya mga iginyakan nga giniyahan han Dios iginrekord ha tulo nga libro han Biblia. Usa hini an libro han Proberbios.

³ An pulong nga kasingkasing sobra 80 ka beses nga gin-uunabi ha libro han Proberbios. Pananglitan, ha Proberbios 4:23 aton mababasa: “Bantayi an imo kasingkasing ha bug-os nga kamadoroto.” Hini nga bersikulo, ha ano nagtutudlok an pulong nga “kasingkasing”? Babatunon naton ito nga pakiana dinhi hini nga artikulo. Hihisgotan liwat naton an baton han duha pa nga pakiana: Paonan-o gin-iimpluwensyahan, o gindadaot, ni Satanas an aton kasingkasing? Ngan ano an mahimo naton buhaton basi mapanalipdan an aton kasingkasing?  Basi magpabilin nga matinumanon ha Dios, kinahanglan mahibaroan naton an baton hinin importante nga mga pakiana.

4-5. (a) Paonan-o an Salmos 51:6 nabulig ha aton nga masabtan kon ha ano nagtutudlok an pulong nga “kasingkasing”? (b) Paonan-o an aton pisikal nga kahimsog nag-iilustrar han pagkaimportante kon ano gud kita ha sulod?

⁴ Ha Proberbios 4:23, an pulong nga kasingkasing nagtutudlok ha sulod nga pagkatawo o tago nga personalidad. (Basaha an Salmos 51:6.) Ha lain nga pagkayakan, an “kasingkasing” nagtutudlok ha aton panhunahuna, pagbati, motibo, ngan hingyap. Karuyag sidngon, kon ano gud kita ha sulod, diri la ha kon ano an nakikita han iba ha aton.

⁵ Hunahunaa kon paonan-o an aton pisikal nga kahimsog nag-iilustrar han pagkaimportante kon ano gud kita ha sulod. Siyahan, basi magin maopay pirme an aton panlawas, kinahanglan kita kumaon hin masustansya nga pagkaon ngan mag-ehersisyo hin regular. Ha pariho nga paagi, basi magin mahimsog kita pirme ha espirituwal, kinahanglan kita kumaon hin masustansya nga espirituwal nga pagkaon ngan pirme ipakita an aton pagtoo kan Jehova. Iginpapakita naton an aton pagtoo pinaagi ha pag-aplikar han aton hinbabaroan ngan pagsumat ha iba mahitungod han aton pagtoo. (Roma 10:8-10; San. 2:26) Ikaduha, kon ibabasar ha panggawas nga kondisyon han aton lawas, bangin hunahunaon naton nga mahimsog kita bisan kon ha pagkamatuod may sakit kita ha sulod. Ha pariho nga paagi, kon ibabasar ha aton espirituwal nga rutina, bangin hunahunaon naton nga marig-on an aton pagtoo, pero may nagtutubo ngay-an ha sulod naton nga sayop nga mga hingyap. (1 Cor. 10:12; San. 1:14, 15) Hinumdoman gud naton nga karuyag ni Satanas nga impluwensyahan kita han iya panhunahuna. Paonan-o niya ito ginbubuhat? Ngan paonan-o naton mapapanalipdan an aton kalugaringon?

6. Ano an tumong ni Satanas, ngan paonan-o hiya naniniguro nga makab-ot ito?

⁶ Karuyag ni Satanas nga magin pariho kita ha iya​—usa nga rebelde nga nagbabalewaray han mga suruklan ni Jehova ngan makikalugaringon. Diri kita mapipirit ni Satanas nga maghunahuna ngan gumios pariho ha iya. Salit naniniguro hiya nga makab-ot an iya tumong ha iba nga mga paagi. Pananglitan, ginpapalibotan kita niya hin mga tawo  nga naimpluwensyahan na niya. (1 Juan 5:19) Naglalaom hiya nga pipilion naton nga makig-upod ha ira, bisan kon maaram kita nga an maraot nga mga kaupod ‘makakadaot’ han aton panhunahuna ngan panggios. (1 Cor. 15:33) Ito nga taktika nagin epektibo kan Hadi Solomon. Nag-asawa hiya hin pagano nga mga babaye, nga ha urhi nagin makusog gud nga impluwensya ha iya ngan hinay-hinay nga “nagpasimang han iya kasingkasing” tikang kan Jehova.​—1 Hadi 11:3.

7. Ano pa an ginagamit ni Satanas ha pagpasarang han iya panhunahuna, ngan kay ano nga kinahanglan kita magin mabinantayon hito?

⁷ Ginagamit ni Satanas an mga salida ngan mga programa ha telebisyon basi ipasarang an iya panhunahuna. Maaram hiya nga an pagsumat hin mga istorya diri la nakakalipay ha aton; nagtututdo liwat ito ha aton kon paonan-o maghunahuna ngan gumios, ngan kon ano an angay abaton. Gin-gamit ni Jesus hin maopay ini nga paagi han pagtutdo. Pananglitan, hunahunaa an iya mga parabola mahitungod han maloloy-on nga Samaritano ngan han anak nga binaya ha balay ngan nagwaldas han iya panurundon. (Mat. 13:34; Luc. 10:29-37; 15:11-32) Pero mahimo gamiton hadton naimpluwensyahan han panhunahuna ni Satanas an pagsumat hin mga istorya basi dauton an aton panhunahuna. Kinahanglan naton magin balanse. An mga salida ngan mga programa ha TV mahimo makalipay ngan makagtutdo ha aton nga diri nahuhugawan an aton hunahuna. Pero kinahanglan kita magin mabinantayon. Kon nagpipili hin kaliawan, maopay gud nga pakianhan an aton kalugaringon, ‘Ini ba nga salida o programa ha TV nagtututdo ha akon nga okey la nga magpadara ako ha akon unudnon nga mga hingyap?’ (Gal. 5:19-21; Efe. 2:1-3) Ano an sadang mo buhaton kon nakita mo nga an usa nga programa nagtututdo han panhunahuna ni Satanas? Likayi ito sugad han imo paglikay ha usa nga nakakatapon nga sakit!

8. Paonan-o mabubuligan han mga kag-anak an ira mga anak ha pagpanalipod han ira kasingkasing?

⁸ Mga kag-anak, may-ada kamo importante nga responsabilidad nga panalipdan an iyo mga anak tikang ha mga pangalimbasog ni Satanas nga impluwensyahan  an ira kasingkasing. Sigurado nga ginhihimo niyo an ngatanan basi protektaran hira tikang ha mga sakit. Ginlilimpyohan niyo pirme an iyo balay, ngan ginlalabog an bisan ano nga mahimo magin hinungdan nga magkasakit kamo o an iyo mga anak. Ha pariho nga paagi, kinahanglan niyo protektaran an iyo mga anak tikang ha mga salida, mga programa ha TV, mga video game, ngan mga website nga posible magin hinungdan nga maimpluwensya hira han panhunahuna ni Satanas. Gintagan kamo ni Jehova hin awtoridad ha pag-ataman han espirituwal nga kahimsog han iyo mga anak. (Prob. 1:8; Efe. 6:1, 4) Salit ayaw pag-alang ha paghimo hin mga patakaran para ha pamilya nga basado ha mga suruklan han Biblia. Sumati an iyo gudtiay nga mga anak kon ano an puydi ngan diri puydi nira kitaon, ngan buligi hira nga masabtan an mga rason han iyo desisyon. (Mat. 5:37) Samtang nagtutubo an iyo mga anak, bansaya hira nga masabtan nira mismo kon ano an husto ngan sayop uyon ha mga suruklan ni Jehova. (Heb. 5:14) Ngan hinumdumi nga damu an mahibabaroan han iyo mga anak ha iyo ginsisiring pero labi na gud ha iyo ginbubuhat.​—Deut. 6:6, 7; Roma 2:21.

9. Ano an usa nga ideya nga ginpapasarang ni Satanas, ngan kay ano nga peligroso ito?

⁹ Naniniguro liwat hi Satanas nga impluwensyahan an aton kasingkasing nga sumarig ha kinaadman han tawo imbes ha panhunahuna ni Jehova. (Col. 2:8) Tagda an usa nga ideya nga ginpapasarang ni Satanas​—nga an pagin riko sadang magin nangunguna nga tumong ha kinabuhi. Adton may-ada hini nga panhunahuna mahimo magriko, o diri magriko. Hain man hito, namimeligro hira. Kay ano? Kay bangin sobra nga magpokus hira ha pagpinamiling hin kwarta nga tungod hito isasakripisyo nira an ira kahimsog, an ira relasyon ha pamilya, ngan bisan an ira pakigsangkay ha Dios basi la makab-ot an ira tumong. (1 Tim. 6:10) Mapasalamaton gud kita ha aton maaramon nga langitnon nga Amay nga ginbubuligan kita nga magkaada balanse nga panhunahuna ha kwarta.​—Ekles. 7:12; Luc. 12:15.

10-11. (a) Ano an kinahanglan naton buhaton basi maprotektaran an aton kalugaringon? (b) Ano an trabaho han mga bantay ha kadaan nga panahon, ngan paonan-o mahimo gumios an aton konsensya sugad nga aton bantay?

¹⁰ Basi maglampos kita ha pagpanalipod ha aton kasingkasing, kinahanglan mahibaroan naton an mga peligro ngan gumios dayon ha pagprotektar ha aton kalugaringon. An pulong nga iginhubad nga “bantayi” o panalipdi ha Proberbios 4:23 nagpapahinumdom ha aton han trabaho han usa nga bantay. Ha panahon ni Hadi Solomon, an mga bantay nakapwesto ha igbaw han mga pader han usa nga syudad ngan nagpapahamangno kon may nakita hira nga tiarabot nga peligro. An paghunahuna hini nabulig ha aton nga masabtan kon ano an kinahanglan naton buhaton basi pugngan hi Satanas ha pagdaot han aton panhunahuna.

¹¹ Ha kadaan nga panahon, an mga bantay ngan an mga parabantay han ganghaan nagbuburubligay. (2 Sam. 18:24-26) Magkaupod nga ginpuprotektaran nira an syudad pinaagi ha pagsiguro nga nakasara an mga ganghaan kon may tiabot nga kaaway. (Neh. 7:1-3) An aton nabansay ha Biblia nga konsensya * mahimo gumios sugad nga aton bantay ngan magpahamangno ha aton kon nangangalimbasog hi Satanas ha pagsakop han aton kasingkasing​—karuyag sidngon, kon nangangalimbasog hiya nga impluwensyahan an aton panhunahuna, pagbati, motibo, o hingyap. Kon magpahamangno an aton konsensya, kinahanglan mamati kita ngan sadhan an ganghaan, siring pa.

12-13. Bangin masulay kita nga buhaton an ano, pero ano an sadang naton buhaton?

¹² Hunahunaa an usa nga ehemplo kon paonan-o  naton mapuprotektaran an aton kalugaringon tikang ha impluwensya han panhunahuna ni Satanas. Gintututdoan kita ni Jehova nga an “imoralidad ngan ngatanan nga klase hin kahugaw . . . diri ngani [naton] sadang unabihon.” (Efe. 5:3) Pero ano an aton bubuhaton kon an aton mga katrabaho o kaklase magtikang pag-istorya hin mga maglaw-ay? Maaram kita nga sadang naton “isalikway an pagin diri-diosnon ngan an kalibotanon nga mga hingyap.” (Tito 2:12) An bantay, an aton konsensya, bangin magpahamangno ha aton. (Roma 2:15) Pero papamatian ba naton ito? Bangin masulay lugod kita nga mamati ha aton mga katrabaho o kaklase, o magkita ha mga retrato nga ira iginpapakita ha aton. Pero ini an panahon ha pagsara han mga ganghaan han syudad, siring pa, pinaagi ha pag-iba han istorya o pagbaya.

¹³ Ginkikinahanglan an kaisog ha pag-ato han presyur tikang ha aton mga kaupod nga maghunahuna o magbuhat hin sayop. Makakasiguro kita nga nakikita ni Jehova an aton pangalimbasog, ngan tatagan kita niya hin kusog ngan kinaadman nga aton ginkikinahanglan basi maatohan an panhunahuna ni Satanas. (2 Kron. 16:9; Isa. 40:29; San. 1:5) Kondi ano pa an mahimo naton buhaton basi mapanalipdan an aton kasingkasing?

14-15. (a) Ha ano kinahanglan naton abrihan an aton kasingkasing, ngan paonan-o naton ito mahihimo? (b) Paonan-o an Proberbios 4:20-22 nabulig ha aton basi bug-os nga magpahimulos kita ha pagbasa ha Biblia? (Kitaa liwat an kahon nga “ Kon Paonan-o Mamamalandong.”)

¹⁴ Basi mapanalipdan an aton kasingkasing, diri la naton kinahanglan sadhan ito tikang ha maraot nga mga impluwensya kondi abrihan liwat ito ha maopay nga mga impluwensya. Hunahunaa utro an mahitungod ha usa nga pinader nga syudad. Ginsasadhan han usa nga parabantay han ganghaan an mga ganghaan han syudad basi pugngan an mga kaaway ha pagsakop hito, pero ha iba nga panahon, iya gin-aabrihan an mga ganghaan basi makasulod an pagkaon ngan iba pa nga suplay. Kon diri aabrihan an mga ganghaan, magugutom an mga umurukoy ha syudad. Ha pariho nga paagi, kinahanglan regular nga abrihan naton an aton kasingkasing basi makaimpluwensya ha aton an panhunahuna han Dios.

¹⁵ An Biblia nagsusulod han panhunahuna ni Jehova, salit ha kada panahon nga ginbabasa naton ito, gintutugotan naton an panhunahuna ni Jehova nga makaimpluwensya ha aton panhunahuna, pagbati, ngan panggios. Paonan-o kita bug-os nga magpapahimulos ha aton pagbasa ha Biblia? Importante an pag-ampo. Usa nga sister an nagsiring: “Antes ko basahon an Biblia, nag-aampo ako kan Jehova nga buligan ako nga ‘hikit-an an urusahon nga mga bagay’ ha iya Pulong.” (Sal. 119:18) Kinahanglan liwat naton pamalandungon an aton ginbabasa. Kon kita nag-aampo, nagbabasa, ngan namamalandong, an Pulong han Dios nakakaabot ha “butnga han [aton] kasingkasing,” ngan nahibabaro kita ha paghigugma han panhunahuna ni Jehova.​—Basaha an Proberbios 4:20-22; Sal. 119:97.

16. Paonan-o nagpapahimulos an damu ha pagkita han JW Broadcasting?

¹⁶ An usa pa nga paagi nga gintutugotan naton an panhunahuna han Dios nga makaimpluwensya ha aton amo an pagkita han mga video ha JW Broadcasting^®. Usa nga mag-asawa an nagsiring: “Baton gud ha amon mga pag-ampo an binulan nga mga programa! Napapakusog ngan nadadasig kami hito kon naabat kami hin kasubo o kamingaw. Ngan pirme namon ginpapamatian ha balay an mga original song. Ginpapatokar namon ito samtang nagluluto, naglilimpyo, o bisan kon nainom kami hin semente.” Ini nga mga programa nabulig ha aton nga mapanalipdan an aton kasingkasing. Nagtututdo ito ha aton nga maghunahuna uyon ha paagi han paghunahuna ni Jehova ngan atohan an presyur nga magkaada han panhunahuna ni Satanas.

17-18. (a) Ano an resulta kon gin-aaplikar naton an aton nahibabaroan tikang kan Jehova, sugad han mababasa ha 1 Hadi 8:61? (b) Ano an aton mahibabaroan ha ehemplo ni Hadi Hesekia? (c) Uyon ha pag-ampo ni David nga mababasa ha Salmos 139:23, 24, ano an mahimo naton ig-ampo?

¹⁷ Ha kada panahon nga nakikita naton an mga  kapulsanan ha pagbuhat han husto, mas nagririg-on an aton pagtoo. (San. 1:2, 3) Maopay an aton pag-abat kay napapalipay naton hi Jehova ha pagtawag ha aton nga iya mga anak, ngan nagigin mas makusog an aton hingyap nga lipayon hiya. (Prob. 27:11) An tagsa nga pagsari nagigin oportunidad basi maipakita naton nga diri kita nagruruhaduha may kalabotan ha aton pag-alagad ha aton mahigugmaon nga Amay. (Sal. 119:113) Lugod, ginpapamatud-an naton nga hinigugma naton hi Jehova ha bug-os nga kasingkasing, usa nga kasingkasing nga determinado gud nga sugton an iya mga sugo ngan buhaton an iya kaburut-on.​—Basaha an 1 Hadi 8:61.

¹⁸ Posible ba nga magsayop kita? Oo, kay diri kita perpekto. Kon magsayop kita, hinumdumi hi Hadi Hesekia. Nakabuhat hiya hin mga sayop. Pero nagbasol hiya ngan padayon nga nag-alagad nga may “hingpit nga kasingkasing” ngadto kan Jehova. (Isa. 38:3-6; 2 Kron. 29:1, 2; 32:25, 26) Salit, isalikway naton an mga pangalimbasog ni Satanas nga impluwensyahan kita han iya panhunahuna. Ig-ampo naton nga magkaada kita masinugtanon nga kasingkasing. (1 Hadi 3:9; basaha an Salmos 139:23, 24.) Makakapabilin kita nga matinumanon kan Jehova kon, labaw ha ngatanan, papanalipdan naton an aton kasingkasing.